Alþýðublaðið - 29.04.1981, Blaðsíða 1

alþýðu-
blaðiö

i ‘»íí
m
tw.raiaTPMiiwvi^i»]Éii
Munið! r Lmaí kaffið lAnÁ
1 1U11U Alþýðuf lokksfélögin
Umræður um efnahagsmál í Neðri deild:
Snuð og svipa sett á viðskiptaráðherra”
I fjóröu grein frumvarpsins er
rikisstjórninni veitt heimild til aö
lækka rlkisútgjöld um allt aö 31
milljón króna. Hér er um nýja
heimild aö ræöa.
Vel hefur miðað að þessu markmiði
sagði Thoroddsen um niðurtalninguna
Fyrsta umræöa um frumvarp
rikisstjórnarinnar um verölags-
aöhald o.fl. fór fram I Neöri deild
Alþingis I gær. Framsögumaöur
þessa annars hluta efnahagsáætl-
unar rfkisstjórnarinnar var for-
sætisráöherra, sjálfur Gunnar
Thoroddsen. Þegar þingfundi var
frestaö kl. 16:30 höföu tveir
stjórnarandstæöingar tekiö til
máls. Þeir Sighvatur Björgvins-
son formaöur þingflokks Alþýöu-
flokksins og Geir Hallgrimsson
formaöur Sjálfstæöisflokksins.
Þeir gagnrýndu báöir þaö, aö
stjórnarandstaöan heföi fengiö
þetta mál til skoöunar seint, en
forsætisráöherra heföi engu aö
siöur fariö fram á þaö, aö um-
ræöum yrði hraðað svo, að frum-
varpið mætti veröa aö lögum
fyrir 1. mai. Bæöi Sighvatur og
Geir sögöust myndu beita sér
fyrir þvi aö hraöa afgreiðslu
málsins. Þaö væri hins vegar
undir svörum rikisstjórnarinnar,
viö spurningum sem óneitanlega
vöknuöu viö lestur frumvarpsins,
hvort afgreiöslu mætti ljúka á til-
settum tima.
Sighvatur Björgvinsson vitnaöi
i málflutningi sinum til ummæla
formanns Framsóknarflokksins,
Steingrims Hermannssonar, um
efnahagsaögeröir rikisstjórnar-
innar. Sagöi hann, aö i saman-
buröi viö þetta frumvarp gæfu
yfirlýsingar sjávarútvegsráö-
herra það til kynna, aö enn
frekari ráöstafana væri aö vænta
á næstu dögum. Beindi Sighvatur
þeim spurningum til forsætisráö-
herra, Gunnars Thoroddsens,
hvort hann gæti útlistaö fyrir
þingheimi, hvaö þaö væri sem
Steingrimur Hermannsson væri
aö ýja aö.
Ennfremur vildi Sighvatur fá
fram skýr syör viö þvi hvað væri
fyrirhugaö meö búvöruverö, en
flogiö hefur fyrir aö þaö muni
hækka verulega á næstunni, en
Steingrimur mun hafa komið inná
þetta atriöi i samtali sinu viö fjöl-
miðla. Sighvatur sagöi i fram-
haldi af ummælum forsætisráö-
herra um hinar góöu horfur I
rikisbúskapnum og i efnahags-
málum almennt, aö hugsanleg
vaxtalækkun 1. júni, samfara
aukinni bindingu i Seðlabanka,
gæti hæglega haft þaö i för meö
sér, aö svigrúm banka myndi
skeröast verulega m.t.t. fyrir-
greiöslu til fyrirtækja og einstak-
linga. Taldi hann aö i kjölfar
vaxtalækkunar mætti gera ráö
fyrir minnkandi sparnaöi al-
mennings. Þá taldi Sighvatur aö
rikissjóöur myndi ekki geta tekiö
mikiö aö láni innanlands, ef til
þess kæmi aö veru-
lega drægi úr sparnaöi, án þess aö
lenda i beinni samkeppni á láns-
fjármarkaöinum viö fyrirtækin i
landinu.
Sighvatur Björgvinsson sagöi,
aö aö baki þessu ómerkilega
plaggi lægju 100 dagsverk, eöa
starf tiu ráöherra i tiu daga sam-
fleytt. Þótti honum árangurinn
klénn, nema ef i uppsiglingu væru
umfangsmeiri aögeröir senv enn-
þá heföi ekki veriö dreift meöal
þingmanna. 1 framhaldi af þessu
itrekaöi Sighvatur spurningar
sinar til forsætisráöherra um þaö
hvort yfirlýsingar Steingrims
Hermannssonar bæri aö skilja
sem hugdettur hans sjálfs, eða,
hvort hér væri á ferðinni stefna
rikisstjórarinnar.
Sighvatur bætti þeirri spurn-
ingu við hvort rikisstjórnin ætlaöi
sér aö ganga á bak þeirra yfirlýs-
ingar sem verkalýöshreyfingunni
heföi veriö fengin i hendur viö
gerö kjarasamninga 17. mai 1977,
en þá var gefiö loforö um aö verö-
hækkanir mættu aöeins koma til á
siöustu tiu dögum veröbótatima-
bils. Hann sagðist spyrja þvi
Hvernig skiptist
veró bílsins?
Innkaupsverö bilsins erlendis Aöflutningsgjöld og söluskattur Álagning, standsetning og ábyrgö
27,6% 56,3% , 9,1%
2
Flutningsgjöld. uppskipun. vátrygging,
bankakostnaöur o.fl
7,0%
Vi& íslendingar erum sennilega sú þjóð í Evrópu sem
mest er háð bifreiðum til fólks- og vöruf lutninga vegna
þess hvað landið er stórt og strjálbýlt. Hið mikilvæga
samgöngutæki bíllinn hefur aukið frelsi og gjörbreytt
skilyrðum til búsetu og vinnu í nútfma þjóðfélagi.
tt
Tíundi hver starfandi Islendingur eða u.þ.b. 10 þús.
manns hafa atvinnu sem beint eða óbeint tengist bif reið-
inni.
Beinar tekjur ríkisins af bifreiðum og akstri lands-
manna hafa verið um 1/5 af heildartekjum þess á undan-
förnum árum.
Hlutur bensínbifreiða í heildarnotkun olíuvara á Islandi
er óverulegur eða u.þ.b. 16% af eldsneytisnotkun lands-
manna.
flogiö heföi fyrir aö rikisstjórnin
ætlaði sér aö hleypa út margs
konar hækkunum eftir mánaöar-
mótin.
Geir Hallgrimsson, formaöur
Sjálfstæöisflokksins, varaöi,eftir
aö hafa heitiö þvi aö koma málinu
i gegn án hindrana, viö þeim
miklu rikisafskiptum sem i frum-
varpi rikisstjórnarinnar fælust,
og hann sagðist ekki trúa þvi, aö
óreyndu, aö þeir menn sem aö-
hyll&t heföu sjálfstæöisstefnúna
gætu skrifaö undir þetta frum-
varp. Geir hélt þvi fram, aö verö-
stöövun gæti ekki haldiö verö-
bóigunni niöri og aö veröbólga
heföi aldrei veriö meiri en einmitt
þá er veröstöövun heföi veriö sett
i lög. 1 staö veröstöövunar taldi
Geir aö væri eölileg samkeppni og
frjáls verðmyndun. Geir sagöi, aö
þaö væru kommúnistar, eöa Al-
þýöubandalagsmenn, sem með
völdum sinum innan rikis-
stjórnarinnar væru aö hneppa at-
vinnulífiö og reyndar þjóöfélagið
allt i fjötra rikisforsjár og varaði
meö sterkum oröum viö afleiö-
ingunum af þessari stefnu. Meö
frumvarpinu væri grafiö undan
eignarréttinum og lýöræöinu I
landinu, en þaö fyrrnefnda væri
einmitt forsenda þess siöar-
nefnda. Geir Hallgrimsson bætti
þvi viö aöi frumvarpinu fælist
ýmislegt þaö sem minnti óhuggu-
lega á lögregluriki og varaði hann
viö þvi.
Forsætisráöherra Gunnar
Thoroddsen sagöi I sinni ræöu
m.a. þetta þegar hann mælti fyrir
frumvarpinu:
,,Um siðustu áramót lagöi
rikisstjórnin fram efnahags-
áætlun, sem miöaöi aö þvi aö
draga svo úr hraöa veröbólgu aö
ekki yröi meiri en 40% frá upphafi
til loka þessa árs: jafnframt yröi
kaupmáttur launafólks tryggöur.
Óhætt er aö fullyröa, aö vel
hefur miöaö aö þessu markmiöi.
Stööugt gegni Isl. kr. i fuila fjóra
mánuöi hefur átt þar drjúgan
þátt.
Þetta lagafrumvarp er skref á
þeirri braut, sem mörkuö var
meö efnahagsáætlun rikis-
stjórnarinnar um áramót.
Þrjú eru höfuöatriði þessa
frumvarps: 1) áframhaldandi ab-
hald i veröiagsmálum, en þó
sveigjanlegra en aö undanförnu
2) auknir möguleikar til aðhalds i
peningamálum og 3) niöux-
skurður framkvæmda og
rekstrarútgjalda rlkisins til þess
að skapa svigrúm til að lækka
framfærslukostnaö.
1 fyrstu grein frumvarpsins
kemur fram sú meginregla, að
miöa skuli veröákvaröanir viö
ársfjóröungsleg meginmarkmiö i
verölagsmálum, sem rikisstjórn-
in setur á hverjum tima, en i
efnahagsáætluninni voru ráögerö
slik timasett mörk. Framkvæmd
verðlagsmála er einfölduð aö þvi
leyti aö ekki þarf staðfestingu
rikisstjórnarinnar allrar um þær
verðhækkanir, sem eru innan
þessara marka. Þar nægir sam-
þykkt viökomandi verölagsyfir-
valda og staöfesting viöskipta-
ráöherra. Ef verðlagsyfirvöld
samþykkja hækkun umfram
þessi mörk tekur verðhækkunin
ekki gildi fyrr en aö fegninni staö-
festingu rikisstjórnar. I
óhjákvæmilegum tilvikum yröi
slik staöfesting veitt, en miðað er
viö, aö heildarútkoman veröi ekki
umfram hin timasettu mörk i
verðlagsmálum.
önnur grein frumvarpsins
miöar aö virkara verölagseftir-
liti. Þorri seljenda vöru og
þjónustu hlitir verölagsákvæöum.
En þvi miður er ekki svo um alla.
1 þeim tilvikum tekur þaö verö-
lagsyfirvöld mánuöi og jafnvel
misseri aö fylgja málum eftir og
á meöan selur aöili vöru sina eöa
þjónustu viö ólöglegu verði, sem
hækkar framfærslukostnaö og
kyndir undir veröbólgu. Þaö er
réttlætismál og mikilvægt fyrir
hjöönun veröbólgu, aö hér veröi
úr bætt. Meö þvi aö heimila verð-
lagsstofnun aö leita til fógeta um
lögbann viö hinu ólöglega verði á
aö tryggja markvissara og rétt-
iátara verölagseftirlit.
1 þriöju grein frumvarpsins er
ákveöin lækkun vörugjalds á öl og
gosdrykki úr 30% i 17%. Þessi
lækkun vörugjalds mun valda
rikissjóbi nokkrum tekjumissi, en
ætti aö bæta atvinnuástand 1
þessum greinum.
Aö þessu sinni gengur rikis-
sjóöur á undan og dregur úr
sinum útgjöldum. Þetta fé veröur
notab til þess aö lækka fram-
færslukostnaö 1 landinu.
1 fimmtu grein er lagt til, aö
Seölabankanum veröi veitt tima-
bundin heimild tii þess aö hækka
bindisskyldu innlánsstofnana aö
fegnu samþykki rikisstjórnar-
innar. Þetta ákvæöi miðar aö
auknum möguleikum til stjórnar
peningamála. A fyrri hluta
siðasta árs varö of mikil útlána-
aukning i bankakerfinu. Mikil
breyting hefur nú oröib i peninga-
málum þar sem sparifjármyndun
hefur aukist mjög um margra
mánaöa skeið. Þróun peninga-
mála hefur þannig tekiö nýja og
heillavænlegri stefnu en um langt
skeiöog standa vonir til, ab fram-
hald geti þar oröiö á ef vel er aö
gætt. Þannig er þvi spáö, aö inn-
lán veröi á þessu ári um 26% af
þjóöarframleiöslu en svo hátt
hefur þetta hlutfall ekki verið
siöan áriö 1974 eöa i 7 ár. Þetta
hlutfall var komiö niður i mikil
hættumörk fyrir fáum misserum
og þaö hefur verið einn af mikil-
vægustu þáttum i efnahagsstefnu
þessarar rikisstjórnar aö snúa
hér viö blaði og stuðla aö heil-
brigöari þróun i sparifjármyndun
og I peningamálum almennt. En
þess þarf aö gæta aö útlán fari
ekki úr hófi. Þvi er þetta ákvæöi
:ett til þess aö auövelda mark-
issa stjórn þessa mikilvæga
áttar efnahagsmála. Jafnframt
telur rikisstjórnin aö hluta af
hugsanlega aukinni innlánsbind-
ingu eigi aö verja til þess aö færa
hlutdeild iönaöarins i rekstrar- og
afuröarlánum til samræmis viö
hliöstæö lán til annarra atvinnu-
vega.
Arshraöi veröbólgunnar hefur á
fyrstu fjórum mánubum þessa
áfs verið milli 30 og 40%. Ljóst er
þvi að verulegur árangur hefur
náöst i baráttunni viö veröbólgu i
kjölfar efnahagsáætlunar rikis-
stjórnarinnar frá áramótum.
Afram veröur unnið eftir þessari
áætlun og hvergi hvikaö frá
markmiöum hennar. Þetta laga-
frumvarp er einn áfanginn á
þeirri leiö.”
Náttúruverndarþing:
Auka verður fjárveitingar til
N áttúr uvernd arráðs
fjárveitingar til ráðsins hafa lækkað
undanfarin ár
Fjóröa Náttúruverndarþing
fór fram dagana 21.—23. april
s.l. Aöalmál þingsins aö þessu
sinni voru endurskoöun náttúru-
verndarlaganna og staöa
náttúruverndarmála almennt.
Flutt voru framsöguerindi um
heildarstjórn umhverfismála,
náttúruvernd I þéttbýli, og
umhverfisáhrif mannvirkja-
geröar. Auk þess komu til um-
ræöu á þinginu fjölmörg önnur
mál þ.á.m. um verndun villtra
dýrategunda. Eyþór Einarsson,
grasafræöingur, sem skipaöur
var viö setningu þingsins
formaöur til næstu þriggja ára,
sagöi I viötali viö Alþýöublaöiö i
gær, aö hann teldi þetta þing
hafa veriö til mikils gagns og
þar heföi veriö hreyft
mörgummálum, sem brýnt væri
aö vckja athygli á og ræöa,
nefndi hann sérstaklcga þá
skyldu ráösins aö fylgjast meö
hvers konar framkvæmdum og
mannvirkjagerö, en fjárveit-
ingar til ráösins heföu minnkaö
aö raungildi undanfarin ár og
nægöu þær engan veginn til aö
standa straum af þeim marg-
vislegu verkefnum, sem rikis-
valdiö hefur faliö ráöinu aö sjá
um.
Þingib ályktaöi sérstaklega
fi auknar fjárveitingar til
ösins og segir i ályktuninni
m.a. „Náttúruverndarþing 1981
beinir þeirri eindregnu áskorun
til f járveitingavaldsins að aukn-
ar veröi að mun f járveitingar til
Náttúruverndarráðs þannig, aö
þaö geti betur gegnt þvi
fjölþætta hlutverki, sem þvi er
faliö samkvæmt lögum. Fjár-
veitingar til ráösins hafa fariö
mjög rýrnandi aö raungildi
undanfarin ár, jafnframt þvi,
sem lögboöin verkefni þess viö
verndun og eftirlit hafa stórauk-
ist.” Eyþór Einarsson sagði,
aö fjárframlög til ráösins heföu
hvergi nærri náö þvi aö halda i
viö verðbólguna og þau auknu
verkefni, sem ráöinu hafa verið
falin. Benda mættiá, að á árinu
1973 hefðu veriö 22.5 millj. króna
á fjárlögum ráðsins, en á
siöasta ári hafi verið 122.5 mill-
jónir á fjárlögum og hafi þaö
ekki nægt til starfseminnar,
þannig að fengist hafi umfram-
fjárveiting til aö brúa bilið.
Eyþór Einarsson nefndi sem
dæmi um aukin verkefni aö
friölýstum svæöum og þjóö-
göröum heföi fjölgaö verulega á
undanfönrum árum og allur
kostnabur og eftirlit meö
svæöunum heföi stóraukist. Þar
aö auki heföi Náttúruvernda-
ráöi veriö gert aö útbúa fræðslu-
efni um hin friölýstu svæöi, en
mjög litiö efni var til um þessi
svæöi. ,,Þó að ekki sé tekinn
nema sá aukni kostnaöur, sem
lagður hefur veriö á Náttúru-
verndarráö vegna nýrra
friölýstra svæöa, þá
hefur sá kostnaöur
margfaldast,” sagði
hann.
e>