Alþýðublaðið - 11.06.1972, Qupperneq 2

Þessi frisklega grein birtist i norsku
blaði, VI MENN, og segir þar frá þvi
þegar norskur blaðamaður og ljós-
myndari fóru i ævintýraferð til islands.
Frásagnargieðin er mikil, og ekki er
manni grunlaust um að eitthvað hafi
blaðamaðurinn kryddað frásögnina til
að fá mergjaðri lýsingar.
Vegna þess að viðskiptum þeirra
kumpána við islenzka aðila er lýst á
heldur hressilegan hátt viljum við taka
fram að um beina þýðingu á hinni
norsku grein er að ræða.
t>rir hestar, hálf óðir af
flugnabiti og heimþrá,
komu þjótandi i átt til okk-
ar og i kjölfar þeirra
sveimuðu hundruð þús-
unda af kvölurum þeirra.
Froðan vall út um munn-
vikin og skraufþurrt
hraunrykiö hvirflaðist
undan hófum þeirra.
Við vorum nýbúnir að
koma okkur fyrir við
Laxá, höfðum þvegið af
okkur rykið og svalað
þorsta okkar. Við höfðum
sleppthinumþrem islenzku
reiðhestum okkar inn i
girðinguna hjá Eysteini
Sigurðssyni, stað þar sem
ailt moraði i norður-
islenzkum flugum. Þetta
var seinnipart dags,
mánudagsins 14. júni.
Þetta var heitur sumar-
dagur og sólargeislarnir
brunnu þvert i gegnum hin
þykku ullarnærföt. Tiu
stunda reið lá að baki okk-
ur, tiu stunda slagsmál
með tilheyrandi formæl-
ingum og bölvi við það að
fá hestana úr sporunum.
Við höfðum beðið, hottað,
slegið, strokíð, formælt,
já, jafnvei reynt að múta
þessum fjórfættu óvinum
okkar með svörtu rúg-
brauði, án nokkurs árang-
urs um aukinn ferðahraða.
Fimm kilómetra á tiu klst.
Ég skammaðist min
vegna hins islenzka hesta-
stofns. Hefðum við þreytt
kapp við sjálfan „Iron-
side” er ég viss um að
sjónvarpshetjan hefði
stungið okkur af i hjólastól
sinum.
Dagurinn hafði brotið
okkur niðursálarlega. Og i
sameiningu höfðu hest-
arnir og flugurnar brotið
okkur niður likamlega.
Við höfðum verið á ferða-
lagi i fjóra daga og fleiri
ferðadagar lágu fram-
undan. Þetta leit út fyrir
að ætla að verða mesta
martröð lifs okkar. Loks
hafði okkur tekizt að koma
ótemjunum bak við lás og
slá. Okinu var létt eins og
þungu fargi af herðum
okkar. En hinn vingjarn-
legi bóndi, er hafði leyft
okkur að nota hina girtu
haga sina, hafði gleymt að
segja okkur að nokkrir
girðingarstólpar væru
brotnir, og þvi lægi girð-
ingin niðri á smá spotta.
Smámunir i hans augum,
— en varð stórslys fyrir
okkur. Nú höfðu þrir hálf-
villtir hestar fundiö leiðina
til frelsisins.
Og þúsundkróna
peningarnir flugu.
7500 norskar krónur
höfðu hinir þrir islenzku
„vikingahestar” kostað
okkur. Og nú var hætta á
að peningarnir myndu
fljúga út i buskann, þaö
var aðeins ein brú á milli
þrenningarinnar og
einskismannslands.
— Þarna koma hestarnir,
— sagði ég aulalega við
ljósmyndarann. — Hverj-
ir? spurði hann um leið og
hann dró hið sólbrennda
andlit sitt upp úr ánni. Við
að sjá hestana þrjá, stopp-
aði hið kjánalega samtal
okkar af sjálfu sér. Með
blautt hár og skegg þutum
við upp á brúna. Við báð-
um til allra guðs engla, að
þeir hjalpuöu okkur að
verja brúna. Hestunum
brá auðsjáanlega. Einn
prjónaði upp á afturfæt-
urna og blés ógnvekjandi
úr nös. ösjálfrátt hljóp ég
eftir snöru og beizli, án
þeirra hluta myndum við
aldrei ná hestunum.
Á meðan réðust hestarn-
ir i sameinuðu áhlaupi á
brúarvörðinn. Við þriðju
atrennu stöðvuðust þeir
ekki. Þeir hiupu beint af
augum undir forystu
„Stian”. Heljarmikið
neyðaróp kom út um hálf-
opinn munn ljósmyndar-
ans, og afleiðing ópsins
kom i ljós metra fyrir
framan Burny, þar sem
hann stóð eins og negldur
við brúna. Hestarnir sem i
öllu ferðalaginu höfðu al-
gjörlega neitað að setja
hóf i kalt vatn stukku af
brúnni niður i ána og það-
an var beinn og breiður
- vegur inn i óbyggðir.
Við eltum strokuhestana
eina tvo kilómetra, þrátt
fyrir það að við vissum að
það var til einskis. Svitinn
lak af okkur á meðan við
fylgdum eftir hinum þrem
svörtu þústum er urðu
minni og minni með hverri
minútunni sem leið. Við
settumst og reyndum að
ná andanum á meðan
hugsun okkar var að ná
smá rökfestu. Ég formælti
Byrny og Byrny formælti
mér, og við vorum ósparir
á að kenna hvor öðrum um
ófarirnar. Tilviljun olli
björgun okkar, þvi annars
er ég viss um að við hefð-
um stokkið i Laxá. Bóndi
nokkur hafði séð þessa tvo
klaufalegu menn á hesta-
veiðum með snöru og
beizli og ákvað að hjálpa
Norðmönnum sem voru i
vanda. Og það sem meira
var. hann var á Land-
Rover.
Hestaveiðar.
Nú hófst eftirförin. 70
vélvæddir hestar gegn
þrem útkeyrðum bikkjum
gerðu þaö að verkum að
við höfðum yfirhöndina.
Eftir þriggja kilómetra
ferðalag uppgötvuðum við
þrjár þústir er urðu stærri
og stærri. Burny og ég
hlupum út úr bilnum, og
handfjötluðum snörur
okkar all vigalegir. I æstri
gleði sveifluðum við bönd-
unum i kringum okkur, en
tilburðirnir ekki fagmann-
legri en það, að kúreka-
hetjan Tom Mix hefði snú-
ið sér við i gröf sinni, hefði
hann séð til okkar. En nú
réðst Islendingurinn til
framgöngu. Hann gekk ró-
lega i kringum hestana og
framan að þeim og
flautaði lágt og rólega.
Siðan tók hann að syngja
stuttan hestabrag og tala
islenzku við uppreisnar-
seggina. Það var mál, sem
hestarnir skildu. Þeir
sperrtu eyrun og hlustuðu
rólegir á manninn meðan
hann brá lykkju yfir háls-
byltingarforingjans
„Stian”.
Á þeirri stundu kom
okkur ekki til hugar að
eltingaleikurinn hefði ver-
ið forleikurinn að hreinum
„Helvitismarzi”. Land-
Roverinn hvarf i rykskýi,
og við stóðum einir og
yfirgefnir með þrjá
þrjóska hesta. Hestarnir
voru aðeins með stuttan
bandspotta um hálsinn og
þar af leiðandi gátum við
ekki riðið þeim, heldur
urðum við að teyma þá á
eftir okkur. En hestarnir
voru ekki á sama máli,
þeir vildu halda til vesturs
og heim.
Við toguðum og hottuð-
um á þessar þrjár bikkjur
og framundan var fimm
kilómetra ferðalag heim
til áningastaðar okkar.
Við vorum i ullarnærbux-
unum og vindjökkum og
yfir okkur glóði sólin.
Mýið elti okkur i flokkum
og réðst á okkur hvar sem
það gat náð i bert hold og
beit og saug. Hestarnir
urðu skapstyggir,við urð-
um skapstyggir og mýið
mett. Þrjú af þeim fimm
kilóum sem ég léttist um á
meðan „Á ferðalagi á
hestbaki” stóð yfir, missti
ég á heimgöngunni þennan
eftirmiðdag.
Áætlunin um að kynnast
Islandi af hestbaki, fædd-
ist fyrir ári siðan. En eins
og með flestar áætlanir
sem gerðar eru breyttist
þessi mikið frá uppruna-
legri gerð. t upphafi hafði
verið ákveðið að ferðast
um landið þvert og endi-
langt, að hætti hinna
norsku landnámsmanna
sem þar voru á ferð fyrir
1000 árum. En þar sem við
vorum lélegir hestamenn,
hestar okkar lélegir,
margar fjallaárnar erfið-
ar yfirferðar, hraunið
verra yfirferðar en sjálf
Sahara eyðimörkin, ásamt
okkar óskiljanlegu
óheppni, fóru allar áætlan-
ir úr skorðum. En hvernig
væri að fylgja áætluninni
„Ferðalag á hestbaki” frá
byrjun.
Hestakaup og
peningagræögi.
Staðurinn er Akureyri,
litill bær í löngum dal á
norðurströnd Islands. Það
er sumar og þvi bjart allan
sólarhringinn. Eins og
flestir aðrir bæir á íslandi
liggur Akureyri á mörkum
óbyggðar. Það liggur við
að bærinn sé leikvöllur
fyrir hinn sterka islenzka
hest, sem þó hlýtur að
finna til innilokunar-
kenndar.
Strax fyrir utan bæjar-
mörkin byrja hinir rykugu
og holóttu vegir sem
tengja bæinn við aðra hluti
landsins. Sagt er að bill
nái ekki nema „hálfum
aldri” á Islandi.
Við höfum einn dag til
þess að útbúa ferðalagið,
og þar sem við héldum að
landið væri „yfirfullt” af
hestum og framboð eftir
þvi, hlyti verðið að vera
við allra hæfi. En hér urð-
um við fyrir fyrsta áfall-
inu, (þau áttu eftir að
verða fleiri). Islenzka
hestinum fækkar ört, og er
Land-Roverinn smám
saman að taka við hlut-
verki hans. Og ástæðan
fyrir þvi kom smám sam-
an til að standa okkur ljós-
lifandi fyrir hugskotssjón-
um.
Loks fundum við hesta-
kaupmann, nánast á lykt-
inni. Heldur gekk okkur
erfiðlega að halda uppi
samtali á Islenzku, þvi
norskukunnátta er ekki
hin sterka hlið lslendinga.
Karl Ágústsson hét mað-
urinn, og fannst mér hann
peningagráðugur á svið.
Jú, hann gæti nú selt okkur
þrjá hesta, en verðið hafði
hækkað iskyggilega. Það
voru nokkrir danskir
hestakaupmenn i bænum,
sagði hann. Eldsnögg við-
skiptalygi, en hann vissi
sem var, að hann var ein-
asti hestakaupmaðurinn i
bænum. Það vissum við
lika, og þar af leiðandi var
það Herra Agústsson sem
stjórnaði peningaprúttinu.
,, Eftirlaunahestar" á
blóðpris.
En refurinn skyldi fá að
vinna fyrir peningunum.
Ég ákvað að leika sér-
fræðing i hestamálum, og
heimtaði að fá að skoða
vöruna.
— Hér er hinn trúfasti
Stjarni, uppáhaldshestur-
inn minn. — Honum gekk
erfiðlega að pressa
krókódilatárin gegnum
augnhvarmana. Ég bað
um að fá að lita á tann-
garðinn, þvi einhversstað-
ar hafði ég heyrt að af
þeim væri hægt að
ákvarða aldur hests. Þvi
stakk ég mér inn i heitan
andardrátt hestsins, og sá
þá sárgrætilegt gulbrúnt
landslag, hreinan villi-
gróður. Og eftir þvi sem ég
komst næst, gat hann ver-
ið á hvaða aldri sem var
fram að fertugu.
Hinir hestarnir tveir,
Kolur og Jarpur, voru
örugglega komnir á eftir-
launaaldurinn, en að það
hefði nokkur áhrif á hið
háa verð, það var af og
frá. Við heimtuðum að fá
að prófa gripina, og var
það um leið i fyrsta skipti
er ég kom á hestbak.
Burny hafði smá reynslu.
Hestakaupmaðurinn hlýt-
ur að hafa fengið maga-
krampa af hlátri.er hann
sá tilburði okkar.
Verðið var áfall númer
tvö. 90.000. isl. kr. urðum
við að greiða fyrir hestana
og einar litlar 6000 Isl. kr.
fyrir hnakk og beisli. Ekki
einni krónu var slegið af
kaupunum, og þar sem
maðurinn var harður sem
granit og við æstir i að
koma okkur af stað, skipti
ferðataska með islenzkum
hundrað króna seðlum um
eigendur.
Rothögg á
þjóðvegi.
Tveir nýir hestaeigend-
ur og þrir hestar
leggja upp i ferðalag frá
Akureyri. Ákvörðunin er
að ferðast þvert yfir sögu-
eyjuna. Við förum fetið
eftir þjóðveginum i áttina
að Mývatni, sem er næsti
áfangastaður i 17 km fjar-
lægð. Við sniglumst upp
Vaðlaheiði burt frá Akur-
eyri og hvilumst öðru
hvoru. Eitt sinn er við
höldum aftur af stað, kem-
ur það i minn hlut að sjá
um pakkahestinn, og til
þess að vera viss um að fá
gikkinn úr sporunum,
hafði ég bundið hann fast-
an við úlnliðinn. Nú hlýtur
hann að verða að fylgja
með hvort sem hann vill
eða ekki, hugsa ég. En
hugmyndafræði min renn-
ur út i sandinn. Stjarni
skokkar af stað en pakka-
hesturinn stendur stifum
fótum á sama stað. Eitt
augnablik ligg ég láréttur i
loftinu, en svo nær
þyngdarlögmálið yfir-
höndinni og ég skell i göt-
una. Miðnætursólin hverf-
ur en aðrar stjörnur sjást.
Ég ranka við mér með
blóðbragð i munninum, ég
hafði bitið mig I vorina
I fallinu. Einnig
blæðir úr skurði sem ég
hafði fengið á hökuna. Þó
hafði skeggið tekið af
mesta fallið, og er það i
einasta skiptið sem það
hefur komið að góðum not-
um.
Við höfum þegar endur-
skýrt einn hestinn. Kol
gáfum við nafnið
„Stiansen” þvi strax eftir
1200 metra ferðalag datt
hann fram fyrir sig, og
virtist fá áhuga á hófum
sinum. Eftir þvi sem okk-
ur var tjáð siðar, var þetta
afgerandi þreytumerki.
Reisnin sem hann hafði
borið við söluna hvarf með
þessu falli, og sást aldrei
framar. Seinna upp-
götvuðum við að „Stian”
var meri.
,,Stian"
Vandræöagripur.
Stian er sem sé ekki
langferðahestur. Það lofar
ekki góðu um áframhaid-
andi ferðalag. Þess fyrir
utan er hann þrjóskur og
ætið með dólgslæti, ásamt
þvi að fylgjast lymskulega
með okkur i von um að
geta sparkað i mann.
Ferðaáætlun Stians
Blaðamaðurinn hafði einhvers staðar heyrt að það mætti sjá
aldur hesta á tönnum þeirra. Þess vegna reif hann upp ginið á
hrossinu og kikti inn. Og eftir þeim ljótu ósköpum sem hann sá
þar, áleit hann að þessi hestur væri vart undir fertugu, máske
kominn á fimmtugsaldur.
o
Sunnudagur 11. júní 1972