Alþýðublaðið - 27.02.1980, Blaðsíða 1

— sjá ritstjórn
argrein bls. 3
360
milljónir á mínútu kosta ræðu-
höld Pálma á Akri þig
Úr flokkstarfinu
AlþýOuflokksmenn á Suður-
nesjum, efna til hádegis-
veröarfundar laugardaginn 1.
mars n.k. I STAPA.
Gestur fundarins veröur Jón
Baldvin Hannibalsson rit-
stjóri. Fundarstjóri: Hregg-
viöur Hermannsson læknir.
Fjölmenniö. Takiö meö ykkur
gesti.
Sauðárkrókur eda Porlákshöfn:
Togast á um steinullina
Utlit fyrir pólitísk hrossakaup
Baráttan um steinullarverksmiðjurnar er hafin. Sauð-
árkróksbúar og Sunnlendingar etja nú saman hestum
sínum, oq keppast um það hver fyrir siq, að sannfæra
stjórnvöld og almenning um það, að hagkvæmast sé að
reisaverksmiðjuna í sínu héraði. Aðsjálfsögðu er mikið í
húfi fyrir viðkomandi sveitarfélög, og líklegt að kynn-
ingarstarfsemi hvers fyrir sig skipti öllu máli, þegar til
staðarákvörðunar kemur. Nær fullvíst má telja að stað-
arákvörðunin valdi einhverri togstreitu innan ríkis-
stjórnarinnar, en hér er um að ræða annars vegar, kjör-
dæmi Eggerts Haukdals, stjórnarformanns Fram-
kvæmdastofnunar ríkisins, og hins vegar kjördæmi
fjármálaráðherra, Ragnars Arnalds, Norðurland
vestra.
Fulltrúar Sauöárkróks I steinullarkapphlaupinu.
A árinu 1975 hófust á vegum
bæjaryfirvalda á Sauöárkróki
frumathuganir-á byggingu stein-
ullarverksmiöju. Sföan hefur ver-
iö unniö stanzlaust i málinu og
hefur veriö lagt I fyrirtækiö tölu-
vert fé og fyrirhöfn.
Steinullarfélagiö
h.f. stofnað
Vegna þess aö fyrirtækiö var
taliö hagkvæmt var, á árinu 1979,
stofnað sérstakt félag um verk-
efniö, Steinullarfélagiö h.f. Hlut-
hafar eru flestöll sveitarféíög i
Skagafiröi, ásamt allmörgur.n
fyrirtækjum og einstaklingum 1
héraöi. 1 október 1979 var lokiö
viö allar athuganir á aöstööu,
flutningskostnaöi, byggingar-
kostnaöi o.fl. A vegum félagsins
hefur undanfariö veriö unniö aö
lokaskýrslu um steinullarverfc-
smiöju á Sauöárkróki, og er hún
væntanleg innan skamms. Allar
upplýsingar benda til þess, aö
hagkvæmt sé aö reisa og reka
steinullarverksmiðju á Sauöár-
króki, sem framleiöi 14-15.000
tonn af steinull á ári, þar af um
2/3 hluta til útflutnings.
Verksmiöju þessarri hefur ver-
iö valinn staöur viö Sauöárkróks:-
höfn. Er talið aö hún liggi mjög
vel viö, bæöi hvaö varöar aöföng,
þ.e. hráefni, rafmagn og kælivabn
og flutninga á fullunni vöru, sem
aö mestu leyti yröi flut't sjóleiöisí.
í sambandi viö flutninga hafu
fariö fram viðræöur viö Skipaút,-
gerö rlkisins og samtök^vörubif-
reiöastjórnar á flutningaleiöum.
Þaö viröist ljóst, eftir þessar viö-
ræöur, aö verulegt flutningarým.i
er ónotaö á Noröurlandi, aö aöal-
markaössvæöinu, sem er Stór—
Reykjavikursvæöiö, og væri mik-
ill akkur I þvi aö geta nýtt þaö.
Ýmislegt er þaö þó, sem kanníi
þarf betur. Til dæmis ná mefna,
aö áætlanir um stofn- og rekstrar-
kostnaö eru unnar af sömu aöil-
um og fyrirhugaö er aö selji öll
tæki og búnaö. Þessar áætlanir
þarf aö yfirfara og benda fyrstu
athuganir til þess, aö stofnkostn-
aöur sé ofmetinn, en rekstrar-
kostnaöur vanmetinn aö ein-
hverju leyti. Sem dæmi mii
nefna, aö samkvæmt þessum
áætlunum skilaöi sllk verksmiöja
staösett á meginlandi Evrópu ca
45% af sölu I rekstrarhagnað.
Sauöárkróksbær og slöar Stein-
ullarfélagiö h.f. hafa lagt áherslu
á aö sýna fram á, aö hægt sé aö
þróa hugmyndir um nýiönað
þannig, aö fram komi iönaöar-
tækifæri, sem hentaö geti utan
stærsta þéttbýlissvæöisins, en sé
jafnframt þjóöhagslega og
rekstrarlega hagkvæmt. Félagiö
og aðstandendur þess munu þvl
ekki samþykkja aö einmitt slíku
fyrirtæki veröi valinn staöur viÖ
þetta þéttbýlissvæöi, og væntum
viö stuönings stjórnvalda I þvi
máli.
I ljós hefur komiö, aö rannsókn-
ir sem þessar eru mjög kostnaö-
arsamar, og stuöningur stjórn-
valda háöur þvl, aö upplýsingar
veröi öllum opnar. Þvl hafa bæj-
aryfirvöld á Sauöárkróki yfirveg-
aö hvort hluti af þeim gjöldum,
sem verksmiöjunni veröur gert
aö greiöa, ætti ekki aö renna til
könnunar á nýjum iönaöartæki-
færum. Yröi þá haft i huga aö
tækifærin yröu ekki of stór, þann-
ig aö þau mætti fjármagna af inn-
lendum aöilum og hentuöu hinum
minni stööum úti á landi.
Þaö getur ekki veriö rétt aö öll
stærri iönfyrirtæki landsins eigi
aö vera staösett á einu horni
landsins og landsbyggöin afskipt
meö láglaunaiönaöi framttöar-
innar, t.d. prjóna- og saumastof-
um.
Forsaga og
byrjunarrann-
sóknir
Hér aö neöan birtum viö grein-
argerö um rannsóknir á hag-
kvæmni steinullarverksmiöju á
Sauöarkróki, sem unnin hefur
veriö af forráöamönnum bæjarfé-
lagslns.
A árinu 1975 hófust á vegum
Sauöárkrókskaupstaöar frumat-
huganir á hugsanlegri byggingu
steinullarverkmsiðju á Sauöár-
króki. Samtimis þessu voru aörir
nýiönaöarmöguleikar skoöaöir, e
snemma árs 1976 var þvi hætt og
öllum kröftum beint aö könnun é
steinullarframleiöslu. Var þai
m.a. stuöst viö skýrslu Rann
sóknarráös rlkisins, sem út kom
1975, og skýrslu Iönþróunar
nefndar: „Efling iönaöar á
Islandi” frá júnl 1975, en þar segii
á bls. 153: „Lagt er til aö haldiö
veröi áfram athugunum á notkun
tslensks basalts til framleiöslu á
steinull eöa gosull fyrir bygg-
ingariönaö, meö notkun raforku.”
A árinu 1976 komst máliö vel á
rekspöl og var þá tekiö upp sem
sérstakt verkefni atvinnumála-
nefndar bæjarins. Þar voru tekn-
ar stefnumarkandi ákvaröanir,
og geröar ákveönar tillögur til
bæjarstjórnar um áframhaldandi
ransóknir. Meöal annars var á
fjárhagsáætlun bæjarins sam-
þykkti sérstök fjárveiting til
verkefnisins og hefur þaö veriö
gert á hverju ári sföan.
1 tengslum viö „Dag iönaöarins
á Sauöárkróki” I maí 1977 var
máliö gert opinbert meö fyrir-
lestrum og kvikmyndasýningu
um steinullarframleiöslu og voru
þar mættir ýmsir af forystu-
mönnum Islensks iönaöar.
Atvinnumálanefnd til aöstoöar
voru fengnir ýmsir innlendir
rannsóknaraöilar þ.e. Iönþróun-
arstofnun (nú Iöntæknistofnun),
Raunvlsindastofnun Háskólans
og Ctflutningsmiöstöö iönaöar-
ins.
Niðurstöður
körmunar-
skýrslu
jákvæðar
Fyrsta áfanga rannsókna er
taliö lokiö meö Könnunarskýrslu
I sem út kom 17. jan. 1978. I
skýrslunni er itarlega fjallaö um
þær jaröfræöirannsóknir, sem
fram hafa fariö I Skagafiröi og
gerö 1. áætlun um stofn- og
rekstrarkostnaö steinullarverk-
smiöju á Sauöárkróki meö 15000
tonna ársframleiðslu. Niöurstöö-
ur skýrslunnar voru jákvæöar, og
þar voru geröar tillögur um
áframhald rannsókna.
Aö tillögu Iönþróunarstofnunar
og I samráöi viö (Jtflutningsmiö-
stöö iönaöarins var ákveöiö aö
næsta skref yröi kynnisferö til
steinullar- og vélaframleiðenda
erlendis. 1 apríl 1978 var fariö til
Svlþjóöar og Þýskalands. Auk
heimaaöila fóru I feröina Friörik
Danlelsson verkfræöingur frá
Iönþróunarstofnun og Clfur
Sigurmundsson framkvæmda-
stjóri útflutningsmiöstöövar iön-
aöarins.
Heimsótt voru fyrirtækin Gull-
fiber AB og Jungers Verkstads
AB I Sviþjóö og GrMnzwig-
Hartmann und Glasfaser AG I
Þýskalandi. Var árangur feröar-
innar jákvæöur, sérstaklega
heimsókn til Jungers, sem er
tækjaframleiöandi. Buöust þeir
t.d. til — þegar máliö væri komiö
lengra — aö benda okkur á aöila I
V-Þýskalandi, sem áhuga heföu á
aö kaupa verulegt magn af stein-
Framhald á bls. 2
Breytingartillaga Vilmundar við skattalögin:
SJÁLFSAGT RÉTTLÆTISMÁL
— Þjóðviljinn þegir þunnu hljóði um „flaustur Vilmundar”!
Eins og fram hefur komi áöur
flutti Vilmundur Gvlfason
breytingatillögu viö skattaiaga-
frumvarp rfkisstjórnarinnar
þegar þaö var til umræöu I neöri
deild þingsins.
Breytingatillagan var þess
efnis, aö lífeyrir aldraöra svo
sem ellillfeyrir, eftirlaun o.fl.,
falli inn I þá tekjuheild, sem 10%
frádráttarheimild reiknast af,
ef framteljendur velja þessa
leiö.
Þessi breytingatillaga olli
miklu fjaörafoki I þinginu, og
Þjóöviljanum. Ragnar Arnalds,
þá nýbakaöur fjármálaráö-
herra, baö Vilmund um aö
draga til baka tillöguna, sem
Vilmundur geröi aö sjálfsögöu
ekki, þar sem hér er á feröinni
sjálfsagt réttlætismál og mun
þetta þýöa aö skattar á elli-
llfeyrisþega lækka nokkuö þar
aö auki.
Guömundur J. Guömundsson
samþykkti og studdi breytinga-
tillögu Vilmundar á þeim
grundvelli, aö hér væri um
sjálfsagt réttlætismál aö ræöa,
en auk hans samþykktu
stjórnarsinnarnir Guömundur
G. Þórarinsson og Ingo'lfur
Guönason breytingatillöguna.
Aðrir stjórnarliöar voru á móti
og má þaö furöulegt teljast eftir
allt væliö um þaö, hvursu
félagslega sinnuö stjórnin væri.
Þjóöviljinn brást ekki skyldu
sinni og birti frétt um máliö, á
baksiöu, undir fyrirsögninni
„FLAUSTUR VILMUNDAR:
ÓLJÓS TILLAGA SAM-
ÞYKKT.” Vilmundur er þar
gagnrýndur fyrir flaustursleg
vinnubrögö, en þaö er einmitt
tegund nöldurtónsins hjá
Alþýöubandalaginu núna, aö
Kratarnir séu ómögulegir.
Þjóöviljinn hefur ekki fjallaö
meira um máliö, enda vlst, aö
erfitt sé fyrir málsvara hinna
verst settu I þjóöfélaginu, aö út-
skýra, af hverju þeir voru á
móti tillögu Vilmundar.
Auövitaö er erfitt aö reikna út
nákvæmlega hvaö þessi
breytingatillaga muni þýöa I
krónum og aurum, en hér er um
prinsipp-mál aö ræöa, sem hafiö
er yfir krónutal og aura.
1 stuttu máli þýöir breytinga-
tillagan þaö, aö allir ellillfeyris-
þegar, sem fá ellillfeyri, eöa
aörar lífeyrisgreiöslur, fá sama
10% frádrátt og aörir. Aöur var
þannig, þeas. eins og búiö var aö
ganga frá lögunum, aö þessi
10% frádráttur átti ekki aö gilda
um Hfeyrisþega. Taliö er aö
roskiö fólk hafi sjaldnast brúk
fyrir frádrátt, þeas. sundur-
liöaöan frádrátt, og því taliö, aö
flestir muni notfæra sér 10%
frádráttinn. Þetta þjónar
náttúrlega ekki hagsmunum
allra llfeyrisþega, en I heild
veröur aö telja, aö hér veröi um
verulega lækkun skatta á ellillf-
eyrisþegum miöaö við þaö sem
oröiö heföi, ef frumvarp stjórn-
arinnar heföi fariö óbreytt I
gegn aö þessu leyti. Yfir alla
linuna veröur sennilega um
verulega skattalækkun aö ræöa.
Aöalátriöið er þó þetta: Ef
allur almenningur hefur þennan
10% frádrátt þá er þaö réttlætis-
mál og alveg sjálfsagt, aö elli-
llfeyrisþegar fái þetta llka.
Þetta mál var afgreitt I neöri
deild. Siöan kallaöi fjárhags-
nefnd efri deildar fyrir sér-
fræöínga úr fjármálaráöu-
neytinu og fékk þá til aö útskýra
fyrir sér hvernig þetta kæmi út.
Síðan hefur Þjóöviljinn ekki
haft áhuga á málinu. Þetta er
einföld pólitík. HMA
ÞrlMudagur 11. lebrdur 1180
—
Flaustur Vilmundar: i
Óljós til-
laga
samþykkt
1 asanum á Alþlngl I gær varð
meirihluta þingmanna nebri
deildar á aö samþykkja breyt-
ingartiliögu viö skattalögin frá
Vilmundi Gylfasyni sem I reynd
er ekki vitaö hvaða afleiðingar
hefur. Hugmynd Vilmundar mun
hafa verið sú aö tryggja aö ellilff-
eyrisþegar nytu hinnar almennu
10% frádráttarheimildar sem
kveöiö er á um i nýju skatta-
iögunum. Hins vegar var tillaga
Vilmundar svo illa undirbúin og
svo illa oröuö aö meö öllu er óljóst
hvaö samþykkt hennar þýöir.
Fjármálaráöherra óskaöi eftir
þvi aö beöiö yröi meö aö afgreiöa
tillöguna þar eö hún heföi ekki
komiötil umfjöllunar i þingnefnd
og þingmönnum ekki gefist
kostur á aö athuga hvaö
samþykkt hennar þýddi. Vil*
mundi var hins vegar svo mikiö
um aö slá sig til riddara meö til-
löguflutningi sinum aö hann
neitaöi aö veröa viö tilmælum
ráöherra. Efri deilcf á nú eftir aö
fjalla um máliö og veröur þar
reynt aö fá botn í máliö.
þ.m.
Frétt Þjóöviljans um breytinga-
tillögu Vilmundar Gylfasonar.