Alþýðublaðið - 21.11.1978, Blaðsíða 1

alþyöu-
Þriðjudagur 21. nóvember 1978 —220. tbl. 59. árg.
Jafnaðarmenn
«*
Gerizt áskrifendur að málgagnl ykkar
— fllþýðublaðinu, strax í dag
38. þing Alþýduflokksins um verkalýðsmál
Félagslegar umbætur verði
metnar til kjarabóta
38. þing Alþý&uflokksins
fagnar þvi aö sest er aö völdum
rikisstjórn sem hefur þaö mark-
miö aö hafa náiö samráö viö
launafólk á landinu, rikisstjórn,
sem mynduö var fyrir atbeina
verkalýöshreyfingarinnar.
Alþýöuflokkurinn lagöi i
kosningabaráttunni þunga
áherslu á jöfnun lifskjara,
baráttu gegn hverskonar
spillingu og misrétti i þjóö-
félaginu. Sðrstaklega var
undirstrikaöur stuöningur viö
þá lægst launuöu og þá sem aö
ööru leyti mega sin minna.
Meö þessi kosningamál aö
•baki fékk Alþýöuflokkurinn
mestu fylgisaukningu er um
geturfrá upphafi lýöveldisins. í
framhaldi af stórsigri Alþýöu-
flokksins var einsýnt aö hann
hlaut aö taka þátt i rikisstjórn
og rækja þaö ábyrgöarmikla
hlutverk er umbjóöendur fólu
flokknum.
Hlutverk flokksins er og
veröur aö vera, aö tryggja
öllum I þjóöfélaginu lifvænleg
kjör.
38. þing Alþýöuflokksins
minnir á aö undanfarin ár hefur
verkalýöshreyfingin gert kröfur
um félagslegar umbætur og
taliö eölilegt aö meta slikar
aögeröir til kjarabóta. Þingiö
bendir á mikilvægi þess aö
veröa viö þessum kröfum
verkalýössamtakanna, einkum
hvaö varöar skattamál,
húsnæöismál, tryggingarmál,
verötryggingiTlIfeyris og orlofs,
atvinnulýöræöi, verölagsmál,
úrbætur i dagvistunarmálum,
fræöslumálum verkalýös-
hreyfingarinnar, og átak i
málum er varöa aöbúnaö,
öryggis- og hollustuhætti á
vinnustööum.
Ljóst er aö nú rikir bráöa-
birgöaástand á vettvangi
efnahagsmálanna. Reynt er aö
bregöast þannig viö rikjandi
efnahagsástandi aö svigrúm
gefist til varanlegrar stefnu-
mótunar.
Má ætla aö vinsamlegt
samstarf rikisvaldsins viö laun-
þegasamtökin um umbætur. i
félagsmálum hjálpi til viö lausn
á þeim efnahagsvanda sem
framundan er, tryggi vinnufriö,
atvinnuöryggi og viöunandi
kaupmáttarstig. Treysta
veröur þvi aö verkalýös-
flokkarnir vinni af fullum
heilindum aö gerö sliks kjara-
sáttmála, er tryggi kjarajöfnun
og kaupmátt lægstu launa.
Verkalýösmálanefnd
38. þing Alþýöuflokksins telur
brýna nauösyn á aö eflt veröi
mjög starf verkalýösmála-
nefndar flokksins I þeim til-
gangi aö samhæfa sem mest má
veröa stefnu og markmiö
Frá 38. þingi Alþýöufiokksins
flokksins og launþegasamtak-
anna og ná fyrr og betur raun-
hæfum árangri I baráttu beggja
fyrir hagsmunamálum alþýöu
manna. Skal verkalýösmála-
nefnd stofna launþegaráö i
hinum ýmsu kjördæmum
landsins á næsta kjörtimabili
nefndarinnar.
Þingiö telur nauösynlegt I þessu
sambandi aö ráöinn veröi hiö
fyrsta sérstakur starfsmaöur
verkalýösmálanefndarinnar og
felur flokksstjórn og stjórn
verkalýösmálanefndar aö vinna
aö þvi aö svo megi vera.
Draga verður úr tilkostnaði við fiskveiðarnar
- ræða Kjartans Jóhannssonar, sjávarútvegsráðherra á aðalfundi LÍIÍ
Varla þarf að itreka
það hér hver líftaug
sjávarútvegur er i ís-
lensku þjóðiifi, né heldur
að án öflugs sjávarút-
vegs er hér tæpast
byggilegt.
Þaö eru lika almenn sannindi
aö viögangur i sjávarútvegi
endurspeglast i afkomu og llfs-
kjörum þjóöarinnar allrar.
Þiö sem sitjiö þetta þing eruö
fulltrúar útvegsins á Islandi. Ég
vil líta á hlutverk ykkar og
sjómannanna I ljósi ofangreindra
staöreynda og þá fyrst og fremst
til þess aö benda á hversu mikla
ábyrgöi þiö beriö. Og ég vil óska
bess aö I öllum ykkar geröum
hafiö þiö ævinlega I huga þetta
ábyrgöarhlutverk, sem þiö hafiö
axlaö.
Þær nátturuauölindir, sem
framtiö þjóöarinnar veltur á eru
aö grundvallargerö frábrugönar
megin náttúruauölindum flestra
annarra þróaöra þjóöa. Kola-
námur, stálnámur og ollulindir
ganga til þurröar. Fallvötn og
jarövarmi eru eilif orkuupp-
spretta og fiskimiöin umhverfis
landiö eru stööugur og slendur-
nýjaöur matar- og auösforöi, ef
viö kunnum meö þau aö fara. Þaö
er einmitt I þessu skilyröi um
nýtingu okkar á fiskimiöunum
sem geymdur er kjarni þess
vanda, sem viö er aö fást.
Skynsamleg hagnýting fiski-
miöanna er mikilvægasta efna-
hagslega og hagræna viöfangs-
efni tslendinga i bráö og lengd. Af
þvi megum viö ekki missa sjónir
á hverju sem gengur.
Þekking okkar á lifinu i sjónum
hefurlöngum veriö i molum. Stíg
af stígi hefur hún þó veriö aö
aukast á undanförnum árum. Ég
held aö engum komi til hugar aö
hún sé nú fullkomin. Engu aö
síöur hafa framfarir veriö miklar
og þær ábendingar sem fiski-
fræöingar hafa fram aö færa fela i
sér bestu fáanlega vitneskju um
ástand fiskistofnana og horfur á
viögangi þeirra.
Þegar viö mótum stefnu okkar
um nýtingu fiskistofnanna
hljótum viö aö meta þessa þekk-
ingu og taka miö af henni. Viö
hljótum aö nýta þessa þekkingu
til þess aö meta efnahagsleg áhrif
i bráö og lengd af mismunandi
fiskveiöistefnum.
Aflatakmörkun
Þaö er ekki nema eölilegt og
sjálfsagt, aö mikil umræöa fari
fram um nýtingu fiskistofhanna
og verndunaraögeröir svo mikiö
sem í húf i er. 1 þessu sambandi er
ekki úr vegi aö rifja þaö upp aö
um 75% af gjaldeyristekjum
þjóöarinnar eru fiskafuröir og
þar af eru um helmingur þorsk-
afuröir. Þetta þýöir aö um fjórar
krónur af hverjum tiu sem inn i
landiö koma eru fyrir þorsk.
Fyrir hver 10 þús. tonn sem
þorskveiöar eru minnkaöar
lækka þannig gjaldeyristekjur
um rúmlega 1%. Þar meö er þó
ekki öll sagan sögö þvi aö sam-
dráttur mundibitna sérstaklega á
tekjum og afkomu I einni til-
tekinni atvinnugrein og hjá tiltek-
inni starfsstétt, nefnilega á
sjávarútvegi og hjá sjómönnum.
Af þessu má ráöa hiö efnahags-
lega mikilvægi þess aö leita fanga
I öörum fiskistofnum, sem ekki
eru ofnýttir. Samkvæmt seinustu
skýrslum Hafrannsókna-
stofnunarinnar má t.d. auka afla
af karfa, ufsa, kola og kolmunna.
Efnahagslega séöer mikilvægt aö
þetta svigrúm sé nýtt. Jafnframt
er svo augljóst aö aörar þjóöir
kunna aö gera tilkall til veiöa af
þeásum fisktegundum ef þær eru
vannýttar. Viö val á leiöum til
aflatakmörkunar á þorski hlýtur
því þetta sjónarmiö aö veröa
mjög rlkt. Ég lit reyndar svo á aö
þær aögeröir sem til hefur veriö
gripiö á seinustu árum hafi haft
þennan tilgang þótt árangur hafi
ekki oröiö nema takmarkaöur.
Hin hliö þessa máls er svo ekki
siöur mikilvæg, enda veriö enn
meira rædd, en þaö er áhættan
sem tekin kynni aö veröa meö þvi
aö stilla aflamagninu ekki mjög I
hóf. Sú tilhugsun er auövitaö
geigvænleg, ef stefndi aö
viökomubresti.
Kjartan Jóhannsson
Þegar litiö er á leiöir til afla-
takmörkunar hljóta þó fleiri
sjónarmiö aö koma til sögunnar.
Þaö sem ég hef rakiö varöar
tekjuhliöina, en gjaldahliöin má
heldur ekki gleymast.
Mismunandi leiöir hafa mis-
munandi áhrif ó tilkostnaö viö
veiöarnar. Þaö er allra hagur áö
innan mögulegra marka séu
farnar þær leiöir, sem draga úr
tilkostnaöi.
1 umræöum um þessi mál má
segja, aö þrénns konar meginaö-
feröir hafi birst. i fyrsta lagi aö
takmarka þorskafla á vissum
tímabilum, eins og gert hefur
veriöi'einni mynd aö undanförnu.
1 ööru lagi aö taka ipp svonefnt
kvótakerfi I einni eöa annari
mynd og afbrigöin eru mörg. 1
þriöja lagi aö fækka þeim
skipum, sem sadcja I þorskinn. Ég
ætla dtki hér og nú aö fjalla um
þessar aöferöir. Ég hef sagt þaö
áöur aö ég hef hug á þvi aö ræöa
aögeröirnar viö hagsmunaaöila
og fiskifræðinga áöur en til
ákvörðunar kemurfyrir næsta ár.
Umfjöllun ykkar og tillögugerö
hér á þinginu veröur innlegg 1
þessa umræöu. Likleg aflatak-
mörkunaráhrif mismunandi til-
lagna veröur aö ræða og meta
m.a. i samráöi viö fiskifræöinga.
Hitt er augljóst aö hvaöa leiöir
sem farnar veröa, þá mun sitt
sýnast hvérjum um þær. Aug-
ljósasta vitniö um þaö sýnist mér
vera þær umræöur og sá málatil-
búnaöur, sem fram hefur fariö
hér á þinginu.
Takmörkun á
loðnuveiðum
Eins og kunnugt er hafa nú
skapast þau viöhorf, aö huga
veröur sérstaklega aö veiöum úr
enn einum fiskistofninum, nefni-
lega loönu. Aflinn á sumarvertíö
er nú kominn i 435 þúsund tonn. A
vetrarvertíöinni 1977 543 þús. tonn
og ú vetrarvertiö 1978 var aflinn
um 468 þús. tonn. Afköst loönu-
fiotans og móttökum öguleikar
verksmiöjanna hafa aukist jafnt
og þétt á undanförnum árum.
Þannig hefur þróarrými aukist úr
um 150 þús. tonna árið 1977 I
um 210 þúsund tonn eöa um 40%.
Vinnsluafköst hafa lika aukist
verulega eöa nálægt 15% á
þessum tima. Þessi aukning er
aöallega á Noröur- og Austur-
landi. Buröargeta loönufiotans
hefur ennfremur aukist um
30-40%. Varlega áætlaö má telja
aö meöalafli á timaeiningu hafi
aukistum 25-30% frá vetrarvertíö
1977, þó aö bátarnir þurfi aö sigla
eitthvaö lengra til aö losna viö
aflann.
Meö hliösjón af þessari
afkastaaukningu i veiöum og
vinnslu og þeim varnarræöum,
sem fram hafa komiö frá fiski-
fræðingum um ofveiöi úr loönu-
stofninum, hef ég látiö meta lik-
legt aflamagn á komandi vetrar-
vertiö og fengiö tíl þess Pál
Jensson, verkfræöing, sem
fengist hefur áöur viö athuganir
af þessu tagi. 1 þessu matí er
tekiö tillit til þess fiókna samspils
sem er milli veiöa og vinnslu.
Niöurstööur athugunarinnar eru I
stuttu máli þessar:
(1) Ef miöaö er viö svipaöar
gæftir og veturinn 1977 þ.e.
ógæftir 20 af 80 vertiöardögum
yröi vertiöaraflinn aö likindum
milli 700 og 750 þúsund tonn.
(2) Ef miöaö er viö ógæftavetur á
boröviöveturinn 1978 þ.e. ógæftir
I 32 daga af 80 vertiöardögum, þá
yröi vertiöaraflinn aö likindum á
bilinu 600-650 þúsund tonn.
Þetta má lika oröa þannig, aö i
fyrra tilvikinu næöist t.d. 450
þúsund tonna mark á tæplega 50
dögum, en f hinu siöara á rúmum
50 dögum.
Viö mat á þvl hvenær árs sé
skynsamlégt aö gera hlé á
veiöum hafa komiö fram mis-
munandi sjónarmiö. Ég vil bæta
einu atriöi i þá umræöu. Á undan-
fórnum árum hefur veriö aflaö
mikilvægra markaöa fyrir loönu-
hrogn. A s.l. ári voru fryst 2338
tonn af loönuhrognum aö verö-
mæti 1052 milljónir króna. Þegar
borin eru saman verömæti loönu-
aflans á mismunandi árstimum
má þetta atriöi ekki gleymast.
Mér þykir iiklegt aö séu þessi
verömæti meötalin, eins og rétt
er, þá muni verömæti loönuaf-
uröa i lokfebrúar og fram i mars
veröa ámóta mikil og aö vetrar-
lagi, þó aö fituinnhald sé minna.
A hvorn veginn hallast fer þó aö
sjálfsögöu eftir þvi hver nýtingin
er á hrognunum eneinnig á _þessu
sviöi hafa afköst venö aö aukast.
Varöandi hrognavinnsluna má
svo bæta þvl viö aö hún er mjög
atvinnuskapandi auk þess sem
um er aö ræöa manneldisafurö.
Þær athuganir sem ég gat um
áöan um afkastagetu verksmiöja
og loönuflota gefa þó vis-
bendingar um fleiri atriði, sem
vert er aö benda á. Viö rikjandi
hugmyndir um eðlilegt aflamagn
úr loönustofiiinum er einsýnt aö
veiöigetan er nægileg og sömu-
leiöis vinnslugeta verksmiöj-
anna. Heildarverömæti afla eöa
afuröa mun þvi ekki aukast viö
frekari stækkun loönuflotans eöa
fjölgun verksmiöjanna. Hugsan-
leg hagkvæmni liggur þá fyrst og
fremst I betri nýtingu I verk-
smiðjunumog hins vegar I hag-
kvæmari veiöiskipum, en þá þvi
aöeins aö heildarafköst flotans
veröi ekki aukin.
Þetta vandamál er reyndar
dæmigert fyrir fiskveiöar og er aö
þvl leytinu vandasamt aö ekki
þurfa aö fara saman hagsmunir
einstaklings og heildar.
Afli útlendinga
í sambandi viö takmarkanir á
afla okkar sjálfra hlýtur aö koma
til umfjöllunar sá afli, sem
útlendingar hafa nú heimild til aö
veiöa I fiskveiöilandhelgi okkar.
Ég tel aö fyllsta ástæöa sé til
Framhaid á bls.,2