Helgarpósturinn - 17.07.1997, Qupperneq 7

FIMIWnJDAGUR 17. JÚLÍ1997
7
gólf. Það eru stuttar göngu-
ferðir. Maður bíður. Maður
hugsar. Maður bíður. Mað-
ur er hræddur. Maður bíð-
ur. Maður hlustar. Maður
bíður. Maður verður of-
boðslega reiður. Maður bíð-
ur. Svo hættir reiðin að
vera til. Hún deyr. Maður
hættir að hugsa. Maður
svitnar. Maður bíður.
Manni verður kalt. Maður
bíður. Skyndilega er kraft-
mikill blásari settur í gang
og látinn blása lofti inn í
klefann gegnum lofræsti-
kerfið. Loftþrýstingurinn
eykst. Maður fær blóðnasir.
Mfiður bíður.
I einangrun bíður maður.
Maður dofnar að sumu Ieyti
en fljótlega verður maður
samt eins og hengdur upp á
þráð. Þannig leið mér í
mörg ár. Ég var heldofinn
en samtímis eins og hengd-
ur upp á þráð.“
Maðurinn í lakinu
„Það er svo merkilegt að
þrátt fyrir mikla lyfjagjöf á
köflum svaf ég eiginlega
aldrei meira en þrjá til fjóra
tíma á sólarhring. Á tímabili
var beinlínis haldið fyrir
mér vöku. Ljósið logaði í
klefanum allan sólarnring-
inn, hurðum var skellt á
nóttunni, gengið á þakinu
og veggirnir barðir. Á eftir
fylgdi tryllingslegur hlátur
fangavarðanna. Andrúms-
loftið var orðið rafmagnað.
Ástandið var eins og í púð-
urtunnu. Mér varð lióst að
það yrði ekki langt þangað
til þeir færu beinlínis að
ganga í skrokk á mér.
Næsta skref var að niður-
lægja mig. Högni Einarsson
leyfði mér ekki að fara á kló-
settið nema nakinn. Hann
sagði Gunnari Guðmunds-
syni frá þessu og Gunnari
fannst þetta mjög fyndið.
Misþyrmingarnar í Síðu-
múlanum voru af margvís-
legum toga. Einhverja nótt-
ina komu tveir fangaverðir,
Skúli Steinsson ásamt öðr-
um, inn í klefann til mín,
vöfðu mig inn í lak og sveifl-
uðu mér fram og aftur.
Þessir fangaverðir voru
einu mennirnir í þessu
sakamáli sem nokkru sinni
voru að bjástra við mann í
laki. Guðmundur Einarsson
var aldrei vafinn í lak. Mað-
urinn í lakinu var ég.
Drekkingartilraunir Skúla
komu seinna. Hann setti
fólftuskuna í skolpvaskinn
ður en hann byrjaði að kaf-
færa mig í honum.
En eftir að þessu lauk og
þótt ég væri látinn í friði í
klefanum svaf ég aldrei
meira en, hálfan svefn öll
þessi ár. Eg sofnaði oft ekki
fyrr en fimm til sex á
morgnana og vaknaði fyrir
hádegi.“
Himnaríki á Litla-Hrauni
„Mín vegna hefði ég eins
getað verið lentur í höndun-
um á Gestapo eða KGB.
Kannski hefðu þeir hjá Ge-
stapo pg KGB verið ennþá
verri. Eg veit það ekki. En
ég veit að þær aðferðir sem
íslenska lögreglan beitti
dugðu ágætlega. Það hefur
verið haft eftir a.m.k. einum
fjórmenninganna að hann
hafi verið farinn að efast
um sakleysi sitt í einangr-
uninni og kominn á fremsta
hlunn með að játa. Fjór-
menningarnir voru þó ekki í
gæsluvarðhaldi nema kring-
um 100 daga. Og þeim var
aldrei misþyrmt. Meðferðin
sem ég sætti í Síðumúlan-
um var þannig að í vitund
minni varð Litla- Hraun að
eins konar himnaríkisvist.
Á köflum held ég að ég
hefði verið tilbúinn að játa
nánast hvað sem var, bara
til að komast þangað.
Kristján Viðar sagði, eitt
sinn við Jón Bjarman: Ég er
búinn að segja þeim að ég
hafi drepið Geirfinn á þrjá
vegu. Hvað vilja þeir meira?
Eftir á að hyggja er ekki
skrvtið að við skyldum játa.
Það er miklu skrýtnara að
við skyldum draga játning-
arnar til baka jafnoft og við
gerðum."
Þeir höfðu aldrei nertt í
höndunum
„Hæstiréttur nefnir ekki
einu orði upphaf þessara
mála. Rannsóknaraðilar
höfðu ekkert í höndunum.
Barnsmóðir mín var úr-
skurðuð í gæsluvarðhald
þótt hún væri með barn á
brjósti. Henni var haldið í
sífelldum yfirheyrslum dög-
um saman þar til hún stað-
festi framburð gecn mér.
Hún fékk að fara heim til
barnsins fyrir jól gegn því
að eiðfesta þennan fram-
burð. Það var verðið sem
hún varð að borga.
Rannsóknarmenn hafa
gefið einhverjar alveg kaf-
loðnar yfirlýsingar um að
„þeim hafi borist til eyrna“
Kristján og Valtýr handtóku
mig einu sinni haustið 1973
og stungu mér inn í hegn-
ingarhúsið við Skólavörðu-
stíg. Þar var mér haldið inni
í nokkra þaga án úrskurðar.
Það var Ásgeir Friðjónsson
sem kom og leysti mig út.
Ég hafði ekki vit á að kæra
þetta.“
Það áttu að vera f jór-
menningamir
„Það varð allt vitlaust í
maíbyrjun þegar Erla sagp-
ist hafa skotið Geirfinn. Eg
held að rannsóknarmenn-
irnir hafi fyrst þóst hafa
himin höndum tekið en svo
fór smám saman að renna
upp fyrir þeim ljós. Ef Erla
hafði skotið Geirfinn voru
það ekki fjórmenningarnir
sem höfðu gert það.“
„Mín skoðun er sú — og
það er reyndar varla hægt
að kalla það skoðun, vegna
þess að það liggur svo í
augum uppi — að rannsókn
Geirfinnsmálsins hafi strax
frá upphafi beinst að því að
negla fjórmenningana eða
öllu heldur fyrst og fremst
Sigurbjörn og Magnús.
Hallvarður vildi allt til
vinna að fá mig til að stað-
festa ákveðinn framburð
gagnvart fjórmenningun-
um, framburð sem hann
vissi vel sjálfur að væri tóm
della. Hann var meira að
segja tilbúinn að sleppa
mér úr Guðmundarmálinu í
skiptum. En auðvitað vissi
hann að Guðmundarmálið
var tóm della líka.
Þessi yfirheyrsla var hald-
in í yfirneyrsluherberginu í
Síðumúla. En að sjálfsögðu
var ekkert bókað.
Ég harðneitaði. Mér
fannst komið meira en nóg.
Auk þess hefði Hallvarður
aldrei, staðið við þetta lof-
orð. Ég var ekki búinn að
gleyma því hvernig þeir
fóru með mig í janúar þegar
ég hjálpaði þeim til að ná
fjórmenningunum."
Þegar ég átti að bjarga
Eriu
„Eftir á að hyggja er
furðulegt að menn með
fullu viti skyldu láta sér
detta þetta í hug. En þeir
voru búnir að akveða að
negla fjórmenningana. Gall-
inn var bara einfaldlega sá
gekk eftir því að fá bókað að
ég hefði með skýrslunni að-
eins verið að.hjálpa lögregl-
unni sagði Örn Höskulds-
son mér að fara inn í klefa
og hengja mig.
Þetta var sú reynsla sem
ég hafði af því að hjálpa
rannsóknaraðilum þegar
Hallvarður lofaði að taka
mig þt úr Guðmundarmál-
inu. Ég var löngu hættur að
trúa orði sem þessir menn
sögðu.“
Nýjar sannanir
„Það vill svo furðulega til
að á þriðjudaginn, daginn
sem þessi faránlegi úr-
skurður Hæstaréttar birtist,
frétti ég af nýjum sönnunar-
gögnum um meðferðina í
Síðumúlanum. Dagurinn fór
að sjálfsögðu allur í fjöl-
miðlaviðtöl og myndatökur.
Ljósmyndari DV sagði mér
af því að hann hefði eitt
sinn, á þeim tíma sem ég
sat í gæsluvarðhaldi, farið í
fylgd blaðamanns heim til
móður minnar. Hún þvoði
af mér fötin meðan ég sat
inni, sótti óhreinu fötin í
Síðumúlann og kom með
hrein föt í staðinn.
Ljósmyndari DV
sagði að hún hefði
sýnt þeim ýmis föt
sem hún hafði fengið
í hendur niðri í Síðu-
múla rifin og tætt.
Ljósmyndarinn sagð-
ist hafa tekið ein-
hverjar myndir af
þessum fötum og
var til í að reyna að
hafa uppi á þeim fyr-
ir mig. Kannski má
segja að þessar
myndir hefðu gjarna
mátt vera komnar
fram fyrir þessa end-
urupptökubeiðni en
mér finnst þetta
fyrst og fremst bæði
skemmtilegt og
merkilegt dæmi um
!>að hversu víða má
inna rök og sannan-
ir fyrir því að ég er
að segja satt.“
„Það vill svo furðulega til að á þríðjudaginn,
daginn sem þessi fáránlegi úrskurður Hæsta
réttar birtist, frétti ég af nýjum sönnunar-
gögnum um meðferðina í Síðumúlanum."
að ég kynni að vera viðrið-
inn nvarf Guðmundar Ein-
arssonar. Það hefur aldrei
fengist stafkrókur um það
hvaðanþeim barst þetta til
eyrna. Ég hef ákveðna kenn-
ingu um það hvernig þetta
gerðist og álít í rauninni að
fangelsun mín, Kristjáns og
Tryggva hafi verið óumflýj-
anleg."
Kristján Pétursson og
landafræðin
„Kristján Pétursson var
með Klúbbinn og Sigur-
björn Eiríksson á heiían-
um. Sigurbjörn bió á Stóra-
Hofi í Rangárvallasýslu en
ég er fæddur á Stóra-Hofi í
Gnúpverjahreppi. Mér dett-
ur í hug að þetta hafi verið
ástæðan fyrir því að Krist-
ján Pétursson viidi endilega
að ég væri í tengslum við
Sigurbjörn og Klúbbinn.
Hann ruglaði þessu saman
og hélt að við værum frá
sama bæ. Ef þessi skýring
mín er rétt þá er ástæðunn-
ar fyrir því að ég skyldi vera
bendlaður við Geirfinns-
málið að leita í lélegri
landafræðikunnáttu Krist-
jáns Péturssonar.
Kristján Pétursson var
alltaf mikill ævintýramaður
í sínum störfum og það
sama má kannski segja
a.m.k. að hluta um Hauk
Guðmundsson og Valtý
Bjöm Sigurðsson. Þeir
Þetta var þráhyggja ættuð
frá Kristjáni Péturssyni. Við
vorum bara notuð til að ná
til þessara manna.
Kenningin um fiórmenn-
ingana var ekki gefin upp á
bátinn þegar þeim var
sleppt. Þeim var sleppt
vegna þess að það var ekki
stætt á að halda þeim leng-
ur. Rannsóknaraðilarnir
unnu áfram allt sumarið eft-
ir þessari kenningu. Þeir
ætluðu að negla þessa
menn. Það var ekki fyrr en
eftir að Karl Schútz var bú-
inn að kynna sér málið sem
fjórmenningarnir voru
strikaðir út. Þá var farið að
þjarma að okkur og búa til
trúverðuga útgáfu án fjór-
menninganna. Karl Schútz
kom aldrei hingað til að
leysa málið. Hann kom til
að loka því. Það gerði hann
og í því sambandi skipti
það hvorki hann né aðra
nokkru minnsta máli hvort
við værum sek eða sak-
laus.“
Hallvarður lofaði
„Það var líklega eftir sam-
prófunina frægu í byrjun
maí 1976 sem ég var tekinn
í yfirheyrslu hjá Hallvarði
Einvarðssyni. Hallvarður
lofaði mér því að ef ég féll-
ist á að viðurkenna að hafa
verið í Keflavík með fjór-
menningunum skyldi hann
sjá til þess að ég teldist sak-
laus í Guðmundarmálinu.
að þeir höfðu ekkert í hönd-
unum. Þess vegna varð að
búa eitthvað til. í janúar var
hvað eftir annað hringt í
Erlu Bolladóttur. Sá sem
hringdi sagði ekkert nema
einu sinni. Þá sagði hann að
henni væri óhætt fram að
vissum degi. Erla varð
hrædd. Lögreglumennirnir
spurðu hverjir það gætu
verið sem hún þyrfti að ótt-
ast. Hún var leidd til að gefa
upp nöfn. Persónulega er
ég sannfærður um að það
voru lögreglumennirnir
sjálfir sem hringdu. En það
get ég auðvitað ekki sann-
að.
Með þessum aðferðum
var Erla fengin til að gefa
upp „réttu“ nöfnin. Erja var
laus á þessum tíma. Ég sat
hins vegar inni. Mér var
sagt að Erla væri í hættu.
Þeir útskýrðu fyrir mér að
ég gæti Djargað lífi barns-
móður minnar og veitt lög-
reglunni ómetarilega hjálp
með því að gefa skyrslu um
að ég hefði farið með þess-
um mönnum til Keflavíkur.
Þeir þurftu þennan vitnis-
burð minn til að ná þessum
hættulegu glæpamönnum
og koma þeim bak við lás
og slá. Þetta útskýrðu þeir
fyrir mér. Þegar búið væri
að ná þeim átti svo að koma
mér út úr myndinni. Þessu
var mér lofað.
En þegar búið var að
handtaka mennina og ég
Hérna liggur dáið
fólk grafið
„Af öllum þeim
ferðum sem farnar
voru með mig til að
leita að líkum held
ég að aðeins ein hafi
verið farin að mínu frum-
kvæði. Þá kom það upp hjá
rannsóknarmönnum að ég
hefði farið með Albert
Klahn og komið líki fyrir í
kirkjugarði. Þá fór ég með
þeim í Fossvogskirkjugarð-
inn, við gengum inn í miðj-
an garðinn og ég sagði:
Hérna liggur daið fólk graf-
ið. Þetta er eini .staðurinn
sem ég veit um. Orn Hösk-
uldsson og Eggert Bjarna-
son urðu gjörsamlega
stjörnubrjálaðir. Þeir tóku
mig og fleygðu mér inn í bíl.
Mig minnir að þetta hafi
verið um páskaleytið og
snjór yfir öllu. Þegar við
komum aftur að Síðumúlan-
um smeygði ég mér úr næl-
onsólaskónum og tók á rás.
Hugmyndin var sú, eins og
með bréfaskriftunum
seinna um vorið, að koma á
framfæri við umheiminn
upplvsingum um nasista-
meðferðina í fangelsinu. Ég
var hins vegar orðinn svo
gjörsamlega máttlaus og
þreklaus af meðferðinni að
ég lá kylliflatur í næsta
skafli. Þaðan var ég svo ein-
faldlega dreginn inn. Hins
vegar er í fangelsisdagbók-
inn gert talsvert úr peim
hetjuskap Arnar Höskulds-
sonar að hlaupa mig uppi.“
Ég gefst aldrei upp
Þannig lýsir Sævar Ciesi-
elski fáeinum minninga-
brotum sem skýtur upp í
huga hans að kvöldi dags-
ins sem Hæstiréttur dæmdi
hann aftur sekan um tvö
manndráp. Maður skyldi
ætla að hann væri búinn að
fá nóg. Verður ekki ein-
hvern tíma að setia punkt
aftan við alla hluti? Verður
maður ekki að sætta sig við
að hafa tapað fyrir ofurefl-
inu, jafnveí þótt sannleikur-
inn og réttlætið séu í húfi?
Hvernig stendur á því, Sæv-
ar Ciesielski, að þú gerir
ekki það sama og flestir
aðrir virðast gera undir
slíkum kringumstæðum, af-
Í'reiðir þetta mál og leggur
>að að baki þér og ferð að
ifa þínu lífi? Sævar svarar
þessari spurningu en úr
svip hans má lesa að hon-
um finnst hún ekki íhugun-
ar virði.
„Ef við tökum sem dæmi
þá sem lentu með mér í
þessu sýnist mér nokkuð
mikið sagt að þeir séu að
lifa lífinu. Þeir eru meira
eða minna brotnir. I mínum
huga er þetta spurning um
réttlæti. Og þessi spurning
um réttlæti,er fyrir mér lífs-
spursmál. Ég vil geta borið
virðingu fyrir sjáTfum mér.
Sá sem ekki getur borið
virðingu fyrir sjálfum sér er
ekki n,eitt. Hann er einskis
virði. Ég ætla ekki að ganga
með, hauspoka um göturn-
ar. Eg var dæmdur saklaus
og ég ætla að fá leiðréttingu
áþeim dómi.
Ég get heldur ekki sætt
mig við að þeir menn sem
pynduðu mig og vanvirtu,
misþyrmdu mér og hótuðu
lífláti skuli ekki þurfa að
svara til saka fyrir það. Ég
var dæmdur sakiaus fyrir
tvö manndráp. Þeir voru
sekir og eru sekir þótt þeir
hafi ekki verið dæmdir
heldur margir hverjir hækk-
aðir í tign eins og í verð-
launaskyni. Þessu máli er
ekki lojdð. Það er rétt að
byrja. Ég hef heitið sjálfum
mér því að gefast ekki upp.
Ég gefst aldrei upp.“
Réttiætið er ekki ókeypis
„Á þessari stundu veit ég
ekki nákvæmlega hvað ég
geri næst en það er um
ýmsa kosti að velja. Mér
finnst til dæmis vel koma til
greina að fá álit umboðs-
manns Alþingis á úrskurði
Hæstaréttar. Hæstiréttur
viðurkennir að ný gögn hafi
komið fram en neitar samt
að taka málið upp aftur.
Stenst sú ni^urstaða gagn-
vart lögum? Ég get vel hugs-
að mér að fá svar umboðs-
manns Alþingis við því.
Mér finnst líka dálítið
skemmtilegur sá möguleiki
að höfða mál á hendur
Hæstarétti. Mér skilst að
Éað sé tæknilega mögulegt.
f ég tapa málinu áfrýja ég
að sjálfsögðu til Hæstarétt-
ar.
En það sem er erfiðast og
brennur heitast á mér eru
óneitanlega fjármálin. Ég
átti dálitfa peninga upp-
safnaða þegar ég byrjaði á
þessu. Þeir peningar eru
löngu búnir og ég er orðinn
skuTdugur. Ég hef sótt um
styrki hér og þar en hvergi
fengið neina úrlausn. Að
leita réttar síns í þessu máli
er fullt starf. Það starf hef
ég unnið launalaust fram að
þessu. Ég veit að almenn-
ingur stendur með mér í
þessu máli. Skoðanakann-
anir hafa sýnt það og ég hef
fundið það sjálfur. Fjölda-
margir aðilar hafa haft sam-
band við mig. Það sem nú
liggur fyrir er að finna ein-
hverjar leiðir til að afla fjár
til að halda starfinu áfram.
Réttlætið er ekki ókeypis.“
Viðtal: Jón Daníelsson