Alþýðublaðið - 30.01.1980, Page 1

AAiðvikudagur 30. jan. 1980. 15. tbl. ól.árg.
Davíd fær ölid sitt:
Heimildir til ferda-
manna rýmkaðar
Hiö svokallaöa bjórmál hefur
veriö mikið til umræöu undan-
fariö. Málinu var hreyft af Davlö
Thorsteinssyni. Hann kom þá
frá útlöndum og keypti sér kassa
af bjór, eöa 12 flöskur og vildi fá
aö hafa þær meö sér inn i landiö.
Þetta fékk Daviö hins vegar ekki
eins og alþjóð veit.
Afengislöggjöfin segir svo
fyrir um, aö rikisstjórninni einni
skuli heimilt aö flytja til landsins
áfenga drykki eöa áfengisvökva
og skuli ATVR annast innflutn-
inginn. I reglugerö frá 1975 segir
aö ferðamenn og áhafnir flugvéla
og skipa megi þó hafa með sér á-
kveöið magn áfengra drykkja til
landsins. Bjór hins vegar er
bannað aö flytja til landsins,
nema fyrir áhafnir skipa sem
eru 20 daga eöa lengur i ferö,
Þær mega hafa meö sér til
landsins 48 flöskur pr. mann.
Flugliöar mega hafa meðferöis
12 flöskur.
Nú er hins vegar breytinga
von. Alþýöublaöið hefur það eftir
áreiðanlegum heimildum, aö
fjármálaráöherra muni i dag
gefa út reglugerð i sambandi við
innflutning á bjór, en nýja reglu-
gerðin er frábrugöin þeirri sem
i gildi var aö þvi leytinu til, aö nú
verður heimilt feröamönnum að
hafa með sér til landsins eina
flösku af sterku og 12 flöskur af
bjór. Þaö þarf ekki að taka fram
aö þessi breyting á reglugerö-
inni,sem heimilar feröamönnum
sem öðrum aö hafa meö sér 12
flöskur af tollfrjálsum bjór til
drykkjar mun mælast vel fyrir
og sennilegt að áhugamenn og
konur um bjórdrykkju muni not-
færa sér breytinguna. Ættu þá
allir að vita hvar Davið keypti öl-
iö. — HMA
NÝ HLUTAFÉLAGA-
LÖG TAKA GILDI
Hinn 1. janúar 1980 gengu i
gildi ný lög um hlutafélög nr. 32.
frá 12. mai 1978 en jafnframt féllu
úr gildi fyrstu Isiensku hluta-
félagalögin frá 1921.
í nýju lögunum eru fjölmargar
breytingar og nýmæli, t.d. um
stofnun hlutafélaga, hlutafé,
stjórnun hlutafélaga, endur-
skoðun, ársreikninga, arösút-
hlutun, varasjóðsskyldu, félags-
slit og loks skráningu hluta-
félaga sem verður nú á einum
stað fyrir allt landið.
Lögin taka til allra hlutafélaga
hér ■ á landi, nema annað sé
ákveðiö i lögum, og með vissum
undantekningum til hlutafélaga
sem stofnuð hafa verið fyrir
gildistöku laganna. Vegna
undantekningarákvæöis i
lögunum þurfa eldri hlutafélög
ekki aö hækka hlutafé sitt upp i
tvær milljónir króna ef þau hafa
veriö stofnuö fyrir gildistöku
þess ákvæöis laganna hinn 18.
mai 1978.
Hlutafélög sem stofnuö hafa
veriö fyrir gildistöku laganna
hinn 1. janúar 1980 skulu á fyrsta
aðalfundi eftir gildistöku þeirra
samræma félagssamþykktir
sinar ákvæðum laganna.
1 105. gr. laganna segir aö
staðfest endurrit ársreiknings
hlutafélaga ásamt
endurskoðunarskýrslu skuli
hafa borist til hlutafélagaskrár
eigi siðar en mánuði eftir
samþykkt reikningsins þó eigi
siðar en tiu mánuöum eftir lok
reikningsárs.
1 lögunum eru f jölmörg ákvæði
sem mæla fyrir um tilkynningar
til hlutafélagaskrár, strax eða
Framhald á bls. 2
Vandræðaástandið í hús-
næðismálum og áhrif
þess á f jölskyldulíf
Eftir farandi grein var fyrst birt
I Kirkjuritinu, 2.-3. hefti 45
árgangs, igreininni gerir höfund-
ur, Sigurður E. Guömundsson
grein fyrir skoöunum sinum á
þeim ýmsu vandamálum, sem
upp koma i fjölskyldulifi fólks,
vegna húsnæðiserfiðleika.
,,Hver er sú stefna?”
Hver er sú stefna i húsnæðis-
málum, sem mest myndi „stuöla
aö vernd fjölskyldunnar á timum
hraöfara breytinga og rótleys-
:iis?” eins og þaö er orðaö i bréfi
þvi, sem ritstjóri Kirkjuritsins
Isendi greinarhöfundi vegna þessa
greinarkorns. Og „hvaöa þættir
þjóöli'fsins koma fyrst og fremst
til álits sem áhrifavaldar á ýmist
veika eöa styrka stööu fjölskyld-
unnar” á þessu sviöi: Þessum
spurningum er ekki auösvaraö,
en þó skal þaö reynt ef þaö gæti
oröiö öörum til nokkurrar um-
hugsunar.
Óskadraumurinn
Oft er gripið til þess ráös aö
svara spurningu meö annarri
spurningu. Hver skyldi vera
óskadraumur lslendinga i hús-
næöismálum? Vafa litið sá, aö
sérhver fjölskylda eigi þess kost
að búa öruggt I hæfilega stórum,
hlýjum og björtum húsakynnum,
; sem hún þarf ekki aö óttast brott-
vikningu úr og getur veriö I viö
-hæfilegu endurgjaldi sem ekki sé
jiema mjög hóflegurhluti vinnu-
jlauna fyrir dagvinnu. t rauninni
:verður aö staöhæfa, aö verði
‘þessu marki ekki náö aö öllu leyti
.skorti þó nokkuö á aö þær fjöl-
skyldur, sem höllum fæti standa
að þessu leytinu til, búi viö full-
komin mannréttindi. Sennilega
;eru flestir sammála um óska-
drauminn, eins og honum hefur
verið lýst hér, en menn hafa ekki
verið sammála um leiöirnar sem
fara skuli til þess aö hann megi
rætast. Engu aö siöurhljóta flest-
ir að vera sammála um það, að
mikiöhefur áunnizt á siðustu ára-
tugum og i rauninni hefur þjóðin
lyft grettistaki i húsnæöismálum
frá þvi um 1940, einkum þó siö-
ustu 2-3 áratugina. En þeim ár-
angri hefur ekki verið náð án
mikils erfiðisog mikilla fórna. Og
fjarri fer þvi, aö þvi markmiöi
hafi verið náð, aö allar fjölskyld-
ur i landinu búi i húsnæöi, sem sé i
samræmi viö óskadrauminn of-
angreinda.
Hefur leiðin verið rétt?
En þótt mikiö hafi áunnizt i
húsnæöismálum landsmanna á
siöustu áratugum er þaö ekki ó-
tviræö staðfesting þess, aö sú
stefna hafi veriö alls kostar rétt,
sem fylgt hefur verið.
Segja má i fáum oröum, aö hún
hafi einkennst af þeirri hugsun að
sérhver f jölskylda skuli eiga sér
eigin ibúö, helzt sem stærsta og
rikmannlegast búna. Þaö hefur
nánast veriö litið á þaö sem
manndómsþraut aö hver og einn
gæti lyftsem stærstu grettistaki á
þessusviöi og skyldi þá ekkert til
sparaö og engin fórn of stór til
þess aö þaö mætti takast. Undir
þetta viöhorf hefur ýtt sú óöa-
veröbóiga sem löngum hefur rikt
i landinu. Ekkert væri viö þvi aö
segja þótt menn heföu tekiö á sig
hóflegar byröar vegna öflunar
eigin húsnæöis, en sennilega hafa
þær ekki i neinu nágrannaland-
anna veriö jafn ómanneskjulegar
og hérlendis. Þúsundir manna, ef
ekki tugþúsundir, hafaum ára- og
áratugaskeið unniö margfalt
ler.gri vinnudag af þessum sökum
en viðgengizt hefur i nokkru ööru
landi i Evrópu eöa Noröur-Ame-
riku. Ótalin eru þau hundruö
manna, sem missthafa heilsu eöa
jafnvel týnt lifi sinu vegna þessa
þrældóms. Jafnframt þessu hefur
það veriö lenzka, aö menn hafa
reist sér hurðarása um öxl, stofn-
aötil fjárskuldbindinga, sem hafa
verið langt umfram getu þeirra
og þeir hafa i rauninni ekki ráöiö
við um langa framtiö, ættu þeir
og fjölskyldur þeirra aö eiga
manneskjulegt lif fyrir höndum.
Siölaust ástand I efnahagsmálum
þjóðarinnar hefur löngum gert
margar þessara skuldbindinga
minni og viöráðanlegrien ella, en
engu aö siöur hafa nær ókleifir
erfiðleikar af þessu tagi átt sinn
rika þátt i aö skapa los og upp-
lausn meöal mikils fjölda fjöl-
skyldna hér á landi um mjög
langt skeið.
Framhald á bls. 2
%Þetta maskinukennda erf iðislif er dæmigert fyrir að-
stæður alltof margra/ sem vilja og þurfa að eignast íbúð
af hóflegri stærð."
S/AAönnum hefur verið ,,sigað " út á almenna hús-
næðismarkaðinn og sagt að leysa sín húsnæðismál á
þeim vettvangi."
B/Undirritaður er þeirrar skoðunar að skilningsskortur
stjórnvalda í húsnæðismálum húsbyggjenda, leigjenda
og ibúðarkaupenda á umliðnum árum og áratugum hafi
haft mjög óheillavænleg áhrif og afleiðingar fyrir fjöl-
skyldulíf þeirra hópa, sem þar eiga hlut að máli."
eftir Sigurd E. Guðmundsson
Samið um kaup og kjör í Noregi:
Hafa Norðmenn nád
tökum á verðbólgu?
t janúar hófust umfangsmiklir
samningar milli aöila vinnu-
markaöarins i Noregi. Þessir
samningar eru nokkuð sérstakir
aö þvi leyti, aö nú veröur samiö
um kaup og kjör cftir 15 mánaöa
veröstöövun. Rikisstjórn
Odvars Nordlis hefur lagt
grundvöllinn aö efnahagspólitik
ársins 1980 svo: atvinnuieysi
skal haldiö i lágmarki svipaö og
á liönu ári, veröhækkanir veröi
lægri en i helstu viöskiptalönd-
um, minnkun þess halia sem er á
ríkisreikningum og aö tryggö
veröiáfram góö afkoma fólksins
i iandinu og réttlát lifsgæöaskipt-
ing. Þessum grundvelli, eöa
stefnumörkun hefur aiþýöusam-
bandið norska lýst sig samþykkt
en ennþá á eftir aö ræöa þessi
mál nánar og þaö á eftir aö koma
i ljós hvort kröfur einstakra
hópa innan norska alþýöusam-
bandsins stangast á viö yfirlýs-
ingar stjórnvalda.
Efnahagsmál hafa verið mikiö
til umræöu i Noregi undanfariö,
eins og hér á tslandi. Spurning
er hvort við getum fengiö ein-
hverjar hugmyndir um lausn
mála þar, eöa hvort Norömenn
eru yfirleitt aö ieysa efnahags-
vanda sinn. En þaö er vert aö
fylgjast meö framvindu mála
meöai frænda vorra, enda um-
ræöan þar notuö alloft i barátt-
unni hér fyrir siöustu kosningar.
1 siðustu kosningabaráttu
heyrðist nafniö Israel nefnt.
Framsóknarmenn notuðu dæm-
ið Israel óspart til að sýna fram
á, aö stefna Framsóknar i efna-
hagsmáhim væri betri en Sjálf-
s tæöis-leiftur-sóknin!
Framsóknarmenn lögöu einnig
áherslu á „það sem Norömenn
eru aö gera”, og áttu þá við verö-
stöövunaraögeröir norsku rikis-
stjórnarinnar. Sumum, þar á
meöal framsóknarmönnum á
Islandi, þykir Norömönnum hafa
tekist vel, en aörir efast um
langtimavirkni þessara aö-
geröa.
Verdstöðvun
komið á
Þaövar 15. september 1978, að
veröstöövun var komiö á i
Noregi, og átti hún aö gilda til
ársloka 1979. 1. janúar 1980 heföi
þvi timasprengja veröhækkana,
sem gengið hefur i fimmtán
mánuði, átt aö springa. Þaö var
ekki auðvelt fyrir rikisstjórn
Odvar Nordli á sinum tima, aö
koma á veröstöövun. Samt getur
skapast ennþá alvarlegra
ástand, þegar verðstöövunar-
lögin veröa munin úr gildi.
Rikisstjórnin er bundin af lof-
oröinu um, aö nema verö-
stöðvunina úr gildi. En það er
ljóst af núverandi ástandi, að
eitthvaö veröur aö gera, ef
fimmtán mánaöa verðstöövun og
þeim árangri sem náðst hefur, á
ekki aö skola burt i þeirri verð-
hækkunarbylgju, sem fyrir-
sjáanleg er.
Biðröð þeirra, sem krefjast
launahækkana, lengist stööugt,
Arið 1970 boðaöi norska alþýöu-
sambandiö til 15 minútna verk-
falls gegn veröhækkunum, en i
þvi tóku nær allir meölimir sam-
bandsins þátt. Sporvagnar og
lestar hættu aö ganga, en leigu-
bflarnir óku. 1 dag hafa leigubil-
stjórar hótaö aö stööva alla
leigubila ef þeir fái ekki að hækka
taxtana verulega eftir 1. januar
1980.
Rafveiturnar norsku hafa far-
iðfram á 30% hækkun eöa meira,
strax. Þetta hefur vakið mikla
reiöi hjá formanni norska
alþýðusambandsins, Tor
llalvorsen. Slik hækkun mun, að
hans mati, torvelda væntanlega
kjarasamninga, sem eiga að
fara fram núna á næstunni. 1
fimmtán mánuöi hefur verka-
lýöshreyfingin ekki sett fram
neinar kröfur og sjálf tekiö ýmis
samningsákvæöi kjarasamninga
úr sambandi. Þeir hafa einnig
lofaö, aö stilla kröfunum i hóf
núna, i komandi kjarasamning-
um, til aö sá ávinningur, sem
náöst hefur, megi verða varan-
legur og til að styrkja efnahags-
stööu landsins. Formaöur
verkalýöshreyfingarinnar hefur
varað þau yfirvöld viö, sem hafa
látiö i ljós þá skoöun að verölag
og skattar — „veröi aö hækka
verulega er veröstöövun lýkur”.
Ekki haft sam-
ráð við verka-
lýðshreyfinguna
Þaö var ekki haft samráö viö
verkalýöshreyfinguna þegar
veröstöövun var komið á 15.
sept. 1978. Þá var lögö á þaö rik
áhersla, af fulltrúum verkalýös-
/Einn þeirra þátta, sem
stungið hefur verið uppá,
til að tryggja hag hinna
lægstlaunuðu, eraðkoma á
fót einhvers konar sjóði/ og
greiða úr honum til hinna
lægstlaunuðu með ein-
hverjum hætti."
hreyfingarinnar, að verö-
stöövunin væri sett á ábyrgö
rikisstjórnarinnar. A hinn bóg-
inn liggur þaö ljós t fyr ir, aö heföi
verkalýöshreyfingin sagt nei, og
farið sinar eigin leiöir, hefði þaö
þýtt slit á öllu samstarfi jafnaö-
ar mannas tjórnar innar og
verkalýöshreyfingarinnar.
Norska alþýðusambandiö varö
að taka það gott og gilt, aö verö-
stöövun var komið á og aö fr jáls-
ir samningar voruteknir úr gildi
þó aö verkalýöshreyfingin hafi
alltaf litið á slikt sem „verra en
andskotann s jálfan”, eins og for-
maöur sambandsins nefndi þaö á
sinum tima.
1 eitt ár hefur verið bannaö aö
brjóta lögin um tekjustöövun og
hafa bæði launþegar og launa-
greiðendur átt yfir hötöi sér
sektir ella. Þaö hafa ekki ein-
ungis veriö laun heldur allar
tekjur, ef frá eru taldar ellilif-
eyrisgreiðslur, sem hafa veriö
frystar. Bankarnir hafa getaö
hækkað innlánsvexti en útláns-
vextir hafa verið frystir.
Það hefur verið erfitt aö hafa
eftirlit með sjálfstæöum atvinnu-
rekendum og fólki, sem á ein-
hvérn hátt getur sloppið undan
eftirliti rikisins. A húseigna-
markaðinum fara viöskiptin
fram undir boröiö, eins og verö-
stöðvun væri meö öllu óþekkt
fyrirbæri. Frá og með 1 ágúst
urðu verölagsyfirvöld aö breyta
verðlagsgrundvelllinum fyrir
leiguibúöir, þ.e.a.s. hækka leig-
una, til aö vega upp á móti hækk-
andi fasteignamati. A árinu hef-
Framhald á bls. 2