Alþýðublaðið - 23.01.1979, Blaðsíða 4

alþýöu'
blaöíö
Cftgefandi Alþýöuflokkurinn
Ritstjórn og auglýsingadeild Alþýðublaðsins er að Síðu Þriðjudagur 23. janúar 1979.
múla 11/ sími 81866.
Endurhæfingarbúðir í Vietnam
1
Meðan bardaginn um völdin í Kambodíu er
að ná hámarki, hafa blaðamenn í fyrsta
skipti fengið leyfi til þess að skoða eitt
hinna mörgu fangeisa, þar sem hin svo
kallaða endurhæfing fer fram. En stjórn
kommunista kom á fót mörgum slikum búðum
stutt eftir fall Saigon i maí 1975.
*mmmmmmmm~mmmmmmmm—mm^^—^—^^
Flóttamenn frá Vietnam hafa
skýrt frá hryöjuverkum, pynd-
ingum og svimandi fjölda
dauösfalla i þessum búöum,
sem opinberlega eru sagöar
vera endurhæfingastöövar fyrir
starfsmenn fyrri stjórnvalda.
Þeir eru ýmist myrtir, pindir
til dauöa, deyja úr hiHgri eöa af
sjúkdómum, ellegar þeir fremja
sjálfsmorö, segja flótta-
mennirnir. Næstum allir hinna
tugþúsund flóttamanna, sem
komiö hafa frá Vietnam á þeim
rúmum fjórum árum, sem liöin
eru siöan kommúnistar náöu
völdum, einnig þeir, sem nú
dvelja i Danmörku, hafa hroöa-
legar sögur aö segja um ein-
staklinga úr sinum fjölskyldum,
sem settir voru i endurhæfinga-
búöir, en hurfu siöan sporlaust.
Þaö er engin tala til yfir þá, sem
týndir eru.
Hinir erlendu blaöamenn
fengu leyfi til þess aö heim-
sækja búöirnar i Nam Ha i
héraöinu Ha Nam Mink i
Noröur-Vietnam, 80 km fyrir
sunnan Hanoi. Eins og menn aö
visu geröu ráö fyrir voru þar
engin merki um hryöjuverk aö
sjá. Hinar fyrstu fréttir frá
þeim, sem skoöaö hafa
búöirnar, eru komnar frá
frönsku fréttastofunni AFP.
Byggingarnar eru gamalt
fangelsi, sem breytt hefur veriö
Hvernig getur þú
hætt að reykja?
Ef þú hefur ákveöiö aö hætta aö
reykja, skiptir miklu máli, aö þú
gerir þér grein fyrir, hvers vegna
þú vilt þaö. Astæöurnar geta ver-
iö margvíslegar — varöaö heilsu
þina, fjárhag eöa tillittil annarra,
svo aö dæmi séu nefnd.
Þegar þetta er ljóst, hefuröu á
'höndum rök, sem sannfæra þig
um, aö þú hefir tekiö skynsam-
lega ákvöröun. Endurtaktu rökin
aftur og aftur.
Veldu siðan daginn
Þú ættir aö hætta reykingum á
einum degi. Þaö er auöveldasta
og árangursrlkasta leiöin, þótt
undarlegt megi viröast. Ef þú
reynir aö draga smám saman úr
tóbaksneyslunni án þess aö stefna
á ákveöinn dag til aöhætta alveg
er hætt viö aö þú reykir fljótlega’
jafnmikiö og áöur.
Þaö er mikilvægt aö velja rétta
daginn til aö hætta. ÞU ættir t.d.
ekki aö hætta á laugardegi, ef þú
ætlar út aö skemmta þér um
kvöldiö. Þá geröir þú þér óþarf-
lega erfitt fyrir.
Margir reykingamenn hafa not-
fært sér kvef eöa hálsbólgu til aö
hætta. Þaö reynist oft auöveld-
ara. En ef því er ekki aö heilsa,
veröuröu aö treysta á viljastyrk-
inn einan.
i endurhæfingastöö áriö 1975,
eftir fall Saigon og lok striösins i
Vfetnam.
Þeir fyrstu, sem i búöirnar
komu, voru um þaö bil 500
embættismenn og liösforingjar
hinnar föllnu leppstjórnar, eins
og forstööumaöur fanga-
búöanna Tran Manm Xujen,
komst aö oröi. En flestir þeirra
hafa nú veriö látnir iausir, en
aörir hafa komiö I þeirra staö,
segir Xuyen ofursti.
Þekktir menn
Meöal þeirra, sem nú eru
þarna til meöferöar eru margir
þekktir háttsettir menn frá
timum stjórnarinnar i Saigon,
til dæmis Muyn Van Cao fyrr-
verandi þingmaöur, 52 ára
gamall og á slnum tima einn af
æöstu mönnum i Mekong.
En þaö eru einnig yngri menn,
sem byggja búöirnar, t.d. Nguy-
en van San, 22 ára gamall
Saigon-hermaöur. Eftir valda-
töku kommúnista vár hann i
fyrstu látinn laus, en tveimur
árum siöar var hann tekinn
fastur og sendur til Nam Ha,
. sakaöur um andbyltingar-
áróöur.
Ótti
Spurningunni um þaö, hvort
hann heföi hlotiö góöa meöferö,
Hvað þarftu að
forðast?
Sérhver reykingamaöur hefur
sinar ákveönu reykingavenjur.
Stundir, þegar sigarétta bragöast
sérstaklega vel. Athafnir, sem
tengjast sigarettu nánum bönd-
um.
Hugleiddu reykingavenjur þinar
og reyndu aö foröast þaö, sem
torveldar þér tóbaksbindindiö.
Fyrst um sinn er vert aö foröast
áfenga drykki, kaffi, te og kóla-
drykki, þvi þessir drykkir auka
löngun I tóbak. Drekktu i staöinn
mjólk undanrennu, ávaxtasafa.
eöa vatn. Mikill vökvi skolar
nikótininu út úr likamanum og
flýtir fyrir þvi, aö þú klifir öröug-
asta h jallann. Sterkt krydd eykur
einnig tóbakslöngun.
Leitastu viö aö umgangast ekki
um of fólk, sem reykir. Sumir
bjóða engum gestum, sem
reykja, heim til sin fyrstu |vær
vikurnar. Þaö þarf mikinn styrk
tíl aö láta tóbakiö ósnert, ef
menn, sem eru nýhættir aö
reykja, sitja heila kvöldstund
meö reykingafólki og skemmta
sér. Þótt þú fáir þér ekki nema
eina sigarettu er mikil hætta á
þvi, aö þú haldir áfram.
Hvað getur hjálpað þér?
Haföu nóg fyrir stafni. Þú mátt
ekki hafa of mikinn tima til aö
hugsa um tóbak.
Sestu ekki I þægilegan stól eftir
maunn. Faröu frekar útaö ganga
svaraöi Van Cao, játandi, en i
augnaráöi hans bjó ótti. Hann
haföi aldrei fyrr litiö útlending
augum síöan hann var tekinn
fastur fyrir 3 árum og settur i
fangabúðir, fyrst i nágrenni viö
Saigon. En áriö 1976 var hann
fluttur til búöanna i Nam Ha.
Þennan morgun var honum
eins og öðrum óvænt tilkynnt, aö
þeir ættu von á heimsókn. Engin
frekariskýring var gefin. Okkur
virtist hann vera stööugt I
uppnámi. 1 fyrstu svaraöi hann
spurningum okkar á ensku, en
gafst svo fljótlega upp viö þaö
og lét vietnamska túlkinn hafa
fyrir þvi að bera svörin á milli.
1 átta ár var ég öldungar-
deildarþingmaður undir stjórn
Thieu marskálks. Eg fór I feröa-
lög til Evrópu, Banarikjanna og
Japan. En nú er ég oröinn of
gamall til þess aö taka þátt I
þeim störfum, sem aörir eru
látnir vinna hér, segir hinn 52
ára gamli þingmaöur.
Nú er ég Iátinn annast um
svefnsalinn hérna.
Og bak viö hann má lfta 30
smámottur á steingólfinu,
moskitónet og tvö snyrtilega
samanbrotin teppi liggja á
hverri mottu. Veggirnir eru
hvitkalkaöir.
Leggur sig mikið fram
Cao segist ekki vita hvenær
hann veröi látinn laus, en hann
leggur sig mjög fram i hinum
pólitisku kennslustundum — og
vonar.
Hann segist fá póst frá fjöl-
skyldu sinni. Kona hans og niu
börn gripu til þess ráös að flýja
frá Vietnam rétt fyrir endalok
striösins og búa nú i Paris. En
sjálfur áttaði ég mig ekki á, hve
fljótt hlutirnir gengu fyrir sig,
og ég vildi ekki heldur braögast
fööur minum, segir hann.
Þritugur sonur hans, sem
áður var liösforingi i her Thi-
eusar marskálks, er á annari
endurhæfingarstöö nær Saigon,
segir Cao ennfremur og skýrir
og andaðu ööru hverju djúpt aö
þér. Þungt loft veikir viljastyrk-
inn, en taugarnar róast, ef þú
andar djúpt að þér hreinu lofti.
Betra er aö boröa litíö af ein-
faldri, næringarikri fæöu, en yfir
sigaf tormeltum mat. Ofát dreg-
ur mikið af blóöi frá heilanum til
meltingafæranna, en viö þaö
veikist viljinn um stund. Þú þarft
á öllum þinum viljastyrk aö halda
til að. standast tóbakslöngunina.
Gott ráö til aö losna við mesta
tóbakshungrið er fá sér sykur-
laust tyggigúmmi eöa sveskju og
sjúga svo steininn á eftir. Vatns-
glas hefur lika góö áhrif. En
gættu þin, svo þurfir ekki aö klj-
ast viöoffitu i staö tóbaksins. Þvi
ættiröu ekki aö bæta þér upp tó-
baksleysiö meö sælgætísáti.
Eitt er þaö sem þér finnst ef til
vill kjánalegt, en er i rauninni
árangursrikt. Búöu til litla setn-
ingu um þaö, hve skynsamlegt
þaö var aö hætta ör reykja. Skrif-
aöu hana á blaö. Skrifaöu hana
eins oft og þú getur. Horföu vel á
hana og endurtaktu hana i hugan-
um. Á þennan hátthefuröu áhrif á
undirmeövitund þina, svo hún
vinnur fyrir þig og styrkir
ákvöröun þina.
En umfram allt skaltu tala um
þetta. Talaöu viö alla, sem nenna
aö hlusta á þig, og segöu þeim frá
þvi, hve dásamlegt þaö er aö
reykja ekki lengur. Þvi meira
sem þú talar um þaö, þeim mun
meira styrkir þú þina eigin
ákvöröun. Og ef þú talar viö ein-
hverja, sem eru einnig hættir aö
frá þvi að heimsóknir séu
leyföar, en aö hann fái aldrei
heimsókn. Allir ættingajar
hans, sem eftir uröu i Vietnam
búa I Saigon, en þangaö er 1000
km leið.
Hvernig ég fæ timann til að
liöa hérna? Spuröu varö-
manninn. Eg spjalla viö hina...
en þiö þekkiö reglurnar.
Þeir eru góðir við
okkur
Þessi fyrrverandi embættis-
maður lýsir undrun sinni yfir
þvi, að blöö á Vesturlöndum
skuli hafa áhuga á, hvernig lifiö
sé i endurhæfinabúöunum.
Fólkiö hér er gott við okkur,
og hér lærum viö aö veröa góöir
reykja, getiö þiö skipst á ráöum
og reynslu.
Hvað gerist þegar
Þú hættir?
Þrir af hverjum fjórum reykinga-
mönnum fá fráhvarfseinkenni,
þegar þeir hætta aö reykja. En
þau standa, sem betur fer, ekki
lengi.
Fyrst I staö getur verið aö þú
veröir var viö skjálfta i höndum.
Ef til vill færöu svitaköst og tíl-
finningu, sem likist þvi aö fiörildi
sé i maganum, eöa sefur illa á
næturnar. Margir fá höfuðverk.
Taugaspenna og bráölyndi
kunna aö gera vart viö sig, en
mundu aö þaö gengur fljótlega
yfir.
Láttu ekkert af þessu hagga
ákvöröun þinni. Márgir, sem
hætta aö reykja, reyna fyrst á eft-
ir aö sannfæra sig um, aö best sé
fyrir þá aö byrja aftur. ,,Mér lið-
ur svo illa”.
Gefstu ekki upp. Eftir viku tek-
uröu eftir þvi, aö velliöan hefur
aukist til muna. Og fljótlega mún
þér liöa betur en þér hefur liöiö i
mörg ár.
Þú muntsofa betur á næturnar og
svefninn mun veita þér betri
hvild.
Mæöin minnkar — líkamsástand
þitt veröur miklu betra.
Bragöogiyktarskyn batnar veru-
lega
Þú hættir aö hósta og ræskja þig á
morgnana.
Þú munt losna viö hinn vel þekkta
reykingahöfuðverk.
Allur likaminn mun anda léttar
og veröa hraustari meö hverjum
deginum sem liöur.
Framhald á bls. 3
og gagnlegir borgarar, segir
Cao.
Einn af rússnesku blaða-
mönnunum spyr Cao, hve mikiö
kaup hann hafi haft fyrir störf
sin sem öldungadeildarþing-
maöur, og hvort peningarnir
hafi ekki spillt honum og hvort
hann áliti, aö störf hans þá hafi
verið landinu skaöleg.
Undrandi yfir þessari
spurningu setti Cao sig I varnar-
stööu og svaraöi þvi til, aö hann
haföi haft 50.000 plastra (mynt
Suður-Vietnam, sem hvergi er
skráð I vestrænum bönkum) en
fjölskylda hans flýöi algerlea
tómhent.
Ég hélt það þá, aö borgarlegt
þjóðfélag væri gott, en siöan hef
ég komist i skilning um að þaö
er slæmt.
Það er blakvöllur viö hliöina á
svefnsalnum, og þar eru máluö
pólitisk slagorö á veggina i
áberandi litum... þjóðrækni,
sósíalismi.
Innrás mongóla
1 stórri kennslustofu reynir
kennari aö lemja sögu Víetnam
inn I höfuöiö á yfir sjötiu auð-
sveipum nemendum. Nokkrir
þeirra eru alveg hvithæröir.
Þeir eru klæddir fötum úr
sterku bómullarefni eða þá i
náttfötum, — áriö 1258 geröu
mongólar innrás I landið.
Nemendurnir punkta þetta
niöur hjá sér. Tveir óvopnaðir
vaktmenn gæta skólastofunnar.
Allt I kringum búöirnar er
tveggja til þriggja metra hár
múrveggur. Ofan á honum er
gaddavir.
1 talsverbri fjarlægö eru aðrir
við vinnu, þaö á aö þjálfa þá i
störfum viö hrisgrjónarækt.
Uppskerutíminn stendur yfir.
Framleidd eru nægjanleg mat-
væli handa ibúm búöanna.
Skammturinn er 15 kg af mat á
mánuöi — venjulegur matar-
skammtur Vietnama. — Dag-
skammtur 500 gr., mestmegnis
hrlsgrjón.
Yngsti Ibúi búðanna er hinn 22
ára gamli Nguyen Van San.
Hann þjáist geysilega af asma
og var að koma frá lækninum,
sem áöur var læknir i hernum.
Læknirinn segir, að hann fái
meðul og sé auk þess I nála-
stungumeöferö. Augnaráö hans
er jafn tómt og spyrjandi og
annarra, sem margir eru 30
árum eldri.
Aktueltl5.jan.1979
Þannig getur þú hætt að reykja