Alþýðublaðið - 20.04.1975, Blaðsíða 1

alþýðul 20- apríl 1975 - 91. tbl. 56. árg.
I n FTiTfil
SUNNUDAGUR
Viö höfum nú átt þess kost, aö horfa á og dást aö einstakri fimi hinna
rússnesku fimleikastúlkna.Enda þótt tekiö sé meö I reikninginn aö þær
eru atvinnu fimleikastúlkur, veröur ekki annaö sagt en aö árangur
þeirra sé stórkostlegur. En jafnvel þó viö eigum ekki á aö skipa at-
vinnufólki I fimleikum, eigum viö þó margar mjög efnilegar leikfimi-
konur. Þessi Armannsstúlka er einbeitt á svip og sýniiega ákveöin i aö
láta ekki deigan siga.
Bragi Sigurðsson seeir frá Ruv Lopez
minningamótinu á Las Palmas:
I góöu yfirlæti I hótelibúö Friöriks: Friörik og tveir istensku
áhorfendanna, Karl Sigurösson og Hallgrimur Oddsson, sem býr á
Kanarieyjum.
f HITA
LEIKSINS
Alltof oft er þaö alveg augljóst,
aö keppendur á stórmeistaramót-
inu i Las Palmas eiga mjög erfitt
og jafnvel ómögulegt meö aö ein-
beita hugsun sinni, sérstaklega
þegar mest á riöur. Þessu móti
eins og fleirum, sem hér hafa ver-
ið haldin, er ætlaö aö vekja á-
huga, ekki sist ungra manna, á
hinni göfugu skáklist. Unglingar
og jafnvel börn eru hvött til þess
aö sækja mótið og horfa á viður-
eign margra fremstu skákmeist-
ara heimsins. Aðgangseyri er i
hóf stillt og er hann 5 pesetar fyrir
ungt fólk og 15 fyrir fulloröna.
Mótið er haldið i salarkynnum
Hotel Santa Catalina, sem var áö-
ur höll, reist af enskum auömanni
um 1880. Umhverfis höllina er
griöarstór pálmagaröur, svo aö
þar heyrist naumast ys og umferö
þessarar miklu hafnarborgar,
Las Palmas.
Þegar keppni hefst, kl. 4 dag-
lega, er fjöldi prúöbúinna barna
meöal áhorfenda, sem eru nær
alltaf um eða yfir 300. Blessuö
börnin rápa talsvert um og ekki
hvað sist nærri keppendum. Milli
stórmeistaranna og áhorfenda er
kaðall tæplega einn metra frá
skákborðunum.
Enginn keppndi er eins vinsæll
hjá unga fólkinu og Friörik Olafs-
son, ekki einu sinni spánsku
meistararnir. Ef Friörik bregö-
ur sér út fyrir keppnissvæðið, er
hann þegar i stað umkringdur af
unglingum, sem biöja hann um aö
rita nafn sitt á mótsskrána.
Þegar liður á skákirnar tinast
unglingarnir út, og þegar komiö
er aö siöustu hinna 40 leikja, sem
tefla þarf á 5 klukkustundum, er
mikill meirihluti áhorfenda harð-
snúiö áhugamannaliö. Þessi hóp-
ur hvarflar á milli þeirra skáka,
sem mesta athygli vekja, og þá er
nú ekki veriö aö nota stólana.
Þeir eru bara fyrir og heyrast si-
felldir skellir, þegar á þá er rekist
i hita áhugans. Þessir áhorfendur
raöa sér i hnapp við kaðalinn, svo
að segja yfir keppnisborðunum,
og ræða ósleitilega stöðu skákar-
innar og þá leiki, sem hver og
einn telur rétta.
Lögreglumaður gætir dyra,
sem liggja aö stórri marmara-
verönd, sem menn geta farið út á.
Oftast eru dyrnar opnar og heyr-
ast þá ærsl og leikir barna á leik-
velli þarna skammt frá og yfir
allt gnæfir hvell rödd lögreglu-
mannins, sem er að þagga niöur I
börnunum. Honum verður svo
heitt I hamsi, þegar hann er aö
ræöa óhlýöni æskunnar, aö starfs-
menn mótsins veröa aö skerast f
leikinn. Aö ööru leyti viröast þeir
ónæmir fyrir hávaöa og átroön-
ingi.
Stundum er gripiö til þess ráös
aö loka dyrunum, þegar menn
ganga um, en þá hriktir svo i
henni hvert skipti, sem hún er
opnuð, aö þaö er eins og veriö sé
að berja harðfisk á trommu.
Einstaka áhorfanda liggur viö
aö missa stjórn á skapi sinu i
þessum gauragangi, en þaö er
ekkert vafamál, að keppendur
eru stórlega truflaðir, meðan þeir
einbeita sér að skákum sinum.
Sumir geta ekki leynt þvi, aörir
þola þessar raunir svipbrigðalitið
og enn aörir viröast kunna ágæt-
lega við þetta.
Cardoso, Mecking og Visier
sitja löngum viö skákina. Tal
keöjureykir og gengurhratt um
og fylgist meö flestum skákanna.
Petrosjan er hæglátari en gefur
einstökum skákum sérstakt auga.
Friörik og Tatai rétta úr sér og
liðka sig um leiö og þeir gefa öðr-
um keppendum mótsins gaum.
Þeir eru áberandi myndarlegustu
mennirnir á mótinu. Lubojevic
bókstaflega æðir um án þess þó að
valda nokkru ónæði. Anderson,
sem er 24 ára gamall, er likari þvi
að vera 17-18 ára, snaggaralegur
en prúður og á þaö til að sitja i
Yoga-stellingum I stólnum, án
þess aö menn taki nokkuö yfirleitt
eftir þvi. Hort er eins og myndar-
legur togaraskipstjóri i brúnni,
afar geöþekkur maöur. Pomar
hinn spánski er lágvaxinn og
þybbinn, hægur aö sjá og á-
reitnislaus. Debarnot frá Argen-
tínu er hár og grannur og eins og
kæruleysið uppmálaö, þrátt fyrir
sin töp i þessu móti og hann geisp-
ar syfjulega meira en aðrir kepp-
endur, ekki þó eins og maöur,
sem á bágt meö svefn.
Hvaö sem þessu liöur er and-
rúmsloftið hlaðiö spennu og það
er auðfundið, að hér fara fram ó-
skapleg átök, sem rafmagna loft-
ið. Meira aö segja undirritaöur,
sem kann varla mannganginn I
þessum hildarleik mannlegrar
hugsunar, er útkeyrður eftir
hverja umferð.
Friörik Ólafsson er — eins og
alltaf — landi sinu og þjóö til
sóma meö hæfni sinni og prúö-
mannlegri reisn.
Til gamans má geta þess, aö
fyrsta fridaginn, var Friörik boö-
inn i saltfisk frá Sveinbirni i Kot-
húsum hjá Kristjáni Sigurðssyni
og hans konu, sem hér eru stödd,
en siöan fór Hallgrimur Oddsson,
sannkölluö hjálparhella og kon-
súll ts'.ands án útnefningar, með
Friðrik I ökuferð á sinum ágæta
Mercedes-Benz.
En áfram heldur þetta feikilega
sterka stórmeistaramót og ekki
minnkar spennan, þegar nær
dregur leikslokum.
Að laera að þekkja sjálfan sig
Þjóðleikhús Islendinga er 25
ára. Leiklist á Islandi á sér hins
vegar lengri sögu. Þegar Þjóð-
leikhúsiö var stofnað, hafði
Leikfélag Reykjavikur haldið
uppi leiksýningum i hálfa öld.
Þótt þar væru að verki menn,
sem ekki höfðu leikstörf að
aöalstarfi, heldur sinntu list
sinni i hjáverkum, höfðu þeir
náö ótrúlegum árangri. Leik-
sýningar i gömlu timburhúsi við
Tjömina I Reykjavlk voru oft
sambærilegar við það, sem bezt
geröist i nálægum löndum.
Þjóðin hafði eignazt stétt leik-
SUNNUDAGS-
LEIÐARINN
ara, sem höfðu mikla hæfileika,
voru vel menntir og höfðu öðlazt
starfsreynslu. Þegar Þjóðleik-
húsið hóf starf sitt fyrir aldar-
fjórðungi, þurfti það þvi ekki að
vinna erfitt brautryðjendastarf
og ekki að hrasa á þeim grýtta
vegi, sem brautryðjandi verður
allajafna að ganga. Það gat
reist hús sitt á gömlum og
traustum grunni. Og það var
gert. Auðvitað var stofnun þjóð-
arleikhúss, þar sem leikarar
helguðu sig eingöngu leiklist-
inni, löngu orðin nauðsyn. Þess
vegna var stofnun Þjóöleikhúss-
ins mjög fagnað á sinum tima.
Þegar litið er yfir farinn veg
Þjóðleikhússins i 25 ár, gegnir
furðu, hversu miklu það hefur
fengið áorkað. Það hefur kynnt
íslendingum ótrúlegan fjölda
helztu verka á sviði leikbók-
mennta heimsins. Hitt er ekki
siður ánægjuefni, hversu mörg
— og hversu góð — islenzk leik-
rit hafa verið sýnd. Fyrir þá,
sem átt hafa þess kost að fylgj-
ast með starfi leikhússins öll
þessi ár, hlýtur þó að vera
ánægjulegast að minnast þess,
hversu vel hefur verið unnið,
hversu góðar hinar beztu sýn-
ingar hafa verið frá listrænu
sjónarmiði. Leikarar og leik-
stjórar i hundrað þúsund
manna bæ norður i höfum hafa
reynzt þess umkomnir að hefja
leiklist i það veldi, sem það ger-
ist mest með millijónaþjóðum.
Þessa ber fyrst og fremst að
minnast nú, er Þjóðleikhúsiö er
25ára, með ósk um, aðenn verði
sótt hærra.
Liklega gengur þjóð ekki i
betri skóla en að sækja leikhús
sin. í þessum orðum er ekki
fólgiö vanmat á venjulegum
skólum. Auðvitað þarfnast allir
menn almennrar menntunar og
sérmenntunar, bæði bóklegrar
og verklegrar, til hvors tveggja
I senn, sjálfum sér til þroska og
ánægju og til þess að auðvelda
lifsbaráttuna. Slíka menntun
sækja menn i skóla. En i leik-
húsum eiga menn að geta leitað
þeirrar þekkingar, sem er allri
annarri þekkingu æðri og nauð-
synlegri: Þekkingarinnar á
sjálfum sér. Leikhúsið sýnir
manninn, vandamál hans og
viöbrögð hans við þeim, gleði
hans og sorg, reisn hans og nið-
urlægingu. Ahorfandi kann að
vera ósammála þeim viðbrögð-
um, sem hann veröur vitni að á
sviðinu. En hann getur alltaf
eitthvað af þeim lært. Skyldi
hann ekki oft sjá eitthvað af
sjálfum sér á sviðinu?
tslendingar þakka Þjóðleik-
húsinu störf þess i aldarfjórð-
ung. Vonirnar, sem bundnar
voru við Þjóðleikhúsið, hafa
rætzt. En lffsins elfur heldur á-
fram að streyma. Nú þarf að
óska þess og vinna að þvi, að
sóknin haldi áfram, að þvi
marki, að Þjóðleikhúsið verði
tslendingum ekki aðeins holl og
góð dægrastytting, heldur og æ
betri skóli.
GÞG