Alþýðublaðið - 06.05.1981, Qupperneq 4

Bryndís Schram skrifar um leiklist
Hrollvekja
Barn I garðinum
Höfundur: Sam Shepard
Þýðing: Birgir Sigurðsson
Lýsing: Daniel Williamsson
Leikmynd og búningar: Þörunn
S. Þorgrimsdóttir
Leikstjórn: Stefán Baldursson
Ég verð að gera þá játningu,
að ég varð ekki verulega heilluð
af fyrstu kynnum minum af
Sam Shepard. Ahrifin voru eins
konar ógleði, likamleg vanliöan.
Upplifun, sem minnti á
martröö. Ég var allt i einu stödd
i einhverri ógnvekjandi veröld.
Hryllingurinn hvolfdist yfir
mig. Ég setti mig i spor Shelly-
ar, ungu stúlkunnar, sem var
óvænt leidd inn i þetta um-
hverfi. Og á sama hátt og hún
reyndi ég að bregðast við á eðli-
legan hátt. En við vorum báðar
bornar ofurliði. A siðustu stundu
gat hún forðað sér. Það gat ég
lika, þvi aö ég vaknaði aftur til
mins gamla lifs og hristi af mér
doðann.
En Sam Shepard var ekki að-
eins meö það i huga að ganga
fram af áhorfendum sinum. Að
baki óhugnaðinum er einhver
önnur og dýpri merking, hat-
römm árás á ákveðna sam-
félagstegund, samfélag, sem
við annaðhvort viljum ekki, eða
erum of einföld til að þekkja. öll
þjóöfélög eiga sitt blómaskeið.
En að eftirköstin geti verið
svona skelfileg er ofar venjuleg-
um, mannlegum skilningi.
Shepard sjálfur upplifði sin
kreppuár, hann kynntist dreggj-
um samfélagsins, hann lifði við
þjáningar og andlega niður-
lægingu. Eflaust bera öll verk
hans dám af þeirri Hfsreynslu.
Og hann sér ekkert fram undan.
Ungi maðurinn velur sér þann
kost aö taka sæti afa sins i
sófanum. Uppgjöf.
Strax i upphafi erum við sleg-
in óhug. Sviðið er gluggalaus
myrkraskonsa. Úti I horni húkir
hrúgald uppi I sófa. Hrúgaldið
eru likamlegar leifar húsbónd-
ans, Dodge. Hann er i þann
mund aö hósta út úr sér liftór-
Sigurður Þór Guðjónsson skrifar um tónlist:
Sumardagurinn fyrsti
Það var kalt eins og I helviti.
Þetta var fyrsti sumardagur á
íslandi. En það var skinandi
bjart. Ég var á fótum fyrir allar
aldir og byrjaði daginn á
margra ára siðvenju. Ég hlust-
aði á vorsinfóniu Schumanns.
Þá fannst mér sumariö loksins
komið. Og spádómar minir i
skammdeginu um aö veturinn
myndi liða eins og ekkert væri
hafa ræst glæsilega. Ég hélst
ekki lengi inni i þessari sólbirtu
og skokkaði i morgunferskan
göngutúr. Fólk var komið á
kreik og var sumarlegt. Margir
brostu til min ósjálfrátt er ég
gekk framhjá. Og sumir tóku
mig tali og lofuðu dýrð dagsins.
Ég vildi að væri vor allt árið.
Þegar ég haföi gleypt i mig
hógværan hádegisverð fór ég að
hugsa til þess hvernig þessum
degi yrði best varið. Ég komst
að raun um að þetta væri dagpr
mikilla og nýstárlegra tón-
listarviöburöa. Ég afréð að
flakka áhyggjulaus milli staða.
En það blés ekki byrlega fyrir
mér i fyrstu. Ég missti af strætó
i Listasafn alþýöu. En þangað
komst ég þó seint um siðir við
illan leik. Þar hitti ég Tolla far-
andverkamann. Sú var tiðin að
við héldum að blóm myndu gera
mennina betri og bráðum yrði
friður meðal allra manna eftir
stórkostlega byltingu sem fólgin
var í þvi að allir ættu alltaf aö
elska alla. Það var löngu fyrir
daga pönksins. Nú trúir Tolli á
rétt þeirra, sem eiga engan rétt
en ég ráfa trúlaus um táradal-
inn. Þarna voru bjartir salir og
fólk að spigspora um salina en á
veggjum voru myndlistarverk.
Og I einu horninu léku fjórar
ungar konur kvartett. Þær léku
eins og þær voru fæddar og upp-
aldar á sólskinslandinu en ekki
Islandinu.
Og ég sökk i unga drauma um
heima þar sem alltaf væri sól og
aldrei skuggar. Þegar leiknum
lauk yfirgaf ég staðinn og hélt út
i voriö. Þaö var Isköld noröanátt
komin af norðurpól hótandi
kulda von úr viti. Nú lagöi ég
leiö mlna I Hamrahlíðaskóla
þar sem kórinn hélt uppi dag-
Sam Shepard
unni. Sjónvarpiö og hrennivinið
eru hans eina haldreipi. Sófinn
hefur einhvern tima átt sitt
blómaskeið, en er nú orðinn for-
gengilegur eins og annað, sem
fyrir augu ber.
Mjór og langur stigi, eins kon-
ar tákn um vonleysi og
vanmátt, teygir sig frá miðju
langri hátið. Þegar ég kom var
kórinn að syngja móðir min i kvi
kvi. Það fannst mér vel við hæfi
þegar sá árstimi er kominn að
draugar verða að hlægilegum
meinlausum figúrum. í anddyr-
inu voru öll borð hlaðin freist-
andi krásum. Ég hellti I mig
kaffi og tróð i mig pönnukökum
og tertum þar til mér fór að liða
eins og skrýtinni persónu i sögu
eftir Laxness. Þá læddist ég i
salinn og heyrði kórinn syngja
þjóðlög. Ég þykist hafa sæmi-
lega vissu fyrir þvi að þessi kór
hafi bjargað lifi minu fyrir
nokkrum árum. Þess vegna
finnst mér hann með skárri kór-
um á landinu. Söguna af þessu
atviki mun ég segja i bók bráö-
um ásamt fleiri spennandi sög-
um. I hléi gekk ég fram á
Svavar Gestsson sem fagnaöi
mér eins og týndum sauði úr
tvistraðri hjörð. Einu sinni þeg-
ar hann réð Þjóðviljanum þar
sem leita þurfti vandlega til að
finna sósialisman bætti ég gráu
ofan á svart i hugsjónamálun-
um með þvi aö skrifa fyrir hann
langar og alveg óskiljanlegar
greinar. A þessum árum ætluðu
sér báðir mikinn hlut. Nú er
I
sviði eitthvað upp, þar sem kona
Dodge heldur sig innan um
gamlar ljósmyndir af lífinu eins
og það var. Af veikum mætti
reynir hún að telja sér trú um,
að eitthvað skipti ennþá máli.
Hún klæðist gömlum kjól og fer
út á fund við elskhugann.
Samband hennar við karl sinn
byggist á iskaldri skyldurækni
og imyndaðri umhyggjusemi.
Tveir synir þeirra hjóna koma
við sögu. Annar er einfættur,
hinn galinn. Leyndarmálið er
barnið I garðinum, sem
einhvern tima lagði lif þessa
fólks I rúst. Nú byggist samband
þess á . gagnkvæmu hatri og
fyrirlitningu. Þetta fólk er bæki-
að á sál og likama. Niðurlæging
þess er alger. Ekkert getur vak-
ið það til lifsins á ný, ekki einu
sinni Shelly, vinkona Vince. Hún
er aðeins augnabliks vonar-
neisti, sem deyr jafnskjótt og
hann kviknar.
Birgir Sigurðsson
hefur fengið
Svavar ráðherra I mjög vondum
rikisstjórnum en ég skrifa i fjór-
blöðung. Þannig rætast frama-
vonir mannanna með óvæntum
og glæsilegum hætti. Þegar ég
hafði innbyrt enn meira kaffi,
gleypt enn stærri tertur og með-
tekið enn meiri músik fannst
mér mælirinn fullur og rölti
heim á leið.
Um kvöldið hafði ég i hyggju
að vlgja vorhjólið mitt með
hátlölegri viðhöfn og hjóla i
Norræna húsið þar sem fremja
átti músik á gitar og sembal. En
krakkaormarnir i næstu húsum
höfðu þá veriö svo nærgætnir að
hleypa öllu lofti úr vorhjólinu.
Þar með fór hjólvigslan fyrir
litið svo og tónleikarnir i
Norræna húsinu. En þann lær-
dóm dró ég af þessum fyrsta
sumardegi að sumarið verði
sérlega áhyggjulaust og letilegt
þar sem hver dagur yrði öðrum
skemmtilegri.
Vitur maður sagði einhvern-
timann, að allt það, sem er
skemmtilegt hér i heimi, væri
ýmist, ósiðlegt, ólöglegt, eða fit-
andi. Þagli hefur alltaf fundist
þetta vera óþarflega dapurlegt
viðhorf, og ekki sæmandi
áhyggjulausum börnum neyslu-
þjóðfélagsins, sem flögra fliss-
andi milli skemmtana i leit að
einhverju nýju.
En nú hefur komið i ljós, að
jafnvel það, sem Þagall hefur
hingað til álitið meinlausustu
skemmtun sem eitt nútimabarn
getur lagt fyrir sig, sumsé kossa-
segirað varakossar hafi svipuð á-
hrif á likamann og streita.
Kossarannsóknin er iiður i
doktorsritgerð sem Martine
Mourier ver við læknaskóla i
Bobigny i nágrenni Parisar. Hún
hefur komizt að þvi að kossaflens
örvar starfsemi skaldkirtilsins og
gliikósaframleiðsla likamans
tónelska mann, sem fylltist alltaf
kattarinnyfli.
250 bakteriur skipta um munn
viðkoss en það versta í niðurstöð-
um rannsóknarinnar er án efa
það að hver koss styttir ævina úm
þrjár minutur. fi
að naga augnhár, af ástmey sinni,
sem hluta af ástarleiknum.
Það er aftur erfiðara að gera
sér grein fyrir þvi, hvort þetta
telst vera ósiðlegt, eða jafnvel fit-
andi.
Annars hefur Þagall ætið verið
heldur mótfallinn þvi að fólk sé að
hugsa of analýtiskt um suma
hluti. Tökum sem dæmi, þann
tónelska mann, sem fyll.tistalltaf
sjálfsfyrirlitningu, þegar hann
hugsaði til þess, að fallegur fiðlu-
leikur fengi hann til að vikna.
Hann gat ekki fyrirgefið sjálfum
sér það, að ekki þyrfti meira til að
Kossar eru
hættulegir
T
Og
flangs, er, ef ekki ósiðlegt, ólög-
legt eða fitandi, allavega hættu-
legt. A.m.k. hefur Dagblaðið það
eftir franskri visindakonu að svo
sé. Það las Þagall á siðum þessa
blaðs á mánudaginn, en greinin
hljóðaði svo:
„Sjálfur kossinn er ekki hættu-
laus lengur. Frönsk kona,
Martine Mourier, hefur siðustu
þrjú ár rannsakað kossa á Tahiti.
Niðurstöðurnar eru ekki uppörv-
andi fyrir fólk sem ánægju hefur
af eldheitum kossum því Mourier
Martine Mourier, sem sjálf er
hætt að kyssa, hefur einnig
rannsakað aðra þætti i ástarlífi
mannsins, svo sem þann sið, sem
tiðkast á Pólyneseyjunni i Kyrra-
hafi, að naga augnhár hvort ann-
ars af með framtönnunum.”
Það er viða fróðleik að finna.
Ekkieinasta i Dagblaðinu, heldur
einnig á Pólyneseyjunum i
Kyrrahafi.
Þagli fannst það skrýtið þegar
hann las greinina yfir, að það
skuli vera til siðs á eyjum þessum
framkalla hjá honum geðshrær-
ingu, en að strjúka hrosshári yfir
kattarinnyfli.
Þetta er hugsunarháttur mein-
lætamanns, en ekki kúltúrmanns.
A sama hátt, er það bjargföst
sannfæring Þagals, að það hjálpi
óhamingjusamri mannskepnunni
ekkert, að vita að við hvern koss
færist 250 bakteriur milli munna.
1 heilbrigðu fólki eru þessar
bakteriur hvort eð er ekki aðeins
meinlausar, heldur beinlinis
gagnlegar. Og skyldi Martine
Mourier hin franska vera ham-
. ingjusamari, eftir að hún hætti að
kyssa aðrar mannverur?
Burtséð frá bakteriunum, er
annað verra að finna i Dagblaðs-
greininni. Þar segir, að vegna
örvunar á starfsemi skjaldkirtils,
og glúkósaframleiðslu ásamt þvi
,að insúlinframleiðsla stöðvast við
kossa, stytti kossar l'ifið. Nánar
tiltekið styttir hver koss lifið um
þrjár minutur, segir sú franska.
Nú hefur hún hætt öllu kossa-
standi, eins og áður segir. Þagall
getur auðvitað ekki fullyrt, að lif
hennar muni verða lengra fyrir
vikið. En Þagall er tilbúinn að
fullyrða að henni mun finnast það
lengra. Miklu lengra. —Þagall
alþýðu-
blaöiö
Miövikudagur 6. maí 1981
KÚLTURKORN
Nemendaleikhúsið
frumsýnir Marat/Sade
Nemendaleikhús Leiklistar-
skóla tslands frumsýnir fimmtu-
daginn 7. mai kl. 20:00 i Lindar-
bæ: OFSÓKNIN OG MORÐIÐ Á
JEAN-PAUL MARAT, SÝNT AF
VISTMÖNNUM CHARENTON-
GEÐVEIKRAHÆLISINS, UND-
IR STJÓRN DE SADE MARK-
GREIFA, eftir Peter Weiss, i
þýðingu Arna Björnssonar. Leik-
stjóri er Hallmar Sigurðsson,
leikmynd teiknaði Grétar Reynis
son, tónlist samdi Eggert Þor
leifsson. Bún-
ingar eru hannaðir af Grétari
Reynissyni og Onnu Jónu Jóns-
dóttur. Lýsingu gerðu ólafur Om
Thoroddsen og Hallmar Sigurðs-
son.
MARAT/SADE er lokaverkefni
Nemendaieikhússins á þessu leik-
ári en fyrri sýningar voru Is-
landsklukkan og Peysufatadag-
urinn og var þeim sýningum m jög
vel tekið og hlutu góða aðsókn.
MARAT/SADE er þvi útskriftar-
verkefni þeirra nemenda sem að
sýningunni standa en þeir eru:
Guðbjörg Thoroddsen, Guðjón P.
Pedersen, Guðmundur Ólafsson,
Jóhann Sigurðsson, Július Hjör-
leifsson, Karl Ágúst Úlfsson og
Sigrún Edda Björnsdóttir. Auk
þeirra taka þátt i sýningunni Pét-
ur Einarsson, skólastjóri Leik-
listarskóla Islands og Eggert
Þorleifsson ásamt nokkrum
nemendum úr 2. bekk Leiklistar-
■skólans.
Sýningar verða sem endranæri
Lindabæ og er önnur sýning
sunnudaginn 10. mai. Miðasala er
i Lindabæ frá kl. 17:00 sýningar-
daga. Miðapantanir isima 21971 á
sama tima.
Sinfóníutónleikar
N.K. fimmtudag, 7. mai kl.
20.30 mun Sinfóniuhljómsveit Is-
lands halda sina 19. áskriftartón-
leika á þessu starfsári. Efnis-
skráin á þessúm tónleikum verð-
ur sem hér segir:
Jón Leifs: Minni Islands
Grieg: Pianókonsert
Cesar Frank: Sinfónia i d-moll.
Efnisskrá tónleikanna verður
sú sama og hljómsveitin leikur á
tónlistarhátiðinni i Wiesbaden i
Þýskalandi 15. mai n.k. en hljóm-
sveitinni hefur verið boðið þangað
til að halda eina tónleika.
Hljómsveitarstjóri er Jean-
Pierre Jacquillat, hann hefur oft
stjórnað Sinfóniuhljómsveit Is-
lands áður, og var nýlega ráðinn
aðalst jórnandi hennar næstu þrjú
árin. Hann hefur stjórnað fjölda
hljómsveita, austan hafsog vest-
an, og meðal annars verið einn af
aðalstjórnendum Orchestre de
Paris og við óperuna i Lyon. Hann
fæddist i Versölum 1935 og er
franskur rikisborgari.
Einleikari á tónleikunum er
norski pianóleikarinn Kjell
Bækkelund. Hann fæddist I Oslo
árið 1930. Fimm ára gamall byrj-
aði hann að læra á pianó og átta
ára gamall lék hann einleik með
Philharmóniuhljómsveitinni i
Oslo.
BOLABAS
Forsætisráðherra, Gunnar,
Thoroddsen og kona hans frú
Vala.héldu til Sviþjóðar i gær,
i boði sænsku stjórnarinnar.
Hún er fallin.