Alþýðublaðið - 20.09.1978, Blaðsíða 4

aiþýðu
Útgefandi Alþýðuflokkurinn
Ritstjórn og auglýsingadeild Alþýðublaðsins er að
múla 11/ sími 81866.
Síðu-
AAiðvikudagur 20. september 1978
Rætt við Kjartan Jóhannsson, sjávarútvegsráðherra:
Niðurfærsla verðlags kemur öllum til góða,
sérstaklega þeim sem stærstar hafa
skyldurnar
Efnahagsmálin hafa
verið mjög til umræðu
að undanförnu, bæði
hér i blaðinu og annars
staðar. Alþýðublaðið
átti stutt viðtal við
Kjartan Jóhannsson
sjávarútvegsráðherra
um þessi mál og fer
viðtalið hér á eftir.
l>aö er sagt að fyrstu aðgerðir
rikisstjórnarinnar séu bráða-
birgðaráðstafanir af sama toga
og venjulega. Er það rétt?
Þessar ráðstafanir miöuðu
fyrst og fremst að þvi að hindra
stöðvun atvinnuveganna og þar
með at vinnuleysijafnframt þvi
að koma kjarasamningum al-
mennra launþcga i gildi. Þetta
tvennt hefur áunnist. Um fram-
kvæmdina var haft samráð við
launþegasamtökin. Meö niður-
færslu verölags hefur lika verið
dregiö úr verðbólguholskeflunni
Arangur til lengri tima mun
mótast af þvi hvernig tekst að
ná samstöðu milli rikisins og
aðila vinnumarkaðsins um
framhaldsaðgeröir. Þær þurfa
aömiða aðþvi að treysta kjörin
án þess að aöilar búi við visi-
tölukerfi, sem veitir litið svig-
rúm til hagstjórnar og vindur
verðbólguskrúfuna áfram. Kjör
eru lika fleira en launin ein. Um
þetta verða menn aö skiptast
hreinskilnislega á skoðunum.
Það er vitaskuld rétt að þessar
aðgerðir hrSikva skammt og
annaö þarf til aö koma,þar á
meðal gerbreytt fjárfestingar-
stefna og aöhald I peningamál-
um.
Það hefur veriö gagnrýnt að
hækkun launa komi misjafnlega
niður. Hvernig vikur þvi viö?
Hækkun launanna er misjöfn
eftir þvi hve skerðingin var mik
il samkv. lögum fyrri rikis
stjornar. Samningar voru settir
igildi og nú er greitt samkvæmt
þeim. Niðurfærsla verölags
kemur svo öllum til góða, en þó
sérstaklega þeim.sem stærstar
hafa fjþlskyldurnar. Þeir sem
höfðu ó^kertar verðlagsbætur á
daglaun'.samkvæmt gömlu lög-
unum fá'einungis grunnkaups-
hækkun á daglaunin, en hins
vegar verður eftirvinna nú
greidd með réttu álagi sam-
kvæmt samningum, en i skerð-
ingu þess fólst sivaxandi rang-
læti. Hjá opinberum starfs-
mönnum i nokkrum launaflokk-
um felur þetta i sér lækkun
peningalauna fyrir dagvinnu
um leið og visitalan lækkar.
Meðan visitalan var hærri,
fyrstu 10 dagana i mánuöinum
miðastlaun við þáverandi visi-
tölu, en verðbæturnar fylgjasvo
visitölunni þegar hún lækkar.
Kaupmáttur á þvi aö vera hinn
sami. Svona virka visitöluá-
kvæði. Það hefur ekkert veriö
haft af neinum. Þetta er i sam-
ræmi viö samninga, en það
minnir á nauðsyn þess að
endurskoða fyrirkomulagið á
tengingu launa við visitölu.
Sighvatur Björgvinsson, alþingismaður skrifar:
Alþýðubandalagið
— flokkur eða fyrirbæri?
1 umræðum, sem orðið hafa
að undanförnu um Alþýðu-
bandalagið — hvort það sé hefð-
bundin kommaflokkur eða ekki
— hafa menn gleymt megin-
atriði. Sem sé þvi, að Alþýðu-
bandalagið er hvorki hefð-
bundið þetta né hitt. Bandalagið
er ekki nema að litlu leyti
stjórnmálaflokkur i hefðbundn-
um skilningi þess orðs. Þvert á
móti er Alþýðubandalagið laus-'
tengd samtök sértrúarsöfnuða
úr hvippi og hvappi, nokkurs
konar heimskirkjuráð i
smækkaðri mynd samansett úr
stórum og smáum sértrúarhóp-
um úr öllum áttum, sem litið
eiga sameiginlegt annað en
mottóið: ,,Ég trúi!”. i hibýlum
Alþýðubandalgsins eru þvi ekki
aðeins mörg herbergi, heldur
eru þar lika dýrkaðir margir
guöir. Menn eru jafnvel i Al-
þýðubandalaginu út á það eitt
aðdýrka stokka ogsteina i bók-
staflegri merkingu — þ.e.a.s. að
hvorki megi hreyfa stokk né
bylta steini. Slik fræði — tabú-
ismi — eru fjarlægari sósial-
isma en tunglið sólu, enda er sá
ismi, sósialisminn, siöur en svo
nokkur kjarní i Alþýðubanda-
laginu. Mun fleiri fíokksmenn
aðhyllast t.d. infantilisma, sér-
staklega i efnahagsmálum.
Pólitískur kálhaus
Þaö er þvi tilgangslitið að
leita aö einhverjum pólitiskum
samnefnara fyrir Alþýðubanda-
lagiö. Alþýðubandalagið er
nefnilegaekki pólitiskhnot, sem
br jóta þarf til kjarnans. Alþýðu-
bandalagið er þvert á móti kál-
haus. Þú fiysjar utan afþvi hvert
sértrúarkálblaðið á fætur öðru
unz allt er búið og ekkert eftir.
Bara afskrælingar og flus. Þjóð-
viljaklikukálblaðið. Sósfalista-
félagsflusið. Þjóðernisróman-
tikurafskrælingurinn. Menning-
arhjálpræöisherinn. Stóriðju-
varnarliöið ásamt andfram-
farafélaginu. Keflavikurgöngu-
liöið ásamt hverskonar öðrum
labb-röbburum og pólitiskum
heilagsandahoppurum. Auö-
vitað eru svo innanum hópar
fólks með hefðbundnari stjórn-
málaskoðanir, sem eru i alvöru
stjórnmálabaráttu og telja sig
vera i alvöru flokki. Mikil-
vægastur þeirra er án efa
verkalýösleiðtogahópur Al-
þýðubandalagsins. En menn
skyldu minnast þess, aö t.d. sá
hópur er aöeins einn af mörgum
blööum i kálhaus Alþýöubanda-
lagsins og þvi miður ekki
áhrifameiri en margir hópar
heilagsandahopparanna. Þvi
miður segi ég, vegna þess að
það er einmitt þessi hópur Al-
þýöubandalagsfólks, sem Al-
þýðuflokkurinn þarf fyrst og
fremst að ná traustari sam-
vinnu við og þvi væri betur, að
hann væri jafnáhrifamikill i Al-
þýðubandalaginu og Alþýðu-
bandalagið er i verkalýðshreyf-
ingunni, sem hann ekki er.
Ef verkalýösöflin i Alþýöu-
bandalaginu eflast aö áhrifum
getur samstarf Alþýðuflokksins
og Alþýðubandalagsins i rikis-
stjórn orðið farsælt og markað
tfmamót i stjórnmálasögu
landsins. Haldi hinir pólitísku
heilagsandahopparar áhrifum
sinum i Alþýðubandalaginu
verður Alþýðubandalagið
áfram gervistjórnmálaflokkur,
sem er gersamlega óhæfur til
samstarfs og stjórnunar og
árangur rikisstjórnarinnar
veröur eftir þvi.
Hver er ástæðan?
Nú vita allir, að fyrirrennarar
Alþýðubandalagsins —
Sósialistaflokkurinn og Komm-
unistaflokkur tslands — voru
flokkar, sem öðrum fremur ein-
kenndust af sterkri og sam-
stæðri stefnumótun. Hvers
vegna skyldi Alþýöubandalagiö
vera þeim svo frábrugðið?
Skýringin er mjög einföld. Al-
þýöubandalið var bókstaflega
stofnað i þeim tilgangi. Alþýðu-
bandalagið var ekki stofnað til
þess að vera stjórnmálafiokkur,
heldur lauslegt kosningabanda-
lag aðila með ólikar grund-
vallarskoðanir. Það var ekki
einu sinni gerð tilraun til þess að
samhæfa þessar óliku skoðanir i
samræmda flokksstefnu heldur
þvert á móti lögö áhersla á að
geraþaö ekki i þeim tilgangi að
geta sótst eftir fylgi allra
óánægju- og minnihlutahópa. Sú
aðferö skilaði árangri.
Kommúnistaflokkurinn og
Sósialistaflokkurinn náðu ekki
árangri vegna þess að flokks-
stefnan var svoákveðin, skýr og
afdráttarlaus að engir gengu til
fylgis við þá flokka nema þeir,
sem þá stefnu aðhylltust. Al-
þýöubandalagið náði árangri
vegna þess, að þaö var ekki
flokkur, hafði enga ákveðna og
skýra flokkslinu og þeir, sem af
einhverjum ástæðum ekki fundu
sig eiga samleið með hinum
flokkunum, gátu auðveldlega
gengiö til liðs við Alþýðubanda-
lagið — ekki vegna þess, að þeir
fyndu þar stefnu við sitt hæfi
heldur vegna hins, aU stefnu-
skorturinn setti þeim engan
þröskuld f veg. Þannig hefur Al-
þýðubandalagið vaxiö með ár-
unum eins og hvitkálshaus i
matjurtagarði — hvert lagiö
bætst við af ööru. Aðildarfélög-
um bandalags pólitfskra sér-
trúarsöfnuða á íslandi hefur
snöggtum fjölgaö á undan-
förnum árum.
Vandræðinkoma svo auðvitað
þegar gera á slik samtök að
hefðbundnum pólitiskum flokki
og fá þeim verkefni stjórnmála-
flokks. Eitt gleggsta dæmiö um
það eru langvinnar tilraunir
forystu Alþýðubandalagsins til
þess að fá flokknum setta
stefnuskrá. Skyldi nokkur
stjórnmálaflokkur i viðri veröld
annar en Alþýðubandalagið
hafa starfað i hartnær 20 ár án
þess að eiga sér stefnuskrá —
grundvallarplagg allrar
stjórnmálastarfsemi — þá
skoðun, sém flokkur er reistur
á? Alþýðubandalagið hefur
aldrei verið hefðbundin stjórn-
málaflokkur og er ekki oröinn
það enn. Þetta er lykilatriði i
öllum umræðum um Alþýðu-
bandalagið, sem ekki má
gleymast.
Alvöruflokkur i stjórn
Annað atriðið, sem kveður á
um hvort sjórnmálasamtök getí-
talist alvöruflokkur eða sé
gerviflokkur, er hvort þau eigi
sér skoðanalegan kjarna —
mótaöa flokksstefnu, sem
flokksfélagar hafa markað og
eru sammála um. Hitt er hvort
stjórnmálasamtökin séu fær um
aö takast á heröar stjórnunar-
lega ábyrgð — þ.e.a.s. hvort
skoðanaleg samstaöa flokks-
manna sé slik, að flokkurinn sé
fær um að velja og hafna sem
sá, sem ræöur. 1 stjórnarand-
stöðu er litill vandi að halda
ósamstæðu liði.saman meö þvi
að segjast ætla að gera allt fyrir
aila. Það er fyrst þegar i stjórn
er komið sem í ljós kemur,
hvort um er að ræða alvöru-
flokka eða pólitisk kálhöfuð.
1 byrjun greinarinnar likti ég
Alþýðubandalaginu viö lausleg
samtök sértrúarsafnaða. I
greinarlokin færi vel á því að
rekja þá samlikingu öllu lengra.
Alþýðubandalag isl
enskra sértrúarsafnaða.
Segjum svo, að ýmsir svo-
nefndir sértrúflokkar i landinu
hefðu myndað með sér samtök,
sem hétu Alþýðubandalag
islenskra sértrúarsafnaöa.
Bandalagið heföi að sjálfsögðu
ekki sett sér neina stefnuskrá i
trúmálum og hefði það verið
gert væri vandlega yfir henni
þagað. í bandalaginu væru t.d.
ásatrúarmenn, kannski ein-
hverjir frikirkjusöfnuðir,
mórmónar, kannske aðventist-
ar og vottar Jehóva, e.t.v.
áhangendur Ananda Marga og
liklega fleiri fylgismenn fram-
andi trúarbragða (sagt án
ábyrgðar). Sjálfsagt færi allvel
á með mönnum i bandalaginu,
a.m.k. svona fyrsta kastið.
En svo kemur heldur en ekki
til kasta þeirra Teits og Siggu.
Alþýðubandalag islenskra sér-
trúarsafnaða á nefnilega aö
fara i rikisstjórn. Og eins og
alþjóð er kunnugt er eitt af
verkefnum rikisstjórnar lands-
ins að fara með yfirstjórn
kirkjumála i samvinnu við
biskup landsins og þjóðkirkj-
una. Alþýðubandalag islenskra
sértrúarsafnaða, sem tíl þessa
hefur verið i áhrifalitilli stjórn-
arandstöðu við kirkjumálaráð-
herra, biskup og þjóðkirkju, á
nú allt i einu að fá ráð i sinar
hendur. Og bandalaginu verð-
ursauðvitað ekki skotaskuld úr
þvi — eða hvað? Gagnger
endurskoðun á trúmálum lands-
ins að sjálfsögðu! Byltinga-
kenndar umbætur! Róttæk um-
skipti! nema hvaö?
En i hvaða átt? Ananda
Marga? Votta Jehóva?
Mormóna? Hvitasunnumanna?
Trúað gæti ég, að það tæki
meira en tvo mánuði að berja
saman rikisstjórn með aðild
Alþýðubandalags islenskra sér-
trúarsafnaða. Mér segir meira
að segja svo hugur um, að slikt
verk væri með öllu óvinnandi,
nemaannaðaf tvennu kæmi til:
1. Að mönnum tækist að finna
eitthvert slikt þjóðþrifamál,
sem hefði þann algera forgang
umfram önnur mál að það gæti
réttlætt aðild Alþýðubandalags
islenskra sértrúarsafnaða að
ríkisstjórn án þess að allt færi
uppfloft i bandalaginu vegna
framferðis kirkjumálaráðherra
(t.d. landhelgismálið).
2. Að vegna fyrirsjáanlegs
atvinnuleysis safnaðarmeðlima
(og annara landsmanna) og i
kjölfarandi samdráttar á fram-
lögum til guðsþakkarverka væri
algerlega óhjákvæmilegt að
setja á fót björgunarstjórn með
aðild Alþýðubandalags
Islenskra sértrúarsafnaða með
það eitt að markmiði að losa
hnútinn. Algert skilyrði fyrir
aðild bandalagsins væri að
sjálfsögðu aö slik stjórn væri
aðeins mynduð til mjög
skammstimaog þvi lofað,aðað
þeim ti'ma liðnum yrði gerður
ýtarlegur samningur milli
stjórnarfiokkanna um algera
endurskoðun, gagngerar um-
bætur og róttækar umbreyting-
ar á skipan trúmála i landinu
ella hlyti aðild bandalagsins aö
rikisstjórninni að vera lokið.
Alþýðubandalag islenskra
sértrúarsafnaða er auövitað
ekki til, en væri þaö til og tæki
með þessum hætti þátt I islensk-
um stjórnmálum myndi enginn
Islendingur lita á slikt sem
alvörubaráttu alvöruflokks.
Þvert á mótí gætu vist fæstir
varist hlátri.
En hvað er það annað en
aðhlátursefni ef pólitiskir sér-
trúarsöfnuðir og heilagsanda-
hopparar komast upp með að
leika öflugasta flokk islenskrar
verkalýðshreyfingar, Alþýðu-
bandalagið, með þessum hætti?
Erekki kominn timi til þess að
alvörustjórnmálamennirnir i
Alþýðubandalaginu geri það aö
alvöruflokki i stað þess að láta
trúða og leikara hafa flokkinn
að fifli.