Alþýðublaðið - 03.04.1977, Síða 7

alþýóu-
biaðió Sunnudagur 3. apríl 1977
LISTimtlEIWNING 7
„Eldri kynslóðin er ekki hávær eða kröfuhörð og að baki hennar eru engir
þrýstihópar, en skuld hinna yngri við hana er mikil”
skyldur okkar viö þá elstu, og
skal vikiö að þvi siöar.
Tillaga þessi er um nefndar-
skipun til aö allsherjarathugun
fari fram á félagslegri stööu
þeirra elstu, þ.e. ellilifeyris-
þega, lifskjörum þeirra, fjár-
hagslegum og öörum möguleik-
um til aö lifa sem eölilegustu
lifi, án þess aö vera þjakaöir af
áhyggjum fyrir morgun-
deginum. Aö hafa vinnu, sem
miöuö sé viö likamlega og
andlega heilsu hvers og eins. —
Þaö væri hins vegar rangt aö
halda þvi fram, aö ekkert sé eöa
hafi veriö gert til úrbóta. Slikar
fullyröingar væru jafnrangar
eins og aö halda þvi fram, aö i
þessum efnum heföum viö náö
einhverju fullkomnu lokamarki,
sem ekki veröur betur gert.
Fjárhagsleg afkoma
Samkvæmt upplýsingum frá
Tryggingastofnun rikisins var
ellili feyrir einstaklings hinn 1.
mars s.l. kr. 23.919.00, aö
viöbættri tekjutryggingu kr.
20.992,00, eöa samtals krónur
44.911,00 á mánuöi. A ársgrund-
velli er þvi um aö ræöa kr.
540.000,- Einhver kann aö segja:
eru þetta ekki sambærileg laun
kr. 43.055,00 aö viöbættri tekju-
tryggingu, kr. 35.487,00, eöa
samtals kr. 78.542.00 á mánuöi.
Miöaö viö beinharða krónutölu
tapa þvi ellilifeyrisþegar sem
næst 12.000 kr. á mánuöi, miöaö
viö aö vera tveir sjálfstæöir ein-
staklingar i óvigöri sambúö, eöa
um 144.000.00 á ári.
Engum mun þó til hugar
koma á efri árum aö láta þá
krónutölu ráöa úrslitum i þessu
efni, þar um muni aörir hlutir
ráöa, — sem betur fer —
þjóðfélagsins vegna.
Dvöl á
elliheimilum
Veröi hin öldnu hjón svo
heppin aö fá rúm á elliheimili,
þegar starfskraftar dvina, þá
kostar þaö kr. 73.000,00 á
mánuöi, er Tryggingastofnun
rikisins greiöir, aö viöbættum
kr. 5.000,00 i vasapeninga á
mánuöi.
Nauösynlegt er aö hafa i
huga, aö hér er rætt um þá ein-
staklinga eöa hjón, sem engar
aörar tekjur hafa — ekki úr
öörum fjármunum aö spila.
Þegar frá eru talin örfá undan-
tekningartilfelli, mun hér um
er komið hag ellilífeyrisþega
ðarþjóðfélaginu á íslandi
viö lægstu launaflokka, verka-
kvenna, starfsfólks og lægstu
launaflokka hjá þvi opinbera,
þ.e. riki og sveitarfélögum?
Þaö kann vel aö vera að finna
megi jafnlág laun 1 launa-
vöxtum hjá fullvinnandi fólki.
Nauösynlegt er þó aö hafa i
huga, að hinn aldni einstak-
lingurá engra annarra kosta völ
en aö láta sér þessa aöstoö duga
eingöngu til lifsframfæris. Hann
hefur.þráttfyrir mikiö framboö
á launamarkaöi, enga
möguleika til þess aö drýgja
tekjur sinar á neinn annan hátt.
— Hann eða hún getur ekki, og
fær enga sllka möguleika.
Samkvæmt jafngömlum
heimildum fá hjón 1 ellillfeyri
allan meginþorra fólks i þessum
aldursflokkum aö ræöa.
Mjög er um þaö deilt, hvort
rétt sé, aö allt aldraö fólk búi á
elliheimilum eöa hliöstæöum
stofnunum, og sýnist þar sitt
hverjum.
Hér veröur enginn dómur um
þaö felldur, hver leið er þar
æskilegust og mannúöarfyllst,
en hér um ætti að vera alllöng
og haldgóö reynsla, sem hægt
væri aö draga lærdóm af um allt
framtiöarskipulag þessara
mála. Hér á ég viö forstööu-
mann elliheimilisins Grundar
og Dvalarheimilis aldraöra
sjómanna, sem ég veit af eigin
reynslu, aö myndu fúslega veita
allar upplýsingar og taka fullan
EggertG. Þorsteinsson
þátt I tillögugerö, aö breyttum
starfsháttum, ef reynsla
þessara aöila gefur tilefni til.
Skuldin við
þá öldruðu
Flestir vilja lifa sem lengst,
og margur greiöir beint og
óbeint háar fjárfúlgur og
margir stóran hluta ævinnar til
þess aö viöhalda lifi sinu og
heilsu, — enþegar frá eru teknir
lifeyrissjóöir og opinber aöstoö,
þá viröast of fáir ætla I reynd aö
veröa gamlir og lít’t faerir tíl
vinnu.
A lifeyrissjóöina er af öllum
þorra fólks nú litiö meira sem
lánastofnanir fremur en
tryggingu fyrir lifsframfæri I
ellinni Þetta hugarfar þróast,
þótt staöreyndirnar um
hækkandi meöalaldur fólks
blasi viö.
Þessar þversagnir birtast svo
aftur I þvi, aö eldra fólkiö leggur
allt kapp á aö foröa sér og vera
ekki fyrir, en slitnar um leiö úr
tengslum viöflestfólká miöjum
aldri, og sér l lagi viö yngstu
árgangana, — börnin — , og
gagnkvæmt.
Fólkið, sem búiö hefur okkur,
sem nú teljumstá miöjum aldri,
þaö lif og þá aöstööu, er viö
búum viö, fær þaö eitt aö
launum aö komast i biöröö — I
biðsal geymslunnar —. Þann
veg launum viö þeim unniö ævi-
starf.
Heil bæjar- og borgarhverfi
tæmast af börnum, eftir situr
gamla fólkiö, slitiö úr tengslum
viö lif og þrótt þeirra yngri. —
Yngstu kynslóöirnar byggja ný
hverfi, þar sem eldra fólk sést
vart, á sama hátt slitið úr
tengslum viö forttöina og lifs-
reynslu hennar.
Ekki kröfuharka —
engir þrýstihópar
Eldri kynslóöin er ekki hávær
eöa kröfuhörö og lætur sér oft
litiö vera nægjanlegt og aö baki
henni eru engir þrýstihópar. En
höfum viö og niðjar okkar efni á
þvi aö klippa svo snöggt, sem
raun ber vitni, á hinn mikilvæga
þráö milli kynslóöanna? Fara
ekki of margir mikils á mis viö
þessi snöggu þáttaskil og þá án
tillits til aldurs? Hér kemur
fleira til en kynslóöaskiptin ein.
Mikil verömæti i byggingum,
gatnagerö, vatns- og holræsa-
gerö, ásamt hvers konar
almenningsþjónustu, sem
nýtist illa á einum staö, en
skortir sárlega i nýjum hverfum
ört stækkandi bæja.
Auk hinna kröppu kjara eldra
fólksins, kemur öryggisleysiö,
takmörkuö heilsugæsla, —
gæsla, sem aldrei hefur veriö
meiri þörf fyrir en einmitt nú,
þegar árin færast yfir. Aldnir
geta legiö sjúkir, umhiröu-
lausir, án þess aö um sé þá
vitjaö, jafnvel langtimum
saman.
A efri árum eiga ekki allir vini
ogættingja, sem vitja þeirra og
hlúa aö þeim, — þaö eiga svo
margir nóg meö sig. Erlendis
geta menn legiö látnir i næsta
herbergi, jafnvel dögum saman,
— enginn vissi né varöaöi um
þaö.
Aukning
dagvistarheimila
1 hinni höröu og miskunnar-
lausu lifsbaráttu nútimans, sem
kallar báöa foreldra út á vinnu-
markaöinn, vaxa eölilega
kröfurnar um aukningu dag-
vistarheimila fyrir börn og skal
hér sist úr nauösyn þeirra
dregiö.
An fjölgunar dagvistar-
heimila geta núverandi þjóö-
félagshættir ekki þrifist.
En rétt eins og við fram-
leiöum ekki nauösynlega endur-
nýjun þjóöarinnar meö vélum,
þá getum við heldur ekki vél-
vætt uppeldi þeirra, — hver
óskar eftir heilum aldurs-
flokkum, sem ekki þekkja
heimilislif eöa heimili nema
sem svefnstað?
Ermaöurinn þá ekki I raun og
veru aö óska eftir gamla
baöstofulifinu á ný, þar sem
allir sváfu i sama herbergi,
mamma prjónaöi og pabbi las
úr einu bókinni, sem til var á
heimilinu — Vidalinspostillu —
og takmörkuð aöstaöa var til
þrifnaöar? — Þannig gæti
einhver spurt. Ekki er þaö ætlan
min eöa flutningsmanns þess-
arar tillögu. — Tilgangurinn
meö flutningi tillögunnar er
fyrst og fremst sá, aö fá fram
athugun á félagslegri og fjár-
hagslegri afkomu eldra
fólksins. I ööru lagi, aö sú lifs-
reynsla, sem eldra fólkiö
óhjákvæmilega býr yfir, þurfi
ekki aö fara meö þvi yfir landa-
mæri lifs og dauöa, heldur
komist sú reynsla til yngri
kynslóöarinnar og hún hafi
tækifæri til aö vega þarna og
meta til nútimalifs.
Kynslóðirnar fái m.ö.o. svo
lengi sem nokkur kostur er, aö
lifa i návist hverrar annarrar.
— Aö foröaö veröi frá þeim
dökku blettum, er óprýða og
eru sviviröa á þéttbýli hinna
fjölmennu milljónaþjóöa. —
Fáfarin fátækrahverfi, er ekki
njóta umönnunar nútima tækni
og visinda, og hins vegar nýrra
hverfa, fullum af iöandi lifi og
lifsþrótti, sem engin tengsl hafa
viö liöna tiö.
Allt okkar tal um velferðar-
riki hefur ekki efni á aö láta
ástand þessara mála óathugaö,
— svo mikiö er aö veði.
Tilaö ná fram athugunum og i
kjölfar þeirra tillögum til
úrbóta er grundvallartilgangur
tillögunnar.