Alþýðublaðið - 20.07.1969, Blaðsíða 3

Þorsteinn Erlingsson.
manna“ þeirra tíma, snemma greina
gott mannsefni, þar sem Þorsteinn var.
Sagði 'hann þessum unga og efnilega
„fóstursyni" sínum ógrynnin öll af þjóð-
sögum og sögnum, sem hann síðar
færði í letur, og kunnar urðu undir
heitinu „Þjóðsögur Þorsteins Erlingsson-
ar,“ auk þess sem hann hélt að svein
inum íslendingasögum og öðru slíku
andlegu hollmeti.
„Það er almenn skoðun, sem ekki
verður hróflað við hér, að Jón hafi
skilið gáfur Þorsteins Erlingssonar fyrr
en aðrir menn; og þó sumir telji, að
séra Hannes Stephensen á Barkarstöð-
um hafi gengizt fyrir því að Þorsteinn
var sendur í Lærðaskólann, byggja
aðrir að hlutur Jóns að þeirri ráðstöf
un hafi verið drýgri," segir Bjarni Bene-
diktsson frá Hofteigi í hinni ágætu
bók sinni um Þorstein Erlingsson, og
enn dvpra í árirrni tekur Sigurður próf-
essor Nordal í ritgerð sinni um skáldið,
sem prentuð er með heildarútgáfu rita
hans frá árinu 1958. er hann fullyrðir,
,.að Jón muni öðrum fyrr hafa séð, hvað
í Þorsteini bjó, hvatt hann til þess að
yrkia og hleypa heimdraganum."
En hver var svo Jón söðli?
Frásöírn séra Árna
Þórarinssonar.
í II. bindi af ævisögu Arna prófasts
Þórarirrssonar, „í sálarháska", sem Þór-
bergur Þórðarson, rithöfundur, skrásetti
og út kom í Reykjavík árið 1946, er
eftirfarandi kafli helgaður Jóni söðla.:
„Jón söðlasmiður, eða Jón söðli, eins
og hann var almennt kallaður, átti heima
í Hlíðarendakoti í Fljótshlíð. Hann var
oft á ferð í Reykjavík. Þar kynntist ég
honum á skólaárum mínum og hitti
hannr mjög oft síðar. Hann taldi sig vera
son Sæmundar í Eyvindarholti og bví
hálfbróður Tómasar prests. Þessu var al-
mennt trúað, og Jón þótti sverja sig í
ætt Sæmundar í útliti. Jón var meira en
meðalmaður á hæð, þrekvaxinn, breiður
um herðar og karlmannlegur á velli. Hann
var jarphærður og bláeygur, andlitið m'k-
ilúðlegt, framkoma óbrotin og látlaus.
Jón átti alltaf aðgang að heldri mönnum,
fór heim til þeirra óboðinn, fleygði sér
upp á sóffa og rabbaði við þá. Hann kom
oft til Jóns rektors Þorkelssonar og talaði
við hann um sögur og fornkvæði og ferð
Flosa til brennunnar. Hann var afburða-
fróður í íslendingasögum. Hann gerði sér
stundum ferð heim til Magnúsar Steph-
ensens, landshöfðingja, til þess að vita
hvernig hnakknum hans liði, en það var
meistaraverk, sem Jón hafði smfðað. Jón
þúaði alla höfðingja og leit á þá sem
jafningja sírra: Komdu sæll. Sæll vertu,
Magnús. Hann var laus við feimni ,en þó
ekki dónalegur, nema ef vera skyldi, að
honum hætti við að gleyma, hvar hann
spýtti. Hann brúkaði munntóbak. Hann
átti til að spyrja, þegar hann kom f
hús eða á bæi: „Hefurðu ekki bita? Láttu
mig hafa kaffi og með því.“ Hann kom
gjarnan óboðinn í veizlur og settist bá
frammi við dyrastaf eins og Þorsteinn
matqoggur.
Jón mun aldrei hafa kvænzt og aldroi
fengizt við búskap, en lagði stund á
söðlasmíði, að minnsta kosti framan af
ævinni. Hann var stundum fenginn fil
að fara í ferðir og sagnir gengu um bað
að honum hafi hætt við að vera nokkuð
lengi f ferðalögum.
Eitthvert haust var Jón sendur suðnr
í Revkiavfk með tvo hesta f taumi. Segir
fátt af ferðum hans. fyrr en hann kom
að Sandhólaferiu á austurleið. Þá hafði
tognað fskyggilega úr reisunni hiá Jóni.
enda veizla orðið einhvers staðar á vegi
hans. Ferðamenn lágu við Sandhólaferiu
sakir fsskriðs. þegar Jón bar að. T sama
mund frétti hann af veizlu á einhverjum
bæ uppi með ánni. ,,Hvað eruð bið að
liggja hér?“, snvr Jón. ..Því farið bið ekki
unp að Króki?" Síðan kipDti hann böggun-
um upp á drógarnar og hélt udp með ánm
og náði f veizluna, en hinir komust vfir
á Sandhólaferju.
Þegar Jón var tilbúinn að halda áfram
för sinni austur yfir Þiórsá hiá Króki, var
bar einnig fsrek svo mikið. að ferðamenn
lágu tepptir vestan árinnar. Þá berst
Jóni pati af glaðningu á einhverium bæ
lengra uppi með á og segir við ferðamenn
ina: „Hvers vegna farið bið ekki udd
á Nautavað?" Þeir sirrntu þvf engu, en
Jðn lagði af stað með lest sfna eitthvað
upD eftir. Jakaburður var einnig f ánni
á Nautavaði, svo að Jón komst ekki
yfir heldur. Þá brevtti hann Iftið eitt
um horf, tók nú stefnu upp að Stóranúpi
og baðst þar gistingar. Sagt var, að hann
sæti þar nokkrar vikur með hesta og
farangur. Jón sagði svo síðar, að bar hefði
sér liðið bezt á ævirrni. Þetta var í sláturs-
tfð.
Jón hafði mönnum til gamans sögu
Alþýðublaðið — Helgarblað 3