Alþýðublaðið - 19.01.1980, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 19. janúar 1980.
Mismunun í húshitunarmálum:
Á ad styrkja útgerd
fiskiskipa frekar en
r
útgerd heimilanna?
Eins og flestum setti aö
vera kunnugt rikir ófremd-
arástand i hdshitunarmál-
um á þeim svæöum þar sem ekki
eru hitaveitur eöa f jarvarmaveit-
ur. Sem dæmi má taka, aö þaö
tekur tvær vikur aö vinna fyrir
ársnotkun útgjalda tii hdshitunar
i Reykjavik miöaö viö verölau
21.12.1979 en 14,8 vikur aö vinna
fyrir samsvarandi útgjöldum á
tsafiröi miöaö viö gasoliunotkun,
er þá oliustyrkurinn margum-
talaöi reiknaöur inni dæmiö. Þaö
hljóta allir aö sjá aö slikt er óviö-
unandi fyrir hina siöarnefndu.
Þaöskaitekiö fram, aö tsafjöröur
er aöeins tekinn sem dæmi fyrir
þá heild sem býr viö svipaöar eöa
sambærilegar aöstæöur.
t nýUtkominni skýrslu frá
Fjóröungssambandi Vestfjaröa
erþessum málefnumgerö nokkuö
itarleg skil. Skýrslan inniheldur
athugun á upphitunarkostnaöi
ibUöarhúsnæöis á Isafiröi meö
gasolíu, samanboriö viö heitt
vatn og rafmagn. Athugunin er
viö þaö miöuö, aö leiöa i ljós
upphitunarkostnaö ibúöarhUs-
næöis á Isafiröi, þar sem olla er
hitagjafinn boriö saman viö til-
svarandi orkumagn á verölagi i
heitu vatni hjá Hitaveitu Reykja-
vikur og raforku hjá OrkubUi
Vestfjaröa og Rafmagnsveitu
Reykjavikur. 1 samanburöinum
er i öllum tilfellum sleppt mæla-
leigu viöhaldi og f jármagnskostn-
aöi og einnig raforkukostnaöi
fyrir kynditæki og vatnsdælu þar
sem hitaö er meö oliu en þessi út-
gjöld eru mun hærri þar sem not-
uö er olia heldur en aörir orku-
gjafar.
I samanburöinum er gasoliu-
notkun miðuö viö 7200 litra af oliu
á ári, eöa sem svarar notkun viö-
miöunarfjölskyldu (4,12 meölim-
ir). Viö umreikning milli orku-
gjafa er 1 litri af gasoliu látinn
jafngilda 6,35 kwst og 1 rúmm. af
heitu vatni látinn jafngilda 49
kwst. Þá er i samanburöarút-
reikningum miöaö viö 40 stunda
vinnuviku.
Helztu niöurstööur saman-
buröarins fara hér á eftir.
19 földun
kostnadar
olíuhitunar
Helztu niðurstöður
1. Oliunotkun á tsafiröi minnkaöi
úr 6.034.136 litrum 1973 i
5.332.975 litra 1978, eöa um
11.6%. A sama tima fjölgaöi
oliunotendum um 3 en fækkaöi
hlutfallslega miöað viö Ibúa-
fjölda úr 98% I 95%.
2. Upphitunarkostnaöur meö oliu
var á tsafiröi miöaö viö verðlag
1. júli 1973 og oliumagn 1973, kr.
31.980.929 en miöaö viö oliu-
notkun 1979 og verölag pr. 21.
des. 1979, er árskostnaöur viö
oliuhitun kr. 614.541.488, þegar
olíustyrkurinn hefur veriö
dreginn frá, — eöa rúmlega 19-
faldast.
3. A sama timabili varö hækkun á
sambærilegu orkumagni I heitu
vatni hjá Hitaveitu Reykjavik-
ur úr kr. 14.279.863 I kr.
83.160.294 eöa 5,8-faldaöist.
4. A tfmabilinu 1. marz 1973 til 21.
desember 1979 hækkaöi
gasoliuverö, aö frádregnum
oliustyrk, úr kr. 5.30 I kr. 114.02
pr. litri, eöa 21,5-faldaöist.
A sama tima hækkaöi timakaup
verkamanna i fiskvinnslu á
tsafiröi úr kr. 135.70 I kr. 1.391,
þ.e. 10,3-faidaöist.
5. Verkamaöur I fiskvinnu á tsa-
firöi þurfti aö greiöa 8 vikna
dagvinnulaun fyrir gasoliu til
upphitunar á fjölskyIdulbúö
(4,12 meöl.) miöaö viö kaup-
gjald og gasoliuverö pr. 1. júll
1973, 11,5 vikna dagvinnulaun
miöaö viö kaupgjald og gas-
oliuverö, aö frádregnum oliu-
styrk, pr. 21. desember 1979.
Tilsvarandi hlutfallstölur af
árslaunum fyrir dagvinnu eru
sem hér greinir: 1. júli 1973
15,4%. 1. marz 1979 22,1% og 21.
desember 1979 28,5%.
6. Heföi oliunotandi meö fyrr-
greint kaup og vinnutima átt
þess kost áö kaupa tilsvarandi
orku Iheitu vatni áverðlagi sem
gilti hjá Hitaveitu Reykjavikur
á tilgreindum viömiöunartim-
um, heföu 3,5 vikna dagvinnu-
laun nægt fyrir ársnotkun miö-
aö viö 1. júli 1979,, 2,5 vikna
laun miöaö viö 1. marz 1979, og
2ja vikna laun miöaö viö 21.
desember 1979.
7. Mismunur á orkukostnaöi fyrr-
greindra tveggja orkugjafa er
þvi sem hér greinir: Verðlag 1.
júii 1973 4,5 vinnuvikur eöa
8,7% af árslaunum. Verölag 1.
marz 1979 9 vinnuvikur eöa
17,3% af árslaunum. Verölag
21. desember 1979 12,8 vinnu-
vikur eöa 24,6% af árslaunum
verkamanns i fiskvinnslu,
miöaö viö 40 klukkustunda
vinnuviku. Er þá búiö aö draga
frá oliustyrk á þeim tima, sem
hann var i gildi.
Tilsvarandi hlutfall (24.6%) af
árslaunum I 30. launaflokki
B.S.R.B., 3ja þrepi, I desember
1979, er kr. 1.896.663.
8. Sé tekiö meöaltal af tveimur
algengustu rafhitunartöxtum
hjá Orkubúi Vestfjaröa, (sjá
töflu nr. 2) mundi sambærileg-
ur orkukostnaöur pr. notanda
veröa kr. 146.096 miðað viö 21.
desember 1979, en oliu-
kostnaöur, aö frádregnum oliu-
styrk, kr. 199.110. (sjá töflu nr.
1) Raforkukostnaöurinn er þvi
73,4% af niöurgreiddu oliu-
veröi, eöa sem svarar 10.8 dag-
vinnuvikum á ári, en þaö er
20.8% af ársiaunum fyrir 40
stunda vinnuviku.
9. S.é miðaö viö gjaldskrá Raf-
magnsveitu Reykjavikur
mundi sambærileg orka kosta
90.929 pr. notanda á ári, eöa
45,7% af oliuveröi, aö frádregn-
um oliustyrk eöa sem svarar
6,7 dagvinnuvikum, sem er
12,9% af árslaunum fyrir 40
stunda vinnuviku.
10. I töflu nr. 3 er orkuverð um-
reiknaö I kwst-verö. Miöaö viö
verölag 21. desember 1979 er
veröið sem hér greinir pr.
kwst:
Fullt gasoliuverö kr. 24.45.
Gasoliuverð, aö frádregnum
oliustyrk, kr. 17.96. Heitt vatn
frá Hitaveitu Reykjavikur kr.
2,43. Rafmagn frá Orkubúi
Vestfjaröa (meöalverö) kr.
13.18. Rafmagn frá Rafmagns-
veitu Reykjavikur kr. 8.20.
11. 1 töflu nr. 4 er upphitunar-
kostnaöur meö oiiu á tsafiröi
borinn saman viö ráöstöfunar-
tekjur þeirra, sem nota oliu til
upphitunar. Þar sézt, aö miöaö
viö verö á gasoliu, 1. júli 1973
hefur oiiukostnaöur numiö
5,6% af ráöstöfunartekjum, en
heföi veriö 2,5% ef tilsvarandi
orka heföi fengizt á veröi sem
gilti á sama tima hjá Hitaveitu
Reykjavfkur.
Mibaö viö gasoliuverö 1. marz
1979 aö frádregnum oliustyrk,
voru tilsvarandi hlutfall 10% og
2,1%, en miðab viö gasoliuverö
21. desember 1979, aö frádregn-
um oliustyrk, voru hlutföllin
pr. ltr. pr. b3 á Uelldar- kostnaður krónur Oliu- notendur pr. notandi á árl. krónur pr. fjölsk. 4,12 bcöI. fjölak. á ári. Krónur. TÍBakaup 1 fiskv. krónur Vinnust. að vinna f. árs- notkun Vinnu- vikur að vinna f. Arsnotkun
Verðlaq 1/7 1973:
6.o34.136 ltr. gasolia 5/3o 31.98o.92o 3o51 10.462 43.ie6 135/7o 318.3 8,o
atinus olíustyrkur (snglnn) -o- -o-
5/3o 31.98o.929 3o51 lo.482 43.186 135/7o 318.3 8,o
Jafngildl i heitu vatni:
781.975 18/25 14.278.863 3o51 4.68o 19.282 135/7o 142» 3,5
Hismunur 17.7o2.o57 3o51 5.8o2 23.9o4 135/7o 176.3/ 4,5
Verðlag 1/3 1979:
5.332.975 ltr. gasolia 68/9o 367.441.978 3.o54 12o.315 495.698 981/- So5,3 12,6
oinus oliustyrkur 5/96 31.761.6oo 3.o54 lo.4oo 42.858 981/- 43,7 1,1
Nettóútgjðld notenda 62/94 335.680.378 3.o54 lo9.915 452.85o 981/- 461,6 11,5
Jafngildi i.heitu vatni:
691.11ob lo3/5o 71.529.885 3.o54 23.422 96.499 981/- 98,4 2,5
MisBunur 264.150.493 3.o54 86.493 356.351 981/- 363.2 9,o
Verölag 21/12 1979:
5.392.512 ltr. gaaolia 155/25 837.187.488 3.088 271.110 1.116.973 1391/- 8o3,o 2o,l
minus oliustyrkur 41/23 222.336.ooo 3.o88 72.ooo 296.64o 1391/- 213,3 5,3
114/o2 614.851.488 3.o88 199.110 820.333 1391/- 589,7 14,8
Jafngildi i heitu vatni:
698.626 o3 119/- 83.16o.294 3.088 26.93o 110.952 1391/- 79,8 2,o
Hiamunur 531.691.194 3.o88 172.180 7o9.382 1391 5o9>9 12,8
Gtgjöld vegna oiiukaupa til húshitunar á tsafiröi boriö saman viö kaup á tllsvarandi orkn frá Hltaveitu
Reykjavikur
18,2% og 2,5% af ráöstöfunar-
tekjum.
30% dagvinnu-
tekna til
húshitunar
A þessum samanburöi sést, svo
ekki verður um villst, aö stærö
þess hluta dagvinnutekna verka-
manns, sem fer til hitunar hUs-
næöis er alltof stór. Þaö hlýtur aö
teljast þung byröi, aö þurfa aö
greiöatæp 30% af árstekjum miö-
aö viö dagvinnu eingöngu til hUs-
hitunar. Þaö gefur auga leiö, aö
þessum mikla kostnaöi veröur
almenningur aö mæta meö auk-
inni yfirvinnu, en þaö getur varla
talist réttlátt, aö einstök lands-
svæöi eða almenningur sem hefur
veriö svo óheppinn, aö staösetja
sig á þessum svæöum skuli bera
þessa þungu byröi. Oliustyrkur-
inn er skitur á spýtu. Þess skal
getiö, að rlkisstjórnin brá hart viö
þegar útgeröarfélögin kvörtuöu
yfir háu oliuveröi og tók 9% af
óskiptu og styrktu meö þvi út-
geröamenntil aö mæta stórhækk-
uöu oli'uverði, en fjölskyldufyrir-
tækiö eöa f jölskylduútgeröin á aö
blæða sjálf. Er meiningin aö slikt
óréttlæti haldi áfram? Almenn-
ingur á þessum umræddu svæö-
um getur varla unaö þessu hlut-
skipti, en þaö er kannske erfiö-
leikum bundiö, aö láta i sérheyra
á meðan veriö er aö vinna fyrir
þvi sem rennur I vasa oliu-
félaganna.
Leiðir til
úrlausnar
Helstu leiöir sem Fjóröungs-
samband Vestfjaröa bendir á aö
fara megi eru i stuttu máli þess-
ar:
1. Aö tekjum rikissjóös sé variö i
jöfnun hitunarkostnaðar.
2. Aö felld veröi niöur aöflutn-
ingsgjöld af hUshitunaroIIu.
3. aö veitt veröi ivilnun i tekju-
skatti til handa þeim sem hita
þarf hús sitt meö oliu
4. aö leggja á almennan orku-
skatt sem variö sé til aö greiöa
niöur umframkostnaö viö upp-
hitun hUsa meö innfluttu
eldsneyti þar sem ekki er völ á
innlendri orku.
Rökin fyrir þvi siöastnefnda eru
aö þeir sem nú þegar hafa leyst
húshitunarmálin hjá sér meö
hitaveitum eöa rafhitun, hafa
fengiö forgang aö fjármagni, og
getaö ráöist I framkvæmdir viö
hagstæöari kostnaö en siöar
veröurfyrir áhrif verðbólgunnar.
Ætla má að forgangur um fjár-
magn hafi miöast viö að nýta
fyrst hagkvæmustu valkosti til
orkuöflunar, sem er þjóöhags-
legur ávinningur. Ekki getur
talizt eblilegt eöa sanngjarnt frá
þjóðhagslegu sjónarmiöi, aö þeir,
sem látnir eru biöa lausnar sinna
mála, gjaldi þess bæði meö
virkjun óhagstæöra kosta og þar
aö auki viö verðlag, sem etv.
hefur margfaldast fyrir áhrif
veröbólgunnar. Bundnir hafa
veriö fjármundir I stórfram-
kvæmdum til orkuöflunar fyrir
erlend stórfyrirtæki á meöan þeir
landsmenn, sem afskekktari eru,
veröa að súpa seyðiö af verö-
hækkunum á innfluttu eldsneyti.
Þaö er ljóst, sérstaklega með
siöast talda atriöiö i huga, aö
framkvæmdir i orkumálum
okkar hefur ekki tekiö mið af
þörfum almennings I landinu og
þess sem veröur taliö þjóöhags-
lega hagkvæmt. Menn geta svo
svaraö þvihver fyrir sig hvaö þaö
hefur veriö sem stjórnaö hefur
virkjunarstefnu stjórnvalda
undanfariö, almenningsheill eöa
þjónkun viö erlend stórfyrirtæki
og umboösmenn þeirra i landinu.
Þettaveröurauövitaö aö breytast
snarlega.
Tillögur fjár-
málarádherra
Þann 4. desember sendi fjár-
málaráöherra Sighvatur Björg-
vinsson erindi til rikisstjórn-
arinnar um oliustyrk til hús-
hitunar. 1 erindinu kemur m.a.
fram, aö á slðasta ársfjóröungi
1979 hafi oliustyrkurinn numiö
18.200 kr. til hvers styrkþega.
Miöaö viö þessa tölu fyrir áriö
1980 má bUast viö aö Utgjöld rikis-
sjóðs veröi 3,6 milljaröar, en i
fjárlagafrumvarpi er gert ráö
fyrir 2,3 milljöröum i þessu skyni.
Bent er á þr já valkosti til aö brúa
þaöbil sem þarna hefur myndast
i fyrsta lagi, aö hafa fjárupphæö
óbreytta, en fara eftir tillögum
nefndar sem iönaöarráöherra
skipaði i september 1979. t ööru
lagi, aö hækka oliustyrk til sam-
ræmis viö þaö sem hann þyrfti aö
vera miðað við slðasta árs-
f jóröung 1979, en á móti lækka Ut-
gjöld rikisins sem þessum auknu
útgjöldum næmi. 1 þriöja lagi, aö
hækka oliustyrki 3,6 milljaröa og
hækka tekjur rikissjóðs sem
þes su n æmi. Þetta v æri m ögulegt
meö því, aö draga úr lækkun
tekjuskatta, aö leggja á verö-
jöfnunargjald eða leggja á hverja
orkueiningu gjald I samræmi viö
álit nefndar sem iönaöarráöherra
skipaöi á sínum tlma.
Um störf þeirrar nefndar, sem
hérer talað um er þetta aö segja.
Neöidin var skipuð i september
1979 og skilaði áliti 14. október
1979. Nefndin var skipuö full-
trUum úr landsfjóröungunum og
henni til aöstoðar var Finnbogi
Jónsson starfsmaður iðnaöar-
ráðuneytis, var hann ritari nefnd-
arinnar.
í nefndaráliti þvi sem skilaö
var kemur m.a. fram aö áætlaöur
kostnaöur við hitun 450 rUmm.
einbýlishUss er 895 þúsund kr. sé
kynt meö oliu, en 117 þUs. kr. sé
notað vatn frá Hitaveitu
Reykjavikur. Sé olíustyrkur
reiknaður inn i þetta dæmi er
kyndingarkostnaöur um fimm
Flokkur Stærð 'v ' « 3 íbuðar m Meðal- 3 stærð m
1 1 2 5 - J 7 4 15 0
2 175-224 200
3 225-274 2 5 0
4 275-324 300
b 325-374 3 50
t 375-424 4 00
1 425-474 4 b 0
8 475-524 500
Fjöidi oiiustyrkja á ibúö skv. rúmmetraker
sinnum meiri en I Reykjavik sé
kynt meö oliu. Um þessa staö-
reynd segir orörétt I nefndar-
álitinu: ,,Hér er um aö ræöa
gffurlega þjóöfélagslega
mismunun eftir bUsetu, sem
óhjákvæmilega leiöir til byggöar-
röskunar veröi ekkert aö gert.”