Alþýðublaðið - 24.10.1981, Síða 3

Laugardagur 24. október 1981
3
RITSTJORNARGREIN
Rllir þingmenn Alþýöuflokks-
ins i neðri deild hafa lagt fram á
Alþingi frumvarp til laga um
land i þjóðareign. Hugmyndir
Alþýðuflokksins um þjóðareign
á landi eru löngu kunnar.
Fyrstu tillögur flokksins um þau
mál voru lagðar fram á Alþingi
af Braga Sigurjónssyni árið
1970. Það var tillaga til þings-
ályktunar um endurskoðun lög-
gjafar um óbyggðir landsins,
vötn, ár, jarðhita og námur.
Skv. tillögunni skyldi rikisstjórn
láta semja frumvarp að lögum
um eignaráð og eignaréttindi
yfir óbyggðum landsins, stöðu-
vötnum, fallvötnum, jarðhita
svo og hverskonar námum og
vinnslu verðmæta úr jörðu, þar
sem stefnt væri að þvi m.a. að
allt hálendi landsins og
óbyggðir landsins yrðu lýst
þjóöareign.
Þessar tillögur hafa tekið
ýmsum breytingum við frekari
meðferð málsins. Arið 1976
breyttu þeir Bragi Sigurjónsson
og Jón Armann Héðinsson þess-
ari þingsályktunartillögu um al-
menna stefnumörkun i laga-
smið. Þá hafa þingmenn Al-
þýðuflokksins einnig flutt sér-
stök þingmál tengd þessu máli.
Má þar nefna lagafrumvarp um
breytingu á lögum um eigna-
nám, sem flutt var árið 1978.
Þetta er eitt allra stærsta hags-
munamál sveitarstjórna i þétt-
býli, húsbyggjenda og raunar
alls almennings. Svipaðs eðlis
var frv. tillaga um breytingu á
orkulögum, sem þingmenn Al-
þýöuflokksins studdu dyggilega
en var upphaflega samið og flutt
af Magnúsi Kjartanssyni, i ráð-
herratiö hans.
Allt frá þvi umræður um
málið hófust fyrir frumkvæði
Alþýðuflokksins, hefur stuðn-
ingur við -. méginsjónarmið Al-
þýðufl.m. M um þjóðareign á
flokksmanpa um þjóðareign á
landi farið ört vaxandi. Astæðan
er sú, að stöðugt kreppir meira
aö almenningi um aðgang að
landi og not og nytjar. Þannig
hefur t.d. sú tillaga Alþýðu-
flokksins nú hlotið almenna
viðurkenningu, að náttúruauð-
lindir svo sem djúphiti, ásamt
orku I fallvötnum landsins, svo
og virkjunarréttur, skuli vera
eign þjóöarheildarinnar, en ekki
tiltekinna einstaklinga. Einnig
að sama máli skuli gegna um
óbyggðir og hálendi. Með visan
til vaxandi stuðnings almenn-
ingsálitsins við viss grund-
vallaratriði f þessum málum,
hefur þingflokkur Alþýðuflokks-
ins ákveðið að láta nú reyna á
það, hvaöa einstök atriði i tillög-
um Alþýðuflokksins um eignar-
ráð yfir landinu, gögnum þess
og gæðum, hafi öðlast nægan
stuðning til þess að von sé til að
þau náist fram á Alþingi Islend-
inga. Þingmenn Alþýðuflokks-
ins hafa þvi brugðið á það ráð að
i stað þess að flytja allt þetta
stóra og mikla mál um um
eignarráð á landinu I einu þing-
máli á Alþingi þá veröi það
brotið upp i einstaka þætti og
flutt sjálfstætt þingmál um
hvern þátt fyrir sig. Þaö frv.,
sem nú hefur verið lagt fram á
Alþingi, takmarkast við að lýsa
öll þau landsvæði þjóöareign,
sem skýlausar eignarheimildir
annarra en rikisins finnast ekki
fyrir, Enn frem.ur, að sama
máli gegni um vatnsréttindi,
jarðhita, námaréttindi og önnur
fasteignaréttindi.
t framkvæmd mundi þetta
þýða að allar óbyggðir Islands
yrðu lýstar þjóðareign ásamt
flestum eða öllum afréttum og
hálendissvæðum. A þeim
svæðum myndi Islenzka þjóðin
gera tilkall til allra fasteigna-
réttinda,svo sem vatnsréttinda,
jarðhita, námuréttinda og ann-
arra réttinda, sem bundin eru
eignarétti landsins. Beitarétt-
indi sem fylgja einstökum bú-
jörðum, upprekstrarfélögum
eða sveitarfélögum, stæðu
óskert, svo og veiðiréttindi og
allar aðrar eignarheimildir
annarra en ríkisins, sem sönnur
eru færðar á.
Auk þessa, flytja þingmenn
Alþýðuflokksins, sem sjálfstæð
mál, tillögu til þingsályktunar
um orlofsbúðir fyrir almenning,
fyrirspurn um meðferð og leigu
rikisjarða, ásamt lagafrum-
varpi um framkvæmd eigna-
náms. Þá munu þingmenn Al-
þýðuflokksins einnig endur-
flytja frv. tillaga um þjóðareign
á háhitasvæðum og virkjunar-
rétti þeirra. Slðar á þinginu eru
væntanlegar aðrar tillögur frá
þingmönnum Alþýðuflokksins
um þetta stórmál.
Þessi lagasetning myndi út-
kljá ýmis deilumál, sem uppi
hafa veriö um eignarréttar-
heimildir á landi og lands-
gæðum. Slik lagasetning er t.d.
nauösynleg i kjölfar niðurstöðu
dómstóla um, hver eignarrétt
hafi á botni Mývatns. Þá mun
þessi lagasetning taka af tvi-
mæli um eignarrétt á afréttum
sem dómstólar hafa komist að
niðurstöðu um, að bændur, upp-
rekstrarfélög eða sveitarfélög
geti ekki talist eigendur að. Slík
landssvæði ber að taka með
ótviræðum hætti i almannaeign.
Beitarréttindi geta hins vegar
staðið óskert eftir sem áður.
Með þessu frv. er ekki gerö
tillaga um eignaupptöku eða
eignanám á landssvæði, hlunn-
indum eða öðrum eignarétt-
indum, sem eru eign annarra en
rikisins. Samþykkt frumvarps-
ins myndi engu breyta um það.
Einasti tilgangur frv. er sá, að
lýsa yfir, að land og landsrétt-
indi, sem aðrir eigendur finnast
ekki að, skuli eftirleiðis talin
eign þjóðarheildarinnar. Enn
fremur, að um þá þjóðareign
verði settar ákveðnar reglur
sem tryggi bæði rétt og skyldu
almennings gagnvart landi og
landsgæðum. Veröur að teljast
vel við hæfi að slíkt sé gert ein-
mitt nú, þegar þjóöin hefur
variö miklum fjármunum til
þess að bæta fyrir spjöll geng-
inna kynslóða á landinu.
# // Frumvarp þaö, sem
þingmenn Alþýðu-
f lokksins í neðri deild nú
flytja um þjóðareign á
landi, takmarkast við
það, að lýsa þau land-
svæði þjóðareign, sem
skýlausar eignarheim-
ildir annarra en ríkisins
finnastekki fyrir. Sama
máli gegni úm vatns-
réttindi, jarðhita, námu-
réttindi og önnur fast-
eignaréttindi. Eftir sem
áður munu beitarrétt-
indi, sem fylgja einstök-
um bújörðum, upp-
rekstrarfélögum eða
sveitarfélögum, standa
óskert, svo og veiðirétt-
indi og allar aðrar
eignarheimildir, sem
færðar eru sönnur á."
Það fer ekki saman að biðjast
I öðru orðinu fjár til slikra
verka, þar sem Island sé eign
þjóöarheildarinnar, en krefjast
i hinu orðinu frumlaga af al-
mannafé, sem aðeins koma fá-
einum einstaklingum til góöa,
m.a.s. án þess, að eignarréttur
þeirra sé óvéfengjanlegur.
— JBH
ísland fyrir fslendinga
RITSTJÖRNARGREIN
ðetjum sem svo að Geir
Hallgrfmsson, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, kallaði saman
blaðam annafund fyrir upphaf
landsfundar, og gæfi þar út svo-
hljóðandi yfirlýsingu:
„Hin gamla einfalda skipting
milli fylgismanna einkafram-
taks, markaðsbúskapar og
pólitisks lýðræðis annars vegar
og fylgismanna þjóðnýtingar,
rikiseinokunar og miðstýrðs
áætlunarbúskapar hins vegar
heyrir nú sögunni til, bæöi hér á
landi og i okkar heimshluta jfir-
leitt.”
Þvi næst myndi formaðurinn
leika nokkur vel valin tilbrigði
við það stef, ,,að v.ið erum allir
sósialistar nú til dags”.
Þá mundi formaðurinn leggja
pent Ut af þvi, að hið stéttlausa
sæluriki, þeirra Lenins, Stalins
og Bréshnevs hefði nú sýnt i
reynd slika yfirburði umfram
sundurvirkni og stéttastrið
kapitalismans, að einsýnt væri
að Sjálfstæðisflokkurinn sættist
nú „heilum sögulegum sáttum”
við sína fornu fjendur.
Hiðgamla kjörorð „stéttmeð
stétt” væri sýnilega úrelt og
óþarft i hinu stéttlausa þúsund
ára riki sósialismans.
Loks mundi formaðurinn
biðja landsfundarfulltrúa kur-
teislega að forðast að vekja upp
gamla drauga úr fortiðinni, eins
og Jón kallinn Þorláksson, Ólaf
heitinn Thors og Bjarna
Benediktsson. Pólitískt bardús
þeirra hefði sýnilega byggst á
leiðum misskilningi, sem nU
værileiðréttur.Drottinn gefi þvi
dauðum ró, en hinum likn sem
lifa.
Að endingu mundi
formaðurinn klikkja Ut með þvi
aö tilkynna, aö vinur hans og
samsósialisti, Svavar Gestsson,
hefði tjáð sér, að hann myndi
bjóða sig fram til varaformanns
i þessum allsherjarflokki
sósialismans, á moti Friðrik
Sóphussyni, sem væri enn þungt
haldinn af sögulegum misskiln-
ingi.
Ætli það yrði ekki upplit á
þeim ritstjórum Morgun-
blaðsins, Styrmi og Birni,
höfundum kenningarinnar um
hinar „sögulegu sættir”.
Matthias Bjarnason myndi
trúlega láta grafa skurð milli
Þorskafjarðar og Bitru og lýsa
yfir stofnun sjálfstæðs rikis á
Vestfjörðum. Ætli SUS mundi
ekki halda til fjalla undir
forystu Hólmsteins og Haarde
og hefja skæruliðabaráttu ofan
af Ódáðahrauni? Sigurgeir
bæjarstjóri mundi auðvitað láta
reisa BerlinarmUr þvert yfir
Nesið, og lýsa yfir sjálfs-
stjórnarstatus eins og Hong
Kœg.
Það yrði heldur betur lif i
tuskunum. Samt sem áður er
það nU svo, að þessi imyndaða
yfirlýsing Geirs flokksfor-
manns, er ekkert vitlausari en
hvað annað, sem nú gengur út af
munni helztu hugmynda-
fræðinga Alþýðubandalagsins
og birtist daglega i Þjóðviljan-
um.
nin imyndaða yfirlýsing
Geirs formanns er nefnilega
tekin beint upp úr Þjóðviljan-
um. Aðeins með öfugum for-
merkjum. Þeir fóstbræöur,
Svavar formaður og Kjartan
aðalritstjóri, lýsa þvi nú yfir
kvölds og morgna, að héðan i
frá sé fortið þeirra i ösku. Þeir
kannast ekkert við nein ágrein-
ingsefni kommúnista og sósial-
demókrata. Helzt er á þeim að
skilja, að þeir séu endurfæddir
nýkratar. „Born Again”—eins
Carter baunabóndi. Þeir lýsa
sjálfum sér sem pólitiskum
flóttamönnum frá fortiðinni,
sem nú hafi allt i einu frelsast
fyrir guðlega opinberun eins og
Páll frá Tarsus..
Þeim mun kynlegra er, að
þegar Alþýðublaðið vill ná tali
af Guðmundi Jaka um kjaramál
og Verkamannasambandsþing,
má hann ekki mæla fyrir sorg
og sút. Hélt sig vera lausan við
pólitiskar afturgöngur Einars,
Brynjólfs og Lúðviks, en sjái
samt ekki betur en enn sé mjög
reimt i Þjóðviljahúsinu. Veit
ekki Jakinn að Kjartan er ekki
afturgenginn — heldur endur-
fæddur — frelsaður eins og
sjálfur Jakinn. Bara krati.
Aldrei verið neitt nema krati.
Hvers vegna finnst Guðmundi
þá allir kratar vera i skessu-
leik?
Þegar Lúövik Jósepsson fann
Bjarna Guðnasyni það til
foráttu á framboðsfundum aust-
ur á fjörðum að Bjarni hefði
verið í þremur flokkum, svaraði
Bjarni þvi fullum hálsi. Hann
sagði, að Lúðvik hefði að visu
alltaf verið i sama kommúnista-
flokknum, en undir þremur
nöfnum. Það er aö visu rétt hjá
prófessor Bjarna, að á
launhelgum flokksins eins og
t.d. á hinum lokaða landsfundi
haustið ’80, þykir við hæfi, að
vekja upp draugana, þessar
pólitisku afturgöngur, eins og
E in ar, B ryn jólfur og L úðv ik eru
nú uppnefndir i Þjóöviljanum —
og fullvissa þá um, að hinn
„rauði þráður” frá árdögum
Kommúnistaflokksins sé, þrátt
fyrir allt, órofinn.
En þetta er stranglega til
heimabrúks.
Svona tala menn ekki við
hvurn sem er.
Sú var tið, aö islenzkir
kommúnistar þóttust vera i
fararbroddi hinnar
„óhjákvæmilegu sögulegu
þróunar”. Sovét-Island —
óskalandið, hvenær kemur þú?
— var sungiö við raust á
safnaðarsamkomum, og aldrei
hirt hver heyrði þann söng. Þá
var nú ekki verið að læðast með
veggjum, hvaðþá heldur mönn-
um dytti i hug, að biðjast hælis
sem pólitiskir flóttamenn hjá
erkióvininum, — sósíal-
demókrötum.
Hin gamla einfalda skipt-
ing, i sósialdemókrata og
kommúnista”, var þá ekkert að
vefjast fyrir mönnum. Hún var
sjálft grundvallaratriðið. A
henni hefur allt pólitiskt starf
hins þrieina islenzka kommún-
istaflokks byggst i hálfa öld.
Hvorki meira né minna.
1 nafni hennar var Alþýðu-
flokkurinn klofinn. í nafni
hennar var Verkalýðshreyf-
ingin klofin. I nafni hennar var
samstarf, hvað þá sameiningu,
við Alþýöuflokkinn hafnað með
fyrirlitningu.
í nafni hennar var árás Rauða
hersins á eina
Norðurlandaþjóðanna, Finna,
varin út i rauðan dauðann. 1
nafni hennar var griðasáttmáli
Hitlers og Stalins fagnað. I nafni
hennar var utanrfkisstefnu
Sovétstjórnarinnar fylgt i
blindni, hvenær sem var og hvar
sem var. Inafni hennar var hik-
laust gert bandalag við hvern
sem var um hvaö sem var, ef
það mátti verða til þess að
klekkja á erkióvininum, jafn-
aðarmönnum.
I nafni þessarar kenningar,
fyllti söfnuðurinn Austurbæjar-
bió og flóði allur i tárum við
fráfall læriföðurins mikla,
Stalins, árið 1953.
í nafni hennar litu menn
undan þegar uppreisn verka-
manna var brotin á bak aftur
með sovéskum skriðdrekum i
Berlin 1953.
I nafni hennar var blóðbaðið i
Ungverjalandi variðog réttlætt.
1 nafni þessarar kenningar þótt
mikið við liggja á 7. áratugnum,
að koma i veg fyrir að villu-
ráfandi sósi'aldemókratar eins
og Hannibal, Björn Jónsson,
Karl Guðjónsson o.fl. fengju þvi
tilleiðar komið, að gertyrði upp
við hina ömurlegu fortið þessa
flokks, og saurguðu þannig hin
helgu vé.
Þá gekk „litla ljóta klikan”en
framkvæmdastjóri hennar var
þá núverandi aðalritstjóri Þjóð-
viljans,ekkiað þvigruflandi, að
„hin gamla einfalda skipting i
sósialdemókrata og kommún-
ista” — skipti enn meginmáli.
Gamanværiaðheyrahvar og
hvenærnákvæmlega, þau undur
gerðust, að „hin gamla einfalda
skipting i sósfaldemókrata og
kommúnista”, sem áður skipti
öllumáli, varð að þessum voða-
lega misskilningi, sem enginn
botnar i lengur.
Gerðist þaö á þessum áratug,
sem Arni Bergmann sat i
Moskvu? Einhverra hluta
vegna láðist honum að segja
félögunum frá þviá siðum Þjóð-
viljans. Eða var það á áratugn-
um sem HjörleifurGuttormsson
nam hjá Ulbricht? Um það var
hvergi stafkrók að finna i Þjóö-
viljanum. Gerðist þetta undur á
áróðursnámskeiðinu, sem
Svavar Gestsson sathjá austur-
þýzka Kommúnistaflokknum?
Hann hefur gleymt að gefa
skýslu um það.
Hvar og hvenær uppgötvuðu
þessir menn að öll þeirra
pólitiska hugsun var tómt
hindurvitni og pólitiskt starf
hreyfingarinnar áratugum
saman á misskilningi byggt?
Hvar er að finna hið örlaga-
þrungna uppgjör við Sovétið og
hina marxisku greiningu á mis-
tökum aldarinnar'Siðanhvenær
hefur Alþýðuúandalagiö hættaö
styöja hina sovésku utanrikis-
pólitik? Hvar er að finna yfir-
lýsingar um það, að þeir hafi
falliöfrá afnámi
markaðsbúskapar og séu and-
vigir miöstýrðum áætlunar-
búskap?
Það er ágreiningslaust við
aðra menn, aö fortið þeirra er i
ösku, en hingað til hefur þá
skort bæði kjark og heiðarleika
til þess að horfast i augu við
hugmyndalegt gjaldþrot sitt og
draga af þvi nýtilegar
ályktanir. Þess vegna vill það
vefjast fyrir jafnvel hinum
lærðustu mönnum, að finna
muninn á þeim sósialisma, sem
Þjóðviljinn telst nú vera mál-
gagn fyrir, og fagnaöarerindinu
forðum. Eftir standa hinir
gömhi róttæku frasar, snjáðir,
velktir og merkingarlausir.
Hugsunin er hol og tóm.
— JBH.
Pólitískir flóttamenn leita hælis