Helgarpósturinn - 06.06.1996, Blaðsíða 27

FIMMTUDAGUR 6. JÚNÍ1996
27
Nú er Evrópumeistaramótið í knattspyrnu að hefjast á Englandi og sparkunnendur kunna
sérekki læti aftilhlökkun ogspenningi. Stígur Stefánsson, knattspyrnusagnfræðingur
Helgarpóstsins, fullyrðir hins vegar að mót sem þetta hafi ýmsar hættur í för með sér.
Ofbeldi og óeirðir fylgja gjarnan mikilvægum knattspyrnuleikjum og tíðni hjónaskilnaða
eykst í kjölfar stórmóta. Þess eru dæmi að styrjöld hafi brotist út í kjölfar úrslita í
knattspyrnuleik.
v
Fótboltastríðið
að bresta á
því fegnastir þegar
þota þeirra hóf sig á
loft. Nokkur hundruð
áhangendur hondúr-
aska liðsins voru ekki
eins heppnir. Að leik
loknum tók við æðis-
genginn flótti undan
barsmíðum heima-
manna. Tveir létust
af sárum sínum,
fjöldamargir lentu
inni á spítala og
meira en hundrað
og fimmtíu bílar
með hondúrískum
númerum voru
brenndir fyrir utan
leikvanginn. Nokkr-
um klukkustundum
síðar var landamær-
um ríkjanna lokað og
eftir stigvaxandi
spennu réðst her
E1 Safvador inn í
Evrópskar fótboltabullur
eru farnar að fægja hnúa-
járnin. Framundan er Evrópu-
mótið í fótbolta, bardagi 16
þjóða þar sem drjúpa mun
blóð, sviti og tár í þessari röð.
Ofbeldi er nefnilega orðið
fastur fylgifiskur slíkrar
keppni og bresk lögregluyfir-
völd eru í því í viðbragðs-
stöðu. Sjaldnast hefur bolta-
sparkið þó leitt til beinna
stríðsátaka en þó fann knatt-
spyrnusagnfræðingur Helgar-
póstsins dæmi um slíkt. Það
var þegar landsleikur milli E1
Salvador og Hondúras leiddi
til styrjaldar milli þjóðanna
sem stóð yfir í 100 klukku-
stundir. Hundruð féllu og
þúsundir misstu heimili sín í
þeim átökum.
Hótelið umknngt
Það var fyrir HM í Mexíkó
árið 1970 að lið Hondúras og
E1 Salvador leiddu saman
hesta sína til að skera úr um
hvor þjóðanna fengi þátttöku-
rétt í lokakeppninni. Fyrsti
leikurinn fór fram þann 8. júní
1969 og mættu leikmenn E1
Salvador til Tegucigalpa, höf-
uðborgar Hondúras, daginn
fyrir leik. Þeir áttu svefnlausa
nótt á hóteli í miðborginni.
Ástæða þess var sú að heima-
menn umkringdu gististaðinn
og höfðu háreysti og skipu-
lögð ólæti í frammi. Þetta her-
bragð var byggt á þeirri ein-
földu speki að þreytt og ósof-
ið lið gestanna yrði ekki til
stórræðanna gegn úthvíldum
heimamönnum. Slíkur sál-
rænn skæruhernaður er langt
í frá að vera óalgengur í Suð-
ur-Ameríku. Það heyrir frekar
til undantekninga ef einhverj-
ir dólgar slá ekki saman ösku-
tunnulokum og þeyta bílflaut-
ur við dvalarstaði fjandliðs
síns. Þessi óíþróttalega fram-
koma skilaði árangri í Teguci-
galpa því daginn eftir sigraði
Hondúras slappa Salvadora
með einu marki gegn engu.
Framdi sjálfsmorð
Gífurlegur áhugi var fyrir
leiknum og var hann sýndur í
beinni útsendingu í sjónvarp-
inu í E1 Salvador. Ung stúlka,
Amelia Bolanios, sat fyrir
framan skerminn þegar hon-
dúríski framherjinn Roberto
Cardona braust í gegnum
vörn Salvadora og skoraði sig-
urmarkið á lokamínútunni.
Henni varð svo mikið um að
hún rauk á fætur, sótti
skammbyssu í skrifborðs-
skúffu föður síns, beindi
henni að hjartastað og hleypti
af. Hún lést samstundis. Dag-
inn eftir var henni lýst sem
þjóðhetju í helstu fjölmiðlum
landsins. Amelia hafði ekki
þolað að horfa upp á niður-
lægingu ættjarðarinnar og
svipti sig því lífi. Útförin var
sýnd í beinni útsendingu og
horfði þjóðin á þegar líkkist-
an, sveipuð þjóðfána lands-
ins, var borin til grafar. Her-
menn stóðu heiðursvörð og
fremst í líkfylgdinni fóru for-
seti landsins og ráðherrar úr
ríkisstjórn og síðan fylgdi fót-
boltalandsliðið, sem sór að
harmleiksins yrði hefnt.
Styrjöld brýst út
Viku síðar lentu liðsmenn
Hondúras á flugvellinum í San
Salvador. Mikill mannfjöldi
hafði safnast saman og héldu
margir á myndum af Ameliu
Bolanios, ekki ósvipað því
þegar helgimyndum dýrlinga
er haldið á loft á kaþólskum
tyllidögum. Lýðurinn var svo
æstur að knattspyrnumenn-
irnir þurftu hervernd til að
komast út úr flugstöðinni og
voru þeir fiuttir á brynvörð-
um bílum á hótel í miðborg-
inni. Þá nótt var hver einasta
rúða gistihússins brotin og
úldnum tómötum og öðrum
ávöxtum rigndi inn. Æstur
múgurinn hrópaði ókvæðis-
orð að landsliðsmönnum
Hondúras og viðhafði ljótan
munnsöfnuð um mæður
þeirra.
Það var því þreytulegt lið
Hondúras sem gekk irin á völl-
inn daginn eftir. Fyrst var
þjóðsöngur E1 Salvador leik-
inn og því næst var þjóðsöng-
ur Hondúras púaður niður. Þá
var fáni E1 Salvador dreginn á
húni við fagnaðarlæti heima-
manna og þar á eftir var fáni
Hondúras brenndur. Leik-
menn Hondúras áttu erfitt
með að einbeita sér eftir
þennan aðdraganda og töp-
uðu leiknum 3-0. Þeim var ek-
ið beint út á flugvöll og voru
Hondúras þremur vikum síð-
ar.
Umheimurinn skarst í leik-
inn og eftir þrýsting frá Wash-
ington og Samtökum Suður-
Ameríkuríkja var her E1 Salva-
dor dreginn til baka. Málinu
var þó langt í frá lokið, því
þriðja leikinn þurfti til að
skera úr um hvort landanna
hlyti þátttökurétt í lokakeppni
heimsmeistaramótsins. Leik-
urinn fór fram í Mexíkó.
Stuðningsmönnum liðanna
var komið fyrir á gagnstæðum
hliðum vallarins og fimm þús-
und þungvopnaðir mexíkóskir
lögreglumenn stóðu á milli. E1
Salvador vann leikinn 3-2.
FótboHi og pölitík
Fótbolti er eins konar trúar-
brögð víða í Suður-Ameríku
og hefur mikil áhrif á pólitískt
líf. Glæstir sigrar geta fram-
lengt líf ríkisstjórna og hrak-
farir inni á vellinum komið
þeim frá. Þannig hefur því
verið haldið fram að sigur
Brasilíu á HM 1970 og sigur
Argentínumanna með Marad-
ona í broddi fylkingar á HM
1978 hafi styrkt herforingja-
stjórnir landanna í sessi. Arg-
entína er í raun stjórnlaust
land meðan stórleikir fara
fram. Núverandi forseti lands-
ins, Carlos Menem, hikar ekki
við að fresta mikilvægum
fundum og loka stjórnarstofn-
unum þegar mikið er í húfi á
knattspyrnuvellinum.
Uffe til í slaginn
Ekki eru til sambærileg
dæmi frá Evrópu um ris og
fall ríkisstjórna í kjölfar Evr-
ópuleikja. Þó hafa sumir
stjórnmálamenn gert út á fót-
boltaatkvæði. Þar nægir að
nefna Uffe Elleman Jensen,
fyrrverandi utanríkisráðherra
Dana. Hann mætti með rauð-
hvítan trefil og klapphatt, ein-
kennisbúning áhangenda
danska landsliðsins, á fund
ráðherraráðs ESB. Uffe hafði
að auki ferðasjónvarp með-
ferðis og fylgdist með sínum
mönnum leggja Þjóðverja að
velli í úrslitaleik um Evrópu-
meistaratitilinn. Önnur und-
arleg hegðunarmynstur sem
tengjast fótbolta hafa einnig
gert vart við sig á meginlandi
Evrópu. Þannig skráðu ítölsk
lögregluyfirvöld eitt sinn yfir
tvö hundruð tilvik þar sem
annars friðsamir fjölskyldu-
feður höfðu hent sjónvarps-
I tækjum sínum út um glugg-
jlann eftir tapleik ítalska
*' landsliðsins.
Hvað geríst á Englandi?
Það eru ýmsar spurningar
sem vakna vegna þess sem nú
er í vændum á Englandi. Mun
vafasamt víti á síðustu mínút-
um í leik Spánar og Ítalíu
stofna samskiptum ríkjanna í
hættu? Nú þegar Evrópu-
meistaramótið fer í hönd hlýt-
ur maður að spyrja hvort
gangur mála inni á vellinum
geti haft áhrif í víðara sam-
hengi. Auðvitað eru engar lík-
ur á að stríðsátök fylgi í kjöl-
far fótboltaleikja á EM og ólík-
legt að þeir hafi önnur meiri-
háttar áhrif á samskipti Evr-
ópuþjóða. Það væri þó helst
ef Englendingar, sem lengi
hafa verið dragbítur á Evr-
ópusamstarfið, fá harða út-
reið. Það yrði ekki beinlínis til
að hraða samrunaþróun Evr-
ópu ef þýskur dómari dæmdi
mark af Englendingum í úr-
slitaleik gegn Frökkum. Æsi-
fréttablaðinu Sun, sem farið
hefur mikinn og andskotast
gegn Þjóðverjum að undan-
förnu vegna tregðu þeirra til
að afnema innflutningsbann á
bresku nautakjöti, væri trú-
andi til að krefjast þess að
stjórnmálatengslum ríkjanna
yrði slitið. Deilurnar vegna
kjarnorkusprengingar Frakka
á Mouraroa og ensku kúarið-
unnar yrðu eins og smámunir
í samanburði við þetta.
Hvað sem stjórnmálafári og
ofbeldisverkum líður er eitt
víst. Fótbolti stuðlar að stríði
inni á heimilum. Tíðni hjóna-
skilnaða tekur ætíð kipp í
kjölfar stórmóta þegar konur
fá sig fullsadda á afskiptaleysi
eiginmanna sinna. Hætt er við
að ástandið verði með versta
móti í sumar, því vart verður
Evrópumótinu í knattspyrnu
lokið þegar Ólympíuleikarnir
í Atlanta bresta á. Það fer ekki
milli mála að það er heitt
sumar framundan.
HUGSKOT
Ljósmyndastofa
Nethyl 2 Sfmi 587-8044
NÝ ÞJÓNUSTA
Framköllun og kópering á
35mm litfilmum.
Kynningarverð:
24 mynda kr. 1000
36 mynda kr. 1360
Ný 24 mynda Fuji
litfilma innifalin
hvernig hljómar þú á brandaralínunni?
þú getur bæöi hlegið aö gríni annarra
og lesið inn þitt eigið grín!
segið gamansögur
904 1030
39.90 mínútan
904 1414
39.90 minútan
Brandaralínan
NÝ STJÖRNUSPÁ
Á HVERJUM DEGI