Alþýðublaðið - 29.10.1979, Blaðsíða 9

9
Alþýðubiaðið 60 ára
hressilegur blær á blaöinu á þess-
um tima.
En þaö var llka ýmislegt smá-
legt, sem geröi sitt. Þetta voru
hlutir, sem aöeins kröföust örlltils
hugmyndaflugs, og þess, aö menn
nenntu aö bera sig eftir þvi. Eitt
af þessu var þátturinn „Hleraö”,
en þaö voru óstaöfestar fréttir,
örstuttar, en settar upp á áber-
andi hátt. Þetta var alger nýjung
á þessum tlma. „Saga til næsta
bæjar” var óvenjuleg, Kynaug
frétt, sett til aö gleyma ekki léttu
hliöunum. Þaö eru nefnilega til
skemmtilegar fréttir lika, þó þær
vilji oft gleymast.
Og ekki má gléyma „Opnunni”.
Þaö var miöopnan i blaöinu, sem
fyllt var meö liflegum fréttum og
frásögnum, öllum stuttum, af
fólki og atburöum. Þetta voru
aöallega fréttir utan úr heimi, þvi
þaö er ekki svo mikiö um aö vera
hér. Unga fólkiö sérstaklega
gleypti þetta i sig.
— Viö vorum lika meö ýmsar
sölubrellur, á borö viö rallýin og
kappsiglingarnar núna. Þarna er
veriö aö búa til fréttir, og jafn-
framt reynt aö komast i samband
viö fólkiö. Viö höföum okkar sild-
ardrottningu, hétum verölaunum
og boöi til Reykjavikur meö há-
degisveröi á Nausti, þeirri söltun-
arstúlku, sem saltaöi mest yfir
sumariö. Viö fengum reglulega
skýrslu frá söltunarstöövum
noröanlands og austan og birtum
stööuna i keppninni vikulega.
Þetta mun hafa veriö á árunum
1961 til 1962, mánuöina júnl til
júli. Þessi keppni haföi þann kost,
aö þaö voru margir þátttakendur
i henni, bæöi söltunarstúlkurnar
og allir I kringum þær biöu
spenntir eftir hinu vikulega upp-
gjöri og svo úrslitunum sjálfum.
Viö vorum lika meö mikiö
happdrætti einu sinni, happdrætti
Alþýöublaösins.”
Blöðin lifa á
auglýsingum
— Gekk ekki rekstur Alþýöu-
blaösins vel úr þvi blaöiö var
svona útbreitt?
„Nei, þaö er sama hvaö þú sel-
ur mikiö af blaöi, þaö eru auglýs-
ingarnar, sem blööin lifa á. Dag-
blaö gengurekkihér á landi á út-
breiöslunni einni saman. Og aug-
lýsingar jukust sáralitiö I Alþýöu-
blaöinu, þótt upplagiö stækkaöi
mikiö. Þaö er svo mikiö háö hefö,
i hvaöa blaöi menn auglýsa og
þaö ræöur ekki siöur en eintaka-
fjöldi blaösins.
Auk þess má nefna þaö, aö viö
eitthvaö, sem ég hef gert, þá er þaö aö hafa stuölaö aö þvi aö höggva á tengslin
ýnir Gisla J. Astþórsson I ritstjórastóli á Alþýöublaöinu.
Þetta herbergi var inn af svölun-
um. Gísli prilaöi einhvern veginn
niöur á svalirnar og náöi mynd af
njósnaranum I gegn um gardin-
urnar. Þetta var aö visu ekki skýr
mynd, en þó þaö besta, sem hægt
I , var aö ná viö þessar aöstæöur.
Ekki veit ég, hvernig hann GIsli
fór aö þvi aö komast niöur á sval-
" irnar, en þaö er mikiö, aö hann
skyldi ekki hafa drepiö sig á
þessu!”
Fyri.rmyndir
— Haföir þú einhverjar sér-
stakar fyrirmyndir, þegar þú
varst aö breyta Alþýöublaöinu,
Gisli?
„Já, uppsetningin má segja aö
hafi veriö sniöin eftir enska
„tabloidinu”, sem kallaö er.
Þannig var Daily Mirror á tima-
bili.
En sé rétt aö kalla Alþýöublaöiö
I minni ritstjórnartíö eftirmynd
erlendra blaöa, þá var þaö ákaf-
lega ófullkomin eftirmynd. Manni
fannst þetta eiginlega „plat”-
blaöamennska. Viö vorum aö
' reyna aö gera nokkuö, sem viö
réöum I rauninni ekki viö sökum
mannfæöar. Erlendu stórblööin
J. Ástþórsson
:íð hans
hafa heilu herdeildirnar af blaöa-
mönnum á sinum snærum og þeir
teljast heppnir, ef þeir fá birta
eftir sig smáúausu þriöja eöa
fjóröa hverndag. Helmingnum af
þvl, sem blaöamennirnir skrifa,
er hreinlega kastaö.”
Léleg prentun
— Háöi þaö ykkur ekki mikiö,
hvaö prentunin var léleg?
„Jú, sérstaklega I sambandi viö
myndirnar. Þaö varö oft grátur
og gnístran tanna, þegar mikiö
haföi veriö haft fyrir þvl aö ná
góöri fréttamynd, sem svo naut
sin ekki vegna þess hve prentvél-
arnar voru lélegar. Viö vorum
alla tiö meö sama sem ónýta
prentvél. Þetta var vél, sem viö
fengum rétt eftir seinna striö, og
var alltaf aö brotna og bila.
Þegar ég kom á blaöiö, var ekki
aöeins aö þaö vantaöi fyrirsagna-
letur, eins og ég minntist á áöan,
heldur var meginmálsletriö svo
slitiö, aö þaö var i rauninni ónýtt.
Viö uröum þvi lika aö fá nýtt
meginmálsletur.”
Ástæður velgengni
— Alþýöublaöiö varö samt
næstútbreiddasta blaö landsins
undir þinni stjórn. Hverju vilt þú
þakka þessa velgengni?
„Nú þessi „haröi” og óháöi
fréttaflutningur okkar féll lesend-
um vel I geö, og uppsetningin hef-
ur líka haft mikiö aö segja. Yfir-
leitt held ég aö hafi vériö all-
gáfum eiginlega meö þeim blöö-
um, sem viö seldum út á land.
Póstburöargjöldin voru þaö há,
aö þaö hreinlega borgaöi sig ekki
aö selja út á land.”
Af stjórnmálamönnum
— Nú voru samtimis þér sér-
stakir stjórnmálaritstjórar á
Alþýöublaöinu. Hvernig voru
samskipti þln viö þá?
„Já, Helgi Sæmundsson var rit-
stjóri meö mér framan af, en slö-
an Benedikt Gröndal. Samvinnan
viö þá var góö. Þeir litu aöeins á
sig sem pólitiska ritstjóra og
skiptu sér ekki af almennum
fréttaflutningi. Þetta fyrirkomu-
lag var alger nýjung á þeim
tima.”
— En stjórnmálamennirnir,
áttu þeir þaö ekki til aö reyna aö
hafa áhrif á ritstjórn þina?
„Jú, stjórnmálamenn voru
stundum aö hringja I mig og
spyrja t.d. hvers vegna ræöan
þeirra væri ekki á forsiöu. Þá
svaraöi ég þvi til, aö ég vildi
gjarnan flytja frétt af ræöunni,
e.t.v. væru I henni einhverjir
spennandi hlutir, sem ættu erindi
á forsiöu. En ég vildi ekki birta
ræöur stjórnmálamanna i heild,
og alveg sjálfkrafa, eins og eitt-
hvert guöspjall. Enda vitum viö
þaö báöir,” segir Gisli og kimir,
„aö þaö er aöeins ræöumaöurinn
sjálfur, sem les sllkar ræöur.
Ég var llka oftar en einu sinni
kallaöur fyrir, t.d. beöinn ' aö
koma niöur i stjórnarráö og þá
var veriö aö kvarta yfir frétta-
flutningi blaösins. Þaö var erfitt
aö standa á móti þrýstingi af
þessutagi, en ef ég heföi ekki gert
þaö, þá heföi ég vara ekki sdt
blaöiö.
Nú oröiö eru menn farnir aö
átta sig betur á þessu. Ég tel þá
breytingu, sem þarna hefur oröiö
á, afskaplega mikilvæga. Ef ég
má leyfa mér aö vera ánægöur
meö eitthvaö, sem ég geröi, þá er
þaö aö hafa hjálpaö til aö koma
þessari breytingu i kring.
Sumir framámenn Alþýöu-
flokksins létu mig algerlega I friöi
hvaö þetta snerti, t.d. Eggert G.
Þorsteinsson. Hann var tiöur
gestur á ritstjórnarskrifstofun-
um, og ófeiminn viö aö koma meö
uppástungur. En hann þrýsti
aldrei á meö aö koma slnum
skoöunum I blaöiö. Þess vegna
fékk hann e.t.v. bestu þjónustuna,
af þvi aö viö kunnum aö meta
þetta.”
Hin blöðin
— Tóku hin blööin þessar breyt-
ingar, sem þú stóöst fyrir, upp
eftir Alþýöublaöinu?
„Fyrstu 3-4 árin sátum viö einir
aö breytingunum, viö vorum einir
meö þennan „nýja tón” I blaöa-
mennskunni. Hin blööin tóku ekki
viö sér strax, heldur héldu áfram
þessari islensku blaöahefö. Þau
voru aö mínum dómi „korrekt”
uog deyföarleg.
Siöan fóru hin blööin aö herma
eftir okkur. Indriöi G. Þorsteins-
son fór frá Alþýöublaöinu, eftir aö
honum haföi boöist ritstjóra-
staöa á Timanum. Þá fór Tíminn
aö brölta. Vlsir var eitthvaö aö
fikta viö þetta lika, hann geröi
tvær, þrjár tilraunir, feimnis-
legar, I átt viö þaö, sem viö vor-
um aö gera. Þjóöviljinn var ákaf-
lega andaktugur fyrst, og fussaöi
og sveiaöi mikiö yfir þessum
myndum af sundfatapium. En
svo fór Þjóöviljinn llka aö lauma
• inn þannig myndum. Um
Morgunblaöiö á ég dálltiö erfitt
aö ræöa, en um þessar mundir
var ungur blaöamaöur þar dubb-
aöur upp I ritstjóra, Sú ráöning
byggöist á blaöamennskusjónar-
miöum fremur en pólitískum,
sem betur fer. Þetta var Matthias
Jóhannessen”.
Löng kyrrstaða rofin
,,A þessum tlma var búin aö
vera kyrrstaöa svo lengi I Islensk-
um blaöaheimi, aö þaö var I raun-
inni bara spurningin um aö gera
eitthvaö nýtt. Þaö þurfti eiginlega
bara aö segja „Jæja strákar, eig-
um viö ekki að breyta til?” Svona
einfalt var þaö þá. Nú eru eigin-
lega allir búnir aö gera allar
kúnstir, sem hugsanlegar eru á
þessum vettvangi. Þaö væri
kannski helst eftir aö prófa aö
setja lykt I blöðin.
Ég hef satt best aö segja aldrei
botnaö almennilega i ástæöum
þessarar löngu kyrrstööu. Astæö-
an hlýtur bara aö vera þessi
venjulega feimni viö aö brjóta
heföir.”
Sigga Vigga og fleira fólk
— Þú teiknaöir mikiö I Alþýöu-
blaöiö meöan þú varst ritstjóri.
„Já, ég geröi talsvert af þvl. Ég
haföi gaman af aö gripa I þetta á
kvöldin, þegar ég var kominn
heim. Ég teiknaöi stundum skop-
myndir af sérstöku tilefni, ein-
hvers konar „komment” eba
ádeilu á tiltekna atburöi. Svo var
auövitað Sigga Vigga. Hún varö
til meöan ég var á Alþýðublaö-
inu.” og GIsli dregur fram möppu
meö gömlum teikningum af
Siggu, „Þarna getur maöur séö
hvernig hún þróast. Fyrst var hún
ákaflega ólik sjálfri sér, kubbsleg
finnst mér núna. En þetta lagað-
ist meö æfingunni.”
— Hvar læröir þú ab teikna,
Gisli?
„Mitt myndlistarnám er nú
ekki mikib til ab tala um. Ég hélt
á timabili, þegar ég var ungur, aö
ég nennti ekki I franihaldsnám.
Þá var ég einn eöa tvo mánuöi á
Handiöaskólanum. Svo byrjaöi ég
aftur aö teikna þegar ég kom á
Alþýðublaðiö.”
„ Mér f innst vanta ákaflega m ik-
iö I islenska blaðamennsku meira
af skopteikningum En þaö hefur
ekkertblað hér efni á að hafa sér-
stakan skopteiknara, þvl þetta
yröi aö vera fullt starf, ef vel ætti
aö vera.”
Blaðamennskubakterían
Núer kominn tlmi til aö kveöja.
Ég spyr Glsla aö endingu um
blaöamennskubakteriuna.
— Þú sagöir I viötali viö
Alþýöublaöiö fyrir tlu árum, aö
þú værir aðkomast yfir löngunina
til aö fara aftur 1 blaöamennsk-
una, eftir sex ár annars staöar —
svipaö og reykingamaöurinn,
sem tekst að halda tóbaksbind-
indiö nógu lengi. Nú ert þú aftur
kominn út I blaöamennskuna.
„Já, ég er núna ritstjórnarfull-
trúi á Morgunblaöinu. Eftir ab ég
hætti á Alþýöublaöinu var ég
fulltrúi hjá útvarpinu I tvö ár, ög
siöan kennari. Ég ætlaöi aö nota
timann til að skrifa. En þaö varð
minna úr þvi en til stóö. Kannski
maöur hafi verið oröinn of vanur
þvi aö vinna undir pressu.
Þegar ég var viö kennkluna,
var ég aö reyna aö telja mér trú
um þaö, aö ég gæti losnaö viö
blaöamennskubakteriuna. En
það fór á annan veg. Þessi bakt-
eria er ódrepandi, sá sem einu
sinni hefur ánetjast blaöa-
mennskunni, losnar ekki viö hana
úr blóðinu upp frá þvl.”
Ég kveöGisla. „Ég vona bara
aö ég hafi ekki kjaftaö allt of mik-
iö,” segir hann aö skilriaði. „Nei,
þaö er litil hætta á þvi,” segi ég.
„Það var margs aö spyrja”.
Kjartan Ottósson
(BKStíP
44, 4r|. — f«itn4i|ur 5. ipril 1963 - 10. tbl
r r
r
Afmœliskveöjan meö upprisuletrinu I fyrirsögn, sem segir frá i viötal-
inu.