Alþýðublaðið - 25.06.1975, Qupperneq 2

HVERS VIRDI
VERDUR Sfl
SMÁFISKUR
SEM DEIDD-
UR ER í AR
OKKUR EFTIR
ÞRJIÍ ÁR?
Kjarni ræðu Tómasar Þorvaldssonar á 42.
aðalfundi Sölusambands fslenskra fiskframieiðenda
„Við setningu siðasta aðal-
fundar fyrir ári, ræddi ég þá
geysilegu verðbóígu, sem leikið
hafði islensku þjóðina grátt
slðustu misserin þar á undan.
Þá nefndu sérfræðingar rikis-
stjórnarinnar ástandið hættu-
ástand og jafnvel var búist við
þvi, að atvinnulif þjóðarinnar I
öllum greinum biði alvarlegt af-
hroð. Sem betur fer varð það
ekki algjört, en hins vegar varð
alkunnugt skipbrot i samstarfi
Islensku rikisstjórnarinnar
snemma sumars, og verð ég að
segja það, að oft hef ég staðið
frammi fyrir skipbroti I orðsins
fyllstu merkingu, og aldrei upp-
lifað annað en það, að stjóm-
endur berðust til hins ýtrasta
fyrir fleytu sinni og a.m.k.
kæmu ávallt siðast I land, eftir
að hafa séð öllum sinum skip-
verjum bjargað á undan, en i
þessu skipbroti urðu sumir
stjórnendur fyrstir og einir frá
boröi og létu öðrum skipverjum
eftir að bjarga sér, þ.e.a.s. Is-
lensku þjóðinni, og var þvi að
loknum kosningum annari
stjórnarfleytu ýtt úr vör, er var
að nokkru leyti smiðuð upp úr
hinni fyrri. Hún hefur haldist á
floti, eða a.m.k. marar I hálfu
kafi, enda hafa skipverjar
staðið ósleitilega við aústurinn
og er það virðingarvert.
Þau vandamál, sem
hrönnuðust upp á árunum 1971-
1973 eru vissulega fyrir hendi
enn. Oðaverðbólga, óeðlileg út-
þensla rikisbáknsins, þjónustu-
greina, og að mlnu mati röng
launastefna eru allt heimatilbú-
in vandamál, sem engum er um
að kenna nema rangri stefnu i
lána-og fjármálapólitik. Það er
löngu ljóst, að þetta þjóðfélag
þolir ekki lengur þá öfugþróun,
að slfellt stærri hluti vinnuafls
færist úr framleiðslugreinunum
til þjónustu-greinanna og
pappirs- og sýndarmennsku,
nema I sérstaklega hagstæðu
árferöi og við bestu kjör á út-
flutningsmarkaði. Hvort
tveggja er, að sifellt verður er-
fiðara að fá fólk til framleiðslu-
starfa og þá ekki siður hitt, að
þjónustugreinarnar kalla til sin
stærri og stærri hluta af þvi
fjármagni, er verður til á verð-
mætum útflutts sjávarafla og
verður til þess, að kaupgjald er
orðið framleiðslugreinunum
mjög I óhag, og að minu mati fer
of lágt hlutfall I aðal atvinnu-
greinina, þ.e.a.s. sjávarútveg-
inn. 1 viðbót við þessi heimatil-
búnu vandamál, sem ég hef
rætt, hafa komið til önnur
ófyrirsjáanleg og óviðráðanleg.
Þær hörmungar, sem áttu sér
stað á Norðfirði I desember s.l.,
eru okkur öllum i fersku minni.
íbúar þess byggðarlags urðu þá
fyrir svo biturri reynslu, að slikt
mun seint gleymast. Sá mann-
skaði, sem þar varð, skildi ef til
vill ekki eftir stærra sár en
þegarskipferst með allri áhöfn,
en sá er munur á, að hver sá
sem á ættingja á sjó, má ávallt
búast við harmafregn, en váleg-
ir hlutir eins og þeir sem
gerðust i Vestmannaeyjum og á
Norðfirði eru fátlðir og þvi eru
allir óviðbúnir þvilikum tlðind-
um. Þessi tvö tilfelli hafa kallað
á sameiningu þjóðarinnar og
forystumenn hennará vettvang.
Ég hygg, að æðstu menn sem I
hlut áttu i þessi tvö skipti, hafi
brugðist mjög mannlega við.
Það er erfitt að vera forystu-
maður litillar þjóðar, sem
verðurfyrir sliku áfalli og þurfa
að fara á staðinn og tjá sig um
væntanlegar björgunaraðgerðir
á viðkvæmri stund.
Á milli vertlðanna 1973 og 1974
urðu allverulegar hækkanir á
útflutningsverði saltfisks. Þvi
miður verður ekki sagt það
sama um vertiðina, sem er nú
ný 'afstaðin. Söluverð vertiðar
aflans 1975 varð lægra en árið á
undan og til viðbótar koma svo
stórauknar álögur, bæði aukin
útflutningsgjöld og auknar
greiðslur i verðjöfnunarsjóð
fram yfir það, sem öðrum
greinum sjávarútvegs er gert
að greiða. Það var öllum ljóst á
siðasta ári, að afkoma saltfisk-
verkunar yrði nokkuð góð, og
varð það til þess, að saltfisk-
framleiðslan á árinu 1974 varð
töluvert meiri en hún hafði verið
árin á undan. Sú aukning kom
mest til á þann veg, að þau
fyrirtæki, sem bæði verka I salt
og fryst'a, stórjuku söltun á
kostnað frystingar. Sú aukning,
sem hér um ræðir, varð lang-
mest I söltun á smáfiski, sem
reyndist afar erfitt að selja fyrir
viöunandi verð seinni hluta árs-
ins 1974 og er útlitið enn verra
nú.
Ég hefi áður vikið að þvi opin-
berlega, I hversu alvarlega átt
stefnir með smáfiskadráp okkar
íslendinga og annara hér á Is
H-i

... / / f - :■ ú
landsmiðum, og ég hef heldur
ekki farið dult með það, að ég
álit að hin stóraukna sókn gefi
ekki nálægt þvi þann árangur,
sem skyldi, hvað þá æskilegan.
Árið 1970 var vertiðarafli báta-
flotans rúmlega 81% meiri
heldur en 1975, og ennfremur
árið 1970 var vertiðarafli báta-
flotans 20% meiri heldur en
heildarvertiðarafli báta og
togara samanlagt árið 1975. Það
þarf ekki að fjölyrða um þessar
tölur, þær tala sinu máli, en hið
alvarlegasta við þessa þróun er
að'sjáifsögðu það, að allar likur
benda til þess, að þessi
stóraukna sókn, sem ekki nær
einu sinni að halda sama afla-
magni og fyrir 5 árum siðan, sé
einnig mjög skaðleg fyrir fisk
stofnana kringum landið, þar
sem smáfiskadráp virðist fær-
ast mjög I aukana, og er þvi
ástæðulaus sá ótti, sem fram
hefur komið, a.m.k. I náinni
framtið, að þorskfiskurinn verði
ellidauður á Islandsmiðum. Þá
hafa gæði aflans versnað til
muna, vegna þess að meðaltals
útivistartimi hinna nýju smá-
fiskdrápstækja er u.þ.b. 12-13
dagar og verður þviaflinn 2ja til
3ja vikna gamall, þegar hann er
unninn til útflutnings. Hver
hefði trúað þvl fyrir 5 árum, ef
íslensku þjóðinni hefði verið
sagt það. Nú má enginn skilja
orð min svo, að mér sé ekki ljós
nauðsyn þess, að viðhalda fullri
atvinnu i hinum dreifðu byggð-
um landsins, en mér er mjög til
efs, að hér sé um annað að ræða
en fljótfæmislega bráðabirgða-
lausn, sem þegar hefur orðið is-
lensku efnahagslifi um megn,
og verði þjóðinni dýrkeyptara
en e.t.v. nokkurn grunar. Ég
Itreka enn það, sem ég hef áður
sagt, að það væri fróðlegt að
gera sér grein fyrir þvi, hvers
virði hann væri okkur eftir ca.
þrjú ár, sá smáfiskur, sem er
deyddur I ár, að sjálfsögðu að
gefnum þeim forsendum, að við
nýtum einir okkar fiskimið, með
tækjum sem gefa grið uppvax-
andi fiski.
En það kom fleira til en auk-
inn smáfiskur. í kjölfar gengis-
breytinga I september 1974 og
febrúar 1975 komu auknar álög-
ur. tJtflutningsgjöld voru
hækkuð, fyrst úr 3,9% I 9,4% og
svo I 15,4%. Að meðtöldu
magngjaldi, greiðir nú. salt-
fiskurinn um 18% I útflutnings-
gjöld.
1 framhaldi af siöustu gengis-
fellingu i febrúar, var út-
flutningsgjald af saltfiski aukið
úr 9,4% I 15,4% eða um 6% á
sama tima og viðbótin á frystar
afuröir var 4% — og varþó ærin.
1 verðjöfnunarsjóði fékkst við-
miðunarverð hækkað á freðfiski
til samræmis við hin auknu út-
flutningsgjöld, en meiri hluti
stjórnar saltfiskdeildar verð-
jöfnunarsjóðs hefur aigjörlega
synjað um samsvarandi
leiðréttingu fyrir saltfiskinn.
Við teljum þessi málalok afar
ranglát og litum svo á, að við
höfum verið misrétti beittir, er
við verðum bæði að greiða hærri
útflutningsgjöld og fáum enga
leiðréttingu á viðmiðunarverði,
og gæti því komið til endur-
skoðunar afstöðu SÍF til laga og
reglugerða um verðjöfnunar
sjóð fiskiðnaðarins, ef þar
fengist breyting til réttlátari
meðferðar á málefnum okkar.
Góðir félagar,
Gróa á Vörðu-Leiti hefur
verið athafnasöm nú sem fyrr.
Lengst af var talið, að henni
dygði ein f jöður til að gera úr 5
hænur, en nýjasta afrek hennar,
sem mér er kunnugt um eru 40
hænur án þess að þurfa nokkra
fjöður.
Ég hefi þekkt saltfiskverkun
frá barnæsku og setið i stjórn
SIF frá 1960. Ég hafði orð á þvi
um áramót við samstarfsmenn
mina i stjórninni, að 15 ár væru
nægilega langur tlmi I sliku
starfi. Að minu áliti, þá eiga
þeir einir að eiga sæti i stjórn
SIFog annarra félagssamtaka i
sjávarútvegi, sem hafa að aðal-
starfi öflun fisks og verkun
hans, en þá sérstöðu, sem
skapaðist hér við stofnun þess-
ara samtaka, að Landsbanki Is-
lands á hér fulltrúa, vil ég virða
á meðan hann óskar þess, og svo
hins vegar með fulltrúa SÍS,
sem ég tel sjálfsagðan.
Það er staðreynd, að til eru
ávallt öfi i þjóðfélaginu, sem
hafa áhuga á að riðla samstöðu
okkar I samtökunum og hafa þvi
reynt að sverta bæði samtökin
og forystumenn þeirra. Svo
langt hefur verið gengið I þess-
um árásum, að ég hefi kallað
það tilráun til að koma okkur
eða mér I einskonar mannorðs-
hakkamasklnu þeirra, sem hafa
gert það að ævistarfi að fóðra
hana og snúa, enda munu þeir
hafa tileinkað sér inntak þess-
arar vlsu:
Ef viljirðu svívirða saklausan
mann,
þá segðu engar ákveðnar
skammir um hann,
en láttu það svona I veðrinu
vaka,
að þú vitir hann hafi unnið
til saka
Ég þarf ekki að fjölyrða um
þessi mál, þau eru flestum
kunn. Það virðist augljóst, að
ýmsir geti ekki unað þvi, að
saltfiskframleiðslan fái að njóta
þess, að vel hefur til tekist um
sinn, og i þess staö að fagna þvi,
þá skera þessir aðilar upp herör
gegn þeim, sem hefur lánast
starfsemin með þrotlausri
vinnu. En við erum ekkert
fremri þeim, sem hæddur var
og munum taka þvi sem að
höndum ber.”
Sjá fiskinn
I sjónvarps-
tæki í brúnni
NÝ TÆKI
FRÁ
SIMRAD
Fyrirtækið Friðrik A. Jónsson
H/F boðaði i gær til blaðamanna-
fundar, til þess að kynna nýtt
fiskileitartæki frá Simradverk-
smiðjunum, sem þeir hafa umboð
fyrir. Jafnframt voru kynnt önn-
ur fiskileitartæki, sem Simrad
framleiðir, og er kominn hingað
tillands, sérstakur bfll, sem hefur
inni að halda öll þessi tæki.
Bíllinn kom til landsins með
færeysku ferjunni Smyrli, og frá
Seyðisfirði var farið með hann
um Austfirði. Næsta mánuð er
ætlunin að fara með hann um allt
land. Þetta er I annað skipti sem
þessi bill kemur hingað til lands,
og að sögn forráðamanna fyrir-
tækisins, hafa útgerðarmenn og
skipstjórar um land allt kunnað
vel að meta þessa þjónustu. Með I
förinni er fulltrúi frá verk-
smiðjunum.
Nýja tækið heitir Simrad CD
Sonar og er með myndskerm, en
sá hluti tækisins sem lesið er á, er
ekki ósvipaður sjónvarpi I útliti.
Tækið er ákaflega fullkomið og er
i rauninni tölva, sem sett er I
samband við önnur tæki i brúnni,
svo sem sónartæki og áttavita.
Tækið sýnir allar breytingar,
(t.d. síldar eða loðnutorfu) frá þvi
hún kemur inn á asdikið, allt
þangað til búið er að loka hana
inni i nótinni.
Til gamans má geta þess, að
forráðamenn fy rirtækisins
Friðrik A. Jónsson H/F telja að
um 5000 Simrad tæki af hinum
ýmsu gerðum, hafi verið seld frá
upphafi.
UB UL SKAKIGfM
KCRNELÍUS
'j JQNSSON
' SKÖLAVORÐÚSIIíi'Ö
BANKASTRÆ TI6
18600
VIPPU - BÍISKURSHURDIN
Lagerstærðir miðað við múroplí
Hæð;.210 sm x breidd: 240 sm .i
210 - x - 270 sm j
Aðrar stærðir. smiÐaðar eftir beiðni.
GLUGGASMIOJAN
;.$iðu#h MaaL; ___ .....
0
Miðvikudagur 25. júní 1975.