Alþýðublaðið - 05.02.1981, Blaðsíða 4

I STYTTINCI
Stvrkium úr
Rannsóknarsjóði IBM
úthlutað
Nýlega var Uthlutaö i áttunda
sinn styrkjum úr Rannsóknar-
stjööi IBM vegna Reiknistofn-
unar Háskólans. Alls bárust 10
umsóknir, og hlutu 7 umsækjend-
ur styrk Ur sjóðnum, samtals kr.
45.000.
Styrkina hlutu:
Agúst Kvaran, Ingvar Arnason og
Sigurjón N. Ólafsson,
Raunvísindastofnun Háskólans,
— til tölvuvinnslu á litrófsmæli-
gögnum vegna rannsókna i
ólifrænni efnafræði. — kr. 5.000-
Asbjörn Jóhannesson,
Rannsóknastofnun byggingariðn-
aöarins, — til að aðlaga
reiknilikan fyrir ákvarðanir um
hagkvæmasta viðhald vega á ts-
landi. — kr. 5.000.-
Jóhann Axelsson og SigfUs
Björnsson, Rannsóknarstofa H.i.
i lifeðlisfræði, — til lifeðlisfræði-
legs samanburðar á tslendingum
og islenska þjóðarbrotinu i
Kanada. — kr. 10.000.-
Jón Óttar Ragnarsson og Erla
Stefánsdóttir, Efnafræðiskor
lláskóla islands, — til Urvinnslu
gagna um mataræði Islendinga
Ur bUreikningakönnun Hagstof-
unnar. — kr. 10.000,-
Kristján Kristjánsson, Sig-
mundur Guðbjarnason og Sigur-
jón N. ólafsson, Raunvisinda-
stofnun Háskólans, —til kaupa á
svonefndu Simca-forritasafni fyr-
•ir munsturgreiningu á niður-
stöðum efnagreininga. — kr.
5.000.-
MagnUs B. Jónsson,
Bændaskólanum á Hvanneyri, —
til Utreikninga á kynbótum á is-
lenska nautgripastofninum m.t.t.
bæði mjólkur- og kjötframleiðslu.
•— kr. 5.000,-
Sigrún Klara Hannesdóttir,
Felagsvisindadeild Háskólans,—
til að setja upp forrit fyrir tölvu-
leit í gagnabanka, vegna kennslu
svo og tölvusetningu islenskra
heimilda. — kr. 5.000.-
Lántökur fyrir
Hrauneyjarfossvirkjun
Stjórn Landsvirkjunar sam-
þykkti nýlega lántöku hjá Scandi-
navian Bank Limited, London og
fleiri erlendum bönkum aö fjár-
hæð 60 millj. Bandarikjadollara
til fjármögnunar framkvæmda
við Hrauneyjafossvirkjun. Hlut-
aðeigandi lánssamningur var
undirritaður i dag., Lánstimier
10 ár, og er lánið afborgunarlaust
i 4 1/2 ár frá undirritun lánssamn-
ings. Lánið er með einfaldri
ábyrgð eigenda Landsvirkjunar.
Þagall rak augun i sérdeilis at-
hyglisverða fyrirsögn á baksiðu
Þjóðviljans i gær. Þar stóö skýrt
og greinilega: „Lán Landsvirkj-
unar”.
Ekki datt Þagli annað i hug, en
að hér væri um að ræða grein, þar
sem ætti að gera landslýð öllum
ljóst, að ekki væri nU laus viö
Landsvirkjun lukkan, að hafa
hann Hjörleif Guttormsson að
yfirboðara, i ráðuneyti.
Enda sannarlega kominn timi
til að gera landslýð öllum það
ljóst, hvilikur afreksmaður Hjör-
leifur er. Eins og Þagall hefur
þegar bent á, hefur aldrei i
samanlagðri sögu kristninnar um
gjörvalla heimsbyggöina, veriö
Sænski vísnasöngvarinn Thorstein
Bergman heldur hér þrenna tónleika
Thorstein Bergman, hinn
kunni sænski visnasöngvari
kemur til tslands í byrjun
febrúar á vegum Menningar- og
fræðslusambands alþýðu og
Norræna hússins i Reykjavlk.
Hann mun halda þrenna tón-
leika hér á landi.
Thorstein Bergman hefur um
árabil notið mikilla vinsælda i
Sviþjóð fyrir söng sinn og flutn-
ing, en hann hefur meðal annars
sungið lög við ljóð skálda eins og
Dan Andersons, Nils Ferlin og
Emil Hagström, auk eigin laga
og ljóða.
Tónleikar Thorsteins Berg-
man verða:
Laugardaginn 7. febrUar kl.
16.00 i Norræna hUsinu.
Mánudaginn 9. febrUar kl. 20.30
i Amtsbókasafninu á Akureyri.
Miðvikudaginn 11. febrUar kl.
21.00 i' Fjölbrautarskólanum á
Akranesi.
Tónleikarnir á Akureyri eru
haldnir i' samvinnu við Tón-
listarfélagið á Akureyri og tón-
leikarnir á Akranesi i samvinnu
við Norræna félagið á Akranesi
og Verkalýðsfélag Akraness.
Thorstein Bergman.
Vart mun fyrirfinnast sá Is-
lendingur sem ekki hefur að
minnsta kosti heyrt nefndan
Carl Michael Bellman enda er
Gamli Nói hans án alls efa sá
söngur sem flestir kunna á ts-
landi að læra fyrst. NU er ekki
svo að skilja að Bellman hafi
verið fyrsti trUbador i Sviþjóð
en hins vegar er trUlegt að
hróður hans hafi farið hærra og
viðar en annarra slikra.
Það er samkvæmt gamalli
hefð mikil Iþrótt i Sviþjóð að
setja saman lög við kvæði
skálda og syngja síöan. Mætti
sjálfsagt gera þykka bók með
nöfnum þeirra manna er við
slikt hafa fengist og jafnvel
fleiri en eina, svo rikur þáttur er
kvæðasöngur i sænskri alþýðu-
menningu.
Af þeim sem um þessar
mundir eru upp á sitt besta og
fást við sönglist er sennilega
Cornelis Vreeswijk kunnastur á
tslandi en trUlegt er einnig að
ýmsir Islendingar hafi heyrt
nefndan Fred Akerström.
Thorstein Bergman er Islend-
ingum minna kunnur en þeir
sem fyrr voru nefndir. Er þó
ekki þar með sagt að hann
standi þeim neitt að baki nema
siður væri.
Thorstein Bergman er fæddur
23. ágUst 1942 i Hárnösand sem
er litill bær norðarlega I Sviþjóð
á strönd Eystrasalts. A unga
aldri fluttist hann milli ýmissa
staða i norður- og mið Sviþjóð
og lagði þá gjörva hönd á
margt. Hann lærði að handleika
gitar þegar á barnsaldri og mun
snemma hafa fengist viö
kvæðasöng. Þetta mun þó að
mestu hafa verið tómstunda-
gaman fram til 1965 þegar
örlögin höguðu þvi svo til að
hann kom fram i sjónvarpsþætti
hjá hinum vinsæla sjónvarps-
manni Lennart Hylland. 1 þætt-
inum tókst honum svo vel upp
að honum bauðst tækifæri til aö
gefa Ut hljómplötu. SU plata
hafnaði ofarlega á sænska vin-
sældalistanum og Thorstein
Bergman gerðist kvæðasöngv-
ari að atvinnu.
Arið eftir, 1966, gaf hann Ut
breiðskifu með kvæðum eftir
Dan Anderson. Af lögunum á
þessari plötu voru 5 eftir Thor-
stein Bergman sjálfan. Þetta er
sU af plötum hans sem notið
hefur viðtækastra vinsælda
nemur salan mörgum tugum
þUsunda, þótt reyndar ekki svo'
mikið sem eitt eintak hafi ratað
rétta boðleið til islenska rikisUt-
varpsins.
Bergman bjó i fæðingarbæ
sinum, Harnösand, á árunum
1968 til 1974 og starfaði þá
nokkuð fyrir Arbetarnas bildn-
ingsförbund —ABF— (MFA i
Sviþjóð). A vegum sambandsins
ferðaðist hann um landið með
söngva um Suður Ameriku.
Hann hefur nú um nokkurra
ára bil verið bUsettur á Vármdö
rétt utan við Stokkhólm.
En Thorstein Bergman er
fleira til lista lagt en semja lög
og syngja. Hann yrkir lika og
hefur gefið Ut eina ljóðabók. Hin
siðari ár hefur hann að mestu
sungið eigin kvæði þegar hann
hefur komið fram, sem reyndar
hendir all oft. Sjálfur segist
hann lita á yrkingar og tón-
smíðar sem aðalstarf sitt, en
lifsframfæri sitt hefurhann hins
vegar af söngnum. Þess má
geta að hljómplötur hans munu
vera komnar upp undir
fimmtán.
Fyrir utan eigin kvæði syngur
Thorstein Bergman enn kvæði
eftir Dan Anderson, auk þess
sem hann hefur gert talsvert af
þviaðsemja lög við kvæði eftir
Nils Ferlin og Emil Hagström
og syngur þau gjarna.
Dan Anderson
Hann fæddist 6. april 1888 i
þorpinu Skattlösberg norður á
Finnmörk og hann dó á Hótel
Hellman i Stokkhólmi aðfara-
nótt 16. september 1920. A milli
þessara dagsetninga liðu 32 ár.
Það er ekki löng mannsævi. A
þessu tlmabili vannst honum þó
timi til að sinna fleiru en
margur sá kemst yfir sem
hæstri elli nær. Dan Anderson
var erfiðismaður og ferðaerind-
reki, blaðamaður og Ameriku-
fari, skólanemi og fiðlungur, —
en mest af öllu var hann skáld.
Hann stundaði ritstörf i tæp 7 ár,
stundum sem illa eða ólaunaða
atvinnu, stundum i hjáverkum.
Ritsafn hans kom Ut i Sviþjóð
árið 1978 og taldi nær 3000 siður.
Að. öðrum verkum Dans
ólöstuðum, eru það ljóðin sem
lengst munu halda nafni hans á
lofti. Þó urðu ljóðabækur hans
ekki fleiri en tvær. Hin siðari
„Svartir söngvar” (Svarta
ballader) kom Ut haustið 1917 og
ritlaunin voru 25 eintök af bók-
inni. Auk þessara tveggja bóka
höfðu allmörg kvæði birst eftir
hann i blöðum og timaritum og
töluvert lét hann eftir sig i hand-
riti.
Dan Anderson gerði sjálur lög
við sum ljóð sin og eftir dauða
hans urðu ýmsir til þess, nU sið-
ast Thorstein Bergman, og ljóð
hans njóta enn I dag verulegra
vinsælda i Sviþjóð. Þannig geta
menn haldið áfram að lifa þótt
þeir séu dánir.
Nils Ferlin.
Hann fæddist 11. desember
1898 i Karlstad á bakka Wánern,
stærsta vatns i Sviþjóð. Tiu ára
gamall fluttist hann með for-
eldrum sinum til nágranna-
bæjarins Filipstad. Hann lauk
gagnfræðaprófi 1914 og fór á sjó
árið eftir. Hann
kom þó fljótlega ^
alþýðu
lh
Einnig hefur heyrst eins og
Þagall hefur þegar sagt frá, að
Hjörleifur muni stofna Lands-
virkjun i þess orðs fyllstu
merkingu, með þvi að virkja
landslýð allan, á þann hátt, að
settur verður lUxustollur á allar
ljósaperur, sem sterkari eru en 40
kerti. Þannig mun sparast mikiö
rafmagn, sem hægt yrði að
geyma til mögru áranna, eða
hægt að nota þegar i stað, til að
starfrækja meðal-stóriðju.
Og ekki einasta hefur Hjörleif-
ur okkar þannig sparað okkur
mikinn pening. Hann hefur einnig
boriöhróöur landsins langt Ut fyr-
ir landsteinana, með kynningum
sinum erlendis á byltingar-
mun vænTsnnega
Lands-
virkjunar
Lánssamningur
Landsvirkjunar við
Scandinavian Bank Ltd.
London og fleiri erlenda
banka um lántöku að
og það efl
uppi um m;
fyrrnefndan
Ekki vildij
margnefnduj
einu um aö/
fleira til.
hefði fariðj
eyðslu fyr^
una, köld
úar gæti 1
versluno
i meirii
undan
hæh
sa
LAN í OLÁNI
virkjað jafn mikið á jafn skömm-
um tima. Hjörleifur hefur virkjaö
viðStraumsvik, Grundartanga og
viðar á einum mánuöi, án þess að
leggja þyrfti fram krónu i fjár-
magnskostnað, (utan smávægi-
legra upphæða til minniháttar-
fyrirtækja, vegna eilltilla
óþæginda, sem þau hafa orðið
fyrir vegna framkvæmdanna).
kenndum hugmyndum um tvinýt-
ingu orku. Hann mun t.d. hafa I
hyggju, að byggja 1500 mega-
watta virkjun á Austurlandi
þannig að hann lætur fyrst byggja
750 megawatta virkjun. Siðan
lætur hann byggja stóriðjuver,
sem á að nýta alla orkuna frá
virkjuninni, en bannar siðan
rekstur iðjuversins, þannig að
hann fær þarna 750 megawatta
sparnað plUs þau 750 megawött,
sem hefðu annars farið i virkj-
unina, semsagt 1500 megawött.
Þegar.hann skýrði þessar hug-
myndir sinar Ut fyrir erlendum
orkufrömuöum, sló þögn á salinn.
Annars hvislaði gárungi einn
þvi að Þagli, að fyrirsögnin ætti
að vera „Lón Landsvirkjunar”.
Þannig mætti t.d. benda á, að ef
bankalán eru einskonar lán I
■ óláni, væri lán Landsvirkjunar
einskonar lán I ólóni! Jafnvel
mætti segja, að þegar lónin hjá
Landsvirkjun bregöast, leiti
Landsvirkjun i bankalónið.
En auðvitað er þetta ekkert
annaö en ómerkilegt háð og spé
óábyrgra manna, sem leitast
sýkntog heilagt við að afflytja og
gera hlálegt allt það, sem Hjör-
leifur gerir til að bjarga þeim
þjóðarvanda, sem nú blasir við.
Sannleikurinn er auðvitað að það
verða aldrei laus við Landsvirkj-
un la’nin, meðan Hjörleifur situr i
ráðherrastól! — Þagall.
Fimmtud.5. febrúar 1981
KULTURKORN
Sinfóníutónleikar
Næstu tónleikar Sinfóniuhljóm-
sveitar tslands, sem eru jafn-
framt hinir fyrstu á siðara miss-
eri þessa starfsárs, verða i Há-
skólabiói á morgun, fimmtudag
5.2. 1981.
Efnisskráin verður sem hér
segir:
Handel: Flugeldasvitan
Haydn: Konsert fyrir óbó
R. Strauss: Konsert fyrir óbó
R. Strauss: Rosenkayalier, svita
ÞrjU siðastnefndu verkin, þ.e.
Konsert fyrir óbó eftir Haydn,
Konsert fyrir óbó eftir R. Strauss
og Rósariddarasvitan hafa ekki
verið flutt hér á landi fyrr.
Stjörnandi þessara tónleika er
Jean-Pierre Jaccjuillat. Hann
hefur margoft stjórnað Sinfóniu-
hljómsveit Islands áður, og var
hann nýlega ráðinn aðalstjórn-
andi hennar næstu þrjU árin.
Hann hefur stjórnað fjölda hljóm-
sveita austan hafs og vestan, og
meðal annars verið einn af aðal-
stjórnendum Orchestre de Paris
og við óperuna i Lyon. Hann
fæddist f Versölum 1935, og er
franskur rikisborgari.
Einleikarinn, Maurice
Bourgue, er einnig franskur, og
er einn virtasti og eftirsóttasti
einleikari á óbó nU um stundir.
Hann hefur unnið til ótal verð-
launa I alþjóðlegum tónlistar-
keppnum og má sérstaklega geta
l.verðlauna i blásturshljóðfæra-
keppni i Birmingham, sem hann
deildi með flautuleikaranum
fræga, James Gallway, og 1.
verðlauna i keppnum i Munchen,
Prag og Budapest. Hann hefur
komið fram sem einleikari með
mörgum merkustu hljómsveitum
Evrópu og á öllum helstu’tón-
listarhátiðum i Bretlandi og alls
staðar fengið mikið og hástemt
lof gagnrýnenda.
Úrval söngvara
í La Bohéme
Það er nU ráðið að fjöldi kunnra
söngvara tekur þátt i sýningu
ÞjóðleikhUssins á La Bohéme nU i
vetur. Ólöf KolbrUn Harðardóttir
mun syngja hlutverk Mimiar,
Ingveldur Hjaltested hlutverk
Musettu, Garðar Cortes Rudolfos
og Halldór Vilhelmsson Marcello.
John Speight syngur Schaunard,
og Eiður Gunnarsson kemur frá
Achen til að syngja hlutverk Coll-
ines. Og i hlutverkum Alcindoros
og Benoits verða þær gömlu
kempur Guðmundur Jónsson og
Krislinn Hallsson.
Þá hefur Sieglinde Kahman
verið boðið að syngja sem gestur
hlutverk Mimiar i vor og sömu-
leiðis mun Kristján Jóhannsson
syngja Rudolfo og verður það
frumraun hans á islensku leik-
sviði. Elin Sigurvinsdóttir mun
einnig syngja hlutverk Musettu á
nokkrum sýningum og fleiri
söngvarar verða með i sýning-
unni þegar liður á vorið.
Það er franski hljómsveitar-
stjórinn Jean-Pierre Jacquillat
sem stýrir uppfærslunni á þessari
vinsælu öperu og er það i fyrsta
sinn að hann stjórnar óperuflutn-
ingi hér á landi, en hann hefur er-
lendis m.a. i Paris fengist mikið
við óperustjórn. Leikstjóri verður
Sveinn Einarsson og honum til
aðstoðar Þuriður Pálsdóttir en
um leikmynd sér Steinþór Sig-
urðsson, en hann hefur ekki unnið
að leikmynd fyrir ÞjóðleikhUsið
siðan i Hafið bláa hafið 1973. La
Bohéme verður flutt á frummál-
inu og frumsýningin er fyrir-
huguð 3. apríl.