Alþýðublaðið - 01.09.1981, Qupperneq 3

Þriðjudagur 1. september 1981
INNLEND STJORNMAL
3
____ÚR:
KLIPPAN
Eru stéttaandstæður hér við
Isafjarðardjúp?
„Nei, þaðer það ekki og min
reynsla hér við norðanvert
Djúp er, að hér sé ákaflega
gott að vera verkamaður og
sjömaður. Atvinnurekendur
hafa aldrei sýnt á sér aðra hlið
en menn fengju kaupið sitt á
réttum tima, þetta er mikill
kostur. Ég hef ekki orðið var
viö stéttaskiptingu milli at-
vinnurekenda og sjómanna,
sjómenn geta orðið atvinnu-
rekendur og jafnvel verka-
menn lika, þannig á þaö að
vera. Ef menn fýsir, þá eiga
þeir aö geta oröiö það sem þeir
vilja vera af sjálfum sér.
Þetta er einmitt það sem er i
sjálfstæöisstefnunni, að menn
geti átt þess kost að komast
eitthvað hærra, efnast eitt-
hvað meira af eigin rammleik,
og þessu viljum við halda á
lofti.”
Hvað með hið óhjákvæmi-
lega vinnuafl atvinnulifsins?
„Viö getum aldrei náð langt
sem atvinnurekendur nema
þvi aðeins að viö höfum rikan
skilning á kjörum hinna lægst
launuðu. Við verðum alltaf aö
hafa það i huga, að við sem
lifum i svona litlu landi, að
skömmtum við einhverjum
kröpp kjör, kemur að skulda-
dögunum hjá okkur sjálfum.
Hafi þeir á lágu laununum
það ekki sæmilegt, fer okkur
hinum að liða illa innan
skamms. Atvinnurekendur
vilja hafa þessa lágu taxta i
gangi, þeir vilja þá ráða þvi
sjálfir hverjum þeir borga
meira. Það er talað um verð-
bólgu, hún fari upp úr öllu
valdi og svo framvegis, en
þetta er ekki hægt. Þetta er
andskoti skitt einsog þetta er
og það er klárt að þetta fyrir-
komulag i samningum hefur
gengið sér til húðar.
Ef það var rétt sem Jón
Baldvin Hannibalsson skrifaði
i Samvinnuna 1965 um að
Alþýðusambandið væri orðinn
óskapnaður, hæna með allt of
marga unga undir vængjum
sinum, þá er það ennþá meiri
óskapnaöur i dag. Ég vil láta
kljúfa þetta i miklu smærri
einingar og ég vona bara að
þeim takist það hérna, þótt ég
sé ekki sömu megin i pólitik og
Karvel og þeir, en menn hafa
vitað það og ég hef talað fyrir
þvi að samningarnir eigi að
vera i landshlutunum.
Samningamálin undanfarin ár
hafa verið til háborinnar
skammar, það er hörmulegt
að vita hvernig þau hafa
gengið til. Það er einsog til
forystunnar hafi valist slíkir
þrákálfar að með fádæmum
má heita. Þeir hefðu getað náð
miklu betri samningum á
báða bóga á skemmri tima en
oft hefur verið gert.
Er hægt að ná góðum samn-
ingum á báða bóga?
„Það er hægt að gera það,
þú myndir skilja það kannski,
ef þú hefðir staðið i samninga-
þrefi. Ég hef æði oft verið i
samningum hér og ég veit það,
að það er hægt aö ná sæmilega
hagstæðum samningum og i
sambandi við sjómannasamn-
inga þó hefur L.í.ú. oft hleypt
illu blóði i sjómenn og með alls
konar yfirlýsingum og hlaup-
um i blöð og útvarp og sjó-
menn hefðu oft verið farnir á
sjó fyrir minna en um samdist
fyrir rest, ef L.í.tJ. hefði
komið öðruvisi fram. En i
staðinn hefur alls konar þrá-
hýggja og illdeilur komiö upp.
Og varðandi Vestfirði, þá hafa
þeir mikla sérstööu með ein-
hæfu atvinnulifi og það ætti að
verða einfalt að komast að
samkomulagi hér. Viö eigum
afskaplega erfitt með að
draga andann i samningum
fyrir sunnan.”
(Halldór Hermannsson frá
Barði, útvegsbóndi við Djúp, i
viðtali viö Helgarpóstinn.)
m agnús H. Magnússon, fyrrv.
félagsmálaráðherra, gerði hús-
næðismálin að umræðuefni i
helgarblaði Alþýðublaðsins.
Hann vikur fyrst að orsökum
þess neyðarástands, sem nú rik-
ir i húsnæðismálum, og segir þá
m.a.:
Til skamms tima þurfti fólk,
sem var að byggja eða kaupa
húsnæði i fyrsta sinn, að leggja
á sig óheyrilegt og andlegt
erfiði, meðan á byggingu stóð.
En ef það komst klakklaust yfir
fyrstu fimm árin eöa svo, þurfti
ekki aö hafa frekari áhyggjur.
Verðbólgan sá um að greiða
skuldirnar, eða réttara sagt,
gamla fólkiö (og skylduspar-
endur), en fáir aðrir áttu sparifé
i bankakerfinu.
TALIÐ ER AÐ ÞAÐ FJAR-
MAGN, SEM ÞANNIG VAR
HAFT AF SPARIFJAREIG-
ENDUM,1 HAFI JAFNGILT
VERÐMÆTI 1600 ÞUSUND
ÍBUÐA A SIÐASTA ARATUG
EINUM SAMAN.
Við þessar aðstæður byggðu
sumir fjársterkir aðilar bein-
linis með útleigu i huga. önnur
leið var þá naumast hagkvæm-
ari en steinsteypan til að ávaxta
fé — og græða á lántökum. A
þennan hátt kom talsvert af
húsnæði á leigumarkaðinn.
Nú er mun hagkvæmara að
ávaxta fé i verðtryggöum
skuldabréfum eða á verð-
tryggðum innlánsreikningum
banka. Menn græöa ekki lengur
á lántökum. Menn eru þvi hættir
að byggja með útleigu i huga.
ÞETTA ER EIN ASTÆÐAN
FYRIR ÞVl, AÐ HUSNÆÐIS-
VANDINN, SEM ALLTAF
HEFUR VERID NOKKUR,
FER NU VAXANDI.
Meginástæða rikjandi neyö-
arástands er þó sú, að sögn
Magnúsar, að vegna frámuna-
lélegrar lánafyrirgreiðslu getur
ekkert venjulegt fólk byggt eða
keypt, ef það á ekki annaö hús-
næöi fyrir til að selja.
Lán Húsnæðisstofnunar rikis-
ins nema nú aöeins 12 millj.
g.kr., eða 15—20% byggingar-
kostnaðar. Enda þótt bæði hjón-
in vinni úti, geta þau engan veg-
inn staðið undir afborgunum og
vöxtum af þeim skammtima-
lánum, sem i boði eru (ef þau
fást). Brúttólaun beggja, þótt
allgóð séu, hrökkva hreinlega
ekki til. óvissan og taugaálagið,
sem þvi fylgir, aö þurfa mörg-
um sinnum á ári að leita eftir
nýjum og nýjum lánum, til að
greiöa afborganir og vexti af
eldri lánum, veröur flestum
óbærileg.
En hvað um verkamannabú-
staði? Hefur ekki verið veitt
auknu fjármagni tii þeirra?
Magnús bendir á, að ákvæði
laga um verkamannabústaöi ná
ekki til nema u.þ.b. þriöjungs
þeirra, sem byggja I fyrsta sinn.
Enda þótt það byggingarform,
sé gott og sjálfsagt, svo langt
sem það nær, má ekki gleyma
öllum hinum, sem ekki fá sinn
rétt þar.
OFT ER ÞAÐ LITILS HATT-
AR MISMUNUR 1 TEKJUM,
SEM RÆÐUR ÞVI, HVORT
MENN ÖÐLAST ÞANN RÉTT
EÐA EKKI.
EN ÞESSI MISMUNUR
SKIPTIR í DAG SKÖPUM UM
ÞAÐ, HVORT MENN GETA
EIGNAST EIGIÐ HUSNÆÐI A
TILTÖLULEGA AUÐVELDAN
HATT, EÐA EIGA ALLS ENGA
MÖGULEIKA. ÞAÐ GENGUR
EKKI.
Eina lausnin er verðtryggð
20—30 ára jafngreiöslulán með
lágum vöxtum fyrir bróöurpart-
inn af ibúðarverðinu. Með þvi
móti verða greiðslur afborgana
og vaxta álika miklar og húsa-
leiga á Reykjavikursvæöinu,
eins og hún gengur og gerist.
Núverandi löggjöf um hús-
næðismál er i stórum dráttum
verk okkar Alþýðuflokks-
manna. En það kom i hlut nú-
verandi stjórnarliða að af-
greiða málið endanlega á þingi.
Meginefni húsnæðislagafrum-
varps Alþýðuflokksins, ákvæðin
um verkamannabústaði, hinir
ýmsu nýju lánaflokkar, og
ákvæðin um leiguibúðir sveitar-
félaga, voru samþykkt efnislega
óbreytt.
EN AD ÖÐRU LEYTI VAR
FRUMVARPIÐ STÓR-
SKEMMT 1 MEÐFÖRUM
STJÓRNARLIÐA. ÞAÐ BITN-
AR NU A HINUM ALMENNA
HUSBYGGJANDA OG HUS-
KAUPANDA.
Aðalatriðin i húsnæöismála-
frumvarpi Alþýðuflokksmanna
má segja að hafi veriö þessi i
stórum dráttum:
1. Að þáverandi markaðir
tekjustofnar Byggingasjóðs
rikisins og Byggingasjóðs
verkamanna væru óskertir.
2. Að bein framlög þess opin-
bera — rikis og sveitarfélaga
— þyrfti að auka um ca. 30%
að jafnaði næstu tiu ár.
3. Að lántöku sjóðanna þyrfti að
auka um nálægt 30% að raun-
gildi næstu árin.
Ef þannig væri staöiö að mál-
um gætu stjóðirnir aö verulegu
leyti staöiö á eigin fótum fjár-
hagslega, fljótlega eftir að 80%
lánamarkinu væri náö.
Þessum tillögum hafa stjórn-
arliðar visað svo gersamlega á
bug, að i stað þess að auka bein
framlög hins opinbera Um 30%
hafa þeir skert þau um hvorki
meira né minna en 37%. Þar
með veröa mörg af góðum
áformum laganna litið annað en
pappirsgagn.
A siðasta Alþingi reyndu
þingmenn Alþýðuflokksins aö fá
fram úrbætur i þessum efnum.
Þeir fluttu tillögur um hækkun
lána Byggingasjóös rikisins og
um viöbótarlán frá bankakerfi,
RITSTJðRNARGREIN
sem næmu 50% af lánum Bygg-
ingarsjóðs.
Rökstuðningurinn fyrir þeirri
tillögu er m.a. sá, að innstreymi
i bankakerfið hefur aukizt það
mikið hin siöustu misseri, vegna
verðtryggingarstefnu jafnaðar-
manna, að bankakerfið ætti að
geta meö góðu móti staöiö undir
aukningu lána til húsbyggjenda
„Frumvarp Alþýðu-
flokksmanna um hús-
næðismál, sem Magnús
H. Magnússon lagði
fram í tíð minnihluta-
sjórnar Alþýðuf lokks-
ins, var stórskemmt í
meðförum stjórnarliða.
Fjárhagsgrundvöllurinn
var eyðiiagður. • Af leið-
ingarnar bitna hú með
fullum þunga á hinum
almenna húsbyggjanda
og húskaupanda."
og húskaupenda.
Stjórnarliðar, undir forystu
Alþýðubandalagsins, sem fer
með húsnæðismálin i núverandi
stjórnarsamstarfi, visuöu þess-
um tillögum á bug. Þess mega
húsbýggjendur gjalda nú.
Spurningunni um þaö, hvað
nú beri að gera, svarar Magnús
H. Magnússon á þessa leið:
I. Að byggja a.m.k. 700 fbúðir
árlega i verkamannabústöð-
um.
2. Að byggja leigulbúðir I veg-
uin sveitarfélaga I stórum
stll. Aðrir koma ekki til með
að gera það.
3. Að hækka strax til mikilla
muna lán Byggingasjóðs
rikisins, einkum tii þeirra,
sem byggja eða kaupa I fyrsta
sinn.
4. Sjálfsagt er að bankakerfið
komi með einum eða öðrum
hætti innf þessa mynd, enda á
það nú að hafa allgóða mögu-
leika til þess.
Þetta er leibin til að koma
húsnæöismálunum i mannsæm-
andi horf á tiltölulega skömm-
um tima, svipað og er annars
staðar á Noröurlöndunum, þar
sem jafnaöarmenn hafa lengst
af ráðið gangi mála.
— JBH
ÚRRÆÐIJAFNAÐARMANNA
f HÚSNÆÐISMALUM
Árni Gunnarsson skrifar:_______
NORDSAT og iðnaðar-
hagsmunir Svía
Gervihnettir eru nú mikilvæg-
asti þátturinn i fjarskiptaneti,
sem spannar alla móður jörð.
Fáir gætu hugsað sér að vera án
þeirrar tækni, sem gervihnettir
hafa fært okkur. Nærtækasta
dæmið hér á landi er talsam-
bandið við útlönd, en með notk-
un gervihnatta er nú hægt að
hringja beint frá islandi til fjöi-
margra landa. — Við erum ekki
lengur háðir sæsimastrengjum,
sem ósjaldan hafa bilað á und-
anförnum árum.
Þróun gervihnatta hefur þó
náö lengst og gengið hraðast,
þegar þeim hefur verið ætlað að
þjóna hernaðarlegum þörfum
stórveldanna. 1 þvi sambandi
má nefna njósnahnetti, sem
m.a, búa yfir þeirri tæknilegu
fullkomnun aö geta tekiö mynd-
ir af einstaklingum á gangi á
götum borga og hleraö marg-
visleg fjarskipti. Ekki þarf að
minna á gervihnetti, sem notað-
ir eru til leitar að málmum og
oliu i jöröu, veðurathugunar-
hnetti og fleiri af svipuðu tagi.
Aö mörgu leyti hafa gervi-
hnettir minnkað þann heim,
sem við búum i. Milljónir
manna i tugum landa geta á
samri stundu fylgst meö merk-
um atburöum. Vegalengdir
veröa afstætt hugtak, og I náinni
framtiö verður menningar- og
skemmtiefni fjölmargra þjóöa á
boðstólum fyrir ibúa heilla
heimsálfa.
Nordsat
NORDSAT, áætlun um sam-
norrænan sjónvarpshnött, er
hluti af þeirri tækniþróun, sem
ekki verður stöðvuö og mun að
likindum hafa meiri áhrif á lif
milljóna en nokkurn grunar á
þessari stundu.
Ákvörðun um NORDSAT er I
eðli sinu mjög pólitisk. Flestir
sérfræðingar eru þeirrar skoð-
unar, að hinn pólitíski áróður
ólikra stjórnkerfa muni i
framtiöinni að umtalsverðum
hluta fara fram um gervihnetti,
sem endursenda útvarps- og
sjónvarpsefni.
Frakkar og Vestur-Þjóðverj-
ar gerðu samkomulag um að
skjóta á loft gervihnetti i likingu
við NORDSAT. Nú eru taldar
likur á þvi að Frakkar standi
einir að verkinu, og að Vest-
ur-Þjóðverjar muni þá einnig
hugsa sér til hreyfings. Vitað er
að Sovétmenn eru byrjaðir aö
smíða slikan hnött. Bretar
hyggja á smiði annars, og i
Luxemborg eru menn aö undir-
búa enn annan. Þar munu vera
á feröinni fjölþjóðafyrirtæki,
þannig að það eru ekki eingöngu
stjórnmálaöflin, sem hafa hug á
þvi aö koma ágæti sinu á fram-
færi.
Sú barátta um mótun skoðana
ibúa jarbar á margvislegum
sviðum getur tekið á sig sér-
kennilega mynd áður en þessi
áratugur er Iiðinn. Hún mun i
auknum mæli verða háö meö
gervihnöttum, nýrri tækni, sem
hver einstaklingur getur nýtt
innan tiöar.
Það er bjargföst skoöun min,
að sjónvarps- og útvarpsefni,
sem sent er um gervihnetti,
veröi á þessum áratug sú upp-
spretta erlendra áhrifa i já-
kvæðum og neikvæöum skiln-
ingi, sem framar ööru á sviði
fjölmiðlunar mun hafa skoðana-
myndandi áhrif á menningar-
legu og stjórnmálalegu tilliti.
Sumum kann að finnast þetta of
djúpt I árinni tekið, en þeir hafa
einnig fyllt þann flokk karla og
kvenna, sem upphaf sjónvarps
töldu þann fjölmiöil litil áhrif
myndu hafa.
Heimspólitískt
menningarstríð
Ég hef einhvern timann orðað
það svo, að innan skamms hæf-
ist heimspólitiskt menningar-
strið á öðru, og kannski æðra
sviði, en áður hefur þekkst,
a.m.k. á hærra sviði. Margir
hafa haldið því fram, að það
muni tefja göngu hinnar nýju
tækni að stjórnvöld 1 hverju
landi geti skammtað ibúum út-
sendingar gervihnatta eftir
smekk. Þetta er auðvitað fjar-
stæða, og veröur ekki fremur
hægt en að segja eða fyrirskipa
fólki að hlusta abeins á ákveðn-
ar útvarpsstöðvar I viðtækjum
sinum. Það hefur veriö talið, að
móttökutæki fyrir útsendingar
gervihnatta yröu ákaflega dýr
og flestum einstaklingum ofviða
að eignast þau. En á þessu sviöi
hafa orðið stórstigar framfarir.
Þar eru Japanir fremstir i
flokki, og hafa þróaö nýja tækni
til móttöku á útsendingum
gervihnatta, sem verður á færi
alls þorra almennings á aö til-
einka sér og eignast nauðsynleg
tæki.
Gömul hugmynd
Hugmyndin um NORDSAT er
orðin gömul, eldri én áratugur,
og má segja, að Norðurlanda-
þjóðirnar hafi veriö býsna
framsýnar i þessum efnum.
Upphaflega þótti mörgum hug-
myndin nánast fáránleg og fjar-
stæðukennd. Menn óttuöust
áhrif NORDSAT á menningu
hinna svonefndu minnihluta-
hópa, eða áhrifin á hin smærri
menningarsamfélög. Þessi ótti
á við nokkur rök _k
að styðjast. |7/