Alþýðublaðið - 18.04.1979, Blaðsíða 8

Útgefandi Alþýðuflokkurinn
Ritstjórn og auglýsingadeild Alþýðublaðsins er að Síðu-
múla 11, sími 81866.
Miðvikudagur 18. apríl 1979.
VIÐTAL VIÐ BJÖRN DAGBJARTSSON:
Aðstoðarmaður sjávarútvegsráðherra er 42 ára gamall matvælafræðingur,
Björn Dagbjartsson aö nafni, og býr að Kúrlandi 13 í Reykjavfk ásamt konu sinni
og dóttur. Hann er fæddur í Mývatnssveit árið 1937, lauk stúdentsprófi í efnaverk-
fræði 1964. Þá kom hann heim til Islands og vann hjá fiskvinnslufyrirtækjum í
Vestmannaeyjum, en þaðan lá leiðin til Rannsóknarstofnunar fiskiðnaðarins.
Haustið 1969. lagði hann enn á ný land undir fót og nú lá leiðin til Bandaríkjanna
þar sem hann lagði stund á framhaldsnám í matvælaverkfræði og lauk doktors-
prófi frá Rutgers University árið 1972. Þegar heim var komið réðist hann aftur til
Rannsóknarstofnunar fiskiðnaðarins og eftir um það bil tveggja ára starf varð
hann forstjóri þar. Gegndi hann því starfi þar til nú í janúar að hann tók við
núverandi starfi.
Alþýðublaðinu lék svolítíI forvitni á að kynnast Birni og því sem hann nú fæst við.
Lögðum við því leið okkar niður f sjávarútvegsráðuneyti og fer samtal okkar hér á
eftir.
„OTAKMARKAÐUR
AÐGANGUR AÐ AUÐLIND HEFUR
ALDREI TEKIST”
„Starfiö hjá Rannsóknarstofn-
un fiskiönaBarins var nokkuB frá-
brugBiö núverandi starfi, sagöi
Björn er hann var beöinn um aB
gera samanburB á þessum tveim-
ur störfum, Þetta var skipulagn-
ing rannsókna og þátttaka l
rannsóknarverkefnum og yfirsýn
yfir starfsemi Rannsóknarstofn-
unarinnar. AuBvitaB fylgir þvi
starfi mikil samskipti viö fiskiön-
aöinn i landinu og einnig sjómenn
og útvegsmenn. Þá má t.d. nefna
þaB aB stofnunin hefur meö aö
gera mat á öllu hráefni sem fer til
fiskimjölsvinnslu og hefur þaö oft
á tiBum veriö allumdeilt atriöi
hvort meta eigi þaB hráefni eftir
efnagreiningum eöa hreinlega
sleppa þvi.”
Kynntust á
menntaskólaárunum
— En hvernig æxlaöist þaö aö
þú ert orBinn aöstoBarmaöur
sjávarútvegsráöherra?
,,Nú þaö er fyrst til aö taka aö
ég hef þekkt Kjartan i allmörg ár.
ViB kynntumst þegar viö vorum i
menntaskóla þó svo annar væri
fyrir noröan og hinn fyrir sunnan.
Siöan þá hafa samskiptin veriB
misjafnlega mikil. Upp á siökast-
iB höfum viB náttúrlega oft hist,
bæBi sem verkfræöingar og menn
tengdir fiskiönaöi sinn á hvorn
hátt.
— ÞaB hefur þá engin
flokkapólitik spilaö inn I dæmiö?
Nei örugglega ekki, enda er ég
óflokksbundinn.
— Teluröu aö þinn bakgrunnur
komi aö notum I núverandi starfi
og þá á ég viö menntun þina og
þau störf sem þú hefur unniB hjá
Rannsóknarstofnuninni?
Jú alveg tvimælalaust. Mér
finnst einhvernveginn aö mennt-
unar og þá kannski helst tækni-
legrar menntunari hafi veriö
ábótavant, innan kerfisins og án
þess aö ég vilja vera aö kasta
nokkurri sérstakri rýrB á
lögfræBimenntunina, þá er tækni-
leg menntun ekki sföur nauösyn-
leg á mörgum sviöum stjórnsýsl-
unnar.
Þá er Walter Mondale kominn
og farinn. Hálf var þessi opin-
bera heimsókn varaforseta
Bandarikjanna hraösoBin aB
þessu sinni. Stoppiö var stutt,
aöeins rúmur sólarhringur. En
Mondale lét sig hafa þaö aö
þvælast i hávaöaroki til Þing-
valla, kfkja inn á Árnastofnun,
snæöa meö forsetanum á
BessastöBum og sitja veglega
veislu Ölafs Jóhannessonar á
Sögu. Svo má ekki gleyma þvi
aö varaforsetinn átti stuttar en
háalvarlegar viöræöur viö
Islenska ráöherra og nokkra
embættismenn.
En svo kemur rúsinan í pylsu-
endanum. Einhverra hluta
vegna þótti brýnt aö Mondale
ætti einkaviöræBur viö Geir
Hallgrimsson formann Sjálf-
stæöisflokksins. ÞaB hef ur vakiö
undrun margra hvers vegna
slikar viöræBur þóttu nauösyn-
legar. Þaöerekki venjai snögg-
soönum og yfirboröskenndum
opinberum heimsóknum af
þessu tagi, aö stórmennin eigi

HORNIÐ
viöræöur viö aöila stjórnarand-
stööunnar. Þaö liggur heldur
ekki ljóst fýrir hvaö þeim fór á
milli, þeim félögum Mondale og
Geir.
Margar tilgátur hafa veriö
uppi um tilgang þessa einkaviö-
tals. Þaö hefur ávallt veriö á
hreinu hve íhaldiö hefur veriö
hallt undir Kanann og kannski
hefur Mondale kallinn veriö aö
þakka Geir stuöninginn og um
leiö hvatt hann til frekari dáöa
og afreka á þessari braut.
Ef til vill eru félagar einfald-
lega fóstbræöur og vinir og
Mondale hefur taliö nauösynlegt
að hitta „his best friend Geir”.
Þriöji möguleikinn og ekki sá
sisti er aö þeir tveir hafi rætt
Bilderbergmálefni, en þeir hafa
verið virkir félagar i hinum
leyndardómsfullu samtökum
auökýf inga og ákveöinna
stjórnmálamanna, Bilderberg.
Nú næstu daga stendur fyrir
dyrum 27. ráöstefna Bilderberg
og veröur hún haldin 1
Vinarborg. I þessu innilegu
einkaviöræöum Walters og Geir
hafa þeir ef til vill rætt um ráö-
stefnuna og sameiginlega kunn-
ingja á þeim slóöum.
Víöa liggja leyniþræöir....
Sumt er bæði óvinsælt og
miður skemmtilegt
— En hvernig kanntu viö þig I
þessu nýja starfi?
Ég get nú ekki sagt annað en aö
ég kunni svona aö meöaltali allvel
viö mig. En þaö er eins og meö öll
störf aö ekki er alltaf jafn
skemmtilegt. Sumt er þess eölis,
bæöi óvinsælt og miöur skemmti-
legt, en svo aftur á móti eru hér
mörg önnur verkefni mjög
áhugaverö og maöur telur sér trú
um aö geta haft áhrif til góös og
þaö gerir starfiö svona þegar á
heildina er litiö viöburöarrikt og á
köflum ánægjulegt.
— Viö vendum nú okkar kvæöi i
kross og ég spyr Björn um
brýnustu verkefni framundan.
Gera það ekki að
gamni sinu
Stærstu verkefnin eru aö sjálf-
sögöu skipulagning og stjórnun
fiskveiöa. Viö þurfum aö byggja
upp þorskstofninn þaö hafa menn
tuggið hver upp eftir öörum i
mörg ár. Þaö er eitt brýnasta
verkefniö, en jafnframt geysilega
erfitt vandamál. Ég verö aö segja
aö mestur hluti mins tima hefur
fariö I þaö málefni. Þaö þarf
náttúrlega margs aö gæta áöur en
gripiö er til takmarkanna eöa
stýringar á atvinnuvegi eins og
fiskveiöum. Fiskifræöingar eru
t.d. ekki aö gera þaö aö gamni
sinu aö leggja til aö stórfelldar
takmarkanir veröi á þorskveið-
um. AB baki þeirra tillögum
liggja miklar rannsóknir. Fiski-
félag Islands og Landssamband
Islenskra útvegsmanna. Hafa
gert sér grein fy rir þvi þaö veröur
að ná stjórn á sókn i þorskstofn-
inn.Deilumáliöerhinsvegar þaö,
' hvernig eigi aö gera þetta og þaö
er ekki neitt smámái.
Flestir voru jú samþykkir
— Nú hvernig þá?
Fiskifræöingarnir leggja til
hámarksafla, en siöan er þaö
stjórnvalda aö ákveöa hvernig
eigi aö halda sig viö þennan
hámarksafla og þar er það sem
deilurnar hefjast þ.e. hvernig eigi
aö takmarka þær veiöar sem
stundaöar hafa veriö, en þaö er
alveg ljóst aö þær veröur aö tak-
marka ef viö ætlum okkur aö
halda okkur viö 280—290 þúsund
tonna hámarksafla, sem flestir
voru jú samþykkir. Ótakmarkað-
ar veiöar myndu leiöa til 330—350
þúsund tonna hámarksafla.
— En hvaða valkosti höföu þá
stjórnvöld i þessum verndunar-
málum?
Þaö má segja aö um þrjá
valkosti hafi veriö aö ræöa. í
fyrsta lagi hreint og beint kvóta-
kerfi þar sem allar þroskveiöar
eru háöar leyfum og afla úthlutaö
á hvert einstakt skip. 1 ööru lagi
tillögur sem byggöar voru á til-
lögum Fiskifélags Islands frá þvi
s.l. haust um á aö giska 33%
hámarksafla af þorski yfir
sumarmánuöina og siöan i þriöja
lagi þessar tillögur um takmark-
anir þorskveiöa viö 15% af afla i
nógu marga daga yfir sumar-
mánuöina til þess aö ákveöin
minnkun afla kæmi fram og var
sú leiö valin.
— En hvaöa munur er á þessari
stefnu og þeirri á undan?
12 fleiri
takmörkunardagar
Þessí siöasta aöferö sem LÍU
taldi sig geta fellt sig viö, er I
raun og veru svipaö og gilt hefur
undanfarin ár. Takmarkanir áriö
1978 giltu á þorskafla togara I 58
daga aö nafninu til. Þessu var
mjög haldiö á lofti áöur en þessar
nýju tillögur sáu dagsins ljós. Nú
getur maöur ekki skiliö þaö aö
þessir 12 takmörkunardagar^sem
bætast viö, geti valdiö þessari
sprengingu og þeim samblæstri
vil ég segja sem nú er haldið uppi
gegn þessum tillögum, sem gera
ráö fyrir 70 daga takmörkun,
nema þvi aöeins aö þær takmark-
anir sem áöur hafi veriö í gildi,
hafi algjörlega misst marks. Þá
væru takmarkanirnar einungis á
haustin og fyrri hluta vetrar þeg-
ar þorskveiöar togaranna eru i
lágmarki. En ég vil undirstrika
þaö aö þaö eru þorskveiðar sem
viö þurfum aö takmarka. ekki
útivistartima.
Þaö er einnig annaö sem valdiö
hefur mikiu fjaörafoki en þaö er
spurningin hvers vegna þetta
beinist fyrst og fremst aö togurn-
unum. Þvi er til aö svara einfald-
lega aö bátaafli sérstaklega sunn-
anlands og suövestanlands hefur
fariö geysilega mikiö minnkandi
undanfarin ár. Ég get nefnt sem
dæmi aö fyrir um þaö bil 10 árum
siöan þ.e. áriö 1968, þá var þorsk-
afli báta á Suöurnesjum 22,9% af
heildarþorskafla landsmanna en
áriö 1978 var þorskaflahlutfalliö á
Suöurnesjum 12.6%. En svo viö
tökum annaö dæmi af öörum
landshluta sem byggir á togur-
um, þá var þroskafli Vestfiröinga
áriö 1969 11,7% af heildarþrosk-
aflanum, en áriö 1978 er hann
kominn upp I 19,5%.
Að takmarka mest hjá
þeim sem mest hafa aflað
Nú geta menn náttúrlega velt
þvi fyrir sér hvar takmarka ætti
þorskveiöar ef þaö væri eina
markmiöiö. Ættit.d. aö takmarka
veiöarnar þar sem þorskafli hef-
ur minnkaö um 50% eöa þar sem
aflinn hefur aukist um 100%. Ann-
ars ætla ég ekki aö fara aö halda
fram einhverjum ákveðnum
landshlutasjónarmiöum i þessu
sambandi. Ég ætla einfaldlega aö
benda á þá staöreynd aö ef viö
ætlum aö takmarka þorskaflann
hlýtur hann auövitaö aö takmark-
ast mest hjá þeim sem tiltölulega
mest hafa fengiö undanfarin ár.
Að líta á þrengstu
stundarhagsmuni
— Nú stangast oft á, annars-
vegar sjónarmiö fiskifræöinga og
hins vegar sjónarmiö
útgeröarmanna og þá er oft um
verndunarsjónarmiö gegn at-
vinnusjónarmiðum aö tefla og
jafnvel fieiri sjónarmiöum sem
þar spila inn i. Hvaö viitu segja
um þetta?
Auövitaö eru þetta sjónarmiö
sem öll veröur aö taka tillit til og
þaö er náttúrlega oft á tiöum
ómögulegt annaö en aö fara
einhvern miliiveg eöa höggva á
ýmsa hnúta i þvi sambandi. Ég
gat þess hér áöan aö Landssam-
band isl. útvegsmanna,
Farmanna- og fiskimannasam-
bandiö og fleiri hagsmunasamtök
hafa áhyggjur af ástandi þorsk-
stofnsins og þau hafa tekiö
ábyrga afstööu i þessum málum
og ég get ekki annaö sagt eftir aö
ég kom hingaö en aö samskipti
viö þessa aöila hafi veriö góö, og
ég held ég megi segja viö fisk-
vinnslufyrirtækin almennt líka.
Auövitaö rekast á annaö slagiö
stundarhagsmunir, en þau mót-
mæli og sá hávaöi sem veriö hef-
ur undanfariö vil ég leyfa mér aö
halda fram aö sé úr fámennum
hópi aöila sem lita mest á
þrengstu stundarhagsmuni. En
varöandi árekstra milli
verndunarsjónarmiöa og at-
vinnusjónarmiöa vil ég benda á
aö meö betri stjórnun og skipu-
lagningu veiöanna svo og tak-
mörkun væri hægt aö sneiöa fram
hjá ýmsum þeim erfiöleikum sem
viö er aö etja. Til dæmis væri
hægt aö jafna atvinnunni miklu
betur heldur en nú er gert. Fisk-
vinnslan hefur einmitt veriö
ásökuö fyrir vinnuþrælkun og
Framhald á bls. 3