Alþýðublaðið - 27.03.1975, Qupperneq 5

Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Ingólfur P. Steinsson
Ritstjórar: Freysteinn Jóhannsson (ábm)
Sighvatur Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Fanney Kristjánsdóttir
Afgreiöslustjóri: örn Halldórsson
Ritstjórn: Siðumúla 11, simi 81866
Auglýsingar: Hverfisgötu 8—10, simi 28660 og 14906
Afgreiðsla: Hverfisgötu 8—10, simi 14900
Prentun: Blaðaprent hf.
URSLITIN AÐ RAÐAST
Páskahelgin er nú framundan. Hér á landi
hafa páskarnir löngum verið einn af fyrirboðum
vorkomunnar. Þá hefur mönnum fundist, að
vetur væri i þann veginn að kveðja og vorið biði
rétt hinum megin við hornið.
Páskadagana hafa fslendingar oft notað sér
til upplyftingar — til þess að hvila hugann frá
dagsins önn og amstri, til þess að bregða sér
bæjarleið heimsækja vini og kunningja eða leita
út i náttúruna. Páskadagarnir hafa þvi oft verið
áhyggjulitlir dagar — dagar helgi og hvildar. En
að þessu sinni er ekki laust við að nokkurs kviða
gæti hjá almenningi fyrir þeim dögum, sem nú
fara i hönd. Vegna þess, að einmitt nú um
páskana og á allra næstu dögum þar á eftir
verður úr þvi skorið, hvort samningar takast
milli aðila vinnumarkaðarins — eða hvort boðuð
vinnustöðvun kemur til framkvæmda þann 7.
april n.k.
Viðræður verkalýðshreyfingarinnar við at-
vinnurekendur og rikisvaldið hafa staðið lengi.
Verkalýðshreyfingin hefur sýnt mikla þolin-
mæði og mikið langlundargeð. Siðast liðið ár
hefur reynst launafólki erfitt ár. Verðbólgu-
vöxturinn i landinu hefur slegið öll fyrri met og
verkafólk verið svift þeirri vörn gegn verðlags-
þróuninni, sem það hafði reynt að tryggja sér
með frjálsum samningum við atvinnurekendur.
Afleiðingarnar hafa orðið geigvænleg kjara-
skerðing, sem hefur leikið láglaunafólkið i þjóð-
félaginu svo grátt, að fjöldi fólks veit ekki
lengur hvernig það á að sjá sér og sihum far-
borða.
Þrátt fyrir þetta ástand, sem orðið er hreint
neyðarástand fyrir suma, hefur skilningur
rikisvaldsins og atvinnurekenda á högum
verkafólks verið næsta takmarkaður. í viðræð-
um aðila hefur i raun og veru litið sem ekkert
gerst. Allar fréttir, sem verkafólk til þessa hef-
ur fengið, hafa verið slæmar fréttir — ýmist um
samningstregðu atvinnurekenda eða nýjar og
nýjar kjaraskerðingarráðstafanir frá stjórn-
völdum. Verður ekki hjá þvi komist að álykta
sem svo, að athafnir ihaldsstjórnarinnar og at-
vinnurekenda hafi mjög mótast af þeirri
vitneskju, að almenningur er kviðinn og vill ekki
gripa til verkfallsvopnsins fyrr en i allra siðustu
lög. Vegna þessa hafa atvinnurekendur og rikis-
vald farið sér hægt i sakirnar og sýnt litinn vilja
til samkomulags við verkalýðshreyfinguna.
En nú hefur verkalýðshreyfingin gefið sina
siðustu viðvörun. Verði ekki orðið við þeirri
sjálfsögðu kröfu að veita láglaunafólki kjara-
bætur þannig, að það geti haft fyrir brýnustu
lifsnauðsynjum, þá hef jast átök á vinnumarkað-
inum eftir nokkra daga. Úr þvi verður skorið nú
um páskana hvort svo fer, en verði sú raunin á,
þá lýsir Alþýðublaðið ábyrgðinni á hendur við-
semjenda verkalýðshreyfingarinnar og þá fyrst
og fremst rikisstjórnarinnar, sem reynst hefur
úrræðalaus og hikandi einmitt á þeim tima,
þegar mest hefur á riðið að stjórnendur landsins
væri ákveðnir og framsýnir og skilningsrikir á
vandamál heimilanna i landinu.
Alþýðublaðið vonar það einlæglega, að þær
fréttir, sem almenningur fær af samningamál-
,\xV unum á næstu dögum verði góðar fréttir. Að
loksins verði lát á hinum slæmu fréttum undan-
farinna mánaða. 1 trausti þess að svo muni
verða árnar Alþýðublaðið landsmönnum öllum
gleðilegra páska.

i h i i
Síöustu
Lon Nol — hanná enaa miskunn ivændum.
Sigurvegararnir: Khieu Sampan (t.v.) — hinn sterki
maður Khmer Rouge — og Sihanouk fursti.
Til er gamalt orðtak, sem
segir: „Vietnamarnir gróður-
setja hrfsplöntuna. Laosmenn
hlusta á hana vaxa. Kambódiu-
menn standa hjá og horfa á það
gerast.” Ef sannleikur er fólginn I
þessu gamla máltæki, þá skilst
betur með hvilikri ró og spekt
Ibúar höfuðborgar Kambódiu
biða nú eftir þvi, að borgarastyrj-
öldin helli sér yfir þá.
Ef bandariska þingið ekki fellst
á auknar fjárveitingar til
aðstoðar við stjóm Lon Nols, þá
ættu loftflutningar Bandarikja-
manna á birgðum og skotfærum
til Phnompenh að stöðvast nú um
mánaðamótin og þá félli borgin
innan fárra klukkustunda. I
borginni eru nú tvær milljónir
manna, þar af u.þ.b. helmingur
flóttafólk úr öðrum héruðum
landsins, og er fólkinu þjappaö
saman i borginni eins og sildum i
tunnu. örlög þessa hartnær þriðja
hluta þjóðarinnar i Kambódiu
ráðast þvi um leið og örlög
stjórnar Lon Nols.
Meðal ibúanna rikir hörð gagn-
rýni gegn liðsforingjaklikunni I
her Lon Nols, sem opinskátt
hugsar aðeins um eigin hag. Spill-
ingin eykst stöðugt i öfugu hlut-
falli við siðferðisþrek
stjórnarinnar. Rikisstjórnin
virðistekkert hafa gert til þess að
reyna að efla varnirnar. Fjöldi
óeinkennisklæddra ungra manna
er á ferli i höfuðborginni.
Astæðan er m.a. sú, að fyrir smá-
upphæð geta menn keypt sér
fölsuð stúdentaskilriki og þar
með sloppið við herkvaðningu. Og
hinir 20 þúsund raunverulegu
stúdentar eru einnig „ósnertan-
legir”.
En það er ekki aðeins rikis-
stjómin, sem ekkert aðhefst.
Einnig ibúar Hnomph virðast
sannfærðir um að það sé
fyrirfram vonlaust verk að gripa
til vopna til þess að verja stjórn
Lon Nols falli. Stúdentaráð
háskólans i Hnomph hefur lýst
þvi opinberlega yfir, að Lon Lon
eigi að steypa af stalli og að
„Rauðir Khmerar” hljóti að taka
við stjórn landsins.
Nú nýlega skipti Lon Nol „mar-
skálkur” um mann i æðstu her-
foringjastöðunni — vék Sostene
Femandez frá, en setti Saksut
Sakhan, hershöfðingja i staðinn,
og menn biða enn eftir þvi, hvort
þeim mannaskiptum muni fylgja
aukinn agi I hernum og aukið
barátturek. A þvi hefur þó ekk
ékki bólað. Og á meðan rignir
sprengjunum yfir borgina og
flugvöllinn — siðustu lifæð
stjómar Lon Nols. Að visu hafa
þessar sprengjuárásir ekki ýkja
mikil áhrif, og Ibúarnir hafa
sannast sagna næstum þvi gelymt
þeim og lita á sprengjuregnið
sem þátt I daglegu lifi. Menn
ganga til og frá vinnu eins og
ekkert hafi i skorist. „Kambódiu-
menn standa hjá og horfa á risinn
spretta”.
Með skömmu millibili ýmist
lenda flugvélar eða taka sig á loft
frá Pochentong-velli. Hér er um
að ræða bandariskar flutninga-
vélar, sem koma með hrisgrjón,
skotfæri og bensin frá Thailandi
og Suður-Vietnam.
■psð-er einkafiugMag, svonefnt
Bird Air, sem sér uOT*fkitningana
og notar til þess flugvélar^sem
Bandarikin hafa lagt til og auð-
kenndar eru með einkennis-
stöfum Kambódiu. Enda þótt
sprengjubrot hafi einstaka
sinnum hæft þessar flugvélar —
einkanlega á meðan verið er að
afferma þær — þá hafa enn engin
alvarleg slys átt sér stað og flutn-
ingarnir hafa gengið nokkurn
veginn eftir áætlun, þótt nokkrum
sinnum hafi þurft að gera hlé á.
Spumingin er sú, hvað Banda-
rlkjamenn muni gera ef flug-
völlurinn sjálfur virðist vera að
falla i hendur skæruliða, en enn
hefur stjórnarhernum tekist að
koma I veg fyrir það.
bað var á sjálfa nýársnótt, sem
Rauðu Khmerarnir hófu sókn
sina og náðu á sitt vald hverri
herstöð stjórnarinnar á fætur
annari við Mekongfljót. Loks
tókst skaruliðum að stöðva alla
flutninga um fljótið og nú ráða
þeir þar öllu.
I apríl byrja svo monsúnrign-
ingarnar og þegar komið er fram
I júli rignir svo mikið, að árnar
flæöa yfir bakka sina og Mekong-
fljótið flæðir yfir mikil landflæmi.
Þetta hefur áður orðið Phenh til
bjargar, þvi skæruliðar hafa þá
neyðst til þess að hörfa. En nú er
liklegt, að Rauðir Khmerar geti
einnig haft stjórn á flóða-
svæöunum bæði með þvi að leggja
tundurdufl i ána og eins með
vopnuðum fljótabátum, sem þeir
hafa náð frá stjórnarhernum. Ef
svo verður, þá geta þeir tint
Pnompenh eins og fullþroskaðan
ávöxt i haust, eins og Sihanouk
prins hefur komist að orði.
Spurningin er þó sú, hvort
Hnompenh muni falla eftir fram-
sókn skæruliða eða, hvort mörgu-
leiki kann að vera á'þwLað ná
friðsamlegu samkomulagi um lok
styrjaldarinnar. Það hefur lengi
verið ljóst, að engir samningar
fást svo lengi sem Lon Nol og
kllka hans eru við völd. En þótt
svo kunni að fara, að aðrir taki
við stjórnartaumunum i Phomp-
enh, þá telja menn, að litlar líkur
séu á friðarsamningunum. Þvi
hvað hafa Pnompenh-menn að
bjóða? Þvi er það, að menn ræða
nú frekar um „skilyrðisbundnan
uppgjöf” — þ.e.a.s. að Phomph
gefist upp gegn þeirri einu trygg-
ingu, að borgin verði ekki skotin i
tætlur i leifturárás Rauðra
Khmera.
Stefna Bandarikjanna i
Kambódiu liggur nú lifvana á
jörðinni og það er áreiðanlega
litið skemmtilegt fyrir þá að
horfast f augu við staðreyndirnar.
Stjóm Lon Nols heyr nú styrj-
öldina króuð af upp við vegg og
þetta er síðasta orrusta hins ráð-
rika og sérhyggjufulla
marskálks. Fyrir skömmu var
fullyrt, að marskálkurinn hefði
flúið land. Menn höfðu tekið eftir,
að heilum flota af lúxusbifreiðum
var ekið frá forsetahöllinni. En
daginn eftir var blaðamönnum
boðið til forsetahallarinnar til
þess aðræða við forsetann og fjöl-
skyldu hans.
Blaðamennirnir gengu um
hallargarðana ásamt litla
marskálkinum, sem tiplaði um
milli kalkúna og svana i litla
dýragarðinum sinum. Fyrir
skömmu fékk hann heilablæðingu
og hlaut nokkra lömun af. Hann
hefur en ekki náð sér af lömun-
inni, gangur hans er reikull og
stundum þurfa aðstoðarmenn
hans að styðja hahh.
Það er allsendis vist, að risinn
sprettur nú i Kambódiu. Menn
geta bæði séð það og heyrt. Timi
Lon Nols marskálks er að liða.
Sigurvegararnir biða fyrir utan
borgarhliðin. Það er ekki lengur
spurt um hvort, heldur hvenær
þeir haldi innréið sina i borgina.
Fimmtudagur 27. marz 1975.