Alþýðublaðið - 03.04.1977, Page 4

4 VETTVANGUR
Sunnudagur 3. apríl 1977
Rætt við Davíð Scheving Thcrsteinsson formann Félags íslenzkra
Daviö Scheving Thorsteinsson
var endurkjörinn formaöur
Félags Islenzkra iönrekenda á
þingi þess um siöustu helgi. Af
þvl tilefni átti biaöamaöur Al-
þýöublaösins eftirfarandi viðtal
við Davlö, en þaö fjallar aö
megninu til um aöiid fslands aö
EFTA og þá gagnrýni, sem
fram hefur komiö meöal iönrek-
enda.og varáberandiá þinginu,
þaö hátterni stjórnvalda aö
búa ekki betur I haginn fyrir
innlendan iönað á þeim aölög-
unartima, sem honum var
ætlaður fyrir endanlega fulla
aðild aö Frfverziunarbandalag-
inu.
— Jön Sigurðsson hagrann-
sóknarstjóri lét þess getiö I ræöu
á ársþingi iðnrekenda, aö hagur
islenzks iðnaðar væri bærilegur.
Hvaö þarf aö breytast, til aö
hagurinn sé góöur og aöildin aö
EFTA nái tilgangi sinum?
— Eg held aö þaö megi segja
aö hagur iðnaðarins hafi verið
nokkuð bærilegur, miðaö við
það, sem við erum vanir hér á
íslandi. En það sem ekki hefur
verið tekið inn i myndina er
spurningin: Hvað er aðlögunar-
timi? Hvað hugtakið þýðir.
Það er timi til þess að byggja
upp iðnaðinn. Og meðan verið er
að byggja hann upp, þarf svo
ótalmargt að gerast. Eitt af þvi
sem þarf að gerast er það, að
iðnaðurinn þarf að hagnast
mjög mikið. Hann þarf að kom-
ast út úr aölögunartimanum
með nýtizku vélar og byggingar
á sambærilegu verði og keppi-
nautarnir. Hann þarf að koma
út úr aölögunartimanum meö
verulega lægri skuldir heldur en
þegar hann fór inn, — hann þarf
helzt að koma út eigandi þessa
hluti að minnsta kosti örugglega
ekki skulda meira en erlendu
keppinautarnir.
Hann þarf að standa fyllilega
jafnfætis keppinautum sinum.
Háðari lánsfé en áður
Við vitum hins vegar að þvi
fer svo viðsfjarri að svo sé
ástatt. Þvert á móti fullyröi ég,
að iðnaðurinn er mun háðari
lánsfé heldur en hann var áður
en aðlögunartíminn hófst. Og
það kemur til af verðbólgunni
hér. Þetta er þveröfugt við það
sem þróunin hefði átt að vera.
Og þó svo að sagt hafi verið að
hagurinn sé bærilegur, þá er
hann ekki bærilegri en það, að
hann er háðari lánsfé núna en
hann var, og miklu háðari held-
ur en nokkur erlendur keppi-
nautur.
— Hvers vegna er islenzkur
iönaöur svona háöur lánsfé?
— Vegna veröbólgunnar,
fyrst og fremst. Vegna þess að
ágóðinn, þessi bærilegi ágóði,
hefur ekki verið það mikill að
hann hafi haft undan við að fjár-
magna viðbótarfjárþörfina,
sem skapast meðal annars
vegna verðbóigunnar, hvaö þá
aö greiöa niöur gömlu skuldirn-
Menn hafa ekki viljað
skilja hvað aðlögunartími
er
Þetta er ómótmælanleg stað-
reynd, hvað sem menn segja.
Þetta þýðir að þessir hlutir eru
Aðlögun fyrir iðnaðii
^_________________— þetta er aðlögun f
sögðu að öðru óbreyttu hafa
áhrif til lækkunar byggingar-
kostnaðar almennt og kemur
þvi jafnt almenningi sem at-
vinnurekstri tii góða.”
Verulega hærri laun væri
hægt að greiða
Mér finnst þetta sýna, að hið
háa fjármálaráöuneyti skilur
alls ekki hvaðaðlögun er. Þarna
segir, að þegar aðlöguninni
ljúki, eigi iðnaðurinn aö vera
búinn að fá jafna aðstöðu. Ekki
á aðlögunartlmanum. Þess
vegna var þaö að ég minntist á
það I minni ræöu á ársþinginu,
aö hér væri um aö ræöa aðlögun
fyrir islenzk stjórnvöld, en ekki
fyrir iðnaöinn.
— Nú er iðnverkafók meö
tekjuiægri stéttum á landinu, en
þú minntist á þaö I ræöu þinni á
þinginu, aö iönaöurinn væri
reiöubúinn til aö greiöa hærri
laun ef aöstaöa hans batnaöi.
Hvaö heldur þú aö laun gætu
hækkaö, ef þiö sætuö fyllilega
viö sama borö og erlendir
keppinautar ykkar?
— Ég þori ekki að svara
þessu I prósentum, þvi þetta
hlýtur alltaf aö veröa hlutfall af
öörum tekjum I þjóðfélaginu.
Þegar ég tala um verulega
hærri laun, þá á ég viö verulega
hærri laun. En þá koiiia ekki að-
eins toilamálin inn I myndina,
heldur líka fjármál, afgangur af
fjármagni og vejitir sambæri-
iegir viö þaö sem aörir atvinnu-
vegir greiöa, launaskattur sam-
bærilegur viö þaö sem þeir
greiöa, orka o.s.frv. o.s.frv.
séu 3-3,5% sem er neikvæö
vernd þeirra. Það er alltaf veriö
að tala um tollvernd. I þessu til-
felli er þetta öfugt. Þaö er verið
að vernda útlendinginn með þvi
að leggja þetta á, þvi hér er
flutt inn fóður frá útlöndum, —
tollfrjálst!
Nákvæmlega það sama er að
gerast i veiðarfærunum. Þaö er
neikvæð tollvernd á veiöarfær-
um á Islandi I dag. útlendu
keppinautarnir fá á Islandi
betri kjör heldur en Isienzku
keppinautarnir! Og þaö eru is-
lenzk stjórnvöld sem setja þess-
ar reglur.
Sama er aö segja ef þú flytur
út. Þá ertu aö flytja héöan vöru
meö uppsöfnuöum söluskatti,
þannig að varan þin er 3.5%
dýrari þegar hún fer frá landinu
heldur en hún þyrfti aö vera. Þú
veröur aö selja þeim mun lægra
og færö minna i þinn hlut og þvi
lægra fær fólkið.
1 skýrslu Þjóöhagsstofnunar
er lögö áherzia á aö þetta eigi
viö aöra útflutningsatvinnuvegi,
engu siöur en iönaöinn. Þetta er
rétt. En, — þetta á lika við alla
innienda framleiöslu sem kepp-
ir hér innanlands við útlendar
vörur á markaöinum. Þannig aö
þegar aðlögunartimanum lýkur
og ekki búiö aö taka upp viröis-
aukaskatt, erum viö komnir
með neikvæöa vernd upp á 3.5%
yfir alla llnuna.
Þarf alltaf að setja sérlög
— Þú settir fram kröfu um
þaö I ræöu þinni á ársþinginu, aö
islenzkur iönaöur sæti viö sama
borö og útlendingar sem rækju
hér iönað. I hverju er munurinn
á aöstööunni helzt fólginn?
— Þessi munur kom fram áö-
an, I þvi sem ég las fyrir þig áð-
an. „...hefur löggjafinn viður-
kennt þaö sjónarmið að auk
gjaida af vélum, hráefnum og
tækjum skyldu einnig felld niður
aöflutningsgjöld af helztu fjár-
festingarvörum til viðkomandi
stóriðju...” Þetta er viöur-
kennt hérna.
Þetta kemur fram í því, aö
þaö þarf alltaf aö setja sérlög til
þess að undanþiggja þessi fyrir-
tæki, áiver, kisiliöju, málm-
blendi eöa hvaö sem þú vilt
nefna þau. Ég hef margoft sagt
það og segi það enn: Það myndi
ekki nokkur útlendingur nokk-
urn tima ljá máls á þvi aö flytja
atvinnurekstur hingað ef hann
ætti aö vera eins og viö. Ekki
nokkur útlendingur!
Hæsta raforkuverð á
Norðurlöndum
— Hvaö borgiö þiö til dæmis
mikið meira fyrir orkuna heldur
en álveriö?
— Þaö er nú kannski ekki al-
veg um samværilega hluti aö
ræöa, þvi þeir taka orkuna há-
spennta til sin og nota hana all-
an sólarhringinn. Þannig er nýt-
ingartiminn hjá þeim miklu
meiri. Okkur finnst auövitað aö
þeir borgi afskaplega litiö fyrir
orkuna, og engan söluskatt af
henni eða neitt slikt, eins og viö
verðum aö gera. En sambæri-
Ég ætla aö lesa fyrir þig örlitla
klausu hérna, úr frumvarpi til
laga um tollskrá sem lagt var
fyrir alþingi 1976, núna um ára-
mótin. Þar stendur:
,,1 logum sem sett hafa verið
um stóriöju hér á landi hefur
löggjafinn viöurkennt þaö
sjónarmið, að auk gjalda af vél-
um, hráefnum og tækjum,
skyldu einnig felld niður að-
flutningsgjöld af helztu fjárfest-
ingarvörum til viökomandi
stóriöju. Tii aö jafna sam-
keppnisaöstöðu á erlendum
mörkuðum. Þar sem hingaö til
hefur eingöngu veriö um aö
ræöa uppbyggingu stóriöju með
útflutning fyrir augum og sölu
viö aðstæöur friverzlunar, hefur
annar almennur iðnaöur hingað
til ekki notið hliðstæðra iviljana,
enda hefur hann I flestum tilvik-
um notið verulegrar tollvernd-
ar.
Þegar tollvernd islenzks
iðnaðar lýkur i ársbyrjun 1980
verða ekki að öðru jöfnu lengur
rök til að gera greinarmun á
tollalegri aðstöðu stóriðju og al-
menns verndarvöruiðnaðar.
Breytingar frumvarpsins á
gildandi lögum um tolla á fjár-
festingarvörum veita Islenzkum
iönaði i veigamiklum atriðum
jöfnuð i þessu efni. Tolla-
íækkanir fjárfestingarvara sem
hér um ræðir munu að sjálf-
Til dæmis greiðum við sölu-
skatt af okkar orku — og jöfn-
unargjald að auki, en sjávarút-
vegurinn greiðir engan sölu-
skatt af sinni oliu, sem þó er
þeirra orka. Þetta skekkir
gengið, eins og allt annað sem
við höfum talað um hér á undan,
og gerir okkur óhæfari til aö
greiða hærri laun.
Virðisaukaskattur myndi
breyta þessu
Þetta er eins og kviksyndi,
þaö er svo endalaust sem þarf
aö breyta og laga. Ég geri mér
grein fyrir þvi að þrátt fyrir rlk-
an vilja, þá er ekki útlit fyrir aö
þaö takist nema á löngum tíma.
Virðisaukaskattur myndi
breyta þessu undir eins. Hann
er lagður á það sem bætist við á
hverju framleiöslustigi. Þess
vegna rekurhannsig mikiö bet-
ur og betra að hafa eftirlit meö
þvi af rikisins hálfu að hann
skili sér. Það er erfiðara aö
koma honum undan.
Neikvæð vernd
Við skulum taka fóðurblönd-
unarstöðvarhérna til dæmis um
hvernig ástandið er núna:
Blandan inn við Sundahöfn
verður aö borga söluskatt af
ýmsum sinum hráefnum. Þaö
hefur veriö reiknað út aö þetta
miklu dýrari heldur en allra
keppinautanna og erfiöara fyrir
okkur aö sjálfsögðu að keppa
við þá, þar sem við búum við
dýrari vélakost.
Það er svo ekki fyrr en um
siðustu áramót að þessi gjöld
fara niður i núll, en þá eru við
búin aö vera sjö ár i EFTA.
Þaö er svo furöulegt aö þaö er
eins og menn hafi aldrei viljað
skilja hvaö aölögunartimi er.
ar, sem hann var meö þegar að-
lögunartlminn hófst. Svo kem-
ur iðnaðurinn út úr þessum að-
lögunartima með langtum dýr-
ari tæki og húsnæði heldur en
aliir aörir.
Astæðan til þess aö hann situr
uppi með langtum dýrari vélar
heldur en aðrir er sú, aö inn-
flutningsgjöld af vélum, það er
að segja bæöi tollar og sölu-
skattur, hafa veriö svona hár
kostnaöarliöur. Fyrstu fjögur
árin var þessi kostnaður um og
yfir 20%. Þetta er aö sjálfsögðu
óþekkt alls staöar annars staö-
ar.
En staðreyndin er sú, hvernig
sem reynt er að fegra þetta, að
þegar við vorum búin aö vera I
fjögur og hálft ár I EFTA, þá
voru aðflutningsgjöldin hærri
heidur en þegar við gengum i
EFTA. Þrátt fyrir að tollurinn
væri kominn i núll.
^ftirfarandi töflu fékk blaðamaður hjá Davlö Sch. Thorsteinssyni^
en hún sýnir þau aöflutningsgjöld, sem iðnrekendur hafa þurft aö
greiða á tækjum, hráefni og öðru til iðnaðar. Aðlögunartfmi að
EFTA-aðild hefst 1. marz 1970, en sjá má, að þrátt fyrir lækkun og
slðar niðurfellingu tolla, greiðir iðnaöurinn svipað og stundum
meira í aðflutningsgjöld eftir að aðlögunartfmi hefst. Til skýringar
skal þess einnig getið, aö söiuskattur er ævinlega greiddur meö 10%
álagi þegar um vörur eða tæki til iðnaðar er að ræða:
Sölusk.
Dagsetning Tollur: + 10%: Samtals:
01 01’70 25% 8.25 35.31%
01 03’70 7% 12.10% 19.95%
01 03’73 7% 14.30% 22.30%
25 03’74 0% 18.70% 18.70%
01 10’74 0% 20.90% 20.90%
01 01’75 0% 10,45% 11.00% J