Alþýðublaðið - 21.11.1978, Blaðsíða 2

Þriðjudagur 21. nóvember 1978
alþýöu
blaöió
Fæðingarorlof
A AJþingi hefur verið lögð fram þingsályktunartil-
laga um fæðingarorlof kvenna i sveitum. Flutnings-
menn eru Árni Gunnarsson og fleiri þingmenn Al-
þýðuflokksins.1 tillögunni er skorað á rikisstjórnina
að beita sér fyrir þvi að eiginkonur bænda og aðrar
útivinnandi konur i sveitum fái notið fæðingar-
orlofs, er jafngildi þeim fæðingarorlofsgreiðslum,
sem nú eru i gildi.
Um árabil hafa konur, sem eru félagar i verka-
lýðsfélögum, fengið greitt fæðingarorlof. Þessar
greiðslur hækkuðu allverulega fyrir skömmu og
nema nú 426 þúsund krónum miðað við 90 daga orlof
vegna bamsfæðinga.Á siðasta ári greiddi Atvinnu-
leysistryggingasjóður tæplega 300 milljónir króna i
fæðingarorlof, en ætla má að i ár verði heildarfjár-
hæðin um 450 milljónir króna.
Tilgangurinn með þessum greiðslum er að bæta
mæðrum tekjutap, sem þær verða fyrir, vinni þær
utan heimilis og kaupgreiðslur til þeirra falla m'iðui
vegna fjarveru frá störfum i tengslum við bams-
fæðingar. Maðal kvenna i sveitum, sem enga aðild
eiga að stéttarfélögum, em þessar orlofsgreiðslur
óþekktar með öllu. Telja flutningsmenn, að i þvi
felist mikið misrétti, sem ástæða sé til að vekja at-
hygli á og færa til betri vegar.
Samkvæmt búreikningum er vinnutimi eigin-
kvenna bænda, utan heimilis, 800 klukkustundir á
ári. Þótt vinnutimi til sveita sé mjög óreglulegur, ef
miðað er við fastan vinnutima fólks i stéttarfélög-
um, mun varla hvarfla að nokkmm manni að draga
i efa hinn mikla vinnutima sveitakvenna utan
heimilis. Vinna þeirra er ekki bundin við virka
daga, hana verður að inna af hendi 365 daga á ári.
Meið þessari tillögu er borin fram sú ósk, að rikis-
stjórnin beiti sér fyrir þvi, að sjálfsögð réttindi
sveitakvenna verði að vemleika. Æskilegt er að
setja lög um þetta efni og að þau tengist endur-
skoðun á almannatryggingakerfinu. —
En Alþýðublaðið vill benda á það, að þótt með
þessari tillögu sé verið að reyna að leiðrétta aug-
ljóst misrétti, er ekki siður nauðsynlegt,að stefna að
þvi að allar konur fái notið fæðingarorlofs. Erfitt er
að draga markalinu á milli þeirra f jölskyldna, sem
efnalega hafa þörf fyrir þessa aðstoð og hinna, sem
ekki hafa það.
Hins vegar er ljóst, að mikil röskun getur orðið á
högum fjölskyldna vegna barnsfæðinga. Þá á að
gilda einu hvort það er faðirinn eða móðirin, sem
þurfa að vera heima til að sinna nýfæddu barni.
Þjóðfélagið hefur gefið þvi litinn gaum, að það er
einmitt á þeim ámm,þegar fjárhagur fjölskyldna er
þrengstur, að flest böm fæðast. 1 hinu mikla efna-
hagslega kapphlaupi, heimilisstofnun og hús-
byggingum, getur uppeldi barnsins fyrstu mánuði
og ár orðið fyrir verulegu áfalli, þar eð hvomgt for-
eldri getur sinnt þvi eins og nauðsynlegt er.
öll þessi.mál þarf að taka til endurskoðunar og
gera uppeldi ungbama að léttu og ljúfu starfi, en
ekki raun og þraut, eins og oft vill verða, þegar hver
klukkustund er notuð til að afla f jár af brýnni nauð-
syn. -AG-
MINNINGARORÐ
Povl J. C. Ammendrup
F. 7.febrúar 1896
D. lO.nóvember 1978
Kæri mágur, nú þegar þú ert
horfinn frá okkur, þá hrannast
minningarnar upp i huga mér,
bjartar og fagrar, frá löngum
kynnum okkar.
Povl þráöi mjög aö feröast, og
sjá sig um i heiminum, þegar
hann var ungur maöur, og af til-
viljun barst honum upp I
hendurnar, tækifæri til Islands-
feröar voriö 1921.
Tveir félagar hans úr her-
þjónustu, höföu útvegaö sér
ódýrar feröir til Islands og eins
og hálfsmánaöar uppihald hér,
og bubu Povl aö slást meö I för-
ina.Þessir þrir ungu menn
komu svo til íslands, kunnu ekki
orö i islensku, og vissu lltiö um
land og þjóö.
Félagar Povls héldu heim á
tilskildum tima, en forlögin
höföu ætlab Povl annaö, hann
haföi aöeins dvaliö hér i hálfan
mánuö, þegar hann sá 1 fyrsta
sinn á kvikmyndasýningu I Nýja
Bió, unga islenska stúlku, sem
átti eftir aö veröa lifsförunautur
hans.
Þaö þarf ekki aö orölengja
þaö, en þarna varö ást viö fyrstu
sin, sem entist meöan bæöi
liföu.
Aramótin 1921—1922 opin-
beruöu þau trúlofun sina, og
gengu I hjónaband 22.júli 1922 i
Kaupmannahöfn. Þessi unga
stúlka, var systir min, Marla,
dóttir Samúels Guðmundssonar
múrara, og konu hans Ingi-
bjargar Danivalsdóttur.
Foreldrar minir voru ekki
sérlega ánægö meö aö sjá á eftir
elstu dóttur sinni, aöeins átján
ára, til framandi lands, einkum
þar sem hún haföi aldrei ábur
veriö aö heiman.
Starf beiö Povls i heimalandi
hans, en þau festu þar ekki
rætur og fluttu alkomin aftur
hingaö til lands eftir eins og
hálfsárs dvöl þar ytra.
Móöir mín gleymdi aldrei
þeirri fórnfýsi tengdarsonar
sins, aö setjast aö hér á landi,
fyrir konu sina, og reyndist
honum, sem besta móöir, enda
kallabi hann hana ávallt
„mömmu”, og kom fram viö
hana sem besti sonur.
Mágur minn setti á stofn
klæöskerasaumastofu hér 1 bæ,
fyrst aö Laugavegi 19, og siöar
aö Laugaveg 58,Maja rak aftur
á móti verslunina Drangey,
fyrst aö Grettisgötu og svo aö
Laugavegi 58.
Povl hættí siðar rekstri
saumastofunnar, en snéri sér aö
verslunarstörfum vib hlib konu
sinnar. Eftir fimm ára hjúskap
eignuöust þau son, Tage
Ammendrup, og sjö árum siöar
dóttur, Jane Ingibjörgu, en
hana misstu þau eins og hálfs
árs gamla.
Eins og æfinlega stóöu þau
saman, og studdu hvort annaö i
þeirra miklu sorg viö dóttur-
missinn.
Samheldni Maju og Povls i
hjónabandinu var einstök I þau
53 ár sem þaö stóö og bæöi liföu,
enda áttu þau mörg sameiginleg
áhugamál, bæöi I starfi og fri-
stundum.
Glöggt vitni um ást þeirra á
blóma-og trjárækt ber garöurinn
þeirra, fallegi viö sumarhúsiö
Dalakofann I Mosfellssveit. Þar
áttu þau Maja og Povl margar
hamingju stundir meö syni sin-
um, tengdadóttur og barna-
börnum slnum þremur, Povl,
Axel og Maríu.
Povl var sérlega aölaöandi
maöur, sviphreinn og prúö-
mannlegur, kátur og skemmti-
legur I vinahóp og gæddur rikri
kimnigáfu og hló hátt og inni-
lega aö græskulausu gamni.
t raun og veru var Povl sér-
lega vibkvæmur og tilfinninga-
næmur maöur, en dulur viö
aöra en sina nánustu.
Þaö var oft glatt á hjalla á
bernsku-heimili minu, mikiö,
spilaö og sungiö, og var Povl
þar góöur liösmaöur, haföi alla
tiö yndi af söng og hljómlist.
Fyrir réttum þremur árum,
missti Povl sinn elskaöa lifs-
förunaut yfir móöuna miklu.
Sorg hans var mikil, enda
haföi allt þeirra lif, veriö um-
vafiö ást og umhyggju, hvort
fyrir ööru, syninum og barna-
börnunum. Ég tel aö mágur
minn hafi veriö’ mikill gæfu-
maöur, er alltaf var umvafinn
ást og kærleika, fyrst af konu
sinni og siöustu þrjú árin af
elskulegum syni sfnum, tengda-
dóttur og barnabörnum.
Ég bib guö aö styrkja Tage,
konu hans og börnio i sorg
þeirra, og sendi sérstaka sam-
úöarkveöju til Páls, Þórdisar og
barna þeirra, en þau dveljast
erlendis.
Elsku mágur, þökk fýrir allt,
megi guö blessa minningu þina.
Emilia Samúelsdóttir
Viö erum harmi slegin. Afi er
dáinn. Hann sem ávallt var
miöpunkturinn, hin trausta
undirstaða fjölskyldunnar.
Þetta bar svo brátt aö, viö erum
ekki enn búin aö gera okkur
grein fyrir hve mikiö við höfum
misst.
Þegar viö vorum litil, svæföir
þú okkur á kvöldin, straukst
tárin af hvörmum begar eitt-
hvaö amaöi aö og hlóst góölát-
lega aö okkur þegar viö vorum
óþekk. Þegar viö uxum úr grasi
kenndirbu okkur muninn á réttu
og röngu og hver væru hin sönnu
verömæti llfsins, verömætin,
sem mölur og ryö fá ekki grand-
aö.
Hlýju þinni og góömennsku
gleymum viö ekki, né einurð
þinni og heiöarleika, sem
verður okkur aö leiöarljósi I lif-
inu.
Andlát elskulegrar ömmu
okkar var þér þung raun, svo
þung aö þér fannst lifiö veröa
litils viröi og tómlegt er hún
hvarf þér frá. En þú æðraöist
aldrei, gafst aldrei upp.
Elsku afi, viö þökkum þér
samfylgdina. Minningin um þig
mun aldrei gleymast.
Þökkum allt.
Barnabörnin.
Tilkostnaður
1
Húsavík
Yfirmaður verklegra framkvæmda
Starf yfirmanns verklegra framkvæmda
hjá Húsavíkurbæ er hér með auglýst laust
til umsóknar. óskað er eftir verkfræðingi
eða tæknifræðingi i starfið.
Umsóknarfrestur er til 1. desember n.k.
Nánari upplýsingar um starfið veitir
undirritaður.
Bæjarstjóri
þess aö segja þessum samningum
upp eöa láta vera aö endurnýja þá
i óbreyttri mynd, eftir þvi hvort
viö á og þá meö tilliti til þess aö
draga úr þessum veiöum. Ég
minni t.d. á aö þegar samningar
voru geröir viö Færeyinga um
loönuveiöar þá var þaö gert viö
þær aðstæöur ab af nógu væri aö
taka en þær aöstæöur hafa breyst
og þvi ekki þessar forsendur fyrir
loönuveiöum Færeyinga hér.
Aukið útflutnings-
verðmæti og hagkvæmni
Ég hef hér aö framan talaö
almennt um fiskveiöitak-
markanir. Formaöur ykkar
greindi frá ýmsum tölulegum
staöreyndum varöandi heildar-
verömæti sjávarafurða í
' setningarræöu sinni.
t þessu sambandi og meö tilliti
til aflatakmarkana vil ég itreka
tvennt. Viö skulum ekki einungis
telja fram hve mikil verömætin
hafi verið, heldur ekki siöur
spyrja okkur þeirrar spurningar,
hver þau hefbu getaö oröiö.
Hvaöa árangri getum viö náö i
þvi aö auka útfhitningsverömæti
þess takmarkaöa afla sem viö
getum leyft okkur aö veiöa? Og i
annan staö, i hve rikum mæli höf-
um viö gætt hagkvæmni viö
veibar og úrvinnslu? 1 hvaöa
mæli getur hún aukist þannig aö
stærri hluti sé til skiptanna hér
innanlands.
Tollamál
A undangengnum árum og ekki
sist seinustu misserin hefur oft-
lega boriö á góma frestun tolla-
lækkana á vörum frá Efnahags-
bandalaginu og þá f sambandi viö
stööu iönaöarins. Ég tel aö öllum
sé þaö sameiginlegt áhugamál aö
hér vaxi upp þróttmikill iönaöur
og skapa veröi honum góö og heil-
brigb vaxtaskilyröi, þar á mebal
aö vernda hann fyrir óeölilegri
samkeppni. A hinn bóginn er
mikilvægt fyrir þróun þessarar
greinar eins og annarra aö heil-
brigö samkeppni riki.
Viöhorfin i tollamálunum
veröur þó aö skoöa i viöara sam-
hengi, — þvi samhengi sem
markast af viöskiptasamböndum
og áhrifum á þjóöarhag. Þaö er
kunnaraenfrá þurfi aö segja aö á
móti umsömdum tollalækkunum
okkar i áföngum komu
tollaivilnanir i löndum Efnahags
bandalagsins samkvæmt frf-
verslunarsamningi.
A þessu ári hefur útflutningur
sjávarafuröa til Efnahagsbanda-
lagslanda numiö 18,4 milljöröum
krónafýrstuniu mánuöi ársins og
þar af kom tollalækkun á 15,1
milljarö króna. Tollaivilnun á
þessu timabili er áætlub um 1.600
milljónir króna og eru þaö nær 2
1/2% af heildarútflutningi þeirra
afurða sem tollaivilnunar njóta.
Þetta hlutfall er mismunandi
eftir afuröum en t.d. er tollaiviln-
unin um 7% af útflutningsverö-
mætihrognaog 17-18% af heildar-
útflutningsverbmæti frystrar
rækju. Má raunar segja aö
tollaivilnanirnar séu ml forsenda
rækjufrystingar þar sem sala til
landa utan EBE hefur dregist
mjög saman. Súrlappafram-
leiöslan er lika reist á þessum
forsendum. Ef þær tölur sem ég
rakti áöan eru færöar til núver-
andi gengis þá svarar tolla-
ivilnunin þaö sem af er árinu til
um 2 milljaröa króna eba a.m.k. 2
1/2 milljarða króna á heilu ári.
Tollalækkun mun yfirleitt koma
útflytjendum til góöa sem hækk-
un á útflutningsveröi þvi aö hlut-
ur okkar á markaöi Efnahags-
bandalagslandanna er þaö litill
aö aukiö framboö á útfhitnings-
vörum okkar hefur litil eöa engin
áhrif á markaösveröið. Niöurfell-
ing tollanna hefur I mörgum til-
fellum ráöiö úrslitum um aögang
aö markaöi og á liklega eftir aö
koma betur i ljós, þegar á líöur
þar sem oft tekur langan tima aö
ná fótfestu á markaönum.
Vaxandi mikilvægi
V-Evrópumarkaðar
1 þessu sambandi má minna á
aö ýmsar veigamiklar ástæöur
liggja til þess aö viöskiptasam-
bönd okkar viö Vestur-Evrópu
eru mjög mikilvæg. Ekki verður
betur séö en viöskiptafriöindin
fyrir sjávarafuröir sem hér um
ræöir veröi tslendingum æ
þýöingarmeiri á þeim árum sem
nú fara ihönd. Vegna breytinga á
fiskveiöilögsögum viö Atlantshaf
munu þær þjóöir Vestur-Evrópu
sem stundaö hafa miklar veiöar á
fjarlægum miöum, svo sem Bret-
ar, Vestur-Þjóöverjar, Spánverj-
ar og Portúgalir ekki getaö mætt
núverandi hvaö þá framtiöar
neyslu sinni á sjávarafuröum
nema meö auknum innflutningi.
Þessi aukning yrði aö koma, frá
islandi eöa Noregi af Evrópu-
löndum aö vera. Ný 200 milna
fiskveiöilögsaga Bandarikjanna
og Kanada kann einnig aö veröa
mjög afdrifarik fyrir fiskveiöar
og viöskipti meö sjávarafuröir. A
þvl hafsvæöi sem verður innan
nýrrar fiskveiöilögsögu þessara
landa munu erlendar þjóöir hafa
Framhald á bls. 3