Alþýðublaðið - 22.12.1979, Blaðsíða 5

Laugardagur .22. desember 1979
5
EfnahagstEllögur Alþýduflokksins lagdar fram
Samræmdar aðgerdir gegn verðbólgu
— Kjaratrygging til hinna lægst launudu án
grunnkaupshækkana
I. Inngangur
Nauösynlegt er meö gjör-
breyttri stefnu og breythim
vinnubrögöum aö ná tökum á
þeim efnahagsvanda — verö-
bólgu — sem ógnaö hefur
islensku efnahagslifi á siöasta
áratug, grafiö undan öryggi
heimilanna, rýrt afkomu og lífs-
kjör þjóöarbUsins, ógnaö at-
vinnuöryggi og haft I för meö
sér ýmiss konar spillingu og
órétt. Til þess aö fá unniö bug á
þessari höfuömeinsemd 1
islensku efnahagslífi þarf rikis-
stjórnin aö setja sér ákveöin og
afmörkuö markmiö og ná
samkomulagi um skýrar og af-
dráttarlausar leiöir aö þeim
markmiöum. Meö samhæföum
og markvissum aögeröum þarf
aö stefna aö umtalsveröum og
augljósum árangri á nægilega
skömmum tlma til þess aö af-
dráttarlaust komi i ljós aö
aögeröir rikisstjórnarinnar skili
raunhæfum árangri.
Þau markmiö sem rikis-
stjórnin þarf aö setja sér I þessu
sambandi eru fyrst og fremst
þessi:
1. aö i árslok 1980 veröi verö-
bólga innan viö 30% og i árs-
lok 1981 innan viö 15%.
2. aö þessu markmiöi veröi náö
án þess aö ógnaö veröi at-
vinnuöryggi og þannig aö
rikisstjórnin tryggi lifskjör
þeirra fjölskyldna sem
lægstar hafa tekjur.
3. Jafnvægi veröi I rikis-
búskapnum og atvinnumálum
meö þvi:
a) aö jafnvægi veröi látiö rikja i
viðskiptum viö iltlönd
b) aö erlendar lántökur auki
ekki skuldabyröi þjóöarinnar
c) aö rilcissjóöur veröi rekinn
hallalaus, og komiö veröi
eftir mætti i veg fyrir árs-
tiöabundnar sveiflur I rikis-
fjármálum
d) aö I atvinnumálum veröi
þess sérstaklega gætt aö
nýting auölinda landsins og
miöanna sé innan eölilegra
marka
e) aö tryggður veröi stööugleiki
og jafnvægi i afkomumálum
helstu atvinnuvega þjóðar-
innar.
n. Leiðir
Þessum markmiöum veröi
m.a. náö meö eftirtöldum aö-
feröum:
1. Rikisfjármál:
a) heildarumsvifum rikisins
veröi stillt ihóf, og skattbyröi
ekki aukin frá þvi sem nú er.
Ariö 1980 veröi jafnframt viö
þaö miöaö aö heildartekjur
rikissjóös fari þeir ekki fram
Ur 28,5% af vergri þjóöar-
framleiöslu miöaö við
verölagsforsendur fjárlaga-
frumvarps fyrir áriö 1980.
b) jafnvægi veröi tryggt i
rekstri rikissjóös meðal ann-
ars meö þvi aö i fjárlögum
veröi áætlaöur mjög veru-
legur greiösluafgangur sem
m.a. sé hægt aö verja til
ófyrirséöra útgjalda slöar á
árinu.
c) gerö veröi ströng greiöslu-
áætlun um innborganir og út-
borganir Ur rikissjóöi, þar
sem mjög ákveöiö veröi
framfylgt þeirri stefnu aö
vinna gegn árstiöabundnum
sveiflum i rikisf jármálum
með þvi m.a. aö fresta öllum
frestanlegum greiöslum
þegar séö þykir aö Utgjöld
rikissjóös stefni veru
lega fram Ur áætlun. Fram-
kvæmdum veröi jafnaö yfir
lengra ti'mabil eftir þvi sem
frekast eru tök á og óviö-
ráöanlegum timabundnum
halla árekstririkissjóösm.a.
mætt meö aukinni fjármögn-
un viðskiptabanka i stað yfir-
dráttar á hlaupareikningum
rikissjóös I Seölabanka.
d) viö gerö fjárlaga veröi
ákvöröún um útgjöld tekin i
kjölfar bindandi ákvaröana
um tekjur þær sem rikis-
syórnin hyggst afla innan
marka þeirra umsvifa rikis-
ins sem ákveöin hafa veriö.
e) sjálfvirkni i útgjöldum rikis-
sjóðs veröi afnumin en þess i
staö gerö áætlun til tveggja
til fjögurra ára um framlög
rikisins til fjárfestingalána-
sjóöa og annarra þarfa i
samræmi viö atvinnuástand
og allar aörar aöstæöur.
f) stofaunum og fyrirtaskjum
rikisins veröi gert aö starfa
sem mest meö sjálfstæöan
flárhag og á eigin ábyrgö
innan marka ákvarðaöra
tekna og lánsfjáröflunar.
Framlag á fjárlögum til ein-
stakra verkefna veröi miöaö
viö fastar fjárupphæöir en
ekki verkáfanga.
g) sú kerfisbreyting veröi jafn-
framt gerö viö afgredöslu
fjárlaga aö lánsfé veröi ekki
eyrnamarkaö til einstakra
þarfa, framkvæmdafram-
lögum einstakra stofnana og
rikisfyrirtækja veröi ekki
skipt niöur á smæstu verk og
verkáfanga og framlögum til
fjárfestingarlánasjóöa veröi
ekki endanlega skipt viö fjár-
lagaafgreiöslu.
2. Skattamál:
a) um áramótin 1980-1981 leysi
viröisaukaskattur söluskatt
af hólmi og leggist á allar
vörur og þjónustu. Tekju-
skattur veröi afnuminn á
næstu þremur árum af
almennum launatekjum ein-
staklinga (meöaltekjur
kvæntra sjómanna, verka-
manna og iönaöarmanna
veröi skattlausar) en stig-
hækkandi tekjuskatti veröi
haldiö á hærri tekjum ein-
staklinga og á fyrirtækjum.
b) fráogmeöáramótum 1980 og
1981 veröi tekin upp staö-
greiðsla beinna skatta.
c) c) áhrif breytinga á óbeinum
sköttum og niöurgreiöslum
veröi tekin út úr visitölu frá
og meö áramótum 1980-1981.
d) frá og meö sama tima veröi
rofin tengsl útsvars og tekju-
skatts og sveitarfélögum
jafnframt fenginn aukinn
réttur til þess aö ákveöa sjálf
skattheimtu sina innan til-
tekinna marka — þar á
meðal um álagningu Utsvars.
e) sérstökum skattadómstól
veröi falin dómsmeöferö
skattbrotamála og skatt-
s vikamál meöhöndluö eins og
önnur brotamál.
3. Peningamál:
a) heildaraukningu peninga-
magns i umferð veröi
ákveöin takmörk sett þannig
aö aukning peningamagns
veröi innan þess er svarar til
verölagsbreytinga á næstu 2
árum. A árinu 1980 fari
aukning peningamagns I
umferö ekki fram úr 27%.
b) innan þessara marka verði
jafnframt sett ákveöin árs-
fjóröungsmörk um aukningu
peningamagns i umferö og
samrýmist þau árs-
fjóröungsmörk markmiöum
um hjöönun veröbólgu I
áföngum.
c) Seölabankinn ákveöi. bindi-
skyldu á fé innlánsstofnana I
samræmi viö þessi mörk.
4. Lánamál:
a) Verötryggingu sparifjár og
útlána veröi komiö á I
áfóngum eins og lög segja
fyrir um.
b) jafnframt veröi lánstimi
lengdur og greiöslubyrði
jöfnuð, þannig aö verö-
trygging fjárskuldbindinga
hafi ekki I för meö sér óeöli-
lega greiöslubyröi.
c) Stuölaö veröi aö eölilegri
lánsviöskiptum meö breyt-
ingu á reglum skattalaga um
meöferö vaxtatekna og
vaxtagjalda meö þeim hætti
aö skattlagning vaxta- og
veröbótatekna veröi endur-
skoöuö þannig aö verðbætur
t.d. af fasteignaskulda-
bréfum verði ekki skatt-
lagöar sem tekjur eins og nú
á sér staö og frádráttar-
bærum vaxtagjöldum veröi
takmörk sett.
d) Lánveitingar Byggingar-
sjóös rikisins og lifeyrissjóða
til húsbygginga veröi sam-
ræmd og húsnæöislán aukin I
áföngum I 80% af byggingar-
kostnaöi i' samræmi viö hús-
næöismálafrumvarp félags-
máiaráöherra.
5. Fjárfestingamál:
a) tryggt veröi aö fjárfesting
beinist I arðbærar fram-
kvæmdir meö þvi aö taka upp
verðtryggingu fjárskuld-
bindinga og raunvexti.
b) heildarhlutfall fjárfestingar
á árinu 1980 og 1981 fari ekki
fram Ur 25% af vergri
þjóðarf ramleiöslu.
c) áhersla veröi lögö á aö dreifa
fjárfestingarframkvæmdum
jafnar yfir framkvæmda-
tlmabil og atvinnusvæði.
d) meö verötryggingu fjár-
skuldbindinga veröi sérstök
áhersla lögö á innlenda fjár-
mögnun og erlendar lántökur
veröi viö þaö miöaöar aö
erlend lán fari ekki fram úr
erlendum kostnaði viö arö-
bærar framkvæmdir og að
afborganir og vextir á næstu
tveimur árum af erlendum
lánum fariekkifram úr 15%
af heildargjaldeyristekjum
þjóöarbúsins.
e) viö val á fjárfestingarverk-
efnum veröi sérstök áhersla
lögö á orkuframkvæmdir,
fiskvinnslu, samgöngur og
iönaö — bæöi samkeppnis-
iönaö og útflutningsiönaö, en
dregiö veröi úr f járfestingu I
landbúnaði, I opinberum
byggingarframkvæmdum og
i fiskiskipum.
6. Atvinnumál:
1. Meö breytingu á lögum um
afnám sjálfvirkra framlaga
Ur rikissjóði og öörum
ráöstöfunum leitist rikis-
stjórnin viö aö tryggja þarfir
atvinnuvega i fjárfestingar-
málum og rekstrarlána-
málum veröi metnar á jafn-
réttisgrundvelli. Sérstök
áhersla verði lögö á atvinnu- f
greinar sem:
a) skila auknum atvinnutæki-
færum og bjóöa upp á góöar
atvinnutekjur.
b) stuðla aö aukinni fram-
leiöslu, aukinni framleiöni og
aukinni þjónustu viö þær at-
vinnugreinar sem fyrir eru i
landinu.
c) nýta innlendar orkulindir
samfara því aö hagnýta sér
erlenda þekkingu og erlent
áhættufé þar sem eölilegrar
varúöar sé gætt og jafnframt
tryggt aö slikur atvinnu-
rekstur lúti ávallt Islenskum
lögum og Islenskum hags-
munum I hvivetna.
2. Landbúnaöarframleiðslan
veröi aölöguö markaös-
þörfum innanlands og miöuö
við eölilega nýtingu land-
gæöa og eölilegar þarfir ein-
stakra markaössvæöa.
Ahersla veröi lögöá aö horfið
veröi frá núverandi offram-
leiðslustefnu en þess i staö
lögö meiri rækt viö aö
bændur geti sótt sér auknar
tekur meö aukinni hag-
ræðingu I búrekstri og auk-
inni hagnýtingu hliðar- og
aukabúgreina. Sjálfvirk
verðábyrgð á útfluttum land-
búnaöarafuröum veröi
afnumin I áföngum og eftir-
leiöis veröi veröábyrgö
aöeins veittaö þvi marki sem
svarar til eölilegra fram-
leiöslusveiflna innan af-
markaöra bUgreina. Verö-
ák vöröunarkerfi land-
búnaöarafuröa veröi breytt
þannig, aö eölileg skil veröi
milli framleiöenda annars
vegar og vinnslu- og dreif-
ingaraöila hins vegar.
3. Fiskveiöar: Meö markvissri
stjórn fiskveiöa veröi
byggöur upp hrygningarstofn
þorsks og jafnvægi haldiö 1
nýtingu allra fiskistofna.
Aflajöfnunargjald veröi tekiö
upp til veröjöfnunar milli
fisktegunda. 1 samráöi viö
hagsmunaaöila i sjávanít-
vegi veröi leitaö nýrra leiöa
til fiskveiöistjórnunar sem
m.a. miðist viö aö dregiö
veröi úr kostnaöi viö fisk-
veiðar.
4. Orkumál: Lokiö veröi viö
hringtengingu veitusvæöa og
breytt um vinnuaöferðir viö
val virkjana og virkjana-
staöa, þannig aö áöur en
ákvöröun veröi tekin um
næstu virkjanir liggi fyrir
arösemisathuganir og kostn-
aöarútreikningar á æski-
legum virkjunarkostum svo
og markaösþörf aöliggjandi
orkumarkaöa og möguleg
orkusala. Tryggt veröi örugt
orkuframboö á öllum orku-
svæöum og sambærilegt
heildsöluverð á raforku um
landiö allt. Ráöstafanir veröi
geröar til þess aö draga
tafarlaust Ur mun á hitunar-
kostnaöi.
Haldið veröi áfram
uppbyggingu á orkufrekum
iönaöi, sem boöiö geti há laun
og markaösöryggi. 1 þvi -
sambandi veröi leitaö eftir
hvoru i senn: alþjóölegri
tækniþekkingu og erlendu
áhættuf jármagni, en þó
þannig aö viökomandi fyrir-
tæki lúti ávallt islenskum
lögum.
5. Oliumál: Ahersla veröi lögö á
aö afla nýrra og hagkvæmari
innkaupasamninga á dlu-
aðfóngum.
Stofnaö veröi sérstakt inn-
flutningsfyrirtæki fyrir ollu-
vörur meö aöild rikisins og
ollufélaganna og birgðarými
I landinu veröi stóraukiö.
Island gerist aöili Alþjóöa-
orkumálastofnunarinnar.
6. Iönaöarmál: Ahersla veröi
lögö á uppbyggingu almenns
iönaðar sem gegni því hlut-
verki aö taka viö þvi aukna
vinnuafli sem koma mun á
vinnumarkaö á næstu árum.
Iönaöur njóti eölilegrar sam-
keppnisaöstööu, en áhersla
sé lögö á aö hann þróist við
eðlilegar aöstæöur þannig aö
slikur iönaöur veröi þjóöar-
búinu lyftistöng.
7. Þjóðareign náttúruauölinda:
Til þess aötryggja nýtingu Is-
lenskra auölinda i þágu
þjóðarheildarinnar veröi sett
lög um aö orka fallvatna
ásamt djúphita i jöröu teljist
alþjóöareign. Jafnframt
veröi almenningi veittur
frjáls og óhindraöur
aögangur aö afréttum og
óbyggöalöndum til Iþrótta og
Utiveru og þau afréttarlönd
sem skýlaus eignarheimild
einstaklinga eða félaga
liggur ekki fyrir á, veröi úr-
skuröuö almotningseign.
7. Kjaramál
1. Stefnt veröi aö samræmdu
launakerfi er taki til allra
samningsaöila ASl, BSRB og
BHM. Viö gerö sliks sam-
ræmds launakerfis skal lögö
áhersla á aö koma á fót ein-
faldara launakerfi þar sem
glöggt megi marka raun-
verulega umsamin launakjör
einstakra launahópa.
2. Rikisstjórnin beiti sér fyrir
þvl aö kjarasamningar geti
fariö fram samtlmis fyrir
alla aöila vinnumarkaöarins
oghafisama gildistlma. I þvi
sambandi auöveidi tæknilega
Utfærslu samningageröar og
veiti sam ningsaöilum
upplýsingar og hagræna
aöstoö.
3. Þar sem ljóst er aö vixlhækk-
anir kaupgjalds og verölags
hafa ekki skilaö launþegum
ööruen aukinni veröbilgu og
hafa haft þau áhrif aö
íslendingar hafa dregist
aftur úr nágrannaþjóöum i
llfskjörum veröi horfiö frá
leið innantomra peninga-
launahækkana og leitaö
nýrra úrræöa til aö tryggja
raunverulegan kaupmátt
launa.
4.Vegna ríkjandi aöstæöna i
þjoöarbúskapnum er einsýnt
aö ekki er svigrúm til al-
mennra grunnkaupshækk-
ana. Rlkisstjórnin marki þá
stefnu aö ganga ekki til
neinna sllkra samninga sem
aöeins heföu I för meö sér
skammvinnar peningalauna-
hadckanir en þeim mun lang-
vinnari veröbólguáhrif og
ógnun viö almennt atvinnu-
öryggi. Þótt ljóst sé, aö kjör
þjóöarinnar muni fyrirsjáan-
lega skeröast á næstu
mánuöum ,telur rikisstjórnin
óhjákvæmilegt aö verja
hagsmuni þeirra heimila
sem lægstar tekjur bera úr
býtum og mun gera þaö meö
eftirtöldum ráöstöfunum:
a) meö hækkun skattfrelsis-
marka tekjuskatts, þannigaö
heildarskattbyröin hjá ein-
staklingum lækki frá þvi sem
hún var á árinu 1979 og sú
lækkun komi fyrst og fremst
fram hjá lágtekjufólki og
þeim sem hafa lágar meöal-
tekjur.
b) meö auknum stighækkandi
fj ölskyldubótum eftir fjöl-
skyldustærö.
c) með hækkun á ellillfeyri,
tekjutryggingu og þeim bóta-
greiðslum almenna-
trygginga, sem sérstaklega
eru sniönar viö þarfir þeirra
tekjulægstu.
d) meö ákvöröunum um
almenna lágmarkstekju-
tryggingu og beinum greiösl-
um úr rlkissjóöi til aö brúa
bil milli rauntekna. fjöl-
skyldna og skilgreindra lág-
markstekna i þjóöfélaginu.
e) meö umbótum I húsnæöis-
málum, lifeyrisréttinda-
málum, starfsumhverfis-
málum, vinnuverndarmálum
aöbUnaðarmálum á vinnu-
staö, i öldrunarmálum og i
réttindamálum þeirra sem
búa viö skerta starfsorku.
f) meö þvi aö lögleiöa frumvarp
um eftirlaun aldraöra og
samræmt lifeyrisrettind? -
kerfi fyrir alla landsmenn .
1 þessu skyni veröi vanö
a.m.k. 10 milljöröum króna,
sem veröi mætt meö almennum
aöhaldsaögeröum og beinum
tekjutilfærslum milli sam-
félagshópa.
8. Verðlagsmál
1. Fiskverö og búvöruverö
hækki innan sömu marka og
laun veröa ákveöin.
2. NUverandi reglum um
hámarksál agningu og
óbreytt verðlagseftirlit veröi
haldið þar sem einokunar-
verömyndunar gætir. Uppl-
ýsingaþjónusta viö
almenning veröi aukin og
sérstik lög sett gegn einokun
I verslúnar-og þjónustustarf-
semi.
3. I samkeppnisgreinum veröi
verölagseftirliti fyrst og
fremst beint aö innflutnings-
verölagi á sama tíma og
hámarksálagning veröi
afnumin i tilraunaskyni t.d.
til tveggja ára. Mjög ströngu
eftirliti veröi beitt gegn
umsaminni hækkun inn-
flutningsverös og umboðs-
þóknunum aö viölögöum
þyngstu viöurlögum.
4. Verölagningaraöferöum viö
útselda vinnu verði alfarið
breutt m.a. til þess aö
tryggja hag neytenda og -
skapa eðlileg skil milli meist-
ara og sveina. Bannaö veröi
aö ákveönar veröi meö ein-
hliöa samþykkt tiltekinna
félaga, aö lögö séu á kaup-
endur útseldrar vinnu hvers-
konar kvaöir og gjöld, sem
ekkierubeinafleiöing af viö-
skiptum verksala og verk-
kaupa.
5. A næstu tveimur árum veröi
hækkunum á veröi á inn-
lendum vörum og þjónustu
sett ákveöin mánaöarleg
mörk sem miðist viö sam-
fellda hjöönun veröbólg-
unnar. Hækkun á allri opin-
berri þjónustu veröi haldiö
innan viö þessi mörk.