Alþýðublaðið - 25.04.1981, Blaðsíða 5

Lauqardaqur 25. apríl 1981
5
INNLEND SYRPA - INNLEND SYRPA - INNLEND SYRPA
Vextir á
oríofsfé hækka
Aö höföu samráöi viö Alþýöu-
samband íslands, Farmanna-
og fiskimannasamband íslands,
Póstglróstofuna og Seölabanka
tslands, hefur félagsmálaráö-
herra tekiö ákvöröun um vexti af
orlofsfé launþega hjá Póstgiró-
stofunni. Veröa vextir þessir nú
34%.
Meö þessari vaxtahækkun nú er
næstum aö fullu stigiö skref til
hæstu sparisjóösvaxta á orlofsfé.
A siöastliönu orlofsári voru vextir
af orlofsfé 24%, 22,5% áriö áöur,
en 5% áriö þar áöur.
Félagsmálaráöherra hefur náö
samkomulagi viö Seölabanka
tslands, sem er vörsluaöili orlofs-
fjár, um verulega bætta ávöxtun
orlofsfjár, sem mun tryggja þaö
aö á næsta ári og eftirleiöis veröi
mögulegt aö greiöa hæstu spari-
sjóösvexti á orlofsfé til launþega,
eins og þeir eru á hverjum tima.
Hólmfríður
Sigurðardóttir
heldur hljómleika
Hólmfríður Siguröardóttir pianó-
leikari.
Hólmfríöur Siguröardóttir
heldur pianótónleika aö Kjarvals-
stööum I Reykjavlk þriöjudaginn
28. aprfl n.k. og hefjast þeir
klukkan 21.00. Eru þetta fyrstu
opinberu tónleikar Hólmfrlöar i
Reykjavik, en þ. 24. april leikur
hún á vegum Tónlistarfélags tsa-
fjaröar i Alþýöuhúsinu á tsafiröi.
Hólmfriöur er tsfiröingur aö
uppruna, dóttir þeirra hjóna
Margrétar Hagalinsdóttur og
séra Siguröar Kristjánssonar
fyrrum prófasts á lsafiröi. Var
hún nemandi Ragnars H. Ragnar
viö Tónlistarskóla tsafjaröar þar
til hún hélt utan til frekara náms i
Þýzkalandi. Lauk Hólmfriöur
einleikarapréji frá tónlistarhá-
skólanum I Munchen á siöasta ári
og stundar hún nú framhaldsnám
viö sama skóla.
Aðalfundur styrktar-
félags vangefinna
Aöalfundur Styrktarfélags van-
gefinna var haldinn i Bjarkarási
laugardaginn 28. mars sföast liö-
inn.
Formaöur félagsins, Magnús
Kristinsson, flutti skýrslu stjórn-
ar og gat helstu verkefna þess á
liönu starfsári.
Hæst ber þar framkvæmdir viö
nýtt sambýli fyrir vangefna hér i
borginni, sem opnaö var um
miöjan september siöast liöinn.
Dvelja þar 11 einstaklingar og
starfa 5 þeirra á almennum
vinnumarkaöi, en 6 eru i vinnu og
þjálfun I Bjarkarási. Félagiö hef-
ur aö öllu leyti greitt kostnaö viö
þessar framkvæmdir, en margar
góöar gjafir hafa borist heimil-
inu.
Þá gat formaöur helstu verk-
efna á þessu ári og nefndi I þvi
sambandi framkvæmdir viö nýtt
heimili viö Stjörnugróf, Lækjar-
ás, sem væntanlega veröur tekiö i
notkun meö haustinu, svo og
áform félagsins um aö koma upp
visi aö vernduöum vinnustaö
fyrir 10-12 einstaklinga.
Þá gat formaöur kaupa á hús-
eigninni Háteigsvegi 6, en ætlunin
er aö koma þar upp þriöja sam-
býlinu á næsta ári. Félagiö rekur
nú þrjú dagvistarheimili og tvö
sambýli hér i borginni.
Stjórn Styrktarfélags vangef-
inna er þannig skipuö: formaöur:
Magnús Kristinsson, forstjóri,
varaformaöur: Daviö Kr. Jens-
son, húsasmlöameistari,
ritari: Ragnheiöur S. Jónsdóttir,
húsmóöir,
gjaldkeri: Arni Jónsson, for-
stjóri,
meöstj. Hafliöi Hjartarson,
verk.þj. stjóri.
I varastjórn:
Siguröur Garöarsson, versl. maö-
ur,
Elisabet Kristinsdóttir, skólastj.
Hilmar Sigurösson, viöskiptafr.
Gunnlaug Emilsdóttir, húsmóöir,
Friörik Friöriksson, húsg.
smiöur.
Félagsmenn eru nú rúmlega 2100.
Framkv. stjóri félagsins er
Tómas Sturlaugsson.
Innlendri húsgagna-
framleiðslu ógnað
A undanförnum árum hefur
Félag húsgagna- og innréttinga-
framleiöenda varaö stjórnvöld
viö miklum innflutningi húsgagna
og innréttinga, einkum frá lönd-
um sem hafa styrkt verulega
þessa framleiöslu meö beinum
fjárframlögum.
Stuöningsaögeröir nágranna-
landanna hafa veriö kynntar jafnt
rikisstjórn sem alþingismönnum,
sem hingaö til hafa ekki sáö
ástæöu til aögeröa þrátt fyrir aö
umrædd lönd hafi beint og óbeint
fariö á bak viö ákvæöi samninga
viö EFTAog EBE. Húsgagna- og
innréttingaframleiöendur hafa
fariö fram á viö stjórnvöld aö
lengri timi gefist til aölögunar aö
óheftri samkeppni. Jafnframt
hefur þess veriö óskaö aö á allan
innflutning húsgagna og innrétt-
inga veröi sett gjald sem vegi upp
á móti styrkjum sem erlendir
framleiöendur njóta.
Fundurinn átelur harölega aö
stjórnvöld hafi ekki enn tekiö
ákvöröun um aögeröir I fram-
haldi af bréfi félagsins frá þvi i
nóvember s.l., og undirritaö var
af 40 framleiöendum, þar sem
gerö var grein fyrir stööu
greinarinnar.
Fundurinn telur 43% innflutn-
ingsaukingu (i magni) frá 1979 til
1980 benda til, aö þess sé skammt
aö biöa aö húsgögn veröa ekki
lengur framleidd hér á landi.
Þessu til stuönings bendir fundur-
inn á aö markaöshlutdeild inn-
lendra framleiöenda á húsgögn-
um hefur failiö úr u.þ.b. 90% 1974
I um 50% 1979 sem er minnsta
hlutdeild innlendra framleiöenda
á Noröurlöndum.
Nýr þjóðhátíðardagur
Svia
Sænska þingiö hefur ákveöiö aö
frá og meö árinu 1981 skuli þjóö-
hátiöardagur Svia haldinn þann 6.
júni i staö 30. april eins og undan-
farin ár. Dagur þessi hefur veriö
haldinn hátiölegur undanfarin 60
ár og kallast fánadagur Sviþjóöar
til minningar um aö Gustav Vasa
var valinn til konungs þann dag
áriö 1523. Einnig til minningar
um aö stjórnarfarsbreytingin
sem gerö var áriö 1809 gekk 1 gildi
þann 6. júni þaö ár.
Moskva og múslimir:______________
Aróðursherferð Kremlverja til að
vinna fylgi Múhameðstrúarþjóða
Kremlverjar veröa sifelit
áhugasamari um aö hafa gott
samband viö leiötoga múslima
um allan heim. t október 1981,
heimsótti leiötogi muslima I
Sovétrikjunum Sýrland. 1 janúar
1981 heimsótti sendinefnd sovésk-
ra múslima Suöur-Yemen. Og I
desember 1980 fór einn leiötogi
afghanskra múslima I langa ferö
um Miö-Asiu lýöveldi Sovétrikj-
anna.
Innrás Sovétrlkjanna I
Afghanistan i desember 1979 varö
skiljanlega valdandi aö mikilli
óánægju I hinum Islamska heimi.
Mótmæli islamskra leiötoga
kostuöu Sovétrikin tvo alvarlega
ósigra á þingi Sameinuöu þjóö-
anna. 15. janúar 1980 samþykkti
þingiö meö 104 atkvæöum gegn
18, ályktun þess efnis aö Sovét-
rikin ættu aö draga heri sina burt
frá Afghanistan þá þegar og
skilyröislaust. 21. nóvember var
svipuö tillaga samþykkt meö
stærri meirihluta, 111 atkvæöum
gegn 22. Þing Múhameösstrúar-
rikja hefur einnig margitrekaö
skoraö Sovétrikin aö draga heri
sina burt úr Afghanistan, nú
siöast á fundi í Taif I Saudi-Ara-
biu, i januar sl.
Til aö koma I veg fyrir aö orö-
stýr þeirra skaöist enn meira i
islamska heiminum, og sérlega i
Miö-Austurlöndum, hafa Sovétrln
nú gripiö til mikilvægra gagnráö-
stafna. Heljarmikil alþjóðleg
áróöursherferö hefur nú veriö
hafin til aö sýna aö múslimir I
Sovétríkjunum séu lifandi trúar-
samfélag með fullt frelsi til aö
halda trúarsamkomur og út-
breiöa islamska menningu.
Þannig sagöi formaöur sendi-
nefndar sovéskra múslima I
Suður-Yemen, Mahumd Gekki-
yev, sem er formaöur Trúarráös
múslima i Noður-Kákasus, viö
gestgjafa sina, aö fullt trúfrelsi
væri tryggt öllum þegnum Sovét-
rikjanna, aö múslimir gætu sem
er fariö til mosku sinnar án hind-
rana, og aö ný kynslóö trúarleiö-
toga sé nú aö hljóta uppeldi I mús-
limskum prestaskólum i Sovét-
rikjunum.
Bænaleiötogi i mikilvægustu
mosku Kabúl, höfuöborgar
Afghanistan, Mohammed Amin
Sadr, hélt þvi fram eftir heim-
sókn sina til Sovétrlkjanna, aö
allir múslimir i sovésku Mið-Aslu
héldu alla helgidaga sina heilaga.
Hann sagöi að moskur þar væru
fullar af fólki á öllum aldri.
Þetta er auövitaö ekki allur
sannleikurinn, og jafnvel sá sann-
leikur, sem þar er falinn, er
ónákvæmur. Þó þaö sé satt, að
stjórnarskrá Sovétrikjanna
tryggi öllum fullt trúfrelsi, mega
aöeins guöleysingjar reka áróöur
fyrir sinum málstaö og fjölga
áhangendum sinum. Hvað^sem
áróöursmeistarar segja, þ'á er
þaö staöreynd aö múslimir mega
ekki sýna trú slna opinberlega, né
heldur reka trúboö. Hver svo sem
trú foreldra er, er öllum börnum
kennt guöleysi i skólum. Sufi
samtökin, sem hafa haldið lifinu I
Islamskri trú I Sovétrikjunum,
eru ekki viðurkennd á nokkurn
hátt, og félagar I þeim eru of-
sóttir.
Nýlega var aukin áhersla lögö á
ásetning sovéskra stjórnvalda, aö
berjast gegn öllum trúar-
brögöum, á 22. þingi Komm-
unistaflokks Turkmenistan. 1
lykilræöu á þinginu, fordæmdi
aðalritari flokksins, Muhammed-
nazar Gapurov, lélegan árangur
af óróöri fyrir guöleysi I skólum.
Vegna þessa árangursleysis sagöi
hann klæöa trúðar sig i prestklæði
og lýsa vissa staöi heilaga. Þeir
blekktu fólk meö þvi aö taka á
móti pilagrimum og lita til meö
veiku fólki. Hann lýsti trúhneigö I
Turkmenistan, sem útrás fyrir
þrönga þjóöernishyggju, sem
ekki ætti samleiö meö sovéskri
fööurlandsást. Gafurov sagöi
einnig aö hugmyndafræöileg
menntun gegn slikri „hjátrú”
væri eitt mikilvægasta viöfangs-
Sigurður Þór Guðjónsson
skrífar um tónlist
Ný veröld
Orgeltónleikar i Kristkirkju 8.
april Andre Isoir, ýmis orgel-
verk.
Stundum ber þaö viö aö tón-
listarmaöur leikur fyrir okkur
gamalkunnug verk á þann hátt
aö þaö er sem viö heyrum þau i
fyrsta sinn. Tónleikar André
Isorir voru slikt ævintýri. Þaö
var allt nýtt eins og maöur heföi
misst minniö daginn áöur og sæi
heiminn I fyrsta sinn. Isoir er
franskur og frakkar fjalla allt
öðruvisi um orgeliö en þjóöverj-
ar. En Isoir er jafnframt frum-
legur könnuöur og mikill hugs-
uöur á hljóöfæri sitt. Hann hefur
til aö bera þann hæfileika sem
alltof mörgum er ætlaöur en þaö
er snilli. Hann lék fyrst tokkötu
og fúgu I F-dúr eftir Bach en
annars frönsk orgelverk frá
ýmsum timum. Þaö veröur aö
viöurkenna aö þetta var yfirleitt
yfirborösleg og jafnvel billig
músik ef út i þaö er fariö. En
hún var mjög áheyrileg og fyrst
oe fremst óvenjuleg fyrir
islenska áheyrendur. Það var
oft sem maður heföi villst inn i
annan heim. Og allt I einu tók
kostulegur slagari aö hljóma
um kirkjuna. Hann heföi getaö
borist út um opnar dyr á krá i
léttlyndu hverfi I Paris. Það lá
viö aö kirkjugestir,sem voru
margir og halda sumir aö orgel-
tónleikar séu einhver poka-
prestaguösþjónusta , ryku um
koll af undrun og allir uröu
skrýtnir I framan. Þetta var
sortie eöa eftirspil eftir Lefe-
bure-Wely sem var organisti I
Parls um miöja nltjándu öld og
viöfrægur fyrir aö leika mjög á-
hrifamikiö af fingrum fram.
Fyrir sakir furöulegheit var
þetta verk hápunktur þessara
sérkennilegu tónleika sem voru
einhverjir þeir skemmtilegustu
i vetur. Þar hjálpaöist aö óvænt
sjónarmiö I túlkun, sjaldheyrö
efnisskrá en fyrst og fremst
frábær leikur sem bar vitni um
fjölmenntun og fina menningu
sem er sambland af andlegum
þroska og lærdómi.
Siguröur Þór Guöjónsson
Leiðindi
Sinfóniuhljómsveit islands:
Tónleikar 9. april.
Efnisskrá: Lidholm: Kveöja frá
horfnum heimi.
Sundquist: Fiölukonsert.
Sibelius: Sinfónia nr. 1.
Siöustu tónleikar Sinfóniunar
voru þvi miöur þeir minst
spennandi sem veriö hafa i vet-
ur. Aheyrendur voru sárafáir.
Efnisskráin var heldur ekki
aölaöandi. Flutt voru eingöngu
norræn verk frá Sviþjóö og
Finnandi. Kveðja frá horfnum
heimi eftir Ingvar Lidholm er
drepleiöinlegt verk og eiginlega
hálf hallærislegt. Mér finnst
ósennilegt aö það hafi hrært
nokkurn mann. Fiölukonsert
Thorbjörns Sundquist er nokkru
skárra verk en dauft og sviplit-
iö. Þaö er slæmt aö svona leiöin-
leg músik, ófrumleg og gamal-
dags, skuii hafa oröið fyrir val-
inu úr þvi á annaö borö þótti á-
stæöa til aö kynna nýja tónlist
frá Sviþjóö. Ég trúi ekki ööru en
sænskir tónsmiöir sumir séu aö
gera betri og áhugaverðari
hluti. Karel Sneeberger lék
þetta þó mjög vel og bætti nokk-
uö bragöleysiö.
Aö lokum flutti hljómsveitin
fyrstu sinfóniu Sibeliusar. Þvi
aö velja endilega lökustu sin-
fóniu hans? Tónlist Sibeliusar er
norrænasta músik sem til er. En
hún er meira. I henni er einhver
eldforn og áreiöanlega hund-
heiöinn andi sem rikt hefur I
skógum Finnlands allt frá ár-
daga. Þessi heimur er frum-
stæöur, dularfullur, rammur og
demónlskur. Þar svifur andi
galdra og forneskju yfir vötnun-
um eins og I Eyrbyggju og viðar
i Islendingasögum. En fyrst og
fremst er náttúru- og vættatrú
uppspretta þessarar tónlistar:
andar i vötnum, púkar i skógi,
álagablettir og huldubyggðir.
Þetta er lika góö tónlist eins og
allt sem er hrátt og frumstætt i
mannlegu eöli. Hins vegar er
búningur þessarar tónlistar há-
þróaöur og mjög siöfágaöur. En
þetta kvöld var músikin litiö
spennandi. Hvar var mystikin,
hvar djöflar og dulrúnir, hvar
einmanaleiki þúsund vatna,
þjáning óteljandi kynslóöa, nak-
in lifsbarátta mannsins I misk-
unnarlausu riki skóga áöur en
kristnin hóf everópumanninn
upp i lif siðmenningar?.
Siguröur Þór Guðjónsson
efni flokksins. Flokkurinn veröur
aö bæta vinnu sina fyrir guöleysi,
sagöi hann aö lokum, meö þvi aö
gripa til vopna gegn siöum, sem
væru framandi Sovétrikjunum.
Ræöa Gafurovs hefur haft sin
áhrif. Steinum i götu Islam hefur
fjölgaö I Sovétrlkjunum. Þó ein
eöa tvær moskur hafi veriö
opnaöar i Sovétrikjunum á
siöustu árum, er fjöldi þeirra
hvergi nærri nógur. Samtals eru
um 200 moskur I Sovétrikjunum,
til aö þjóna þörfum 40 milljóna
múslima, en fyrir byltingu voru
moskurnar fleiri en þúsund fyrir
mun minni fjölda trúaðra. Fjöldi
presta er nú mun minni en sá
fjöldi, sem var viö moskurnar
fyrir byltingu. Nú eru aöeins tveir
islamskirprestaskólar i Sovétrikj
unum, en þeir eru kallaöir
„madrasas”. Þeir eru nú i
Bokhara og Tashkent. Samtals
hafa þeir um 100 nemendur, og
um 20 þeirra útskrifast á ári, sem
fullgildir prestar. Eftir aö þeir
hafa lokiö sinu sjö ára námi til
prests, veröa þeir aö gegna her-
þjónustu i tvö ár, áöur en þeir
mega taka upp trúarleg störf sin.
Prestaskólarnir gætu auöveld-
lega tekiö fleiri nemendur ef þeir
mættu. Þaö eru fimm til sex um-
sækjendur um hvert laust sæti á
prestaskólanum I Bokhara.
Kóraninn og önnur trúarrit
múslima eru aö sönnu prentuö i
Sovétrikjunum. Sovétmenn gera
mikiö úr þvi I áróöri sinum. Þeir
nefna hinsvegar ekki tölur I þeim
áróöri, enda eru upplögin fárán-
lega smá miöaö viö stærö mús-
lima trúarsamfélagsins i Sovét-
rlkjunum. Þaö er einnig bannaö
aö flytja trúarlegar dagskrár af
nokkurri tegund i sovésku sjón-
varpi og útvarpi.
Til þess aö halda saman söfn-
uöum sinum undir erfiöum
kringumstæöum I Sovétrikjunum,
og til þess aö hafa takmarkað trú-
frelsi, veröa sovéskir múslimir aö
sætta sig viö málamiölanir og
miklar eftirgjafir viö stjórnvöld.
Trúarfélögin fjögur, sem islömsk
trú skiptist i, veröa aö leyfa
stjórnvöldum aö misnota sig i
áróöursskyni. Þeir veröa aö láta
sem hin falska mynd, sem sovésk
stjórnvöld draga upp af um-
buröarlyndi og trúfrelsi sé rétt,
en slikum áróöri er einkum beint
til islamskra rikja i Austur-
löndum. Til dæmis má nefna, aö
Moskvuútvarpiö hefur gert mikiö
úr stuöningsyfirlýsingum
islamskra presta viö innrásina I
Afghanistan, en þeir hafa veriö
neyddir til aö gefa slikar yfirlýs-
ingar mjög margir.
En þrátt fyrir þessar mikil-
vægu tilraunir til aö tæla sovéska
múslimi til fylgis viö sig, er þaö
hreinlega ekki satt aö þeir njóti
þeirrar stööu og réttar,, sem
sovéska áróöursmaskinan viidi
gjamaaö heimurinn tryöi. Jafnvel
I hinum fimm islömsku lýö-
veldum Sovétrikjanna, er það erf
itt ef ekki ómögulegt fyrir
trúaöan múslim aö ná áhrifa eöa
valdastöðu i efnahags- eöa póli-
tisku lifi. Bæöi rikiö og flokkurinn
eru vettvangur fyrir guöleys-
ingja, og þar sem flestir ibúar á
þessu svæði eru I raun trúaöir,
þýöir þaö aöeins, aö þaö veröur
aö flytja inn fyrir þá leiötoga frá
hinum evrópska hluta Sovétrikj-
anna.