Alþýðublaðið - 19.06.1980, Page 1

GEGGJUÐ VEROLD OG HINN
VITRI SJÁANDI, SIGURÐUR ÞÓR
GUÐJÓNSSON SKRIFAR UM
LISTAHÁTÍÐ
bls. 4
Við höfum
valið að
verðtryggja
verðbólguna
Listahátlð er senn á enda. Margt hefur veriö rœtt og ritah um þessa hátiö og sýnist sitt hverjum um efnisval hátiðarinnar. Veöur-
gu&irnir hafa hins vegar miskunnaö sig yfir hátlöina og veöur veriö prýöilegt hingaö til. Flestir munu sammála um aö Els Comediants
hafi sett skemmtilegan svip á miöbæinn þessa daga, en myndin sýnir hópinn á Torfunni.
Lif og fjör á Torfunni hefur eflzt mjög og setur sú starfsemi skemmtiiegan svip á bæjarlifið. Vonandi veröur þessi starfsemi til þess
aö sýna ráöamönnum fram á þaö I eitt skipti fyrir öll, aö baráttan fyrir varöveizlu Torfunnar var rétt og góö barátta, sem tilallrar
hamingju skilaöi árangri.
Páll Jensson:
Um (ör)tölvubyltinguna
— segir IVIár Elísson
í Ægi
i fimmta tölublaöi Ægis, rits Fiski-
félags tslands ritar Már Eiisson annar
ritstjóra timaritsins forystugrein sem er
nokkuö athyglisverö.
Már Elisson fjallar um aukningu afla á
tslandsmiöum og bendir á, að fiskaflinn
hafi aldrei verið meiri i sögu fiskveiða við
Island þrátt fyrir samdrátt í fiskiskipastól
og að þrátt fyrir minni afla bræðslufisks
hafi orðið smávægileg aukning á fram-
leiðslu mjöls og lýsis.
Orðrétt segir i forystugrein Más Elis-
sonar:
„Þrátt fyrir mikinn afla á s.l. ári og það
sem af er þessu ári eru þó ýmsar blikur á
lofti og fara vaxandi. Ýmist stafa þær af
erlendum toga, svo sem sihækkandi verði
á oliu og ýmsum öðrum rekstrarvörum og
harðnandi samkeppni á helztu markaðs-
svæðum og löndum. Er bæði um að ræða
mikinn opinberan stuðning við sjávarút-
veg helztu keppinauta okkar og afleiðing-
ar útfærslu strandrikja i 200 milur, sem
raskaö hafa fyrra markaðsjafnvægi.
Nokkuð hefur og borið á samdrætti neyzlu
fiskafurða, sem og annarri einkaneyzlu,
sem án efa stafar að stórum hluta af orku-
kreppu og vaxandi verðbólgu meðal við-
skiptaþjóða okkar.
Að öðru leyti, og er sizt minna um vert,
stafa þessar blikur af innlendum toga og
þá einkum hinni miklu og vaxandi verð-
bólgu, er hér geisar. Er hér við ramman
reip að draga þar sem við höfum valið
okkur að verðtryggja ver&bólguna.
Kaupgjald er visitölubundið. Fisk-
verðshækkanir hafa fylgt i kjölfarið.
Verðbótaþáttur vaxta hækkar stöðugt.
Þrátt fyrir það minnkar sparifjármynd-
un. Þar sem þessar hækkanir eru fisk-
vinnslunni ofviða, er gengi krónunnar lát-
ið siga eins og það er nefnt. Sá er þó galli á
gjöf Njarðar, að fiskvinnslan verður strax
að taka á sig fyrrnefndar hækkanir en
gengið sigur jafnt og þétt á verðlagstima-
bilinu. Nauðsynlegu jafnvægi er ekki náð
fyrr en i lok tlmabilsins, ef það hefur þá
náðst. Bilið verður að brúa með lántök-
um. Hið sama endurtekur sig á næsta
verð- og kaupgjaldstimabili.
Um fast-
eignir í
Reykjavík
1 Fréttabréfi Verkfræðingafélags ís-
lands, sem út kom I slðustu viku birtist
grein um fasteignir i Reykjavik eftir Ste-
fán Ingólfsson. Alþýðublaðið hefur áður
birt athyglisverða grein eftir Stefán
Ingólfsson um fasteigna- og brunabóta-
mat. Greinin birtist með leyfi höfundar.
Söluverð ibúða I Reykjavik hefur hækk-
að talsvert umfram almenna verðbólgu
siðustu missiri. Greiðslukjör hafa jafn-
framt stórversnað. Ekki er útlit fyrir ann-
að en að þessi þróun muni halda áfram.
Hátt i 80% af kaupverði meðalfbúðar
þarf nú að greiða innan árs frá þvl gengiö
var frá kaupum. Fyrir örfáum árum var
þetta hlutfall rúm 60%. Til samanburðar
má nefna að ekki er óalgengt að þetta
hlutfall sé 10% I Danmörku.
Ekki þarf að fara mörgum orðum um að
þessi þróun er að verða óbærileg fyrir
ungtfólk sem er að festa kaup á fasteign I
fyrsta sinn. Margir hafa á undanförnum
árum reynt að byggja sjálfir, einir eða I
félagi með öðrum. Nú hefur hins vegar
dregið úr framboði á lóðum fyrir fjöl-
býlishús með ibúðum viö þeirra hæfi.
Sú tregða sem er á framboði byggingar-
lóða lýsir sér i hærra lóðarverði sem er
jafngilt hærra söluverði ibúöa.
Þó einhverjum kunni að finnast þver-
sögn I þvi að nefna lóðaverð i Reykjavik
Framhald á bls. 2
örtölvubyltingin hefur vakið nokkra
eftirtekt og umræ&ur og er þaö vel, enda
mikilvægt aö fylgjast meö þvi sem er aö
jgerast á tæknilegum vettvangi. 1 „Tölvu-
mál” júni hefti 1980 eru nokkrar athyglis-
veröar greinar um efnið og birtist hér á
eftir grein eftir Pál Jensson og birtist hún
meö leyfi höfundar.
Almenn umræöa.
„Left alone, things tend to go
from bad to worse state”.
(Þessi og eftir farandi tilvisanir á ensku
eru nokkur af „lögmálum tölvusérfræð-
.ingsins Murphy).
Nýlegir sjónvarpsþættir um örtölvu-
byltinguna hafa vakið talsverða athygli,
sem vonandi markar upphaf almennrar
;umræðu um tölvunotkun og þróun hennar.
Mikilvægi þess, að tölvunotkun komist á
almennt umræðustig, sést best i ljósi
þeirrar staðreyndar, að almenningur, og
sér I lagi i smáriki eins og hér, hefur til
þessa haft litil áhrif á þessa geysihröðu
tækniþróun, sem margir kalla byltingu.
A vinnustöðum, i opinberri stjórnsýslu
og nú orðið einnig á heimilunum höfum
við leitast við að aðlaga okkur tölvutækn-
Iinni, og oft með misjöfnum árangri.
Þeir, sem fyrst og fremst hafa ráðið
ferðinni, eru seljendur tölvubúnaðar, i
hraðri samkeppni hver viö annan, þar
sem notendur/kaupendur hafa verið alloft
óvirkir. Hér á landi hefur þó á siðustu
árum orðið nokkur breyting i þá átt, að
segja megi að „notendur kaupi” i stað
þess að „seljendur selji” til sæmis færist
gnú heldur i aukana að gerö séu útboð.
Hjá nágrönnum okkar eru tölvumálefni
orðin allverulegur liður i stefnumótum
fyrirtækja, verkalýðsfélaga og stjórn-
málaflokka, svo og i umfjöllun fjölmiöla
og I kennslu allt frá efstu bekkjum grunn-
skóla og upp I fulloröinsfræöslu Þar er
almenn umræða um tölvuþróunina hafin,
og þótt þeim hafi siður en svo tekist „að
koma beisli á ótemjuna”, þá eru þeir þó
farnir að reyna það.
Stefnumótun.
„Whencver yo want to do something,
you have to do something else first”.
1 áðurnefndum sjónvarpsþáttum var
brugðiö upp framtlðarmynd, sem sumir
*
hrifast af en öörum þykir uggvænleg.
Einkum skelfast menn þá tilhugsun að
eiga fri 5 til 6 daga vikunnar, þó þaö
hljómi mótsagnarkennt. í dag k^nna
menn sig við starf sitt, en eftir þáttunum
að dæma mun Jón Jónsson blikksmiður
eftir 20-30 ár skrifa sig t.d. frimerkjasafn-
ari i simaskránni.
Vist er að hið tölvuvædda þjóðfélag
verður gjörólikt þvi, sem við þekkjum eða
getum gert okkur i hugarlund. Fjöl-
margar spurningar vakna, sem taka
verður afstöðu til og marka stefnu um. Ég
nefni hér aðeins örfáar þeirra:
Eiga stofnanir og fyrirtæki aö geta
skráð og geymt i tölvum hvaöa per-
sónupplýsingar sem er um hvern sem
er?
A a& tryggja að allir viti hvað um þá er
skráð?
A að takmarka möguleika á sam-
keyrslu upplýsinga t.d. úm fjárhag og
heilsufar einstaklinga?
^Lagafrumvarp um vernd persónugagna
liggur nú fyrir á Alþingi).
A að takmarka uppsagnir starfsmanna,
sem verða óþarfir með tölvuvæðingu,
eða tryggja endurmenntun þeirra?
A að stuöla a& auknum áhrifum starfs-
manna á töku ákvarðana um tölvuvæð-
ingu?
A að miöstýra tölvuvæðingu hins opin-
bera t.d. frá stofnun, sem ákve&ur for-
gangsröð, gefur út staðla og vinnur að
samræmingu?
Hversu sjálfsagðir, sem margir ofan-
greindra möguleika virðast, þá má ekki
gleyma þvi, að þeir eru afar dýrir i fram-
kvæmd og það sem verra er: Stóraukiö
skrifræði yrði óumflýjanlegt. Er jafnvel
hætt viö að tölvunotkun á ýmsum sviðum
verði svo kostnaðarsöm og þung i vöfum
að hagræðing yröi engin, ef taka á fullt til-
lit til óska sem þessara. Svo tekið sé
dæmi, þá er aðkallandi að tölvuvæða
dómskerfið og auka á annan hátt hagræð-
ingu i þvi. En þaö er erfitt að benda á
ódýra leið til að tryggja fullkomna leynd
sakaskrár. („Nothing is foolproof
because fools are so ingenious”).
Þá má ekki gleyma innlendum
iðnaði.þegar rætt er um stefnumótun.
Tölvuiðnaðurinn einkennist af
kapphlaupi, sem er skiljanlegt þegar þess
er gætt að það getur tekiö tvö ár að þróa
tölvukerfi, sem siðan hefur e.t.v. ekki
nema fimm ára liftíma. Flest hinna
tækniþróuðu rikja heimsins stuðla nú að
innlendum iðnaði með ákveðinni stefnu
hvað snertir rannsóknir, lánaúthlutanir
og aðflutningsgjöld. Hin smærri reyna
að tileinka sér viss „mark'aðshorn”
(niche), sem i okkar tilviki gæti m.a.
verið tölvukerfi fyrir fiskiðnað og útgerð.
Hér á landi er þó liklega hvergi brýnni
þörf á virkri stefnumörkun i tölvumál-
efnum en I menntakerfinu. Almenn
fræösla er nauðsynlegur undanfari al-
mennrar umræðu, sem hlýtur að vera
æskilegur undanfari stefnumörkunar á
öðrum sviðum þjóðlifsins. Þvi miður er
ástandið þannig i dag, að flestir fram-
haldsskólanna eru i miklu fjársvelti með
tilliti til nauðsynlegra tækjakaupa fyrir
kennslu i tölvunarfræðum.
í framhaldi af þessum hugleiðingum
um stefnumótun vaknar sú spurning,
hvort tölvuþróunin verði jafn hröö á næstu
áratugum og spáð var I sjónvarps-
þáttunum, og hvort þaö sé I rauninni of
seint fyrir okkur að reyna að hafa áhrif á
þróunina. Þessu er vitanlega ekki hægt að
svara með tilteknum árafjölda, en hér á
eftir mun ég leitast við að varpa ljósi á
spurninguna.
Vélbúnaður.
„Every soiution breeds new and
more problems”.
Einn af okkar færustu rafeindasérfræð-
ingum kvaðst nýlega „eiga erfitt með að
gera sér i hugarlund stöðu örtölvutækn-
innar eftir tiu ár, hvað þá um næstu alda-
mót”. Hvernig eiga leikmenn þá að geta
áttað sig á þróuninni? Hvern hefði til
dæmis fyrir tiu árum órað fyrir þvi, að nú
er hægt að kaupa minniseiningar ( sem
rúma tugi þúsunda stafi og eru minni en
eldspitustokkur) fyrir smátölvur I lausa-
sölu i venjulegum rafeindatækjaversl-
unum á Broadway?
Ljóst er að vélbúnaður verður á næstu
árum og áraíugum. sifellt ódýrari, hrað-
virkari, umfangsminni og áreiðanlegri.
Smátölvur og útstöðvar, þar á meðal ör-
þunnir „flatskjáir” (display panels),
verða á flestum skrifstofum og heimilum,
og simakerfiö mun bjóða upp á flutning
upplýsinga innan lands og milli landa á
Framhald á bls. 2-