Alþýðublaðið - 25.10.1978, Qupperneq 2

2
Miðvikudagur 25. október 1978
alþýöu-
bladió
tJtgefandi: Alþýöuflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaöur: Árni Gunnarsson.
Aösetur ritstjórnar er i Sföumúla 11, simi 81866.
Prentun: Blaöaprent h.f.
Askriftaverð 2200 krónur á mánuöi og 110 krónur 1 lausasölu.
Bruðlað með
tíma Alþingis
Umræður utan dagskrár í sameinuðu þingi á
mánudag lýsa betur en margt annað hverníg bruðlað
er með dýrmætan tíma Alþingis. Tilefni þessara
umræðna var f rétt í Morgunblaðinu. Varla er álitamál
að annar vettvangur hefði verið hæfari en sameinað
þing til að ræða fréttir Morgunblaðsins.
Um það bil ein klukkustund af tveggja klukkustunda
fundartíma fór í næsta innihaldslítið þref. Á dagskrá
efri og neðri deildar voru mörg merkileg mál, en
sáralítill tími gafst til að ræða þau vegna umræðna
utan dagskrár. Þannig komust aðeins tveir þingmenn
að í neðri deild til að f jalla um breytingar á stjórnar-
skránni, þ.e. sameiningu þingdeilda í eina málstofu.
Oll önnur mál varð að taka útaf dagskrá.
I umræðum á Alþingi geta þingmenn oft komið
skoðunum sínum á framfæri við fjölmiðla. Sú
staðreynd má þóekki koma á undan gagnsemi þeirrar
umræðu, sem á að fara fram í þingsölum. Þurf i þing-
menn að kveðja sér hljóðs utan dagskrár á það
auðvitað að vera til að f jalla um hin mikilsverðustu
mál, sem skipt geta þing og þjóð miklu. Fyrirspurn til
f jármálaráðherra, sem hægt hefði verið að afgreiða
um síma, getur varla flokkast undir slík mál.
Þessi umræða utan dagskrár ber einnig vott um
þann ótta, sem stöku menn i þjóðfélaginu hafa af
Morgunblaðinu. Það er nokkur ofrausn að ætla því
blaði sérstakan tíma á fundum sameinaðs þings. Hið
margumtalaða ofurvald Morgunblaðsins er ekki
meira en svo, að með það í fararbroddi tapaði Sjálf-
stæðisflokkurinn meirihluta sínum í Reykjavík og
fékk slæma útreið í síðusti* þingkosningum.
Unnið að málum
Alþýðuflokksins
f útvarpsumræðum frá Alþingi á dögunum boðaði
Magnús H. Magnússon, félagsmálaráðherra, merk
nýmæli í lífeyrissjóðs- og húsnæðismáfum. Hann gat
þess að þrátt fyrir mikla fjölgun lífeyrissjóða á
síðustu árum, ætti ennþá meira en helmingur allra líf-
eyrisþega enga aðild að lífeyrissjóðum. Til að bæta úr
þessu mikla misrétti yrði stefnt að einum lífeyrissjóði
fyrir alla landsmenn. Kvaðst Magnús einskis láta
óf reistaðtil að koma þessu máli sem fyrst í höfn.
Rápherrann kvaðst vonast til að geta um næstu
mánaðamót lagt fram frumvarp til laga um almenn
eftirlaun til aldraðra. Þetta frumvarp myndi rétta
verulega hlutþeirra, sem til þessa hafa einungis notið
óverðtryggs lífeyris eða verið alveg utan líféyris-
sjóða.
Þá gat ráðherrann þess, að nú væri að Ijúka störf um
nefnd, sem fjallað hefði um endurskoðun laga um
smíði svokallaðra félagslegra fbúða, einkum verka-
mannabústaða og leiguibúða sveitarfélaga. Vænti
hann þess, að f rumvarp um þennan mikilsverða þátt í
starfi Húsnæðismálastofnunar ríkisins kæmi fyrir
Alþingi strax í haust.
Ráðherra sagði, að þessum hópi var m.a. ætlað að
kanna möguleika á því að lánum stof nunarinnar verði
breytt þannig, að þau verði ákveðið hlutfall af
byggingarkostnaði nýs húsnæðis, innan hóflegra
stærðarmarka og lán til kaupa á eldra húsnæði verði
hlutfall f jármagnsþarfar kaupenda. ( því yrði fólgin
gjörbreyting, ef hægt væri að efla sjóði Húsnæðis-
málastofnunar svo, að lán hennar nægðu til að full-
nægja að mestu eða öllu leyti eðlilegri lánsf járþörf
húsbyggjenda og að útborgun þessa f jár gæti haldist f
hendur við framkvæmdahraðann.
Hér hefur Magnús H. Magnússon gert grein fyrir
því hvernig hann hyggst vinna að tveim þeirra mála,
er Alþýðuflokkurinn lagði mikla áherzlu á fyrir
síðustu kosningar, þ.e. einn lífeyrissjóð fyrir alla
landsmenn og stórhækkun lána Húsnaeðismála-
stjórnar til að létta drápsklyf jum af húsbyggjendum.
—ÁG—
LoRihefur ordid
Olíufélög án samkeppni?
Hér á landi eru 3 stór oliufé-
lög. öll byggja þau rekstur sinn
á sölu spmu oliunnar og sama
bensinsins, sem flutt er inn frá
Rússlandi. Þótt hægt væri aö
fara nokkrum orðum um
„gæöi” rússabensinsins, þá er
ekki ástæöa til þess, hinsvegar
er ætlunin aö benda á þá stað-
reynd, aö oliufélögin hafa á und-
anförnum árum sýnt lands-
mönnum hvers þeir mega vænta
af hinni fullkmnu frjálsu
verslun.
Þjónusta oliufélaganna er
stöðluð. Þau hafa komið sér
saman um opnunartima bensin-
stöðva sem er alveg út i hött.
Stöðvunum er lokað fyrir allar
aldir á kvöldin, en siðan reka
þau einskonar skömmtunar-
nefnd fyrir sameiginlegan
reikning við Umferðarmiðstöð-
ina i Reykjavik. Þar gefur að
lita langa halarófu bila á hverju
kvöldi, biðandi eftir þvi að kom-
ast að þessari einu bensinsölu
borgarinnar eftir að skyggja
tekur. Skýringin á þessu er sú,
að svo gott samkomulag er á
milli þessara oliufélaga, að tvö
þeirraer rekin eru i nafni einka-
framtaksins hafa tekið saman
höndum við hið þriðja, sem rek-
ið er að Samvinnuhreyfingunni,
um að auka hagræðingu i
rekstri með þvi að svipta neyt-
endur þeirri þjónustu sem þeir
eiga kost á i flestum löndum
heims. Ekki þarf nokkur að ef-
ast um að þessi hagræðing hafi
fariðfram i anda þeirrar frjálsu
samkeppni, sem atvinnurek-
endur eru alltaf að staglast á.
Hér á árunum þegar stórir
hlutar Reykjavikur voru enn
kyntir með oliu og sala oliu til
húshitunar var stór hluti af
starfsemi oliufélaganna, gérðist
það allt i einu, að þau hættu öll
þrjú samtimis að skrifa hjá
fólki,- nú skyldi staðgreiöa
oliuna eftir átöppun á hús-
geymi. Samstaða oliufélaganna
var i þessu tilviki fullkomin,
enda verið að minnka þjónustu
við neytendur. Var hér enn á
ferðinni hin rómaða frjálsa
samkeppni og hagkvæmni
hennar fyrir neytendur i land-
inu?
Næsta skrefið i samkeppni
oliufélaganna um hylli við-
skiptavina sinna var svo stigið
fyrir nokkrum árum þegar þau
tóku sig saman, sem eitt félag,
og neituðu einstaklingum og
fyrirtækjum um bensinúttektir
gegn framvisun lánskorta. Nú
skyldi allt bensin staðgreitt á
öllum bensinstöðvum þessara
þriggja oliufélaga i Reykjavik
og viðar. Nú getur fólk sjálft i-
myndað sér hvort samstaða
oliufélaganna frjálsu, sé ekki
með miklum ágætum á öðrum
sviðum, svo sem gagnvart út-
gerðinni i landinu?
Hverjar sem orsakir þessa
skorts á samkeppni islensku
oliufélaganna kunna að vera ,
þá hefur samstaða þeirra gagn-
vart þvi að skerða þjónustu sina
gagnvart neytendum, sýnt fram
á að þessi félög eiga engan rétt á
sér eins og þau eru rekin nú til
dags. Þau hafa sjálf sýnt fram á
það með óyggjandi hætti að til-
veruréttur þeirra orkar tvimæl-
is, þótt ekki sé nú sterkara aö
oröi kveðið.
í Reykjavik og viða úti á landi
má sjá bensinsölur þessara
þriggja fyrirtækja hverja ofan i
annarri, oft sin hvoru megin við
sömu götuna. í Hafnarfiröi t.d.
eru tvær þeirra hlið við hlið.
Staösetning bensinstöðva oliu-
félaganna i Reykjavik ber órækt
vitnieinhv. allt öðru en þjónustu
við neytendur það er ekki þeirra
hagur að þær séu allar hver
ofan i annarri, staðsetningin ber
órækt vitni einhverju allt ööru
en hagkvæmni i dreifingu þess-
ara mikilvægu vöru sem bensin
og olia er. Hvort sem það er af
búrahætti og forpokun sem is-
lensk oliufélög hafa valið þá leið
sem i Bandarikjunum mundi
valda þvi að forráðamenn
þeirra sætu i fangelsum fyrir
brot á hringamyndunarlögun-
um þar, eða að það er rikisvald-
ið sem taktfast og ákveðið hefur
grafið þannig undan rekstri
þessara félaga að þau eru ófær
um að veita lágmarksþjónustu i
krafti heiðarlegrar samkeppni,
þá er skeið þeirra runnið. Þjóð-
nýting þjónustufyrirtækja sem
ekki veita neina þjónustu getur
aldrei haft annað i för með sér
en áframhald lélegrar eða engr-
ar þjónustu. Hinsvegar er það
augljóst að sameining þessara
félaga og jafnvel þjóðnýting
yrði tii þess að hægt væri að
koma á skynsamlegri dreifingu
þessara lifsnauðsynja i landinu.
Þetta hafa oliufélögin beðið um
fyrir löngu, þau hafa sjálf lagst
á höggstokkinn og frjáls viö-
skipti og frjáls .samkeppni eru
fyrir bi á þessu sviði fyrir löngu.
Eina bensínsalan á kvöldin
Víkursamfélagið
Vikursamfélagiö er þriðja bók
Guðlaugs Arasonar og önnur
bókin, sem út kemur eftir þenn-
an höfund á sama árinu, en hii)
bókin er Eldhúsmellur, sem
kom út hjá forlagi Máls og
menningar fyrir nokkru.
Vikursamfélagið gerist i
islenzku sjávarþorpi — Rúna-
vik — þar sem Kaupfélag
Langafjaröar, óseyri hefur alla
þræði atvinnulifsins i höidum
sér. Trillukarlar undir forystu
Fjalars Guðmundssonar frá
Nesi taka höndum sman, þegar
þeim finnst kaupfélagið sýna
þeim óbilgirni og yfirgang. I
Vlkursamfélaginu er i fyrsta
skipti i i'slenzkri skáldsagna-
gerð gerö alvarleg úttekt á
stöðu kaupfélagsins og má það
merkilegt heita, þar sem kaup-
félög yfirleit.t hafa ekki gegnt
svo litlu hlutverki i islenzku at-
vinnu- og félagslifi. Vikursam-
félagið lýsir á raunsæjan hátt
islenzku sjávarþorpi — hvers-
dagslifi sem hátiðum — amstri
og ánægju þorpsbúa, sem eru aö
vaknatil vitundarum sjálfasig
og gæti um leiö og lesa má úr
þvi litla sögu um hversdagsfólk
veriö háðsk ádeila á samtima
.atburði með þjóðinni.
/ .
Vikursamfélagið var lesin i
útvarp á liðnu ári og á siðasta
hausti hlaut sagan verðlaun i
verðlaunasamkeppni bóka-
Hausthappdrætti Krabba-
meinsfélagsins 1978 er nú hafið.
Hafa happdrættismiðar ásamt
giróseðlum verið sendir öllum
skattframteljendum á aldrinum
23ja—66 ára á höfuöborgar-
svæðinu (á vorin eru miðar
sendir skattframteljendum utan
höfuðborgarsvæðis). Krabba-
meinsfélag Reykjavikur sér um
framkvæmd happdrættisins en
ágóðinn rennur að hálfu til
Krabbameinsfélags Islands.
Vinningar i hausthappdrætt-
inu eru alis fjórir: VOLVO 264
bifreiðaf árgerð 1979 og þrjú lit-
sjónvarpstæki, öll búin fullkom-
útgáfunnar Bókás. Guðlaugur
Arason er fæddur og uppalinn i
Dalvik og gerþekkir það um-
hverfi, sem hann lýsir i Vikur-
samfélaginu. Margar persónur
þessa verks eiga vafalitið eftir
að veröa góöir kunningjar
Islenzkra lesenda- enda er höf-
undi einkar létt um persónu-
sköpun.
Vikursamfélagið er önnur
bók bókaútgáfunnar Bókáss,
sem stofnuð var á siöastliðnu
ári. Bókin er 264 bls. að stærö og
kostar kr. 6.480útúr verzlunum.
inni tjarstýringu. Heildarverð-
mæti vinninga er um 9 milljónir
króna.
Dregið verður i happdrættinu
24. desember n.k. en æskilegt er
að heimsendir miöar séu
greiddir sem fyrst. Verð hvers
miða er 600 krónur.
Happdrættisbifreiöin er þegar
komin á venjulegan stað i
Bankastræti og miðasala um
þaðbilað hefjast. Auk þess fást
miðar á skrifstofu Krabba-
meinsfélags Reykjavikur i
Suðurgötu 24 (simi 15033) og þar
eru veittar nánari upplýsingar
um happdrættið.
Níu milljón króna vinningar