Alþýðublaðið - 04.03.1977, Blaðsíða 7

alþýðu-
biaðíA Föstudagur 4. marz 1977
OTLðND 7
Hinn nýi utanríkisráðherra Breta:
DUGLEGUR OG ROGGSAMUR EN
TILHEYRIR HÆGRI ARMINUM
Þeir eru margir, sem
halda þvi fram, að með
þvi að gera David Ow-
ens að utanrikisráð-
herra, hafi James
Callaghan forsætisráð-
herra valið auðveld-
ustu leiðina. ,,Owen er
algerlega reynslulaus,
og óþekktur utan fá-
menns hóps brezkra
leiðtoga i utanrikis-
málum.”
En liklega eru þeir
enn fleiri, sem hefðu
talið Callaghan komast
létt frá hlutunum, ef
hann hefði valið ein-
hverja af reynslurikum
og gamalgrónum leið-
togum Verkamanna-
flokksins i starf
Antonys Crossland.
Það að velja ungan
mann (nánar tiltekið 38
ára), sem stendur er að
vinna sér sess innan
rikisstjórnarinnar og
hefur ekki einu sinni
gegnt stöðu i ráðuneyti,
þykir heldur dapurlegt,
og telja margir, að sú
ráðstöfun eigi eftir að
vekja mótmæli og öf-
und.
Fyrrverandi flota-
málaráðherra.
Hinn nýi utanrikisráöherra
Breta, er ekki óþekktur þeim, er
hafa látiö málefni Verka-
mannaflokksins sig einhverju
varöa, og hefur embættisferill
hans verib óvenju sléttur og
hnökralaus. Owen varö þing-
maður áriö 1966.
Tveim árum siöar var hann
geröur aö flotamálaráöherra þá
i stjórnartiö Harolds Wilson, aö
eins 30 ára aö aldri. Þvi embætti
gegndi hann þar til stjórnin beiö
ósigur sumari^ö 1970. 1972 gaf
hann svo út bókina ,,The Polit-
ics og defence” greinargóða og
vel skrifaöa bók um áhrif
stjórnmálamanna i hernaöar-
legar ákvaröanir.
Meö nokkrum dæm-
um - Kúbu-kreppunni, viö-
buröunum f Tonkinbukta,
Pentagon-sk jölunum,
Pueblo-málinu, átökunum i
Miö-austurlöndum, o.fl. sýnir
Owens fram á, aö heimurinn
hefur oftar en einu sinni rambað
á barmi glötunar, vegna þess
aö hernaöarleg ákvaröanatekt
var laus I reipunum og vegna
þess, aö meðlimir skrifstofu-
báknsins hafa mikla tilhneij-
ingu til að lifa eigin lifi, en taka
litið tillit til umhverfisins.
(Það er ekki um aö ræöa neitt
leynimakk i Washington, sagöi
Kennedy forseti einu sinni, þeg-
ar hann haföi átt fund meö hers-
höföingjum, nema þegar um er
aö ræöa mál, sem ég ætti aö
þekkja”).
Skoöun Owens er sú, aö stefna
I varnarmálum veröi aö vera I
samræmi viö almenna stefnu i
utanrikismálum og aö stjórn-
málamennirnir veröi aö rann-
saka málin gaumgæfilega áöur
en hernaðarlegar ákvaröanir
séu teknar.
„Velgengni i ákvaröanatökum
er þaö sviö, þar sem sérhver
stjörnmálamaöur I öllum
varnardeildum allra landa
verður að beina allri sinni at-
hygli aö. Þaö er býsna auövelt,
aö komast af staö með
hernaöarlegri pomp og pragt,
og sökkva æ dýpra i flókinn
vopnaútbúnaö og gleyma sér
loks viö hernaöarlegar venjur
og siði.Og hlutverk stjórnmiála-
mannsins i varnardeildinni er
miklum mun mikilvægara en
þetta.
Owen hélt áfram, sem tals-
maður' varnarmála fyrir Verka
mannaflokkinn eftir kosninga-
ósigurinn 1970, en hætti þeim
starfa i mótmælaskyni i april
Hinn nýi utanrikisráöherra Breta, David Owens.
1972, eftir aö Harold Wilson
haföi neitaö eindregiö aö ganga
i Efnahagsbandalagið meö skil-
yröum þeim er Edward Heath
setti.
1 viötali viö Arbeiderbladet
sama ár lét Owen hafa eftir sér:
Ég er stuðningsmaöur Efna-
hagsbandalagsins en ég er ekki
aö sama skapi hlynntur þeim
ihaldssömu öflum, sem hafa að
mörgu leyti einokað verk
bandalags ins. Bandalagiö kem-
ur til meö aö setja mark sitt á
okkur og meö útfærslu þess höf-
um viö — sem socialdemókratar
— geysimikla möguleika til aö
setia svip okkar á störf þess.
A árunum þar á eftir stóö
David Owen fremstur í flokki i
baráttunni fyrir brezka efna-
hagsbandalaginu.
Þaö er rétt, sem bent hefur
verið á, aö Owen utanrikisráö-
herra sé álika gamall og Ant-
hony Eden, þegar hann varö.
utanrikisráöherra 1935. En hitt
er varla eins rétt, að Owen
standi Eden langt aö baki, hvaö
varðar reynslu i utanrikismál-
um, þótt hann hafi aöeins gegnt
starfi varautanrikisráöherra
frá þvi i október i fyrra.
Auk utanrikismálanna hefur
Owens unniö mikiö aö heil-
brigöis- og þjóöfélagsmálum.
1974 lagöi hann fram tillögu til
þingsályktunar í 62greinum, og
varöaöi hún barnavernd og ætt-
leiöingu i Bretlandi, og jók mjög
rétt barna I þeim málum.
Þegar Heath vann kosn-
ingarnar i febrúar 1974 náöi til-
lagan ekki fram aö ganga, en
stjórn Verkamannaflokksins
lagöi hana fram siöar, og fékk
hana samþykkta sem sina eigin
I nokkuö breyttu formi.
Owen varö sjálfur heilbrigöis-
ráöherra I marz 1974 og fékk þá
orö fyrir aö vera „einn bezti
pólitiski embættismaöurinn”
sem nokkru sinni heföi átt sæti i
heilbrigöisráöuneytinu. Rétt
fyrir jólin I fyrra gaf hanri svo út
bókina „In sickness an din
Health” og er þar. gert grein
fyrir ástandi í heilbrigöismálum
i Bretlandi, meö sanngjarnri
gagnrýni.
Þaö er þvi, eftir allt, ekki rétt
aö lita á útnefningu Dvaids
'Owens sem bráöabirgöaráö-
stöfun á einn eöa annan hátt.
Callaghan hefur sjálfsagt enn
möguleika til að gera Healey aö
utanrikisráöherra, þegar hann
hefur samiö fjárhagsáætlun og
leitt til lykta samninga um
stöövun launa meö verkalýös-
hreyfingunni. En liklega veröur
gangur mála ekki á þann veg.
Ef Owen utanrfkisráöherra
stjórnar hinni nýju deild sinni
meö sama dugnaöi og röggsemi,
og hann hefur sinnt fyrri störf-
um sfnum, er ástæöa til aö ætla
aö hann gegni þessu embætti
eins lengi og stjórn Verka-
mannaflokksins veröur viö völd.
Réttast er aö lita á útnefningu
Owens sem merki um, aö
Callaghan finni þörf til aö koma
nýju blóöi I rikisstjórnina, og
endurheimta nokkuö af þeim
ljóma sem hvarf Jþegar ' Roy
Jenkins fór til Brússel til aö
gegna þar embætti formanns
Efnahagsbandalagsins og
Antony Crossland lézt.
Owen heyrir til hægri afla í
brezka verkamannaflokknum,
og var ef til vill einn af þeim
mönnum er stóöu Roy Jenkins
allra næst. Meistarinn og hinn
ungi skjólstæöingur hans sitja
sem sagt nú sem forseti I
EB-nefndinni og formaöur f ráö-
herraráði bandalagsins, Jenkins
I f jögur ár og Owen þar til i júli,
þegar starfstfmi brezka for-
mannsins rennur út.
Hin óvenjulega velgengni Ow-
ens er talinn mikill sigur fyrir
„jenkista” Verkamannaflokks-
ins og kom fram á þeim tlma er
þeir þurftu hans virkilega viö.
Þaö er ekki aöeins Roy Jenk-
ins, sem kemst til metoröa á er-
lendri grund. David Marquland,
einn opinberra formælenda
þeirra, fer meö honum til
Briissel, og John P. Machintosh
tekur liklega viö prófessors-
stööu viö virta visindastofnún i
Edinborg.
Crossland sagöi I viötali sem
tekiö var viö hann þrem dögum
áöur en hann lézt, aö Roy
Hattersley og David Owen væru
menn framtiöarinnar i Verka-
mannaflokknum. Nú hefur for-
sætisráöherra gefið Owens
tækifæri til aö sanna þessi orö
fyrrverandi utanrikisráöherra
Bretlands.
MANNKYNIÐ STENDUR
FRAMMI FYRIR AL-
VARLEGUM 0RKUSK0RTI
- ef takmörkun mannfjölda kemur ekki til
Sérhver einstakl-
ingur, sem bætist i hóp
okkar þarfnast orku, til
þess að geta fengið
fæði, klæði, húsaskjól
og eldsneyti. Hann er i
raun og veru krafa á
siþverrandi orkuforða
okkar. Ef takmörkun
mannf jölda kemur ekki
til stöndum við frammi
fyrir alvarlegum orku-
skorti i náinni framtíð.
Dagleg orkunotkun 1 heim-
inum fyrir hinar 4000 milljónir
Ibúa hans, vex óöfluga, jafn-
framt þvi sem orkuforöinn er
siminnkandi. Þetta er orðinn al-
varlegur höfuöverkur allra
ráðamanna.
ört vaxandi mannf jöldi sunn-
an Himalayafjalla rýrir skóg-
lendi þar með æfintýralegum
hraða, vegna aukinnar elds-
neytisþarfar. Tilbúinn áburöur
er of dýr fyrir hina fátæku
bændur Asiu, Afriku og Suður.
Ameriku, þar sem þörf fyrir
hann er mest. Nýjustu rann-
sóknir á oliuforöa Bandarikj-
anna sýna, aö hann er minni en
áður varáætlað, ásama tima og
fólkinu fjölgar.
i upphafi sjöunda áratugar
þessarac aldar höfðu menn ekki .
áhyggjur af þessu. Menn
treystu á „ótæmandi” orku
forða i iðrum jaröar — olíu, gas
og kolaforða. ödýr olia frá
Austurlöndum ýtti undir vax-
andi notkun og þá um leið
aukinn hagvöxt og stóraukin
notkun tilbúins áburðar gæddi
sléttur Iowa og risekrur Filille-
ezja áðuróþekktri frjósemi, svo
dæmi séu tekin.
En árið 1973 vöknuöu menn af
sinum sæla draumi, þegar oliu-
riki Mið-Austurlanda hækkuðu
skyndilega oliuverðið og báru
meðal annars viö að hin hóf-
lausa eyðsla umheimsins myndi
i náinni framtið þurrka upp
þessa einu mikilsveröu auölind
þeirra.
Skammt er siöan menn tóku
að átta sig á eyöingu skóganna
til eldsneytis, sem þriðjungur
mannkynsins verður að hag-
nýta. Skógurinn hörfar af
þessum sökum með ört vaxandi
hraða og þorp, sem áöur voru
umlukin skjóli hans og skugga
standa nú á berangri. Þorps-
búar, sem áöur þurftu ekki ann-
aö en rétta út hendur eftir eldi-
viði, verða nú aö eyöa heilum
dögum til þess aö ná sér i smá-
knippi i eldinn.
Þetta kemur vitanlega harö-
ast niður þar sem sizt skyldi á
hinum fátæku.
Ef halda ætti i horfinu um
kornframleiðslu, yrði að auka
hana um 30 milljónir tonna ár-
lega, sem kostar stóraukna
orkuneyslu að ekki sé talað um
landrýmið, sem til þess þarf
einnig.og þar þrengist svigrúm-
ið veriáega.
Vaxandi fjöldi munna, sem
þarf að metta, gengur hart á
þverrandi orkuforða jarðarinn-
ar og aukin umsvif i áveitum og
áburðarnotkun styðja þar að.
Sem dæmi um framvinduna má
benda á, að frá upphafi þessar-
ar aldar hefur oliunotkun tvö-
faldast á hverjum áratug.
Lönd, sem áður voru sjálfum
sér nóg um oliu; eins og Banda-
rikin og Rúmenía, og gátu miðl-
að öðrum, verða nú að sætta sig
við að flytja talsvert inn af þess-
ari vöru.
Ýmis lönd þar sem mann-
fjölgunin er hvaö örust, búa við
alvarlegan skort á orkulindum.
Þannig eru aðeins 3% af
þekktum kolaforða jarðarinnar
i Afriku og Suður-Ameriku.
Ef ekki verður gripið i taum-
ana meö árangursrikum aöferö-
um við að hamla gegn mann-
fjölguninni, horfum við fram á
iskyggilega óvissu um framtið
okkar og fullnægingu orkuþarf-
arinnar áöur en langir timar
liða.