Alþýðublaðið - 02.04.1971, Side 7

:r meö
a verr
meng-
3g sjó-
rða, úr
tála að
I þessu
'uSbotg
ítar af
i?
:ð heim
ií borg-
bessar
i mán-
hefur
n. S.H.
SIÐUSTU tuttugu árin hefur
olian algerlega vikið „Koli
konungi“ úr öndvegi eem
hinum mikilvægasta orku-
gjafa, bæði í Vestur-Evrópu,
Japan og Bandaríkjunum.
Raunar hófst sigurganga olí-
unnar löngu fyrr í Banda-
ríkjunum en Evrópu, Japan
er nú orðiS mieBtia olíuinn-
fLutningslaind í heimi.
Bandaríkin eru enn mesta
olíuframleiðsluríikið, en flyt-
ur hins vegar mest alh-a inn
af hráoliu og olíuvörunn
Meðal hinna miklu iðnaðar-
stórvelda, eru það Sovétríkin
ein, sem eru aflögufær um
hráolíu, og ekkert af hinum
miklu og auðugu iðnaðar-
ríkjum, að Kanada und'an-
skildu, framleiðir það olíu-
magn að það sé sjálfu sér
nógt að mestu leyti.
Sigurgamga olíunnar á sér
margar orsakir, en þar ber
þó fyrst og fremst að nefna
að hún er heppilegri til ýms-
issar notkunar en kolin, og
að verðið á henni er sam-
keppnisfært við aðra prftu-
gjafa, sem til greina koma.
Til ýmissar notkunar toemur
olían og ein til greina sem
eldsneyti fyrir bíla og flug-
vélar til dæmis.
Olíufélögin hafa séð sér fært
að selja unnar oliuvörur á
mjög samkeppnisfæru verði,
þar sem þau hafa tekið í
notkun olíulindir, sem unnt
«r að virkja með tiltöluléga
lágum kostnaði, og þá fyrst
og fremst í Mið-Austurlönd-
um og í Nbrður-Afríku. —
Fyrst í stað áttu olíufélögin
og í öllum höndum við-
skiptalega séð við þjóðirnar
í þessum olíulöndum. Þær
höfffu sama og enga reynslu
i nútímlardkstri fyrirtækjá,
og skorti alla tæknilega
kuinnáttu til að geta hagnýtt
sér þessa neðanjarðarfjár-
sjóði sína. Það notkunairgýald
sem olíufélögin grieiddu þasls-
um þjóðum, var því mjög
lágt með tilliti til fram-
llé iðslu ver ðmæti sin s.
Þjóðirnar í sumum þesB-
um 'olíulöndum risu því
gegn þ'eslsari haignýtin'gu
náttúruauðæfa sinna af hálfu
erlendha félaga. Mexikó þjóð
nýtti því olíuvinnsluna upp
úr 1930 Og íran gerði tilraun
í sömu átt skömmu eftir
1950. En þessar einangruðu
____________
árásir á réttindi olíufélag-
anna höfffu eekki nein telj-
andi áhrif á meðan þau gátu
hagnýtt sér auðug olíusvæði
árekstralaust.
Með stofnun hins alþjóð-
lega sambands olíuútflutn-
ingslanda — OPEC — var
isltigið íJtórt SktikfJ, en allt
fram að þessu hefur OPEC
þó fyrst og frertjst verið eins
konar umræðuklúbbur. Að
vísu hafa þjóðirnar í olíu-
löndunum smám saman feng-
ið kjör sán bætt. Þær hafa
fengið hækkaðan hundraðs
hluta af olíugróðanum, og
hlutur þeirra verið reiknað-
ur af umeömdum, eða nefnd-
urn ágóða, sem oft og tíðum
heifur verið hærri en reáfcti-
skína í tennunniar, og það í
fyllstu alvöru, og eftir að
Ve.nezuela féfck hækfcunar-
kröfum isínum framgemgt,
fylgdu ríkin við Persíalflóa
fordæminu, með saimþykkt
þeirri sem gerð var í Teher-
an ekki alls fyrir löngu. Al-
þjóðlegu olíufélögin standa
nú í samningaumleitunum
við Iöbyu, sem krefst enn
hærri ágóðahlutar og byggir
þá kröfu sína á því, að
fluthingikosfnaðurinm á þeirri
olíu, sem unnin er í Norð-
ur-Afríku til notkunar i Ev-
rópulöndum, er miklum mun
lægri en á olíunini, sem unn-
iin, er við Persaflóa. í lok
febrúarmánaSar þj óðnýtti
stjórnin í Alsír 51% a.f hluta
fénu í frönsku félögunum,
aður ágóði. Þassi nefndi á-
góði hefur hina. mikilvægustu
þýðingu, þar eð alþjóðlegt
oliufélag, sem lætur eitt af
dótiturfélö'gum sínum annast
hagnýtingu olíulindain.na,
annað dótturfélag isrjá um
hreiirusunina, getur í raun-
inni reilmað sér framlieiðslu-
kostmað og þá um leið ágóða
eins o.g þvi býður við að
horfa, eða því sem næst.
En nú hefur OPEC látið
sem nytja mestan hluta af
oHulindum og j ai-ðga,sæðum í
lamdinu. Tilganiguri.nn mieð
þjóðnýtingunni var þó ekfci
fyrist og fremst að auka tekj-
ur ríkisins af vinnslunni,
heldur að ná yfirráðum á
máttúruauðæfunum.
Þessi hækkun á greiðslum
til olíulindanna hlýtur að
hafa í för mieð sér verutoga
hækkun á verði allrar olíu-
Framh. á bls. 8.
FOSTUDAGUR 2. APRÍL 1971 7