Alþýðublaðið - 31.03.1981, Blaðsíða 4

Bryndís Schram skrífar um leiklist
Alls staðar leikaraefni
Leikl'élag Menntaskólans
viö Ilamrahlíð sýnir
V'atzlav
eftir Slawomir Mrozek
Þýðing: Karl Agúst Úlfsson
Leikstjórn: Andrés Sigurvins-
son
Hvað er réttlæti, hvað er
frelsi, heiðarleiki, einlægni,
sannleikur? Hver er tilgangur
lifsins, ef ekkert stenzt? Slikum
og þvilikum spurningum varpar
Mrozek fram i leikriti sinu um
Vatzlav.
Vatzlav er tækifærissinni.
Hann velkist um i liísins ólgusjó
og leitar aðeinhverju, sem hann
veit i rauninni ekki hvaö er.
Stundum er hann rikur, stund-
um blankur, stundum er hann
glaður, stundum dapur. En
hann er sú manngerð, sem ekk-
ert snertir mjög djúpt og kemst
alltaf af.
Slawomir Mrozek er mjög svo
pólitiskt þenkjandi maður, og
eíns og önnur verk hans er Vat-
zlav þrælpólitisk ádeiluleikrit.
Enda er Mrozek löngu buinn að
forða sér vestur fyrir járntjald,
þar sem hann fær þó að vera i
friði með efasemdir sinar um
Stóra sannleik.
Mrozek er fæddur árið 1930 i
Póllandi. Strax i æsku upplifir
hann hörmungar seinni heims-
styrjaldarinnar, skiptingu
Evrópu, undirokun
kommúnismans, kúgun og and-
lega niðurlægingu. 011 leikrit
hans bera það með sér, að ein-
hvern tima hefur Mrozek att sér
draum, trúað á eitthvað.
Eflaust hefur hann veriö sann-
færður kommúnisti. Og þess
vegna hafa vonbrigðin orðið
ennþá sárari, þegar þaö rann
upp fyrir honum, aö fyrirheitna
landiö er ekki til, að mennirnir
eru rotnir og spilltir, hvaöa
flokk sem þeir skipa. Nú finnur
hann engan tilgang með lifinu,
trúir ekki á neitt.
Vatzlav er m jög eríitt verk og
torráðið. Það er fullt af tákn-
máli, sem má lesa á marga
vegu. Og ein kvöldstund nægir
alls ekki til aðskilja það til fulls.
En eitt fer ekki fram hjá nein-
um, — vonbrigði höfundar, efa-
semdir og svartsýni. Hvert get-
um við leitað? Hvar finnum við
fast land undir fótum?
Er það nokkur furða, þótt
Mrozek hafi orðið að foröa sér?
Karl Ágúst Úlfsson hefur tek-
ið að sér að snara þessum verki
yfir á islenzka tungu, og heíur
tekizt það mjög vel. Oröalagið
er bæði hnyttið og glettiö, mjög i
anda þess hóps, flytur og
hlustar.
Andrés Sigurvinsson virðist
vera tilþrifamikill leikstjóri,
bæði hugmyndarikur og
kröfuharður við lið sitt. Hann
fær írumlegar hugmyndir og
hikar ekki viö að koma þeim á
framfæri. Hlakka ég til að fylgj-
ast með honum i framtiðinni.
Hann hefur náð miklu út ur
krökkunum, og er faglegt yfir-
bragð á sýningunni i heild. Það
er annars alveg ótrúlegt, hvaö
allt er vaðandi i góöum leikara-
efnum út um allan bæ. Maöur
fer á hverja skólasýningu á fæt-
ur annarri, og alls staöar kunna
menn að leika. Magnús Ragn-
arsson i hlutverki Vatzlav hefur
á sér atvinnumannsbrag, og eru
bæði hreyfingar og tal mjög
eðlilegt. Sömuleiðis nafni hans
Hauksson i hlutverki Bobba,
sem dró upp mjög skoplega
mynd af yfirstéttarbarninu,
sem vill taka Odipus sér til
fyrirmyndar, drepa föður sinn
og drýgja hór með móður sinni.
Annars var þáttur Opidusar i
leikmyndinni fyrir utan og ofan
minn skilning, en hins vegar
þokkalega túlkaöur af Astráði
Haraldssyni. Alþýðumennirnir
Fahad Jabaly og Þormar Þor-
kelsson lifgubu mjög upp á sýn-
inguna með ærslaíenginni
framgöngu sinni. Þær stöllur
Guöný Hauksdóttir og Margrét
Gunnlaugsdóttir voru sannköll-
uð augnayndi, og Sigriður Guð-
mundsdóttir sköruleg i hlut-
verki Barbadós hershöfðingja.
Aðrir leikendur komu minna við
sögu, en lögöu sig fram af mik-
illi leikgleði.
1 lokin vil ég svo þakka ljósa-
manni eða ljósamönnum öllu
heldur, fyrir framlag þeirra, þvi
abbeiting ljósanna var til íyrir-
myndar og jók áhrif sýningar-
innar. Bryndis
Dragnótaveiðar i Faxaflóa:
SKAPA HRÁEFNI Á DAUFUM TÍMA
— sex af ellefu frystihúsum lokað í Keflavík!
Umræður um dragnótaveiðar i
Faxaflóa hafa nú aftur blossað
upp. Tilefnið er frumvarp sem
samið hefur verið um dragnóta-
veiðar i flóanum. Gert er ráð fyrir
að þær verði leyfðar. Margir eru
á þeirri skoðun að slikt sé óráð-
legt Alþýðublaðið leitaði til
'tveggja aðila sem hafa nokkra
revnslu og þekkingu á þessum
málum en þeireru Olafur Björns-
son, útgerðarmaður frá Keflavík
og Björn Dagbjartsson forstjóri
Rannsóknarstofu fiskiðnaðarins.
Þeir svara spurningunni hver
þeirra afstaða sé til dragnóta-
veiða I Faxaflóa.
Skarkolann þarf að
veiða
— Við höfum lagt undir okkur
mið og fiskstofna með útfærslu
landhelginnar, og það er ekki
verjandi, nema við nýtum þessar
auðlindir eins og hægt er,” —
sagði ólafur Björnsson útgerðar-
maöur i Keflavik, þegar blaða-
maður Alþýðublaðsins hringdi i
hann. ,,Ef það á að veiða fiskinn
verður auðvitað að gera það þar
sem hann er best vara til fram-
leiðslu og sölu. Það þarf að veiða
skarkolann þegar hann er geng-
inn inn i firði og flóa, þegar hann
er orðinn feitur. Það er hrein vit-
leysa að tala um að veiða hann
þegar hann gengur út aftur, það
er eins og að tala um að veiða lax,
ekki þegar hann gengur upp i árn-
ar, heldur þegar hann kemur nið-
ur.
Þá er ekki verið aö tala um að
fara með dragnót á allan flóann.
Við erum ekki að sækjast eftir að
fara inn fyrir linuna. Það er vitað
mál, að meirihluti botnsins á
Faxaflóa er hraun, og það þýðir
ekkert að fara meö dragnót á
þannig botn. Þannig yröi alltaf
meirihluti flóans fyrir önnur
veiðafæri. Auk þess eru ekki til
tæki til að vinna þennan afla i
þessu magni nema á tveim stöð-
um, þannig að það yrði að dreifa
veiðunum yfir mjög langt tima-
bil, til að fá sem besta nýtingu á
fjárfestinguna.
Svo vil ég benda á það, að nú
þegar eru 6 frystihús af 11 hér i
Keflavik lokuö, og það þætti al-
varlegt atvinnuástand ef það væri
á Þórshöfn. Það þarf að fá eitt-
hvert hráefni til að vinna”, sagði
ölafur Björnsson að lokum.
Tilraunaveiðar hafa
tekist vel
,,Málið hefur fyrst og hemst
verið umdeilt vegna fiskverndun-
arsjónarmiða og þar hygg ég að
báðir aðilar hafi nokkuö til sins
máls, þó að ég vilji sem minnst
fullyrða um það, þar sem i-k
ég er ekki sérfræöingur 2)
á þvi sviði. Hitt , W
Á RATSJÁNNI
iStytting dagskrár
I sjónvarps og vísl-
Italan
til að hækka vísitölu
—hættið úrtölum og
bætið þjónustuna
Það hefur verið margt rætt og
ritað um fjárhagsvanda rikisút-
\ arpsins og styttingu dagskrár
sjónvarps. Þagall fyllir ekki flokk
þeirra, sem eru mótfallnir stytt-
ingunni, þvert á móti, er Þagall
þeirrar skoðunar að ekki hafi ver-
íð nóg gert i þvi máli. Hinsvegar
vill Þagall ræða hér litillega
les^paabréf, sem birtist i Dag-
bla'inu i gær, þar sem bent er á
hjákátlegan misskilning Út-
varpsráðs.
1 bréfinu segir m.a.:
''Sú umræða sem orðið hefur um
fyrirhugaða styttingu dagskrár
sjónvarps er hálfhjákátleg. Sagt
er að ekki megi hækka afnota-
gjöldin þvi slikt hafi áhrif á visi-
töluna. Eina ráðið sé að stytta
dagskrána um 9%. Litum nánar á
þetta atriði.
Viljann þarf
1 kg af einhverri vörutegund
hefur t.d. kostaö 20 kr. Nú fást að-
eins 0.91 kg fyrir sömu upphæð.
Hefur þá viökomandi vara ekki
hækkaö i verði? Hið sama gildir
um þjónustu.
Launþegasamtökin eiga auð-
vitað að krefjast þess að litið
verði á styttingu dagskrár sjón-
varps sömu augum og um hækk-
un afnotagjalda væri að ræða og
krefjast bóta i gegnum visitölu-
kerfið.
Yrði dagskráin aftur á móti
lengd eða bætt, og afnotagjöldin
hækkuð i samræmi við það, ætti
slikt ekki að hafa áhrif á visitöl-
una, sbr. þaö sem áður er rakið*
Síðan gerir bréfritari að tillögu
sinni, að dagskrá verði lengd en
ekki stytt og þar fram eftir göt-
unum. Þagall kærir sig ekki um
að ræða það nánar, nema að lýsa
algerri andstöðu sinni við allar
slikar hugmyndir.
En það var gaman að lesa at-
hugasemdina um styttingu dag-
skrárinnar og hækkun afnota-
gjalda, eða það sem útvarpsráð
vildi ekki kalla hækkun afnota-
gjalda heldur styttingu dagskrár.
Að visu er þaö lofsvert af út-
varpsráði aö vilja koma i veg fyr-
ir hækkun vistölunnar með öllum
tiltækum ráðum. En það er nú svo
að menn ættu ekki að taka upp á
sliku upp á eigið eindæmi.
Það var einusinni maður, sem
vildi fá að hækka verö á vöru sem
hann seldi, vegna kostnaðar-
hækkana Hann sótti um leyfi til
þess, en var synjað leyfisins
vegna þess, að eins og lands-
föðurlegur embættismaður benti
á, að þá myndi visitalan hækka,
kaupið hækka vegna þess, og
verðbólgan taka undir sig stökk,-
sem myndi þýða að lifskjör þjóð-
arinnar myndu versna, og em-
bættismaðurinn vildi jú ekki trúa
þvi, að umsækjandi væri svo
óþjóðhollur að vilja slikt.
Að visu hefur sýnt sig siöan, og
þá sérlega um siðustu áramót, að
visitala hækkar ekki af sjálfu sér.
Viljier það sem þarf til að visital-
an hækki, og viljinn um áramótin
var ekki til visitöluhækkunar,
heldur til nýsköpunar visitölu-
kerfisins. En um áramót fréttist
lika af öðru en nýsköpun visitölu-
kerfisins.
Þá kom maður, sem hér verður
ónefndur látinn, fram i sjónvarpi
og lýsti þvi yfir að gengin væri i
garð tvöföld verðstöðvun. Hann
sagði að ekki yrðu leyfðar undan-
tekningar frá þeirri tviefldu verð-
stöðvun, nema brýna nauðsyn
bæri til. Menn vörpuðu öndinni
léttar, og sáu framá aö verðlag
yrði nokkuð stabilt framvegis.
Það er þvi i meira lagi hlálegt, að
sá fjölmiðill sem maðurinn til-
kynnti um veröstöövunina i.hefur
nú hækkað verö á sinni þjónustu,
án þess aö Verðlagsráð eöa Háyf-
irverölagsráð (stundum kallað
„rikisstjórn”) hafi þar fjallaö
um. Hvað kom fyrir manninn,
sem fékk ekki hækkunina sem
hann bað um. Jú hann fór heim,
og minnkaöi innihaldið I hverjum
pakka, þannig aö hann seldi
minna magn fyrir sama verð.
Þegar það komst upp, fékk hann
kárinur þungar og refsingu aö
verðleikum. Hvernig munu verö-
lagsyfirvöld taka á máli Útvarps-
ráðs? —Þagall
alþýöu-
blaöíð
Þriðjudagur 31. mars, }981
KULTURKORN
Styrktarfélagatónleikar
Tónlistarfélagsins
A morgun, miðvikudaginn 1.
april gengst Tónlistarfélagið fyrir
niundu tónleikum sinum á
þessum starfsvetri. Þá leika
Allan Sternfield, Nina G. Flier og
Guðný Guðmundsdóttir verk eftir
Maurice Ravel og Antonin
Dvorak.
Franska tónskáldið Maurice
Ravel fæddist i Cibourne 1875 og
lést í Paris 1937. Hann varð nem-
andi Gabriel Fauré á konser-
vatoriinu i Paris og fékk þar góða
undirstöðu i klassiskum tónskáld-
skap. Seinna kynntist hann Cha-
bier, sem hafði á hann mikil áhrif
og sömuleiðis Eric Statie, sem
með sinum smáskrýtnu uppá-
tækjum losaði frakka nokkuð við
þungbær áhrif úr Þýskalandi, oft-
ast kennd við Wagner. Fyrir utan
ballettinn um Dafnis og Klói og
óperurnar L’Heure espagnole og
L’Entant et les sortiléges, og svo
auðvitað Bolero, er Ravel
áreiðanlega þekktastur fyrir
pian'óverk sin. Lagaflokkurinn
„Gaspard de la Nuit” var saminn
1908 og einsog oftast byggir Rave
1 hugmyndir sinar á bókmennta-
legum grunni, hér á ljóðum fanta-
siuskáldsins Aloysius Bertrand.
Fyrsti þátturinn, Ondine, lýsir
eins og nafnið bendir til, vatna-
gyðjum og þar er löng og óreglu-
leg melódia sett i móti pianist-
iskum flaumi flóknum cg hljóm-
miklum. Le Gibet (gálginn), er
byggður yfir langt og liggjandi
„pedal” B, sem hljómar stöðugt
alla, rumlega fimmtiu, takta
þáttarins.
Gaspard de la Nuit átti stóran
þátt I að gera Ravel aö stór-
númeri i franska tónlistarheim-
inum. Fjórtán árum seinna, 1922
semur hann sónötuna fyrir fiðlu
og selló sem er af allt öðrum toga.
HUn er næsta klassisk i formi og
minnir i þvi tilliti ekki litið á
siðasta verk Debussy.
Antonin Dvorák (1841—1904)
samdi mikið af allskonar
kammertónlist og eru kvartettar
hans og trio meöal vinsælustu
tónverka 19. aldar af þeirri teg-
und. Trfó nr. 4 i e-moll, op. 90 sem
oftast er kallað „Dumky” trióið,
var samið 1890. Dumka er eins-
konar saknaðarstef, sem gengur i
gegnum allt verkið og gefur þvi
sterkan og heilsteyptan svip með
„þjóðlegu” ivafi. Sumir segja
’þetta tékkneskasta verk ték'k-
neskasta tónskálds Tékka.
BOLABÁS
Kaupmaður nokkur vildi fá
hækkun á hverju kílói strá-
sykurs sem hann pakkaði
sjálfur i bilskúrnum heima hjá
sér vegna þcss að pokarnir
hækkuðu. llann sótti um
hækkun, en fékk neitun. Hann
greip þá til þess ráðs að hafa
100 grömmum minna i kiló-
pokunum. Svindlið komst upp.
Kaupmaðurinn var sektaöur
og honum varpað 1 dýflissu. t
framhaldi af þessu er gaman
að velta þvi fyrir sér með
hvaða siðferðilega rétti
ákveðið hefur verið að skcra
niður dagskrá rikisfjölmiðl-
anna án þess að lækka afnota-
gjöldin um leið.