Alþýðublaðið - 08.12.1976, Page 5

Miðvikudagur 8. desember 1976
VETTVANGUR 5
ég teldi það nú orðið ljóst, að ekki
hefðu farið fram nægar undirbún-
ingsrannsóknir á Kröflusvæðinu
áður en framkvæmdir við virkj-
unina hófust. Hæstv. iðnrrh. svar-
aði þessari fullyrðingu minni með
þvi að lesa upp úr skýrslu Orku-
stofnunar er gefin var út i árs-
byrjun 1975.
Kom fram i þeirri skýrslu m.a.
að rannsóknir hafi farið fram á
árunum 1970-1973 og á árinu 1974
og hafi verið boraðar 2 tilrauna-
holur. Niðurstaða þessara borana
og annarra rannsókna hafi leitt i
ljós að Kröflusvæðið myndi
standa undir 50-60 mgw. gufu-
virkjun og hugsanlegri stækkun
siðar.
Ég leyfi mér að halda þvi fram
og hef fyrir mér fullyrðingar vis-
indamanna um það, að hvergi i
rannsóknir og næstu 5 árin voru i
Kenya framkvæmdar yfirborðs-
rannsóknir með öllum þekktum
jarðfræðilegum og jarðeðlis-
fræðilegum aðferðum. Þessar
rannsóknir leiddu siðan til þess,
að hafizt var handa um boranir á
árinu 1973 og voru á næstu 2 árum
boraðar 4 borholur samtals um
4800 metra djúpar en dýpsta hol-
an er 1600 metrar.
Við þessar boranir starfaði is-
lenzkur verkfræðingur Isleifur
Jónsson forstöðumaður jarðbor-
unard. Orkustofnunar, sem eftir-
litsmaður fyrir Sameinuöu þjóö-
imar’ Þegar leið að lokum boran-
anna voru 2 jarðeðlisfræðingar,
Stefán Arnþórsson ! Orkustofnun
og Sveinbjörn Björnsson i Raun-
visindastofnun Háskólans, kall-
aðirtil Kenya til að meta árangur
sú stefna höfð eftir einum þing-
manni, að aldrei hafi verið byggð
svo vitlaus virkjun á Islandi, að
hún ekki borgaði sig? Hinn mikli
hraði, sem hafður hefur verið á
framkvæmdum við Kröfluvirkjun
hefur alltaf verið afsakaður með
þvi, að i árslok 1976 yrði fram-
kvæmdum við virkjunina að vera
lokið, þvi þá yrði Orkustofnun til-
búin meðorkuna. Siðar tók Orku-
stofnun þá áætlun sina til endur-
skoðunar og taldi enga tryggingu
fyrir þvi, að orka fyrir 30 mgw,
raforkuframleiðslu yrði tilbúin
fyrir árslok 1976.
En lýsingin á þvi ástandi, sem
nú rikir við Kröflu, ástand borhol-
anna verður varla betur rakið, en
i Morgunblaðinu nú fyrir nokkr-
um dögum. Fyrirsögn þessarar
greinar 'er svolitið merkileg þvi
Guðmundur kvað hins vegar
einnig of snemmt að segja nokkuð
um það i hvaðaformi sú orka
væri, sem úr holunni fengist, ef til
kæmi. Hola 10er skammt frá holu
4 eða Sjálfskaparviti, eins og hún
var nefnd eftir að hún reif allar
lokur af sér, en áður en til þess
kom að hefði gefið af sér nokkurt
rennsli.
Nú hefur Morgunbl. fregnað,
að verul. vonir séu bundnar viö
holu ll.enaf hálfu Orkustofnunar
er þvi svarað, að of snemmt sé að
spá nokkuð um árangur af þeirri
holu. Ekkert verður átt við holu 5
að sinni, en eins og komið hefur
fram hefur komið i ljós hlykkur á
þeirri holu, sem hefur i för-með
sér að ekki er hægt að koma bor-
stöngum niður i hana. Fyrirstaða
hefur einnig komið fram i holu 7,
varla sögð hér á Alþ. En það er
svolitið athyglisvert, að ihalds-
pressan er mér bezti bandamað-
urinn þegar ég fer að rifja upp á-
standið við Kröfluvirkjun er og
bendir þá margt til þess, að farið
sé að hitna i kolunum á stjórnar-
heimilinu þegar rætt er um
Kröflu og ástandið sé alvarlegra
heldur en hér er látið i veðri vaka
i ræðum iðnrh. og fleiri.
Þannig stöndum við nú i árslok
1976, að virkjun meö möguleika á
30 megawatta framleiðslu er að
verða tilbúin norður við Kröflu,
vafalaust vel byggð af slikum
stöðvarhúsum að vera með
japönskum túrbinum, keyptum
' án útboða til að hraða fram-
kvæmdum, en enga orku til að
færa langþreyttum Norðlending-
um”.
heiminum þar sem gufuaflsvirkj-
anir hafa verið reistar hafi farið
fram jafn takmarkaðar rann-
sóknir áður en virkjunarfram-
kvæmdir hófust. Það eitt, að
segja að rannsóknir hafi farið
fram á þriggja ára timabili segir
ekkert um það, hversu itarlegar
þær rannsóknir hafi verið. Ég hef
hvergi getað fengið það staðfest
af nokkrum visindamanni að
þessar rannsóknirhafi verið næg-
ar. Ég held að ekki fáist betri
staðfesting á þvi, hversu illa hef-
ur hér verið staðið að undirbún-
ingsrannsóknum, en með þvi að
vitna til þess hvernig ástandið er
á virkjunarsvæðinu þegar sam-
kvæm t á ætlun átti a ð fara að sj ást
fyrir endann á fyrstu áætlunum
um raforkuframleiðslu.
Til samanburðar við undirbún-
ing Kröfluvirkjunar ætla ég að
segja i nokkrum orðum frá undir-
búningi að gufuaflsvirkjun i
Kenya, sem nokkrir aðilar hafa
minnzt á. 1 Kenya er jarðhita-
svæði, sem kallast oktaria. A
þessu svæði voru boraðar tvær
tilraunaborholur einhvern tim-
ann á árunum fyrir 1960. Þessar
holur voru um 900 metra djúpar
og bentu þær til þess, að þarna
undir væri j arðhiti fyrir 200 gr. C.
Árið 1968 komst þróunarsjóður
Sameinuðu þjóðanna I spiiið, en
sjóðurinn styrkir þær jarðhitá-
fá myndir af sér i blöðum. Þá
verður enginn i vandræðum með
að benda á hver ábyrgur er og
hver eigi að fá þakkirnar.
Ef illa fer, hver er það þá sem
stendur ábyrgur fyrir þjóðinni?
Er það hæstvirtur iðnaðarráð-
herra? Er það hæstvirt rikis-
stjórn? Er það Alþingi? Er það
Kröflunefnd? Erþað Orkustofnun
eða Rafmagnsveitur rikisins?
Eða er það Norðurlandsvirkjun
sem enn er ekki til?
Að þessu hefurverið spurtog að
þessu hlýt ég að spyrja og ég vil
fá það hreinlega fram frá hæst-
virtum ráðherra eða hæstvirtri
rikisstjórn, hver er það sem er á-
byrgur fyrir þingi og þjóð fyrir
framkvæmdum við Kröflu? Hver
á heiðurinn ef vel tekst til og hver
stendur ábyrgur ef illa tekst?
Hver er ábyrgur fyrir þvi, að
hunza eða taka ekki tillit til at-
hugasemda og ummæla ýmissa
helztu sérfræðinga okkar lands á
þeim sviðum er varða Kröflu-
virkjun?
Illa að undirbúnings-
rannsóknum staðið
og gera tillögur um frekari fram-
kvæmdir. A grundvelli þeirra at-
hugana réðu Sameinuðu þjóðirn-
artil ráðuneytis verkfræðistofuna
Virki i Reykjavik og sænska
verktakafyrirtækið Sveko til að
gera till. um framhaldið.
Skýrsla þessara ráðunauta
mun nú i þann veginn að koma út
og verður þá væntanlega tekin á-
kvörðun um tiu mgw. aflsstöð,
sem fullnægja mun aflþörf nær-
liggjandi byggðalaga. Næg gufa
til þessarar virkjunar er fyrir
hendi i boruðum borholum en fyrr
var ekki talið rétt að taka ákvörð-
un um virkjun og hefja hönnun.
Gangur málsins þar er þvi þessi.
Fyrsta: forrannsóknir. Athugað
hvort jarðhiti sé fyrir hendi. Ann-
að: nákvæmar jarðeðlisfræðileg-
ar rannsóknir. Þriðja: boranir og
öflun gufu. Fjórða: ákvörðun um
virkjun. En það má lika segja um
það, að það er stundum talað um
Kenya sem vanþróað land, en við
teljumst nú varla i öðrum flokki
en þeir á þeim vettvangi.
Það er lika mjög athyglisvert
að islenzkir verkfræðingar hafa
mjög verið hafðir i ráðum með
framangreindar rannsóknir i
Kenya. Þegar hæstvirtir alþm.
taka sinar ákvarbanir, oft að þvi
ervirðistán ráðlegginga sérfræð-
inga og stundum þvert ofan i ráð-
leggingar þeirra, rikir þá
Eyjólfur Sigurðsson sagði
mebal annars i ræðu sinni:
1 umr. utan dagskrár s.l.
þriðjudag um ástandið við
Kröfluvirkjun sagði ég frá þvi, að
hún hljóðar á þessa leið: „Horft
vonaraugum á holu 9”, unairtyr-
irsögn „hræðsluviti hvarf þegar
hola 3 var kæfð”. Þarna er i stuttu
máli sagt raunverulega frá þvi á-
standisem rikir á þessu svæði, en
það kemur meiri og itarlegri frá-
sögn frá þvi i Morgunblaðinu,
með leyfi forseta:
„Guðmundur Pálmason hjá
Orkustofnun”, segir i Morgun-
blaðinu, ,,að segja mætti að það
gæti vissrar bjartsýni með holu
10, en hins vegar væri varasamt,
að segja nokkuð ákveðið i þessu
efni fyrr en holan hefði verið
mæld. Væri stefnt að þvi að mæla
holuna eins fljótt og auðið væri
eða strax upp úr helginni, það er
um sfðustu helgi, en þegar væri
kominn hár þrýstingur i holuna.
en hiln blæs þó eftir sem áður og
erekki unnt að gera við holuna i
blæstri. Þarf þvi að kæfa holuna
með þvi að dæla i hana köldu
vatni, en þvi eru ýmiss vand-
kvæði samfara og verður ekki
gert nema að vel athuguðu máli
að þvi er Jakob Björnsson, orku-
málastjóri tjáði Morgunblaðinu.
Likur eru taldar á, að einhver þau
efnasambönd séu i holunum á
þessu svæði er valda tæringu i
fóðringum holanna. Komið hefur
gat á fóðringar i holu 3, sem að
likindum má rekja til framan-
greindra ástæðu, en hola þessi
var kæfð i fyrradag og er nú verið
að kanna hvað gera megi til þess
að gera við hana”.
Þetta er nú sagt i Morgunblað-
inu og betri sorgarsaga af þessum
framkvæmdum við Kröflu verður
IÐ ER FEIMNISMAL
HVER ER
Abyrgur?