Alþýðublaðið - 07.09.1972, Blaðsíða 5

Alþýðublaðsútgáfan h.f. Ritstjóri Sig-
hvatur Björgvinsson (áb). Fréttastjóri
Bjarni Sigtryggsson. Aðsetur ritstjórn-
ar Hverfisgötu 8-10. — Sími 86666.
Blaðaprent h.f.
M0 ER SATT!
Þvi er ekki að leyna, að efnahagsmálin eru
endanlega að sigla i strand hjá rikisstjórninni. Á
undanförnum vikum hafa blöðin upplýst, að
alvarleg kreppa sé skollin yfir hraðfrystiiðnað-
inn. Vinnsla á karfa borgar sig ekki lengur svo
dæmi sé nefnt og talið öruggt, að frystihúsin
skorti hundruð milljóna á ársgrundvelli til þess
að forðast tap. Svipuð viðhorf rikja i sumum
öðrum greinum sjávarútvegs og fiskvinnslu.
Hvað er að gerast þarna? Svarið við þeirri
spurningu er ákaflega einfalt. útflutningsat-
vinnuvegirnir riða til falls. Þær bráðabirgðaúr-
lausnir, sem rikisstjórnin hefur verið að gripa
til á undanförnum dögum og vikum i sambandi
við afkomumál undirstöðuatvinnuveganna,
leysa engan vanda. Þær fresta honum aðeins
um nokkra daga, kannski vikur. Svo dynur
áfallið yfir.
Hvað merkja þau tiðindi úr sjávarútvegin-
um? Við skulum vera algerlega hreinskilin við
okkur sjálf og horfast i augu við staðreyndir.
Hvað merkir það, ef ekki borgar sig lengur að
verka fisk á íslandi 'við þær kringumstæður,
sem fyrir hendi eru?
Við þekkjum svarið við þessari spurningu. Við
höfum neyðst til þess að horfast i augu við það
svar æ ofan i æ á umliðnum áratugum. Sú stað-
reynd, að útflutningsatvinnuvegir standi ekki
lengur undir sér, hefur það einfaldlega i för með
sér, að þ jóðin verður að rýra kjör sin með geng-
isfellingu eða hliðstæðum ráðstöfunum til þess
að gera útflutningsatvinnuvegi sina samkeppn-
isfæra aftur. Og það er i þessa átt, sem verið er
að sigla hraðbyri um þessar mundir. Á vit
gengisfellingar eða hliðstæðrar ráðstöfunar.
Það liggur alveg Ijóst fyrir.
Siðast urðum við að horfast i augu við svipað-
ar niðurstöður á hinum erfiðu kreppuárum und-
ir lok sjöunda áratugs þessarar aldar. Þau
erfiðustu ár ættu að vera mönnum enn i fersku
minni. En þá sköpuðust erfiðleikarnir af allt
öðrum ástæðum en nú. Þá komust útflutnings-
atvinnuvegirnar i þrot vegna gifurlegs verðfalls
á útflutningsafurðum okkar erlendis. Þess
vegna hættu þeir að geta staðið undir sér. Við Is-
lendingar gátum þar enga rönd við reist.
Atburðarásin sem olli efnahagserfiðleikunum,
var ekki á okkar valdi.
En nú steðja engir slikir utanaðkomandi
erfiðleikar að. Verðlagið á útflutningsafurðum
okkar hefur aldrei i sögunni verið hærra en nú.
Fyrir eitt pund af þorskblokk, sem við fengum
aöeins 19 cent fyrir á Handarikjamarkaöi eftir
verðfallið árið 1968 fáum við nú allt upp i 47 cent,
— eða tveimur og hálfum sinnum meir en á
verðfallsárunum.
Það eru þvi ekki óhagstæð ytri skilyrði, sem
eru að gera útflutningsatvinnuvegi okkar gjald-
þrota. Sökin liggur i algeru stjórnleysi i efna-
hagsmálum okkar sjálfra og á rikisstjórnin þar
alla sök.
Ef verðfall er orsök efnahagskreppu þá er þó
alltaf sú von fyrir hendi, að verð hækki aftur og
erfiðleikarnir leysist þar með. Þegar allt er að
fara i strand i árferði, þar sem allt verðlag á út-
flutningsafurðum er i hámarki, hvaða von eig-
um við þá? Það er furðulegt, að i miðju ein-
hverju mesta góðæri, sem íslendingar hafa átt
að fagna hvað ytri aðstæður varðar, skuli stefnt
hraðbyri að nýrri gengisfellingu eða hliðstæðum
neyðarráðstöfunum. EN ÞAÐ ER SATT!
lalþýðu
\m&
ENN UM LANAMAL
ÍSLENZKS I0NASAR
Á alþingi s.l. vetur virtust
llestir e6a allir þingmenn hafa
áhuga á ellingu ihnaðar i landinu.
fcg held raunar. að flestir lands-
menn hali áhuga fyrir þessum at-
vinnuvegi þótt árangur hafi
orðið ósköp litill á undanförnum
áratugum. Getur það veriö. að
landsmenn trúi i raun og veru
ekki á þennan atvinnuveg, þótt
vinsamlega sé um hann rætt. t>aö
liggur viö. að manni finnist, að
það sé tizka. aö skrifa um eflingu
iðnaðarins en árangurinn er
ósköp litill l>aö er litiö gert. sem
gagn er aö. til eflingar þessum at
vinnuvegi.
l>aö hefur verið sagt i mörg ár.
að iðnaður sé þriðji atvinnuveg-
urinn á íslandi. á el tir fiskveiðum
og landbpnaöi. Kn hvað er gert til
að efla þennan atvinnuveg?
i flestum nágrannalöndum og
öðrum menningarliindum er
öflugur iðnaður talinn vera öflug-
ur undirstiiöu-atvinnuvegur. Mér
linnst. að islenzk stjórnvöld hafi
tekiö þessari þróun og þessari
staöreynd ósköp rólega. bar viö
bætist. aö stór hluti landsmanna
viröist ekki meta framleiðslu
iönaðarvara na'rri þvi eins
þýöingarmikla eins og aörar
iramleiöslugreinar.
Stór hluti landsmanna hefur nú
þegar atvinnu viö margskonar
iönaö. Er þaö eitt ekki nóg til aö
taka atvinnuveginn alvarlega'í
Mér virðist þó að enn sé litið á
iönaö. sem einskonar annars
llokks atvinnuveg.
L>aö viröist, sem alltof margir
landsmanna áliti, aö iðnaður sé
hálfgeröur leikaraskapur. helzt
til uppl'yllingar. ef engin önnur
atvinna er fáanleg.
l>essum hugsunarha'tti þarf
nauösyniega aö breyta.
l>að er bláköld staöreynd. aö á
næsta aldarfjórðungi, veröur
fjölgun landsmanna aö leita al-
vinnu á sviöi iðnaðar i einhverju
formi.
l>aö. sem enn vantar. er
almenn viöurkenning á þvi. aö
iðnaður á islandi sé i raun og veru
atvinnuvegur. sem beri aö meta á
svipaðan hátt og fiskveiðar og
landbúnað.
l>að má vera. aö þaö taki
nokkurn tima. aö fá slika viöur
kenningu. En mér linnst. aö
stjórnvöld gadu gert meira,
heldur en gerl er til aö gera þjóö-
inni grein lyrir mikilva'gi iön-
aðarins. l>aö má nærri þvi segja,
aö þessi atvinnuvegur sé i ösku-
stónni. samanhoriö viö fiskveiðar
og landbúnaö. þcgar litiö er á.
hvernig búiö er aö atvinnuvegum
landsmanna.
A siöasta þingi voru samþykkt
nokkur lög. sem varöa iðnaðinn
aö ýmsu leyti. Merkust eru vafa-
laust lögin um veötryggingu iön-
rekstrarlána. Samkvæmt þessum
liigum á vera hægt aö fá lán út á
hráefni. vörur I vinnslu og lull-
unnar vörur Slik lánalyrir-
greiösla myndi valalausl lyfta
iönaöinum um margar tröppur.
l>ar meö yröi iðnaðurinn viöur-
kenndur sem alviiru-atvinnu-
vegur á sama hátt og sjávarút-
vegur og landbúnaöur.
l>aö er nú hreint ekki nóg. aö fá
samþykkt gagnleg lög. ef siðan er
ekkert meö þau gert. Ég hef ekki
orðið var viö. aö iönaöurinn hal'i
fengið neina sérstaka fyrir-
greiðslu samkvæmt hinum nýju
lögum.
Að visu er ljóst. aö það er
ýmsum örðugleikum háð aö
ganga þannig frá veðsetningu og
tryggingu gagnvart bönkum eða
lánastofnunum, aö þær séu full-
komlega ánægöar. Um þetta
verður eilifur ágreiningur. Hrá-
efni og iðnaðarvörur eru nefni-
lega ekki talin eins góð veö, eins
og fiskur eða lambakjöt. Hér
stendur einmitt hnifurinn i kúnni.
Seðlabankinn mun að visu i
ýmsum tilvikum hafa endurkeypt
af viðskiptabönkum vixla iðn-
fyrirtækja, þegar um samninga
vegna útflutnings er að ræða.
Kyrir þetta ber aö þakka. En aöal
atriöiö er hitt. aö liigin um veö-
tryggingu iönrekstrarlána veröi i
reynd framkvæmd.
Eg skora hér meö á iðnaðarráð-
herra. sem beitti sér fyrir setn-
ingu laganna að sjá til þess. aö
þau komist i íramkva'md meö
þeim hætti. sem ráö er lyrir gert.
011 iönfyrirtæki i landinu biða
eftir slikri aögerö. Hún má ekki
dragast iillu lengur.
Eg fullyrði. aö ekki er ha-gt aö
aðstoða iönaöinn meö áhrifameiri
hætti og jafnframt aö afla at-
vinnuveginum veröskuldaös álits
hjá landsmönnum.
Eg sagöi áöur. aö sta'rsta
vandamálið va-ri veöhælni hrá-
efnis og iönaöarvára. l>etta
vandamál veröur aö leysa meö
einhverjum ha-tti. Ilvernig va'ri.
aö (ill iönfyrirta'ki. sem hlylu aö-
stoö samkvæmt liigunum.
stolnuöu meö sér sameiginlegan
Iryggingarsjóö. sem ba'ri ábyrgö
á þvi. aö veösett hráefni og
iðnaðarviirur va'iu alltaf til
staöar? Ma'tti þá hugsa sér. aö
PÉTUR PÉTURSSON
SKRIFAR
Ivrirta'kin greiddu eitthvert gjald
fyrir slika tryggingu. sem rynni
til sliks sjóös.
I iillu lalli veröur eitthvaö aö
Kramhald á bls. 4
HLUSTAÐU NÚNA!
Þann 7. september áriö
1958 er frekar tíðindalitiö
af landhelgismálinu.
Þann dag birtir Alþýðu-
blaöiö samantekt um rás
viðburðanna á fyrstu viku
12 milnanna og er hún
ólikt viðburðaríkari, en
fyrsta vika 50 mílnanna.
Af öðrum landhelgis-
fréttum eru þessar
helztar:
LEYNILEG AÆTLUN
FLOTANS
Enn er ekkert vitaö um varö-
skipsmennina niu. sem sitja
langnir um borö i brezku frei-
gátunni Eastbourne. Enginn
hefur hugmynd um. hvaö brezW*
skipherrann hyggst fyrir mcff)
þá. \
Miklar bollaleggingar eru
hafnar i blöðum um hver Iram-
vinda málsins veröi. A þaö sér
ekki siður slaö i brezkum
blööum en islenzkum. Hefur
handtaka varöskipsmannanna
vakiö mikla athygli ytra.
Sunnudaginn 7. september
birtir Alþýöublaðið Iregn um
máliö undir fyrirsögninni:
..Leynilegar lyrirætlanir: Á Aft
KLYT.IA MENNINA UTAN7”
Kréttin hljóöar svo:
lire/.ka stórhlaöiö ..Dailv
llerald" skýrir Irá þvi á
limintudaginn eflir fréttaritara
siiiiim. sem er um borö i skipi á
Islaudsmiöuni. aö um þaö liafi
verii) rætt, aö hre/.ki flotinn
flytji islenzku varöskipsmeuii-
iua til liretlands. I>etta er kallaö
i hlaöinu ,,A seeret Navy plan”
þ.e. leynileg lyriratlan flotans.
i sama hlaöi er þaö fullyrt, aö
hre/.k herskip muni lialda sig á
islandsmiöum allt aö þrem
vikuin. I»egar togarar væru
húnir aö vera þrjá daga i
..boxunum" þ.e. viö landhelgis-
hrol undir lierskipavernd, tinist
þeir úl fyrir landhclgina til þess
aö veiöa þar i þrjá daga.”
ÍSLENZKIR FJARRI
hessa dagana —■ á fyrstu
dögum þorskastriðsins — gættu
islenzkir togarar þess vel, að
halda sig fjarri átakasvæð-
unum. i Alþýðublaðinu 7. sept-
ember 1958 er þannig birt fregn
um, að enginn islenzkur togari
sé nú á heimamiðum. Nær allir
islenzku togararnir séu á karfa-
veiöum um 150 milur undan
ströndum Eabrador og m.a.
voru Hi af 18 togurum. sem
líeykvikingar áttu um þessar
mundir. á veiöisvæöunum þar
þennan sunnudag lyrir 14 árum.
BiDDU BARA,
KALLINN!
Áriö 1958 lögöu islenzku blööin
á sama hátt og nú mikla áherzlu
á. aö lylgjast sem allra bezt
meö fréttum erlendra aðila af
atburöunum á Islandsmiöum.
Margar þessar erlcndu Iréttir
voru á ýmsan hátt nákva'mari,
en hinar tnnlendu. einkum
Iréttir af sma'rri viöburöum á
miöunum og orðaskiptum
brezkra togaramanna og is-
lenzkra ^^tíiskipsmanna. Átti
þaö ræti^sinV aö rekja lil þess.
jiö þa—WW- og'tiu. voru margir
jtnfnettamenn um borö i
pirozku fógurunum á (slands-
míftum, jg§ isleuzk yfirvöld
reyndu hvnft hauV;átu til þess
aö viifnalttVwiisJnzkir blaöa-
mentulöSmist i^^'ltvang.
VitAmudaginn 7. september
'V liirlisl svohljóðandi
Irélt um erlendar blaöalregnir
undir fyrirsögninni:
IILUSTAfHI l>Á NÚNA
..Striöiö á islandsmiöum er
enn l'orsiöufrétl ensku hlaö-
anna.
Dæmi: Seotsman (fiistudag)
segir i tvidálka fyrirsögn:
íslenzkur fallbyssuhátur reynir
aö sigla niöur Ireigátu.
Seottish Daily Exprcss upp-
lýsir i fimintudagshlaöi sinu, aö
islen/ku ..fallhyssubátainir”
lirelli nú meöal annars Uretann
nieö þvi aö sigla upp aö larnl-
lielgishrjótunum og lirópa til
þcirra. aö hráöuin komi aö
skuldadöguni.
Ilér er daimi: „Vertu ha-gur,
karl minn, þú liefur ekki til ei-
liföarnóns herskipin þin i kjiil-
farinu."
Og oftirfarandi oröaskipti
segir frétlamaöur Daily
lleralds aö átt liali sér staö milli
brezks togaraskipstjóra aö
nafni Northon og Eiriks Kristó-
fcrssonar, skipherra á l>ór:
Eirikur (kallar yfir til skip-
stjóransl: ,,l>aö er búiö aö
skrifa þig upp.”
Norton: ,Eg hcyröi ckki til
þin...”
Eirikur ( gripur fram i);
lllustaöu þá núna. l>ú veröur
kæröur fyrir aö fiska i land-
lielgi. Sá dagur er ekki iangt
undan. þegar þú hefur engin
hcrskip meö þér. Og þá skaltu
ekki sýna þig hér cinsamall.”
Fimmtudagur 7. september 1972
5