Alþýðublaðið - 19.10.1978, Blaðsíða 1

alþýðu
i n rt.it.
Fimmtudagur 19. október 1978 198. tbl. 59. árg.
VIKA SAMVISKUFANGANS 1978
Amnesty Internat-
ional var stofnað árið
1961 til að leysa úr
fangelsum einstak-
linga, sem þangað
væru komnir vegna
kynþáttar sins, trúar-
bragða eða persónu-
legrar sannfæringar og
samvizku. Þetta var
tjáð með orðum Peter
Benensons stofnanda
Fá 18 ára að kjósa næst?
— Vona að svo verði, segir
Gunniaugur Stefánsson alþing-
ismaður, fyrsti flutningsmaður
frumvarps Alþýðuflokksins um
18 ára kosningarétt
EUt at baráttumálum
Alþýðuflokksins á
Alþingi s.l. þrettán ár,
hefur verið að kosn-
ingaraldur skuli
lækkaður i 18 ár.
Enn á ný hafa
þingmenn Alþýðu-
flokksins lagt mál þetta
fram á þingi, en þó með
þeirri nýbreytni að nú
er gert ráð fyrir i frum-
varpinu, að kosninga-
réttur miðist við að fólk
verði 18 ára á
kosningaári, en þurfi
ekki að vera búið að ná
þeim aldri á kjördegi.
í greinargerö meö
frumvarpinu segir m.a.:
„Ariö 1965 var í fyrsta sinn
flutt frumvarp á Alþingi um 18
ára kosningaaldur, en flutnings-
fékk misjafnar móttökur og
veröur ekki sagt aö hrifning hafi
veriö almenn meöal
þingmanna.
En nú er 18 ára kosningaaldur
aö breiðast út i landinu. 1
prófkjörum stjórmálaflokkanna
hefur yfirleitt veriö fylgt 18 ára
kosningaaldri og i atkvæöa-
greiöslu um kaupstaöarréttindi
fyrir Selfoss var fylgt 18 ára
kosningaaldri. Viröist þetta mál
á góðum vegi, þjóöin er aö
tileinka sér það eins og flestar
Evrópuþjóöir hafa gert. 18 ára
kosningaréttur er nú i eftir-
töldum Evrópurikjum: Sviþjóö,
Finnlandi, Stóra-Bretlandi,
Irlandi, Portúgal, Frakklandi,
Hollandi, Austur-Þýskalandi,
Vestur-Þýskalandi, Italiu,
Júgóslaviu, Alban, Búlgariu,
Rúmeniu, Ungver jalandi,
Tékkóslóvakiu, Póllandi,
Sovétrikjunum, Danmörku og
Luxemborg. Þaö er timi til
komin að Alþingi sýni islensku
æskufólki aukið traust og
lögfesti þessi mannréttindi hér
á landi."
1 greinargerðinni kemur fram
aö barátta Alþýðuflokksins
haföi þó boriö þann árangur, aö
áriö 1968 hafi sú stjórnarskrár
breyting verið gerö aö kosn-
ingaaldur haföi veriö lækkaöur
úr“21 ári i 20.
Siöan segir i greinargerö
' frumvarpsins:
„Þingmenn Alþýöuflokksins
tóku málið upp aftur áriö 1974 og
komu fram meö tillögur um 18
ára kosningaaldur á nýjan leik.
Máliö hefur verið svæft I nefnd
ár eftir ár, en nú er ástæöa til aö
ætla aö breyting kynni aö geta
oröið á þannig aö máliö nái
fram aö ganga. í ársbyrjun 1978
flutti þingmaöur Alþýöubanda-
lagsins I fyrsta sinn tillögu um
18 ára kosningaaldur. Þá hafa
þing Sambands ungra sjálf-
stæðismanna og þing Sambands
ungra framsóknarmanna nýlega
tekiö undir kröfuna um 18 ára
kostningaaldur. Þetta sýnir aö
nú er ef tíl víll aö vakna
skilningur á nauösyn þess aö
færa kosningaaldurinn i 18 ár.”
1 tilefni þessa frumvarps
snéri Alþýöublaöiö sér til
Gunnlaugs Stefánssonar
alþingismanns, sem er fyrsti
flutningsmaöur frumvarpsins.
Má segja aö þaö sé vel viö hæfi
þar sem Gunnlaugur er yngsti
þingmaöurinn sem nú situr a
þingi aöeins 26 ára gamall.
Gunnlaugur sagöi aö þetta
væri lengi búiö aö vera mikiö
baráttumál Alþýðuflokksins. A-
fangsigur heföi náöst 1968
þegar kosningaaldur heföi
veriö færöur úr 21 ári I 20 . Nú
væri meiningin aö knýja á um
fullan sigur, þannig aö
kosningalöggjöf hér yröi i
samræmi viö fiestar nágranna-
þjóöir okkar sem hafa tekið upp
18 ára kosningarétt.
—Nú er þaö nýmæii I
frumvarpinu aö kosningaáldur
skal miöast viö þaö aö fólk veröi
18 ára á kosningaárinu, en
þurfi ekki aö vera oröiö 18 ára á
kjördag.
Okkur finnst þaö eölilegri leiö
aö miöaö skuli viö að ná
aldrinum á árinu, þar sem i
skólakerfinu er nemendum
raöaö I sömu árganga burt séö
frá því hvort þeir eigi afmæli I
april eöa október.
—Vill fólk sem er miili 18 ára
og tvftugs kosningarétt?
Ég trúi þvl aö svo sé, þótt
skoðanir kunni aö vera skiptar
um þaö eins og annaö.
—Hafiö þiö von um aö þetta
frumvarp nái fram aö ganga á
þessu þingi?
Ég hef sterkan grun um að
svo verði. Augu stjórnmála-
manna eru aö opnast fyrir þvl,
að fólki sem er oröiö þetta
gamalt hlýtur að vera hæft til
þess aö taka þátt i kosningum.
Flokkarnir hafa reyndar viöur-
kennt þetta i verki, meö þvi aö
leyfa 18 ára aldurshópnum aö
taka þátt I prófkjörum sinum.
Þess ber aö geta i þessu
sambandi.aö þaö verður sett á
laggirnar nefnd nú i vetur til aö
gera nýjar tillögur aö stjórnar-
skránni. Viö alþýöuflokksmenn
gerum okkursterkarvonir um aö
nefndin taki tillit til þessa
frumvarps ókkar um lækkun
kosningaaldursins. —L
samtakanna: Að flytja
„gleymda fanga” úr
dýflissunum”.
Siöan þetta gerðist, i 17 ár
hefur Amnesty International
oröiö alheimshreyfing meö
rúmlega 200 þúsund
félagsmönnum sistarfandi til
frelsunar „samvizkuföngum”
og jafnframt til aö fræöa fólk
um viöa veröld um ábyrgö
stjórnvalda á vanhelgun á
grundvallaratriöum
mannréttinda, sérstaklega
gjörræöisfullu gæzluvaröhaldi,
misþyrmingu, óréttlátri
málsmeðferð og dauöarefsingu.
A siöustu árum hefur
Amnesty Interna tiona 1
skjalfest slik mannréttindabrot
i meira en 110 löndum og sannaö
yfir 5000 tilfelli sérstakra
samvizkufanga.
Samt sem áöur eru þessi
fimmþúsund aðeins brotabrot
þess fjölda einstaklinga, sem
almennt hafa veriö settir
saklausir i fangelsi. Meö þvi
hefur verið brotin
Mannréttindayfirlýsing
Sameinuöu þjóöanna um
mannréttindi, sem veitir
hverjum einstaklingi rétt til
trúarskoðana og sannfæringar
án ótta viö ofsóknir.
Margir þessara fanga eru i
afskekktum fangelsum án
minnstu snertingar viö
umheiminn.
Aö tilheyra undirokuðum
þjóöarbrotum eöa litlum sveita-
samfélögum og vita ekki einu
sinni sjálfir um réttindi sin eöa
mögulegan stuöning alþjóöa-
samtaka.
Margir hafa horfiö eftir hand-
töku. Fjölskyldur þeirra vita
ekki hvort þeir eru lifs eöa
liðnir. Oft er lika þaggaö niöur i
ættingjum eöa vinum meö
ógnunum eöa þeir hafa engin
ráö fjárhagslega til aö leita
hjálpar.
Vika samvizkufangans 1978er
helguð þvi að kynna neyðar-
ástand karla og kvenna, sem i
dýflissum dvelja fyrir trúar-
skoðanir og trúarbrögö, kynþátt
eða litarhátt, „gleymd” bæöi
stjórnvöldum sinum og
umheimi öllum.
Vænti þess að ungt fólk setji svip
á flokksþingið
— segir Eyjólfur Sigurðsson,
formaður framkvæmda-
stjórnar Alþýðuflokksins
Eins og lesendur
Alþýðublaðsins munu
hafa tekið eftir, hefur
verið auglýst að flokks-
þing Alþýðuflokksins
fari fram helgina 10.-12.
nóvember næstkom-
andi, i Reykjavík.
Tilhögun þingsins hefur
nú verið ákveðin i höfuð-
dráttum, og hafði blaðið
af þvi tilefni samband
við Eyjólf Sigurðsson,
formann framkvæmda-
stjórnar flokksins.
— Hvaö sækja margir fulltrúar
þingiö?
„Þingfulltrúar munu veröa ein-
hversstaöará bilinu 130—150, þaö
fer eftir þvi, hvaö félagar 1 hinum
einstöku flokksfélögum reynast
vera margir, þvi eftir þvi fer full-
trúatala félaganna. Hin einstöku
Alþýöuflokksfélög og Kvenfélög
Alþýöuflokksins mega senda 1
fulltrúa fyrir hverja 30 félaga og
einn fyrir þá félagatölu, sem
fram yfir er, þó ekki nái 30. Hjá
unghreyfingunni gilda aörar regl-
ur. Samband ungra jafnaðar-
manna sendir I einu lagi um 30
fulltrúa, sem kosnir eru á þingi
sambandsins’ sem haldiö veröur
4.-5. nóvember.”
— Hvernig eru fulltrúarnir
valdir að öðru leyti?
„Hjá Alþýöuflokksfélögunum
eru þeir ýmist kosnir á félags-
fundum eöa þaö fer fram sérstakt
fulltrúakjör, eins og i Reykjavik,
þar sem þaö stendur i tvo daga.
Þá eru borin fram öll þau nöfn,
sem tilnefnd hafa veriö, og kosiö
um þau. Þeir hæstu verða þá
aöalfulltrúar, jafnmargir og
félagafjöldinn gefur rétt til, en i
Reykjavik eru þaö 35-36 eöa jafn-
vel meira. Siöan koma varafull-
trúar inn i þeirri röð, sem at-
kvæöatala þeirra segir til um.
Stjórn Alþýðuflokksfélags
Reykjavikur hefur ekki ákveöiö
hvenær þessar kosningar fara
fram hér, en þaö hlýtur aö veröa
innan tiðar og i siöasta lagi hálf-
um mánuði fyrir flokksþing”.
— Hvernig er svo dagskrá þings-
ins?
„Það er aðeins búiö aö ganga
frá henni I aðalatriðum, og eftir
aö setja nákvæmar timasetning-
ar.
En þingið veröur sett á Hótel
Esjuföstudagskvöldiö 10. nóvem-
ber, þó þaö sé aö ööru ley ti haldið
á Hótel Sögu.
Viö setninguna, sem er öllum
opin,' veröur sérstök hátiðadag-
skrá. Þar verða flutt pólitisk
skemmtiatriöi, og formaöur
flokksins, Benedikt Gröndal, for-
maður Landssambands Alþýðu-
f 1 o k k s k v e n n a , Kristin
Guömundsdóttir, og formaður
Sambands ungra jafnaðarmanna,
Bjarni P. Magnússon, flytja
ávörp”.
— Hvernig veröur svo dagskrá
laugardagsins?
„Um morguninn flytur formaö-
ur flokksins ræöu um stjórn-
málaástandið og stööu Alþýöu-
flokksins. Þá flyt ég sem formað-
ur framkvæmdastjórnar skýrslu,
og gjaldkeri flokksins, Kristin
Guömundsdóttir, leggur fram
reikninga flokksins.
Aö þessu loknu verða svo
almennar umræöur um stjórn-
málaástandið.
Siödegis á laugardaginn munu
starfa starfshópar um bæöi
einstök þjóömál og starfsemi
flokksins. Þessir starfshópar
munu hver um sig skila áliti sem
siðan veröur ályktun þingsins eft-
ir aö hafa farið I gegnum umræöu
þar.
— Og á sunnudaginn, hvernig
verður dagskráin þá?
„A sunnudaginn veröur rætt
um álit starfshópanna og almenn-
ar umræöur veröa. Þá veröa
samþykktar ályktanir þingsins.
Yfirleitt standa umræöur til
svona 3-4 á aöfaranótt mánudags-
ins.
Upp úr kaffi á sunnudaaginn
veröa kosningar f stjórnir flokks-
ins, hvernig svo sem þingiö stend-
ur þá. Kosnir veröa 6 i aöalstjórn,
formaöur, varaformaður, ritari,
vararitari, gjaldkeri og vara-
gjaldkeri. Þessa 6 menn I aðal-
stjóm veröur samkvæmt lögum
flokksins aökjósa hvernfyrir sig,
i sérstakri kosningu og veröur aö
kjósa jafnvel þótt aðeins sé einn i
framboöi. Þessir 6 eru allir sjálf-
kjörnir i framkvæmdastjórn
flokksins og flokksstjórn.
Auk þess veröur kosiö þarna i
flokksstjórn allir i einu lagi.
Reyndar veröur búiö aö kjósa
tæpan þriðjung flokks-
stjómarinnar þegar aö þinginu
kemur. Kjördæmaráöiö úti um
land og fulltrúaráö Alþýöuflokks-
félaganna i Reykjavik kjósa
ákveöna tölu fulltrúa i flokks-
stjórn, til aö tryggja hverjum
landshluta ákveöinn lágmarks-
fjölda fulltrúa i flokksstjórninni,
en aö ööru leyti veröur flokks-
stjórnin kosin á flokksþinginu”.
— Verður þá ekkert einstakt mál
uppistaða flokksþingisins eins og
verið hefur?
„Eins og málin horfa nú,
verður þaö ekki. Þaö var jafnvel
hugmyndinaö hafa sjávarútvegs-
mál sem aðalmál þingsins, en þaö
veröur nú ekki þannig, heldur
munum við gera tilraun meö þaö,
sem viö höfum aldrei verið meö
áöur, að skipta þinginu upp i
hópa, svo aö fjallaö veröi um sem
flesta málaflokka og afgreidd
ályktun um þá. Þaö er sem sagt
ekki tekinn neinn sérstakur mála-
flokkur út úr.”
— Att þú von á einhverjum
átökum á þessu þingi?
„Nei, ekki hef ég nú ástæöu til
að ætla þaö veröi. Hins vegar býst
ég viö aö þetta geti oröiö merki-
legt þing, þvi miklar breytingar
hafa orðið. 1 fyrsta lagi er nú
flokkurinn miklu sterkarien áöur
og einnig geri ég ráö fyrir þvi aö
ungt fólk setji mikinn svip á starf
þingsins.
Þetta er fyrsta flokksþing eftir
þá tilraun sem viö ákváöum aö
gera á siöasta þingi, þar sem eru
prófkjörin. Ekki er óliklegt aö
umræöur veröi um þaö, hvernig -
sú aöferö hafi gefist”.
— Einhver önnur mál, sem þú
býst viðað veröiofarlega á baugi
á þinginu?
„Skattamál veröa eflaust mikiö
til umræðu, einnig visitalan og
auk þess önnur helstu mál, sem
deilt er um nú á vettvangi stjórn-
málanna. Það veröur vafalaust
mikiö rætt um stööu núverandi
rikisstjórnar.
Auk þess er eitt mál, sem
a.m.k. ég persónulega vona
að tekið veröi fyrir á þing-
inu, en það er almennt
skipulag og starf flokks-
ins i framhaldi af kosninga-
sigrinum i vor. Þaö þarf að
endurskipuleggja allt starf
flokksins, og ég hef mfnar
ákveðnu hugmyndir um þaö, i
hvaöa átt skuli stefnt i þeim
efnum. Ég vil opna flokkinn
meira, oggefa fólkikost á aö taka
þátt i starfi flokksins, án þess aö
þaö þurfi aö ganga i hin einstöku
flokksfélög, og reyna aö fá hinn
almenna kjósanda til aö hafa
meiri afskipti af stefnumótun
Alþýöuflokksins. En ég vil taka
fram að þetta er nú persónuleg
skoðun min.”
— Eitthvaö aö lokum,
Eyjólfur?
„Ég vona aö þetta flokksþing
eigieftiraöstyrkjaflokkinnog aö
við komum út Ur þessu flokks-
þingi meö meiri samstööu en
áður. —k