Alþýðublaðið - 10.11.1971, Síða 7

íMmm
Útg. Alþýlaflokkmrtu
Etitstjórl:
Sighvatur BjörirlniNi
Þjóðareining
— Nú er landhelgismálið komið af
umræðustigi og yfir á framkvæmdastig,
sagði Benedikt Gröndal í umræðunum
um landhelgistillögu ríkisstjórnarinnar
á Alþingi í gær. Og mikilvægast er, að
þjóðin nái fullri samstöðu um fram-
lcvæmdina.
Þetta eru orð að sönnu og Alþýðu-
fiokkurinn gerir sér fyllilega ljóst, hvað
í þeim felst. Hann gerir sér það ljóst
m.a. vegna þess, að enginn íslenzkur
stjórnmálaflokkur hefur jafn lengi f jall-
að um einmitt landhelgismálin í nafni
þjóðarinnar og Alþýðuflokkurinn. I
fimmtán ára samfelldri setu hans í ríkis
stjórn fslands voru landhelgismálin ein-
mitt eitt höfuðviðfangsefni ráðherra A1
þýðuflokksins. Það var Alþýðuflokks-
maður í utanríkisráðherrastól, sem öðr-
um fremur vann það verk, að afla við-
urkenningar annarra þjóða á 12 mílna
útfærslunni á sínum tíma. Og það var
einnig Alþýðuflokksmaður í utanríkis-
ráðherrastóli, sem vann allt undirbún-
ingsstarfið að því skrefi okkar í málinu,
sem nú um þessar mundir er verið að
ráðgera að stíga.
Emil Jónsson, utanríkisráðherra, lét
e'kkert tækifæri ónotað til að kynna
málið og afla okkar málstað stuðnings
og þau störf hafa skilað miklum árangri.
Einmitt þess vegna gat núverandi
rfkisstjórn snúið sér svo til strax að
fnamkvæmdaatriðum.
Eftir að Alþýðuflokkurinn lét af
stjórn utanríkismálanna fyrir nokkrum
mánuðum hefur hann heldur ekkert
tækifæri látið ónotað til að fylgja mál-
inu fram. Þannig mætti t.d. varaformað
ur flokksins, Benedikt Gröndal, á sér-
stökum fundi í sumar um landhelgis-
málið, sem Alþjóðasamband jafnaðar-
manna boðaði til í London og kynnti þar
okkar málstað og þannig t.d. fékk Sam-
band ungra jafnaðarmanna því fram-
gengt, að heildarsamtök ungra jafnað-
armanna á Norðurlöndum samþykktu
á fundi í Malmö í haust stefnu í land-
helgismálum, sem í einu og öllu berg-
málar stefnu íslendinga.
Alþýðuflokkurinn gerir sér því fulla
•grein fyrir, hve mikilvægt málið er og
'hversu miklu skiptir, að þjóðareining
náist. Einmitt til að reyna að greiða
fyrir því hefur þingflokkur Alþýðu-
flokksins ekki endurvakið í tillöguflutn-
ingi sínum um landhelgismálið nein þau
deiluatriði um framkvæmdarhlið þess,
sem uppi voru meðan málið var enn á
umræðustigi. Um slík framkvæmdamál
er flokkurinn því opinn fyrir samkomu-
lagi. En á einu meginatriði stendur
flokkurinn þó fast, — því, að útfærslan
verði miðuð við allt landerunnið og að
einstök landgrunnssvæði verði ekki skil
in eftir. Það atriði telur flokkurinn svo
stórvægilegt, að frá því megi ekki hvika.
TOGURUN-
UM FÓR ÍVIÐ
FÆKKANDI
Al'ls voru togarar í eigu ís-
lendinga 23 talsins árið 1970.
Hefur þeim farið fækkandi
ár frá ári, en nú hefur hlaup-
ið mikill fjörkippur í togara-
kaup eins og a'lþjóð er kunn-
ugt.
Samtals fórú þessir 23 togarar
372 veiðiferðir árið 1970, —
og varð heildarafli þeirra
69.733 lestir. Af þeim afla
lönduðu togararnir 39 þúsund
lestum hér heima, en 30 þús.
lestum erlendis. Er þett.a
nokkru minni afli en árið
1969.
Langmeistur afli togaranna er
fenginn á heimamiðum, enda
hefur sókn þeirra á erlend
mið farið stöðugt minnkandi
hin síðustu ár. Liggja til þess
tvær ástæðúr, dágóður afli á
heimamiðum og minnkandi
afli á miðunum við Vestur-
Grænland og Nýfundnaland,
sem voru helztu mið íslenzku
togaranna fyrir áratug eða
svo.
í septemberhefti Ægis, riti Fiskifélags íslands,
er að finna mjög greinagóðar upplýsingar lum sjáv-
arútveg á íslandi árið 1970. Það þarf ekki að fara
í .grafgötur með þýðingu sjávarútvegsins fyrir ís-
lendinga, hann er jtneira og minna tengdur hverju
mannsbarni.
Okkur þótti því ekki úr vegi að draga saman í
nokkrar stuttar greinar það helzta sem fram kem-
ur í Ægi um afkomu sjávarútvegsins á síðasta ári,
aflabrögð, framtíðarhorfur og marga fróðleiksmola
fleiri. (Samantekt: S.S.)
MEÐALAFLI
□ Meðalafli á hvern fS-
lenzkan sjómann reyndist
148,9 lestir árið 1970. Hefur
meðalafli á hvern sjómann
farið vaxandi undanfarin ár.
Árið 1969 var t. d. meðalafl-
inn 143,4 lestir, og- 131,8 lest
ir árið 1968.
Þá hefur aflaverðmætið á
hvern sjómann einnig farið
vaxandi með árunum.
Verömæti aflans
óx stórlega '70
f1 Arið 1970 var hagstætt ár
í sjávarútvegmim, og raunar í
þjóðarbúskapnum í heild. Fram
hald varð á hinni hagstæðu þró-
un verðlags á erlendum mörk-
uðum, sem einkenndi árið 1969,
og urðu verðhækkanár á ýmsum
afurðum mjög verulegar. Með-
altalshækkun útflutningsverðs
varð 39,2%, og má rekja þessa
hækkun til hærra verðlags og
breyttrar samsetningar útflutn-
ingsins.
Heildaraflinn árið 1970 varð
729 þúsund lestir. Heildaraukn-
ing fiskaflans nam 44.062 lest-
um, eða 6,3%. Er það talsvert
minni aukning en varð á árinu
1969, en þá jókst aflinn um
87,505 íestir frá árinu áður.
Fjörkippur kom í
fjárfestingarnar
J-! Verulegur fjörkippur komst
I fjárfestingar útvegsins á ár-
inu 1970, og varð fjármuna-
myndunin- í veiðitækjum 705
milljónir króna það ár, á móti
154 milljónum árið áður. Á-
stæffan fyrir þssari aukninfjo
eru ýmsar ákvarffanir sem tekn
ar voru á árinu 1969.
Er þar fyrst aff nefna ráð-
stafanir stjórnvalda, beinar og
óbeinar til eflingar útgerff, eink
'im gengisbreytingin 1968, sem
breytti veruleg'a öllum verðhlut-
föllum sjávarútveginum í hag.
Af öffrum ástæðum má nefna
viðbótarlán til byggingar skipa,
vaxand.i bjartsýni vgna hag-
stæðrar þróunar verðlags á
mörkuðum fyrir sjávarafurðir
og hagstæð aflabrögð 1969, eft
ir aflaieysi undanfarandi ára.
Búast má við því, aff veru-
leg aukning verði í fjármuna-
myndun í sjávarútveginum i ár
og næstu tvö ár vegna mikiliar
nýsmíði veiðiskipa.
□ Áriff 1970 .voru gerðar
margvíslegar ráðstáfanir .til
þess að takmarka sókn í fiski-
stofna sem sannanlega voru
ofveiddir. En það er álit Vís-
indamanna, að margar þessar
takiinarkanir komi of seint, og
nái of skammt.
Fjölmargar takmarkanir
TÁKMARKANIR
voru settar hér við land á ár-
inu, og auk þess var ísland
aðili aö svipuðum aðgerðum
ei endis, t. d. takmörkunum' á
síIdveMum í Norðursjó yfir
gottíma síldarianar.
Ef litið er á þróun verðmæt-
is fiskáfurða kemur í Ijós, áð
þar er einnig um verulega hækk
un að ræða. Þá er eitt atriði
sem kom mjög greinilega fram
á árinu 1970. Þá náðist jafn-
vægi í sókn á einstökum veið-
arifærum, eftir þær tilfærslur
sem einkenndu árin á undan.
Einnig urffu nokkrar breytingar
á veiðum, á veiði sumra teg-
unda og aukning varð t. d. grá-
lúðu fyrir Norð-Austurlandi og
skelfiski og rækju sunnan og
vestanlands.
Talsverð aukning varð á sókn
miðað við fyrra ár. í heild hef-
ur fjöldi þeirra báta sem veiðar
stunduðu vaxið um 138. Mest
varð aukningin í smáibátaút-
gerð, en einnig var nokkur.aukn
ing á útgerð þilfarsbáta. Fjöldi
togara var hins vegar óbreytt-
ur frá árínu áður, 23.
Ef litið er á hverja útgerð fyr
ir sig, er yfirleitt um aflaaukn
•ingu að ræða hjá þeim. Þannig
varð aukning á þorksafla, loðnu
afla, humarafla og rækjuafla.
Hins vegar varð afli hvaiveiði-
bátanna minni, enda voru lang-
varandi vei-kföll í byrjun hval-
vertíðar. Þá varð síldaraflnn
einnig nokkru minni. Það veg
ur hins vegar á móti, að verð-
mæti aflans hefur í öllum grein-
um vaxið gýfurlega. —
KEYPTI MEST
- RÚSSINN ER
í FJÓRÐA SÆII
□ Bandaríkjamenn voru
langstærsti kaupandi íslenzkra
sjávarafurða áriff 1970. Keyptu
þeir á árinu fiskafurðir fyrir
rúma 3,7 milljarða ísl. kr. —
Næstir í röðinni eru Bretar, og
Danir eru í Þriðja sæti. Sovét
,menn eru komnir niffur í 4.
sæti. . .
Röffin er annars þessi:
. þús.
Bandaríkin 3.745.751
Bretland . 911.234
Danmörk 785.862
Sovétríkin 785.844
V-Þýzkaland . 721,231
Sviþjóff 704.547
Portúgal 523.994
)
Þaff ber aff hafa í huga við
Iestur þessara. talna, að Bret-
ar, Danir og Vestur-Þjóffverj-
ar kaupa langmest af fiskinum
óunnum, en t_ d. Bandaríkja-
menn og Sovétmenn kaupa af-
urðirnar ujnnar. Hinn stóri
hluti Dana stafar af síldveiff7
unum í Norffursjó.
HÆKKUN
Hækkun á tliíiutningsverði
var veruleg á árinu 1970, eða
aff meffaltali 39,2%. Jafnbeztu
þróunina, sýndu frystar afurff-
ir, en útflutningur þeirfa var
meiri á síffasta ári en árið áð-
ur, og verðiff einnig mun
meira. Hefur þetta mikíl á-
hrif þegar þess er gætt, að u,n
60% aflans er frystur, og fryst
ar afurðir því langstærsti þátt
ur útfluttra sjávarafurða.
FRYSTING
HEFUR
FORYSTU
□ Þegar litið er á vinnslu-
þætti í íslenzkum sj ávarútvegi,
ér það einn þátturinn sem hef
ur greinrlega forystu fram yfir
aðra þætti vinnslunnar, fryst-
ingin.
Ef litið er á þorskfiskaflann
einan, kemur í Ijós að þar nam
heildarvinnslumagn til fryst-
ingar á árinu 1979, 283,943
'leítum, eða sem næst 60% af
heildarþor.ska'flanum. — Með1
þorskafla er átt við aðrar' teg-
undir en síld, loðnu, humar,
rætkju og skelfisk.
í öðrum hlutum fiskaflans
er frystingin einnig langstærsti
þátturinn, að loðnu- og síldar-
afla undanskildum. Þar er sölt
un og mjölvinnsla yfirgnæf-
andi eins og búast mátti viðl
Ef litið er á þorskafiann á
nýjan leik kemur í ljós, að
innanlandsneyzla á nýjum
fiski fer heldur vaxandi, og
virðist lialdaáit í hendur við
vaxandi fólksfjöida.
□ Alls bættust 45 ný skip
í skipastól íslendinga áriff
árið 1970, samtals 9706 rúm-
Iestir Á móti voru 11 skip
tekin af skrá á síðasta ári,
samtals 4097 rúmlestir. Aukn
ingin nemur því 34 skipum,
samtals 5609 brúttólesti'r.
Þess ber að geta, aff mjög
erfitt er að henda reiður á
stærð skipaflotans og ná-
kvæman samanburð milli ára,
því miklar endurmælingar
hafa átt sér stað, samkvæmt
nýjum alþjóðamælingaregl-
um. Til marks um hinar
miklu endurmælingar má
nefna, að á árinu 1969 voru
89 skip endurmæld.
Fiskifélag íslands telur, að
stærð íslenzka fiskiskipaflot
ans hafi í árslok 1970 veríð
NÝ SKIP
BÆTTUST
í FLOTANN
78,544 b'fúttólestir, og að skip
in séu samtals 769. Þar af
voru hvalveiðiskip 4, togar-
ar 23 og önnur fiskiskip 742.
Auk þess voru skráðir 1094
opnir vélbátar, samtals 3350
brúttólestir.
FLESTIR FRU ÞEIR Á SJÓNUM I APRÍL
OG MAÍ - EN FÆSTIR UM ÁRAMÓT
. O Fjöldi sjómanna á fisk-
veiðiflotanum er mjög mi£®un-
andi eftir því hvaða tíma árs
er um að ræða. Venjulega e-ru
flestir sjómenn á fiskveiðiflot-
anum í apríl og maí eins og
eðlilegt er, en fæstir eru þeir
um áramót. Þannig voru sjó-
menn í mai 1970, 5888 tals-
ins, en í janúar saima ár voru
þeir hins vegar 3802.
Meðalfjöldi sjómanna á fisk
veiðiflotanum var 4895 árið
1970, á móti 4805 árið áður.
Er þetta í samræmi við aulkinn
fiskiskipastól og óvenju góða
vetrarvertíð 1970'.
Þá er það athyglisvert, að
iseinni hluta ársins 1970 eru að
jatfnaði færri sj ómenn á fisk-
veiðitflotanum en seinni hluta
árs 1969. Stafar þetta af
breyttum veiðiaðferðum, nú er1
meiri áherzla lögð á veiðar ,em
þarfnast fámennari áhafnar, t.
d. rækjuveiðar og botnvörpu-
veiðar.
Ef litið er á árið 1970 voru
að meðaltali 604 sjórhenn á
togaraflotanum, 2066 sjómenn
voru á bátum undir 100 brúttó
lestum að stærð, 1900 sjómenn
á bátum yfir 100' brúttólestir
að stærð og að meðaltali 324
sjómcnn á opnum vélbátum.
Meginhluti síldaraflans
fékkst í Norðursjónum
□ Heildarsíldarafli íslendinga
árið 1970 reyndist 48,973,9 lest-
ir. Af því magni veiddu ís-
lenzku síldveiffibátarnir .34.5
þúsund lestir á Norðursjávar-
miffum, en 14.5 þuisund lestir
viff Suffur- og Suffvesturströnd
íslands. AUs reyndu 89 skip
síldveiffar á árinu, og var meff-
alstærff þeírra 249,9 brúttólest-
ir. Meffalafli hvers skips var
568,5 lestir, og meffalver'ffmæti
7,8 milljónir. Er það uni 3 millj
ónum meira verffmæti en hjá
bátunum áriff áffur. Veldur þar
mestu um, aff hluti bræffslu-
síldar í heildaraflanum er nú
sáralítill.
Síldarkóngur ársins varff
Ilrólfur Gunnarsson skipsíjóri
á Súlunni EA 300. Brúttóafla-
verðmæti skipsins var 29,330.-
422 krónur frá 1. júní aff telja.
Hér á eflir birtist skrá yfir
hæstu bátana, en þess má geta
aff einn bátur af þeim 89 sem
síldveiffar reyndu, fékk enga
síld þá 38 daga sem hann var
á veiðu,m. Var þaff Húni II. HU
2.
í upptalningunni hér á eftir,
er fyrst greint írá aflamagninú
í tonnum, en síðan fi'á aflaverff-
mætinu:
Súlan EA 300
4,892,2 29.330.422
2. lleimir SU 100
1.706.6 25.997.79Ö
3. Loftur Baldvinsson EA 24
1.391.7 22.701.790
4. Eldborg GK 13
1.454,4 19.052.936
5. Fífill GK 54
1.234,2 18.637.128
6. Barffi NK 120
1,153,2 18,608,328
7. Gissur hvíti SF 1
1,213,7 18,031,748
8. Bjarmi U EA 110
1,113,0 16,690,864
9. MagÍUÍ* NK 72
979,9 ÍJ, 515,817
10. Jón Kjartansson SU IIÍ
992,5 16,441,584
Míðvikudagur 10. növ. 1871 7
6 Mfilvikudagur 10. nóv. 1971