Alþýðublaðið - 08.12.1976, Blaðsíða 14

14
Miðvikudagur 8. desember 1976
alþýöu-
biadíó
Norrænt menningarsamstarf eflt á ýmsan veg:
MENNINGARFJÁRLÖGIN ORÐIN
EINN OG HÁLFUR MILLJARÐUR
Þar til fyrir skemmstu var
sjónhimna augans, með hin-
um óteljandi aragrúa ljós-
næmra fruma álitin hliðstæö
ljósmyndafilmunni.
Þannig var álitið aö i heilan-
um raðaðist mynstur þeirrar
myndar, sem augað sá.
RETINfc,
En sú uppgötvun' að ljós-
námsfrumurnar eru mörg-
um sinnum fleiri en sjón-
taugarnar sem boðin bera til
heilans hefur kollvarpað
þessum viðteknu hugmynd-
um.
Hver ljósnámsfruma kom
boðum til heilans um taug ef
Ijós féll á hana.
OPTIC
NER.VE
A menntamálaráðherrafundi
Norðurlanda I Kaupmannahöfn
17. þ.m. var lýst stuðningi viö, að
bókmenntaverðlaun
Noröurlandaráös yrðu sem allra
fyrst hækkuð úr 50 þúsundum
danskra króna i 75 þús. d.kr. eða i
um það bil 2.4 millj. Isl. króna.
Verðlaunafjárhæðin hefur veriö
óbreytt frá öndverðu eða i 15 ár.
Einnig voru fundarmenn hlynntir
þvi að gert yröi ráö fyrir sérstök-
um styrk að fjárhæð 25 þús. d.kr.
handa rithöfundi, sem birt hefði
fyrstu bók sina á þremur næstu
árum á undan styrkveitingu.
Þá var gert ráð fyrir nokkurri
skipulags breytingu á úthlutun
bókmenntaverðlaunanna, þannig
aö fulltrúar frá Sömum, Færey-
ingum og Grænlendingum kæmu i
úthlutunarnefndina og að sama
nefnd annist einnig styrkveiting-
ar til útgáfu norrænna rita i þýö-
ingu á máli grannþjóðanna. Þessi
nefnd fjalli einnig um úthlutun
hins nýja 25 þús. króna styrks, ef
samþykktur verður.
Tveir nýir deildarstjórar voru
ráðnir i Norrænu menningar-
málaskrifstofuna, — Lilla Voss
frá Danmörku og Gustav
Skuthalla frá Finnlandi. Rúmlega
200 umsóknir bárust um stöö-
urnar.
Samþykkt var að koma á fót 5
Kamala, sagði frá Ind-
landi eftir Gunnar Dal
Enginn Islendingur hefur skrif-
að jafn mikið um heimspekileg
viðfangsefni sem Gunnar Dal.
Fyrir nokkru kom út, hjá Vikur-
útgáfunni, bókin Kamaia, sem
mun vera 26 bók höfundar.
Kamala er saga frá Indlandi,
eins og segir á bókarkápu. Bókin
er fögur útlits og girnileg til fróð-
leiks.
1 formála segir Sigvaldi Hjálm-
arsson á þessa leið: „Fátitt er að
islenskir höfundar heyi sér efni til
skáldverka úr f jarlægri menning-
arheild en það gerir Gunnar Dal
meðþeirri bók sem nú kemur fyr-'
irsjónir manna. Hann velur Ind-
land og samfélagsbyltingu þá
sem verður þar af þvi nútimi
Vesturlanda er að ryðja sér braut
inn i þorp landsins.
En alltsem grær kemur hægt og
reynir i mönnum þolrifin. Græna
byltingin kemur hægt. Og öðrum
þræði rikir efinn og vonleysið —
einsog hjá Kamölu i lokin.”
Siðan segir Sigvaldi: „Gunnar
málar sögumynd sina sterkum
dráttum ogskýrum. Ekkertsem i
sögunni gerist fellur utanvið
hversdagsleika þeirra breytinga-
tima sem nú ganga yfir landið.
Hún er sannferðug lýsing á ind-
versku sveitalifi þar sem arfi for-
tiðarinnar og möguleikum ókom-
inna ára eru að jöfnu gerð skil.”
Strax eftir lestur formálans
vaknar áhugi lesandans enda eru
fáir eða engir enn á tslandi jafn
fróðir og gagnmenntaðir um ind-
verska menningu og lifnaðarhætti
sem Sigvaldi Hjálmarsson.
En bókin sjálf verður engum
vonbrigði. Hún er mjög skemmti-
leg aflestrar og vekur lesandann
til umhugsunar um hin margvis-
legustu þjóöfélagsvandamál.
Mynd Indlands i hugum okkar
tslendinga er fyrst og fremst sú
mynd sem við sjáum i blöðum og i
sjónvarpi og heyrum i útvarpinu.
En myndin sem Gunnar Dal
dregurhér upp er ný og skilur eft-
ir áhrif sem vekja hjá manni for-
vitni og löngun eftir að vita meira
og hey ra meira frá þessu forna og
fjarlæga menningarlandi.
—BJ
Fyrir nokkru kom á markaðinn
bókin Bókagerðarmenn. í henni
eru saman komin æviágrip og
ættartölur manna I löggiltum iðn-
greinum bókagerðar hér á landi.
Bókin skiptist i fjóra kafla: Bók-
bindarar, Prentarar, Offset-
prentarar og Prentmyndasmiðir.
Hverjum kafla fylgir formáli og
frásögn af þróun hverrar iðn-
greinar ásamt skrá um iðnaðar-
menn, nema og aðstoðarfólk allt
frá upphafi prentlistar á tslandi
til ársloka 1972. Otgefendur
bókarinnar eru Bókbindarafélag
tslands, Hiö islenzka prentara-
félag og Grafiska sveinafélagiö.
Prentaratal kom út á árunum
1953-4 undir ritstjórn Ara Gisla-
sonar. Prentarar munu fyrst hafa
hugað að endurútgáfu þess árið
1966, en þaö mun hafa verið um
1970 að þeirri hugmynd skaut upp
I Prentarafélaginu, að bóka-
gerðarmenn sameinuðust um
þessa útgáfu Bókbindarar höfðu
þá háfið útgáfu bókbindaratals
1965, sem þeir nefndu Drög að
bókbindaratali, og voru komnar
út tvær arkir um þetta leyti.
Hafizt var handa um söfnun
upplýsinga meðal offsetprentara
og préntmyndasmiða, afla þurfti
heimilda um sögu iðngreinanna
og fyrirtækja i þeim frá upphafi.
Margir hafa lagt hönd á plóginn
við útgáfu bókarinnar, enda
ótrúlega mikil vinna fólgin i
samantekt sem þessari. Fróðleik
-af ýmsu tagi hefur verið bjargað
frá glötun, þar sem margir þeir
er sögðu frá eru ekki lengur i tölu
lifenda.
Bókin, sem er 612 blaðsiður og
prýdd miklum fjölda mynda, er
unnin i Prentsmiðjunni Odda og
Sveinabókbandinu. Dreifing fer
fram frá skrifstofu Hins islenzka
prentarafélags, Hverfisgötu 21,
Reykjavik.
manna nefnd til þess að fjalla um
hugsanlegan fjárhagsstuðning
viö norrænt iþróttasamstarf,
einkum iþróttir fyrir börn,
unglinga og fatlaða, starfsiþróttir
o.s.frv. Einnig er nefndinni ætlað
að athuga hvort þörf er fyrir sér-
stakar ráðstafanir til að auð-
velda þátttöku þeirra i norrænu
Iþróttasamstarfi, sem eiga um
langan veg aö sækja i þessu sam-
bandi. Nefndinni er ætlað að láta
kostnaöaráætlun fylgja tillögum
sinum og raða verkefnum til
framkvæmda eftir þvi hve mikla
áherzlu hún telur að leggja beri á
þau.
Þá var rætt um samstarfið á
sviði leiklistarmála og hugsan-
lega sameiningu nefnda þeirra,
sem fjallað hafa um svonefnd
Vasanámskeið og úthlutun f jár til
gestaleikja.
Á sameiginlegum fundi ráð-
herranefndarinnar og mennta-
málanefndar Norðurlandaráös
var m.a. rætt um Menningarsjóð
Norðurlanda og nauðsyn þess að
efla sjóðinn. Sjóðurinn hefur nú
árlega 6.5millj. danskra króna til
umráða eða um 208 millj.
islenzkra króna, en haföi áður 5.6
millj. d.kr. Arið 1975 bárust
sjóðnum 962 umsóknir að fjárhæð
samtals 66 milljónir danskra
króna. 158 af þessum umsóknum,
að fjárhæð 8 millj. danskra króna
féllu undir aðrar norrænar stofn-
anir en sjóðinn, en af þeim 804
umsóknum, sem þá voru eftir, að
fjárhæð 58 millj. d.kr., gat sjóður-
inn einungis sinnt 126 umsóknum
og veitti samkvæmt þeim 5.6
millj. d.kr. Af fé þvi sem sjóður-
inn greiddi árið 1975 voru um það
bil 13% til kennslumála. u.þ.b.
20% til visindalegra rannsókna og
u.þ.b. 67% til annarra
menningarmála.
Menntamálanefnd Norður-
landaráðs hefur jafnan lagt
áherzlu á að efla Menningarsjóö
Norðurlanda og itrekaði það enn
á ný á þessum fundi.
Þess má geta aö fjárhæð hinna
svokölluðu norrænu „menningar-
fjárlaga” þ.e. fjárveitingar þjóð-
inganna til norræns menningar-
samstarfs, eru á árinu-1976 45,3
millj. d. kr. eða u.þ.b. hálfur
annar milljarður islenzkra króna.
I tengslum við menntamála-
ráðherrafundinn var haldinn
embættismannafundur og fundur
um dreifingu sjónvarpsefnis um
gerfihnetti.
Birgir Thorlacius, ráðuneytis-
stjóri, tók þátt i fundunum af
hálfu menntamálaráðuneytisins.
Björg Þorsteinsdóttir listmálari við pressu slna.
Æviágrip og ættar-
tölur bókagerðarmanna
Björg Þorsteins-
dóttir listmálari:
Verðlaun á alþjóð-
legri grafíksvningu
Björg Þorsteinsdóttir list-
málari hlaut fyrir stuttu verðlaun
á alþjóðlegri grafiksýningu sem
haldin var I Madrid á Spáni. Hér
var um að ræða sýninguna XXII
Salón del Grabado y Sistema de
Estampación, en alþjóðleg sýning
sem hún er haldin I Madrid ár
hvert.
A sýningunni voru veitt niu
verölaun alls og hlaut Björg
önnur verðlaunin. Gullverðlaunin
hlaut David de Almeida frá
Portúgal, fyrstu verðlaun
Fornelis frá Spáni og eins og fyrr
segir Björg önnur verðlaun, en
hún sýndi tvær myndir á þessari
sýningu. Aðrir verðlaunahafar
voru frá Argentinu, Japan, Perú
og Spáni.
Þetta mun vera i þriðja sinn
sem Björg Þorsteinsdóttir fær
verðlaun fyrir grafikverk sin á
alþjóölegum sýningum erlendis,
en hún hefur tekiö þátt i rúmlega
80 samsýningum viða um heim á
ferli sinum, auk þriggja einka-
sýninga hér á landi. Siðasta
sýning hennar var i sal Bygginga-
þjónustu Arkitektafélags tslands
I aprll-mai á þessu ári.
Björg hefur numiö myndlist i
Myndlista- og handiðaskóla
tslands, Myndlistarskólanum I
Reykjavik, Staatliche Akademie
der Bilden Kiinste i Stuttgart,
„Atelier 17” i Paris og École
Nationale Supérieure des
Beaux-Art i Paris.
—hm
Tækni/Vísindi
,,Frosk augu” til flugleiðsagnar 2.