Alþýðublaðið - 08.03.1978, Qupperneq 9

eggT Miðvikudagur 8. marz Í978
Á hvaða leið..? III.
Lengi býr að
fyrstu gerð
í sjálfu sér er það ekki nýtt, að
unga kynslóðin verði fyrir álasi
frá þeim eldri.
A hinn bóginn mætti eldri
kynslóðin ærið oft leggja fyrir
sig þá spurningu, hvort fordæmi
hennar sé i öllu laust við að
vera ámælisvert.
Það mun hafið yfir allan efa,
að sérhvert foreldri óski ekki
annars frekar en að börn þeirra
verði heiðarlegt fólk og sjálfu
sér nógt, þegar það kemst til
vits, ára og þroska.
Annað mál er, hvort fullorðna
fólkið gætir þess nógsamlega,
að umgengni þess við börnin sé
á þann veg, að stuðli að þvi, að
þessir eðliskostir eflist.
Timaleysi er oft við borið, ef
eitthvaðgengur Urskeiðis og sitt
hvað fleira er talið til réttlæt-
ingar. En hvað sem þvi og mis-
jafnlega hagstæðum aðstæðum
liður, mætti þó hver og einn
uppalandi minnast þess, að
smekkurinn, sem kemst i ker,
keiminn lengi eftir ber.
öll natni við að innræta sæmi-
lega siði og þar með talinn
heiðarleik er aldrei nauðsyn-
legri en einmitt á fyrstu árum
oarnsins. Og þá er hlutverk
mæðranna þvi stærra sem þær
eru að öllum jafnaði i nánari
daglegum tengslum við barnið
en feðurnir.
En hversu oft verðum við ekki
vör við það, t.d. i sölubúðum, að
mæðurnar láti undan heimtu-
frekju krakkanna um sælgæti —
kaupi þau á þann hátt til að
þegja?
Hætt er við að slik undanláts-
semi, sem i sjálfu sér kann að
vera.smávægileg i flestra aug-
um, leiði til þess að grunnfesta
það i vitund barnsins, að ef það
sýni nógu taumlausa frekju, fái
það vilja sinum framgengt.
Eigingirni er vist öllum i blóð
borin, og þvi betur sem hún er
nærð á hóflausri kröfugerð, sem
undan er látið meðan barnið er
milli vita, þvi rikari þáttur er
hún likleg til að verða eftir þvi,
sem árin liða.
Verra er þó, að við hefur borið
fyrirminum og annarra augum,
að fólk umgangist sannleikann
ærið ógætilega i viðurvist barna
sinna, t.d. þegar skrökvað er til
um aldur þeirra, til þess að
sleppa við gjald i strætisvagni!
Sjálfur hefi ég horft á veslings
börnin reka upp stór augu við
slika aldursgreiningu, þó þau
olönduðu sér ekki i málið og
fleiri hafa sömu sögu að segja,
sem ég hefi rætt við!
Þetta kann að þykja litilvægt.
en þá liggur einnig fyrir, að á
mjóum þvengjum læra
hundarnir oft að stela. Eflaust
má eins búast við, að barninu
þyki þetta „sniðugt” að geta á
þennan hátt platað náungann!
Og hér er um að ræða gerðir
fólks, sem það litur upp til.
Hver er kominn til að segja,
að hér sé ekki lagður grunnur að
t.d. búðarhnupli siðar eða
annarri óreiðu?
Sérhverjum er þörf heilbrigðs
aga og aðhalds i uppvexti. Þar
verða heimilin til aö koma með
fullri aðgæzlu.
Þvi miður hefi ég alltof mörg
dæmi um misbresti á þessu úr
minu starfi. Sá var siður i min-
um skóla, að nemendur fóru úr '
útiskóm i anddyri og þar voru
og eru möguleikar til að raða
þeim upp skipulega. Þar gengu
unglingar um hundruðum sam-
an, sem komu og fóru á ýmsum
timum, svo skólinn hafði enga
möguleika til að fylgjast með
hvers var hvað.
Alltof oft bar það við, að
nýlegir skór eða stigvél hurfu og
eftir voru skilin skóplögg nær
útslitin. Sjaldan var unnt að
rekja þessar slóðir þó við bæri.
En það var mér og öðrum
hlutaðeigandi vissulega ráðgáta
að heimili þeirra unglinga, sem
þarna voru sekir, skyldu ekki
veita þvi athygli, að hér var
ekki allt með felldu.
Fjarri er mér að halda, að
þessi óreiða hafi ætið verið á
vitorði heimilisins, en eflaust þó
ýmissa. Hjá hinum er trúlegt,
að landlægt hafi verið að láta
hlutina ganga einhvern gang án
athugasemda. Það ber þeim
hinum sömu auðvitað ekki
fagurt vitni og niðurstaðan kann
að verða svipuð i öllum tilfell-
um.
Atvikin, og þar með taldar
hinar sérkennilegu aðstæður á
vinnumarkaðnum, hafa hagað
þvi svo, að sifellt er sá hópur
barna og unglinga á skólaaldri,
sem á við það böl að striða, að
koma frá vinnu sinni að tómum
kofunum — lyklabörnin svoköll-
uðu — og þessi börn og ungling-
ar eiga þvi miður fá einhverra
góðra kosta völ. Hér er um að
ræða alvarlegan þverbrest i
uppeldismálum okkar, sem
bitnar á þeim harðast sem sizt
skyldi.
Gatan verður þvi oftlega
næstum hið eina athvarf, sem
börnin og unglingarnir eiga völ
á. Þarflaust er að hafa uppi
langar eða margar getgátur um
áhrifin af uppeldi götunnar, sem
oft og einatt birtist i taumlitlu
sjálfræði óþroskaðs fólks og
loðir svo við fram eftir aldri.
Hér má þvi við bæta, að þar er
vitanlega misjafn sauður i
mörgu fé.
Varla er unnt að áfellast börn
og unglinga fyrir, að þeim er
svosem mörgum öðrum,
hægara að laðast að illum
fordæmum. Allskonar tizku-
fyrirbæri eiga hér sinn þátt i.
Bitlaæðið, sem tröllreið
hugarheimi ungs fólks á sinum
tima og áorkaði þvi, að það þótti
mest við hæfi að lita út eins og
ræflar rifnir upp úr svelli um
klæðaburð og annað ytra útlit,
sýndi greinilega vald og áhrifa-
'mátt i að apast að lélegu
framferði, ef það þótti
„móðins”!
Þó hér hafi nokkuð úr rætzt,
situr samt eftir allskonar
smekkleysi, t.d. i þeirri túlkun
dægurlaga, sem ungt fólk enn
virðist aðhyllast. Þar fer viða
saman ömurlegasta smekkleysi
i textavali og sannkallaðri
„graðhestatónlist”!
,,Skáldgáfan”(?) er svo beygð
undir flatrimað sull af erlendu
bergi brotið, sem reynt er að
punta upp á með kynórum af
alloft soralegu tagi. Þáttur
rikisútvarpsins i þessu hvorki á,
né má gleymast sem viti til
varnaðar.
Oddur A. Sigurjónsson
í HREINSKILNI SAGT
Indira kerlingin Gandhi gerir
það ekki endasleppt. Mánuðum
saman var hún i forsæti i rikis-
stjórn Indlands og beitti sér þá
fyrir þvi að taka að miklu leyti úr
sambandi borgaralegt lýðræði i
landinu. Fasisk ógnarstjórn rikti
ogandstæðingar stjórnvalda voru
handteknir unnvörpum og gerðir
óvirkir i stjórnmálabaráttunni. A
þessu féll frúin, en nú berast þær
einkennilegu fréttir frá Indlandi
að hún sé á ný komin tíl áhrifa
eftir að hafa leitt sinn arm Kon-
gressflokksins til sigurs i fylkis-
kosningum um helgina 25.-26.
febrúar. Margir kjósendur hafa
þvi greinilega ennþá taugar til
Gandhi og þetta „come-back”
hennar er hálfgert reiðarslag fyr-
ir andstæðinga hennar innan
Kongressflokksins, svo og Jan-
ata-bandalagið undir forystu
Morarji Desai, sem nú fer með
stjórn á Indlandi.
Stjórn Desais hefur bætt mikið
úr ástandinu á Indlandi — a.m.k.
á ytra borði. Þar er nú ekki hin
botnlausa pólitiska ringulreið
sem einkenndi siðasta stjórnar-
skeið Indiru Gandhi og frumlýð-
réttindi eru frekar virt en áður.
En stjórnkerfi Indlands er hreint
ekki til að hrópa húrra fyrir og
margir velta þvi fyrir sér hvernig
það fái staðizt á sama tima og
þörfin fyrir umbætur er eins
knýjandi og raun ber vitni. Hvað
veldur? Er það rótgróin forlaga-
trú? Er það trúin, sem er ópium
fyrir fólkið? Er það eitthvað ann-
að?
Kommúnistar og aðrir and-
stæðingar kerfisins hafa reynt að
sprengja ramma stjórnkerfisins.
En flokkar byltingarsinna og
annarra meira hægfara kerfis-
andstæðinga eru sundraðir.
Verkalýðshreyfingin er hins veg-
ar drifandi afl i baráttunni fyrir
betri tilveru. Hún er samt sundr-
Indira Gandhi ekki úr leik í bili:
Margir hata hana
og allir tala um hana
A hverju áttir þú von? Mjallhvlt? Indira Gandhi teiknuð sem
galdrakerling með freistandi epii I höndunum. Teikningin er úr bók
sem nýlega kom út á Indlandi, „The press she could not whip”.
uð innbyrðis, meðlimafjöldinn lit-
ill og einn af leiðtogum hennar,
sósialistinn George Fernandes,
sem kemur úr röðum járniðnað-
armanna, er ráðherra i Janata-
stjórninni.
Janata-bandalagið er skritin
samsuða ólikra afla, últra-hægri
manna, dulspekinga, heimspek-
inga, skottulækna — að þvi er
sumir segja, og ihaldsmanna og
sósialdemókrata. Þetta er aflið
sem reynir nú að hressa upp á
stjórnmála- og efnahagslif Ind-
lands og á innbyrðis i mun meiri
erfiðleikum en stjórn Indiru
Gandhi. Fáir spá Janata-stjórn-
inni mörgum lífdögum i viðbót.
Þráttfyrir það lýsti fjármálaráð-
herrann, H.M. Patel, þvi yfir að
samstarfið i stjórninni gengi
„furðulega vel”.
Ónýtt lýðræði
Kongressflokkurinn sat I stjórn
i 30 ár. — Kongressflokkurinn er
sósialiskur flokkur, segir Indira
Gandhi. En hún fær þvi auðvitað
ekki leynt að margir af fyrri og
núverandi samstarfsmönnum
hennar hafa dálitið sérstæðar
hugmyndir um það hvað sósial-
ismi er. Hneykslismál og svik
einkenndu stjórnarferil hennar.
Hvað eftir annað hrikti i stoðum
stjórnar hennar, að lokum var
þeim kippt undan og spilaborgin
hrundi. Á endanum varð það svo
Indirasjálf sem olli þvi að flokk-
urinn rifnaði að endilöngu i tvær
fylkingar.
A síðasta skeiði stjórnar Indiru
Gandhi blómstraði efnahagur
rikisins (en ekki efnahagur al-
þýðunnar að sama skapi!) Gjald-
eyrisstaðan var landinu hagstæð
en gjaldið fyrir peningana var
fasismi. Pólitiskir andstæðingar,
frjálslyndir blaðamenn og margt
fleira fólk var unnvörpum sett i
fangelsi. Margir lentu i þeirri
gryfju að rekja fasiskt stjórnar-
farið til konunnarlndiru Gandhi,
þ.e. að slá þvi föstu að „kvenleg
grimmd” væri orsökin fyrir
stjórnarfarinu! Þess vegna hefur
hatur á konum blómstrað meðal
margra karlmanna (og raunar
kvenfólks ekki siður). Jan-
ata-stjórnin hefur lappað upp á
lýðræðið á Indlandi og reyndi að
setja Gandhi og nánustu sam-
starfsmenn hénnar i pólitiskan
gapastokk. Fn efnahagskúrfan er
á hraðri n ðurleið og brauð-
skammtarnii til alþýðu minnk-
uðu, en sérstaklega menntafólk
fagnar ytri merkjum aukinna
lýðrettinda, t.d. tjáningarfrelsi.
— Við höfum lærteitt.ogþað er
að tjáningarfrelsið er ekki sjálf-
sagður hlutur. Við vitum ekki hve
lengi við komum til með að njóta
þess, ai við munum nota okkur
það eins lengi og við getum, segir
Romesh Thapar, einn frægasti
blaðamaður Indverja, en hann
sat i fangelsi i stjórnartið frú
Gandhi.
Óskýrðir hlutir
Hvað skerðing lýöréttinda
þýddi fyrir Kongressflokkinn hef-
Framhald á 10. siöu
Litrik veggblöð eru notuð I bar-
áttunni fyrir takmörkun barn-
eigna — en nú er fólk ekki leng-
ur gert ófrjótt með valdi.

©
Skartgripir
jloll.mms Í.ril690ll
l.uitt.iucai 30
SB'cmi 10 200

duoa
Síðumúla 23
/ími «4200

Steýpustúdin tif

Skrifstofan 33600
Afgreiðslan 36470
Loftpressur og
traktorsgröfur
til leigu.
Véltœkni h/f
Sími ó daginn 84911
ó kvöldin 27-9-24