Alþýðublaðið - 19.01.1980, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 19. janúar 1980.
Pólitískt hlutkesti
^ t jórnarmyndunartilraunir
flokksforingjanna taka nú á sig
æ kostulegri myndir. Þaö nýj-
asta er aö velja forsætisráö-
herraefni meö þvi aö kasta upp
á þaö. Þettaerkannskiekki vit-
lausari regla en hver önnur.
Þetta geröist á þsngflokksfundi
Alþýöubandalagsins fyrr i vik-
unni.
Þar sem svo vill til, aö for-
maöur Alþýöubandalagsins og
varaformatkir sitja hvorugur á
þingi, virtist fyrirfram augljóst,
aö formanni þingflokks Alþýöu-
bandalagsins, Ragnari Arnalds,
yröi falíö aö veita stjórnar-
myndunartilraunum Alþýöu-
bandalagsins forystu. Stjórnar-
myndun er viöfangsefni þing-
flokka. Ragnar Arnalds var á sl.
hausti kjörinn formaöur þing-
flokksins.
Gamli kommakjarninn I Al-
þýöubandalaginu virtist þó ekki
geta unnt Ragnari þessa hlut-
skiptis. Krónprins gamla kjarn-
ans er Svavar Gestsson. Tillaga
um aö Svavar Gestsson stýröi
stjórnarmyndunarviöræöum af
hálfu Alþýöubandalagsins klauf
þingflokkinn í tvennt. Þrátt
fyrir endurteknar atkvæöa-
greiöslur skildu þeir Ragnar og
Svavar jafnir. Einn þingmaöur,
aö sögn Geir Gunnarsson fékkst
ekki til aö greiöa atkvæöi. Þá
var gripiö til hlutkestis. Svavar
Gestsson er þvi tilvonandi for-
sætisráöherra Islendinga skv.
hlutkesti.
E n þaö er ekki nóg aö vera til-
vonandi forsætisráöherra skv.
hlutkesti. Ritstjórar Morgun-
blaösins höfundar kenningar-
innar um hinar „sögulegu sætt-
ir” Sjálfstæöisflokks og Alþýöu-
bandalags, hafa lýst þeirri
skoöun sinni, aö „enginn lýö-
ræöisflokkanna þriggja geti tek-
iö þátt I rikisst jórn undir forsæti
Svavars Gestssonar eöa annars
Alþýöubandalagsmanns”. Rök-
in fyrir þessu eru sögö þau, aö
Alþýöubandalagiö telji sig
Marxiskan flokk (sem þaö er aö
vfsu ekki) og að þaö sé á móti
þvíþjóöskipulagi.semviö búum
við. Þaö sé minnihlutaflokkur,
sem hafi aö stefnumarki, aö
koma á fót Marxisku þjóöskipu-
lagi hér á landi. Alþýöubanda-
lagiö sé andvigt utanrikisstefnu
Islendinga, þ.e. andvigt aöildaö
Atlantshafsbandalagi og varn-
arsamningi við Bandaríkin. Þaö
geti þess vegna ekki tekiö aösér
forstööu rikisstjórnar, sem fylg-
ir þessari utanrikisstefnu. Aör-
ar þjóöir, sem samskipti eigi viö
Islendinga, muni ekki treysta
slikri rfkisstjórn. Forsætisráö-
herra geti ekki verið i andstöðu
viö utanrlkisstefnu stjórnar
sinnar.
Af þessu tilefni er réttaö taka
þaöskýrt fram, aö Morgunblaö-
ið talaöi ekki I umboöi Alþýöu-
flokksins. Forseti Islands, hefur
falið einum þingmanna Alþýðu-
bandalagsins, aö gera tilraun til
stjórnarmyndunar. Þá ákvörö-
un forseta Islands má gagn-
rýna, en á allt öörum forsend-
um. Fari svo, aö Svavari Gests-
syni takist að leggja fram
stefnuskrá, sem getur oröiö
samstarfsgrundvöllur viö aöra
flokka, hefur hann nákvæmlega
jafn mikinn rétt á þvi aö gerast
forsætisráöherra, og veita rikis-
stjórn forstööu, og t.d. Geir
Hallgrimsson. Atkvæöi kjós-
enda Alþýöubandalagsins eru
alveg jafn gild og atkvæöi ann-
arra Islenzkra þegna. Islenzkir
alþingismenn njóta I þessum
efnum allir sömu réttinda. Ot-
lendingar hafa enn sem komið
er ekki atkvæöisrétt á Islandi.
Vonandi verður svo áfram.
Ef Alþýðuflokkurinn getur
ekki sætt sig viö aö Svavar
Gestsson, Ragnar Arnalds, eöa
einhver annar Alþýöubanda-
lagsmaður, sem flokkur þeirra
tilnefnir til starfans, veröi for-
sætisráðherra i rikisstjórn sem
Alþýðuflokkurinn á aöild að, —
þá er þaö ekki vegna þess, aö
þessir menn eru Alþýöubanda-
lagsmenn. Það er þá vegna þess
aö Alþýöuflokkurinn getur ekki
sætt sig viö þá stefnu, sem þess-
ir menn boöa, og vilja fylgja i
framkvæmd. Alþýöubandalagiö
hefur ekki minnzt á utanrikis-
mál I þessum stjórnarmyndun-
arviöræöum. Það hefur aldrei
gert þau mál aö skilyröi fyrir
stjórnarþátttöku, né aö fráfar-
aratriöi úr rikisstjórn. Hins
vegar hefur Alþýöubandalagið
hingaö til verið ófáanlegt til aö
setja fram stefnu i efnahags-
málum, sem gæti oröiö svo
mikiö sem umræöugrundvöllur
fyrir traustu stjórnarsamstarfi
viö aöraftokka. Um þaö snúast
yfirstandandi stjórnarmyndun-
arviöræöur. Ef Alþýöubanda-
lagið vill einangra sig i islenzk-
um stjórnmálum, þá gerir þaö
svo skv. eigin ákvöröun — en
ekki annarra.
—JBH
mottó_______________________
„Ég fyrirlít skodanir þínar — en
ég mun berjast til sídasta blóð
dropa fyrir rétti þínum til ad
halda þeim fram”
—Voltaire (um Rousseau)
Stjórnarmyndunarvidræður 1
ast á. Fjármagns til þessara
fjárleiöniaukandi aögeröa á aö
afla meö auknu lánsfé Koma á
upp sérstökum sparnaöarnefnd-
um i fyrirtækjum, til þess aö
vinna aö rekstrarhagræöingu.
Gert er ráöfyrir þvi, aö til fækk-
unar starfsmanna geti komiö og
ber þá aö tryggja þeim sam-
bæritegstörfá öörum vettvangi.
Verðlagsmál
Verölag veröi bundiö með lög-
um. Frá 1.2.1980 til 30.04 veröi
óheimilt aö samþykkja nema
6% hækkun. Frá 1.5. til 30.11
1980 veröi miöaö viö 5% há-
mark. Þó er undanþága fyrir
þau fýrirtæki og stofnanir, sem
ekki hafa fengiö afgreiöslu á
veröhækkunarbeiönum sfnum
undanfarna 6 mánuöi.
Niöurfærslu verölags á þvi
næst aö tryggja meö lækkun
flutningsgjalda, vátryggingar-
kostnaöar, bankakostnaöar og
lækkun verzlunarálagningar.
Enn fremur segir: „aö rlkisút-
gjöld veröi lækkuö nokkuö”, en
þaöer díkinánar skilgreint. Þá
segir aö aörir þættir verölags-
mála lækki einnig „eftir nánari
ákvöröun”. Lækkunin á aö
nema frá 5-10% „eftir nánari
ákvöröun”.
Þessu til viöbötar er stefnt aö
þvi aö stórauka niöurgredöslur
frá þvi sem nú er. Niöurgreiðsl-
ur eiga siöan aö nema sama
hlutfalli búvöruverös Ut allt áriö
1980.
Sunnudaginn 20. janúar kl. 14.55
veröur fluttur 3..þátturinn Ur
ftokknum „Stjórnmál og glæpir”
og nefnist hann „Trujillo,
moröinginn i sykurreyrnum”.
Höfundur er Hans Magnus
Enzensberger,en Viggo Clausen
hefur búiö þáttinn til útvarps-
flutnings. Þýöinguna geröi Torfey
Steinsdóttir, en Gisli Alfreösson
er stjórnandi. Flytjendur eru:
Arni Tryggvason, Erlingur
Glslason, Benedikt Arnason,
Jónas Jónasson, Hjörtur Pálsson
og GIsB Alfreösson. Flutningstimi
er 70 mi'nútur.
Lækkun
kostnaðar í
atvinnurekstri
Til aö auövelda fyrirtækjum
og stofnunum aö standa undir
lækkun Utsöluverös og þjónustu-
gjalda á aö draga Ur kostnaöi i
atvinnurekstri meö afnámi
launaskatts (5,5 milljaröa
tekjumissir rikissjóöa) og lækk-
un vaxta I áföngum á árinu 1980
um 5% frá 1. marz og 5% frá 1.
ágUst. Ekki kemur fram meö
hvaöa hætti tryggja á bygg-
ingarsjóði rfkisins tekjustofna i
staö launaskattsins, en hann er
veigamikill tekjustofn skv. hinu
nýja húsnæðismálafrumvarpi
MagnUsar H. Magnússonar.
Kjaramál
1 kjaramálum eru megin
atriöin tvö: Annars vegar sex
milljaröa „félagsmálapakki”
sem verja skal til byggingar
verkamannabústaöa og leigu-
IbUöa, dagvistunarstofnana og
hjúkrunar- og dvalarheimila
fyrir aldraöa. Hins vegar er
gert ráö fyrir óbreyttri visitölu
launa. Ekki er ljóst, hvort þetta
ber aö skilja þannig aö staöiö
veröi á móti grunnkaupshækk-
unum.
Þá er gert ráö fyrir hækkun
lifeyrissjóöstrygginga Al-
mannatrygginga um 7-10% aö
raungildi, á næsta ári og aö
frekar veröi gengið til móts viö
B.S.R.B. um aukinn samnings-
og verkfallsrétt.
Fyrir tæpum 20árum fannst lik
f farangursgeymslu bils skammt
frá höfuöborg Dóminikanska
lýöveldisins á Karibahafi. Þetta
heföi samt ekki þótt i frásögur
færandi ef ekki heföi veriö þarna
kominn sjálfur Trujillo, einræöis-
herrann sem haföi arörænt og
kúgaö þjóö sfna I 30 ár. Hann
kallaði sig ýmsum fögrum
nöfnum, svo sem „velgeröar-
mann fööurlandsins”, en þjóöin
valdi honum annaö nafn og
óglæsilegra: „Moröinginn I
sykurreyrnum”.
Landbúnaðar
mál
Þar er einungis gert ráö fyrir
auknum lántökum til aö bæta
bændum óverötryggðan Utflutn-
ing landbúnaöarafurða frá
verölagsárinu 1978-79, auk sér-
stakrar lánsútvegunar til
Bjargráöasjóös.
Nýtt Efnahags-
ráðuneyti
Gerö er tillaga um nýtt efna-
hagsmálaráöuneyti og um sér-
stakt áætlunarráð. Efnahags-
ráöuneytiö á aö taka viö ýmsum
verkefnum, sem nú er sinnt i
fjármálaráöuneyti, viöskipta-
ráöuneyti, bönkum, Fram-
kvæmdastofnun og Þjóöhags-
stofnun, Aætlunarrdöiö á aö
vera skipað af ríkisstjórninni.
Hlutverk þess á aö vera „aö
farayfir og samhæfa” atvinnu-
vegaá ætlanir, fjárfest-
ingaráætlanir, lánsfjáráætlun
og þjóöhagsáætlun auk tillögu-
geröar um stýringu peninga-
mála.
Þáergertráöfyrir sérstökum
sparnaöarúttektum á einstök-
um stofnunum, fyrirtækjum og
atvinnugreinum. I þvi skyni
skal setja á stofn sparnaðar-
nefndir I rlkisfyrirtækjum og
stofnunum. Tekiö er undir kröf-
ur um aö forstööumenn opin-
berra stofnana og ráðuneyta
veröi aöeins ráönir til nokkurra
ára í senn.
Þá eru Itrekaöar tillögur um
endurskipulagningu oli'uverzl-
unar og fækkun tryggingarfé-
laga.
Lagt er til aö opinberir aðilar
auki kaup á innlendri vöru og
þjónustu. Innlendum tilboöum
skal tekiö fremur en erlendum,
þótt þau séu óhagkvæmari sem
nemur 10-15% af innkaupsveröi.
Verzlunar- og innflutnings-
leyfi skal ekki endurnýja, nema
aö uppfylltum ströngum skil-
yröum og aö fengnum meömæl-
um gjaldeyriseftirlits og verö-
lagsstofnunar.
Ottekt fari fram á vöruflutn-
ingum til landsins!
Verðlagsmál
Horfiö veröi frá prósertu-
álagningu. Sett veröi á laggirn-
ar tölvumiöstöö verzlunarinnar,
og greiöi verzlunin sjálf kostnaö
viö rekstur hennar. Innkaupa-
stofnun ríkisins veröi efld.
Stofnuö veröi sérstök fasteigna-
sala rikisins og skapaöur laga-
grundvöllur til þess aö sveitar-
félög geti starfrækt fasteigna-
þjónustu. Lyfjasala veröi þjóö-
nýtt.
Skattamál
Sjúkratryggingagjald ^ veröi
fellt niöur og þaö samræmt
tekjuskatti. HUsaleiga veröi
frádráttarbær frá skatti. Staö-
greiöslukerfi skatta veröi komiö
á frá áramótunum 1980-1981, en
álagning viröisaukaskatts veröi
athuguö meö hliösjön af er-
lendri reynzlu.
Framhald
málsins
Meöan tillögur þessar eru I at-
hugun hjá viöræöunefndum
flokkanna. og liggja til umsagn-
ar hjá þjóöhagsstofnun, telur
Albvöublaöiö ekki timabært aö
leggja á þær heildarmat. Nægir
að segja aö tillögurnar um
fyrstu aögeröir eru i litlu frá-
brugönar þeim skammtímaráö-
stöfunum, sem Alþýöubanda-
lagiö einkum beitti sér fyrir I
byrjun september 1978. Reynsl-
an af slikum millifærsluaögerö-
um var þá ekki góö. NU eru aö-
stæöur aö þvl leyti verri, aö viö
höfum oröiö fyrir alvarlegum
viöskiptakjaraáföllum og uppi
eru kröfur um almenna grunn-
kaupshækkun, sem ekki var
haustiö>78. Þá erá þaö aö benda
aö þær fjáröfiunarleiðir sem
Alþýðubandalagið leggur til að
farnar verði, þ.e. aukin skatt-
heimta á fyrirtæki og einstak-
linga, hvilirnú á veikari grunni
en þá. Ýmislegt I þessum tillög-
um er afar loöið, sbr. kaflana
um landbúnaðarmál og kjar-
amál. Aö verulegu leyti boöa
þessar tillögur heföbundinn leik
meö visitölu, t.d. meö auknum
niöurgreiöslum og lögbundinni
verðstöðvun, þannig aö viöleitn-
in felst fremur I þvi aö fela af-
leiöingar verðbólgunnar til
skamms tlma, fremur en aö
ráöast aö rótum hennar. Meöan
ekkert er sagt um fiskveiöi-
stefnu I tillögunum hvila sett
markmið um framleiöniaukn-
ingu I fiskvinnslu á veikum
grunni. Aö ööru leyti er þess aö
vænta, aö umræöur um tillög-
urnar skýri betur ýmis atriði,
sem þarnast greinilega nánari
skýringa.
-JBH
VSÍ
endasambandiö sendi frá sér I
gær.
Samþykkt VSI er æriö mdt-
sagnakennd t.d. er I einu oröinu
lýst vilja til viöræðna og I hinu
aftekiö aö ræða kröfur ASl.
Kröfúr VSlum stórfellda kjara-
skeröingu eru I hróplegri mdt-
sögn viö þaö heildarmat Vinnu-
veitendasambandsins á efna-
hagslegum aöstæöum sem fram
koma I samþykktinni.
Viöræöunefnd ASI Itrácar fram
settar kröfur Alþýöusambands-
ins og óskar eftir fundi þar sem
sjónarmiðin fáist betur skýrö.
f.h. v i ö r æ ö u n ef n d a r
Alþýöusambands Islands,
Ásmundur Stefánsson,
framkv.stj.
Menningar-
sjóður Norður-
landa velur
listaverk:
íslenskt
veggteppi
vard ffyrir
valinu
Stjórn Menningarsjóös Noröur-
landa ákvaö á sinum tíma aö
verja allt aö 50 þús. danskra
króna til þess aö kaupa listaverk -
handa Menningarmálaskrif-
stofunni i Kaupmannahöfn frá
aöildarlöndum sjóösins. Var for-
stjóranum, Klas Olofsson, og
ráöuneytisstjóra danska mennta-
málaráöuneytisins, Ole Perch
Nielsen, faliö aö annast fram-
kvæmd málsins. Eftir athugun
töldu þeir hentast aö velja eitt
listaverk og ákváöu aö leita eftir
aö fá geröa veggábreiöu á
Islandi. Var sú tilhögun sam-
þykkt á fundi sjóðstjórnar sem
haldinn var I Boras i Svlþjóö 12 og
13. júni 1978. Var Asgeröur BUa-
dóttir slöan ráöin til aö leysa
þetta verk af hendi. Afhenti As-
geröur veggteppiö viö athöfn I
fundarsal Norrænu menningar-
málaskrifstofunnar I Snaregade
101 Kaupmannahöfn mánudaginn
17. þ.m. að viöstaddri stjtíöstjórn-
inni, sendiherrum Noröurlanda i
Kaupmannahöfn o.fl. Ásgerður
segir svo um teppiö:
„Vefnaðinn kalla ég „Þar sem
eldurinn aldrei deyr”. Nafniö er
tvíþætt, og helgast annar þátt-
urinn Islandi, þar sem eldurinn
undir býr, en hinn er 1 symbólskri
merkingu, um þann eld eöa afl-
gjafa sem Menningarsjóöur
Noröurlanda á aö vera og er I nor-
rænni list og menningu”.
Asgeröur mun taka þátt i
sýningu listamannahópsins
„Koloristerne” I Kaupmannahöfn
5. janUar n.k. og sýna þá m.a.
þetta veggteppi.
Aft skilja 5
sem hún hefur kosið sér, —
komi sér saman um starfhæfa
rlkisstjórn — sem fær sé um aÖ
takast á viö þann mikla efna-
hagsvanda sem viö blasir og af-
greiða mörg mikilvæg mál sem
fyrir Alþingi liggja. Veröur aö
vona aö þingmenn bregöist ekki
þjóöinni í því efni.
Úr flokkstarfinu
Akureyr ingar.
Bæjarmálafundur veröur I
Strandgötu 9 kl. 20: 30, ménudag-
inn 21. janúar.
Öskjuhlíðarskóli
óskar eftir dvalarheimilum fyrir
nemendur timabilið 1.2, 1980—31. 5. 1980.
Upplýsingar i skólanum alla virka daga i
sima 23040.
Trujillo moröinginn í sykur
reyrnum