Alþýðublaðið - 19.07.1972, Blaðsíða 5

jalþýðu
Alþýðublaðsútgáfan h.f. Ritstjóri Sighvatur Björgvinsson (áb). Aðsetur
ritstjórnar Hverfisgötu 8—10. — Simi 86666.
I][ll Blaðaprent h.f.
SELDILUÐVIK LANDIÐ?
Eins og skýrt hefur verið frá i
fréttum hafa samningar tekizt
milli Islands og Efnahags-
bandalags Evrópu um við-
skiptamál. Viðræðum, sem
staðið hafa um mál þetta tals-
vert lengi, er nú lokið og svo
virðist vera, a.m.k. i fljótu
bragði, að islendingar hafi náð
viðunandi samkomulagi.
Samningaviðræður islands
við EBE um viðskiptamál hóf-
ust, þegar ljóst varð, að samn-
ingar myndu takast milli Efna-
hagsbandalagsins og fjögurra
rikja i EFTA um fulla banda-
lagsaðild hinna siðarnefndu.
Þessi fjögur riki, sem inn i
Efnahagsbandalagið hugðust
ganga, voru aðal-viðskiptaríki
islands i EFTA. Þegar allt virð-
ist benda til þess, að þessi fjögur
riki gengju i mjög náið efna-
hags- og markaðssamstarf við
Evrópurikin i hinni voldugu
EBE-samsteypu þá var aug-
Ijóst, að mikilvægt og nauðsyn-
legt var orðið fyrir island að ná
einhverjum viðskiptasamning-
um við hið stækkaða Efnahags-
bandalag.
Allir stjórnmálaflokkar á is-
landi voru sammála um, að is-
land gæti undir engum kring-
umstæðum fýlgt i fótspor þeirra
fjögurra EFTA-ríkja, sem sóttu
um inngöngu i Efnahagsbanda-
lagið. islendingar geta alls ekki
fallist á ýmis meginatriði Róm-
arsáttmálans, svo sem frjálsan
flutning fjármagns og vinnuafls
milli landa. Aðild islands að
Efnahagsbandalaginu kom þvi
ekki til greina.
Itikisstjórn Alþýðuflokksins
og Sjálfstæðisflokksins, sem sat
að völdum á islandi um þetta
leyti, hafði gert aðildarsamning
við EFTA, — Friverzlunarsam-
tök Evrópu. Sá samningur var
eingöngu viðskiptalegs eðlis og
fól i sér fyrst og fremst gang-
kvæmar ivilnanir i tollamálum.
Var samningur þessi mjög hag-
stæöur fyrir island, enda þótt
þáverandi stjórnarandstöðu-
flokkar á islandi væru honum
andvigir, — Framsóknarflokk-
urinn með hjásetu við afgreiðslu
málsins og kommúnistar, sem
greiddu atkvæði á móti samn-
ingnum og liktu honum jafnvel
við landráðagjörning.
Rikisstjórn Alþýðuflokksins
og Sjálfstæðisflokksins, sem
fékk hin nýju viðhorf I efna-
hagsmálum til úrlausnar sem
fylgdu stækkuðu Efnahags-
bandalagi, ákvað að óska eftir
þvi við bandalagið að gera
samning sem líkastan þeim,
sem island hafði áður gert við
EFTA, — þ.e.a.s., að EFTA-
samningurinn i meginatriðum
yrði látinn gilda milli islands og
EBE. Þáverandi viðskiptaráð-
herra, Gylfi Þ. Gislason, lýsti
þessum óskum islenzku rikis-
stjórnarinnar fyrir ráðamönn-
um EBE á fundi erlendis.
Þannig stóðu málin, þegar
stjórnarskipti urðu á tslandi.
Við stjórn markaðsmálanna tók
þá ný rikisstjórn studd m.a.
tveim flokkum, þar sem annar
hafði setið hjá við afgreiðslu
EFTA-samningsins en hinn
greitt atkvæði á móti. Sjálfur
markaðsmálaráðherrann var
úr flokki, sem likt hafði EFTA-
samningnum við landsölu og
landráðagjörning. Og þjóðin
spurði: Hvað ætla þessir menn
nú að gera i markaðsmálunum?
Já, hvað gerðu þeir? Það
fréttum við i gær. Þá sendi við-
skiptamálaráðherra frá sér
fréttatilkynningu þar sem hann
skýrir frá þvi, að samningar
hafi tekizt við EBE og segir með
hreykni að tekizt hafi að yfir-
færa „landssölusamningana"
við EFTA yfir á EBE I öllum
meginatriðum.
Ekki gagnrýnir Alþýðublaðið
þessa samningagerð. Hún bygg-
ist á stefnu, sem Alþýðuflokkur-
inn hefur fylgt i málinu og einn
ráðherra hans niótaði. En fróð-
legt væri að fá svar við þvi hjá
Þjóðviljanum hvort viðskipta-
málaráðherrann. Lúðvik
Jósefsson, sé nu orðinn lands-
sölumaður ellegar hvort afstaða
hans og flokksbræðra hans til
EFTA-samningsins á sinum
tima hafi aðeins verið marklaus
sýndarmennska. Sé svo, þá er
það ekki i fyrsta sinn, sem þeir
Alþýðubandalagsmenn hafa á
siðustu mánuðum orðið uppvisir
að slíkum vinnubrögðum.
r
AKUREYRI
Formaður Alþýðuflokksins,
Gylfi Þ. Gislason, efndi til fundar
s.l. föstudag með ýmsum trúnað-
armönnum Alþýðuflokksins i
Norðurlandskjördæmi eystra.
Var fundurinn á Akureyri.
A fundinum var rætt um ýmis
þau mál, sem nú eru ofarlega á
baugi. Ræddi Gylfi Þ. Gislason
einkum og sér i lagi um efnahags-
ráðstafanir rikisstjórnarinnar og
ástand efnahagsmálanna, land-
helgismálið og sameiningarmál-
ið.
Margir trúnaðarmenn Alþýðu-
flokksins á Norðurlandskjördæmi
eystra sóttu þennan fund. Auk
Akureyringanna kom til fundar-
ins fólk frá Húsavik, ólafsfirði og
Dalvik.
Fundurinn fór hið bezta fram
og var mjög ánægjulegur.
ENCIR NflR EMBCmS-
MENN OC MDURSKIIRB-
UR Á FRAMKVÆMDUM!
Nú fær „Danskurinn" aö spara. Per Hækkerup, for-
maður sparnaðarnefndarinnar, ræðir hér við tvo ráðherra
úr dönsku rikisstjórninni, þá Egon Jensen, innanrikisráð-
herra (sitjandi) og Erling Jensen, verzlunarráðherra.
Eins og áður hefur verið skýrt
frá hér i blaðinu hafa Danir átt
við mikla fjárhagsörðugleika að
etja i rikisfjármálum sinum.
Danska jafnaðarmannastjórnin
hófst handa strax eftir valdatöku
sina til þess að finna leiðir til
lausnar á vandamálunum og ein
þeirra leiða er stórkostlegur
sparnaður rikisútgjalda. Enda
þótt búið væri að afgreiða f járlög
yfirstandandi árs af danska þing-
inu og gera ýmsar ráðstafanir og
áætlanir um framkvæmdir á
komandi árum, þá setti rikis-
stjórnin sérstaka þingnefnd á
laggirnar til þess að finna sparn-
aðarleiðir i rikisrekstrinum og
setti sem formann nefndarinnar
utanrikisráðherrann fyrrverandi,
Per Hækkerup.
Nefnd þessi starfaði I vetur og
kom fram með mjög róttækar
sparnaðartillögur, sem m.a. var
sagt frá hér i blaðinu á sinum
tima. Meðal umræddra sparnað-
arráðstafana má nefna tillögur
um niðurskurð á lifeyrisgreiðsl-
um til starfsmanna danska rikis-
ins og frestun á rýmkun lifeyris-
réttinda til þeirra. Þá lagði
nefndin einnig til að hætt yrði við
áður tilkynnta hækkun á almenn-
um ellilifeyri. Fleiri slikar rót-
tækar ráðstafanir voru i tillögum
sparnaðarnefndarinnar.
Gáfust ekki upp
Þessum tillögum var eðlilega
strax mjög illa tekið, — enda
skiljanlegt, þvi hér var um að
ræða niðurskurði, heldur óvægi-
lega, á ýmsum þýðingarmiklum
þáttum félagsmála og opinberrar
aðstoðar við borgara. Það var
ekki aðeins almenningur, sem tók
sparnaðartillögunum illa. Stjórn-
málamennirnir gerðu það lika og
það var útfallið, að ákveðið var að
hætta við að framfylgja ákveðn-
um sparnaðartillögum nefndar-
innar. Var það talinn talsverður
pólitiskur ósigur fyrir nefndina,
og pa ekki hvað sizt formann
hennar, — Per Hækkerup.
En Per og félagar hans i sparn-
aðarnefndinni gáfust ekki upp.
Þeir héldu þvert á móti áfram að
þinga og leita að nýjum leiðum til
þess að skera niður opinber út-
gjöld. Tókst þeim þannig að fá
fram sparnaðarráðstafanir, sem
samtals minnka útgjöld danska
rikisins á yfirstandandi ári um
c.a. 500 millj. danskra króna.
ERLENDIS
FRÁ '
Margþættar ráðstafanir
Og nú hefur nefndin kynnt nýj-
ustu sparnaðartillögur sinar fyrir
stjórninni dönsku. Það gerði
nefndin á fundi með dönskustjórn
inni s.l. fimmtudag, en til þess
fundar var sérstaklega boðað
með skömmum fyrirvara. A
fundinum samþykkti rikisstjórn-
in tillögur nefndarinnar a.m.k. i
meginatriðum, og munu þær þvi
koma til framkvæmda.
Tillögur sparnaðarnefndarinn-
ar eru tviþættar. 1 fyrsta lagi er
um að ræða tillögur um sparnað á
útgjöldum yfirstandandi árs.
Hefur rikisstjórnin þegar tekið
afstöðu til þeirra. I öðru lagi er er
um að ræða sparnaðartillögur á
framtiðarverkefnum, sem þegar
hafa verið ráðgerð eða áætlanir
um. Þær sparnaðartillögur voru
ræddar á fundinum með dönsku
stjórninni s.l. fimmtudag, en eng-
in endanleg afstaða tekin. Er ætl-
unin að efna til sérstaks rikis-
stjórnarfundar um þær tillögur
siðar i sumar, — nánar tiltekið
þann 15. ágúst, og á þá að ræða
þær tillögur á heils dags fundi
dönsku stjórnarinnar.
Engin ný embætti
Þær tillögur sparnaðarnefndar-
innar sem samþykktar voru s.l.
fimmtudag munu minnka útgjöld
danska rikisins á yfirstandandi
ári um 100 til 150 m. kr. til viðbót-
ar við þær 500 milljónir, sem þeg-
ar hafa verið sparaðar. Hinar
nýju sparnaðarráðstafanir felast
m.a. i þvi, að allt fram til 1. april
á næsta ári verður óheimilt að
stofna til nýrra embætta eða
startsá vegum danska rikisins og
stofnana þess. Þarna er ekki ver-
ið að koma i veg fyrir eðlilega
endurnýjun á starfskröftum i
þjónustu hins opinbera eða bann
við ráðið sé i þær stöður, sem nú
þegar eru lausar, heldur hitt, að á
timabilinu frám til 1. april á
næsta ári megi ekki eiga sér stað
stofnun nýrra embætta og starfa
á vegum hins opinbera, — þ.e.a.s.
fjölgun opinberra starfsmanna.
Annar liður i sparnaðarráðstöf-
unum er mjög aukið aðhald að
ráðuneytunum i sambandi við al-
menna eyðslu þeirra. Strangt eft-
irlit og niðurskurður á fjárfest-
ingu hvers konar og mjög aukin
aðgát i sambandi við allar ný-
byggingar og nýjar framkvæmdir
á vegum rikisins.
Þessar samþykktir rikisstjórn-
arinnar ná að sjálfsögðu aðeins til
rikisins og rikisframkvæmda. En
einnig mun nauðsynlegt að sveit-
arfélögin fylgi þessu sparnaðar-
fordæmi, ef árangur á að nást.
Ætlar danska stjórnin að reyna að
semja um slikar sparnaðarað-
gerðir viö sveitarfélögin á fund-
um með sveitarstjórnum, sem
hefjast eiga i næsta mánuði. Er
talið liklegt, að á þeim fundum
muni rikisstjórnin reyna að fá
sveitarfélögin til þess að aðhyll-
ast á margan hátt sams konar
sparnaðaraðgerðir og rikisstjórn-
in hefursjálf aðhylist, — m.a. fari
þá leið til sparnaðar, að ráða ekki
að sinni i fleiri nýjar stöður á
sinum vegum.
Milljarðasparnaður i vændum
Starf sparnaðarnefndar þeirr-
ar, sem Per Hækkerup, veitir
forstöðu snýst einnig, eins og fyrr
sagði, um tillögugerðir að sparn-
aði i sambandi við framtiðaverk-
efni og framtiðarfjárlagagerð.
Hefur nefndin þegar tilbúnar
miklar sparnaðarráðagerðir i
þeim efnum og er haft eftir
Hækkerup, að sá sparnaður muni
koma til með að skipta m.lljörð-
um. Fátt er um tillögurnar vitað i
einstökum atriðum, enda hafa
þær enn ekki verið fullræddar af
rikisstjórninni, en þeir, sem þykj-
ast eitthvað um þær tillögur vita,
segja, að þær geri ráð fyrir allt að
þriggja milljarða d. kr. sparnaði
á opinberum útgjöldum á næstu
þrem fjárhagsárum.
NÚ KEPPIST DANSKA RÍKISSTJÚRNIN VID AÐ SPARA PENINGANA
Miövikudagur. 19. júlí 1972
©