Alþýðublaðið - 24.10.1981, Qupperneq 8

8
Laugardagur 24. október 1981 ,
Verkalýðshreyfinj
Grein sú, sem hér fer á eftir, var flutt i rikisút-
varpinu, sem erindi um daginn og veginn.
Erindið er birt hér skv. beiðni lesenda og með
leyfi höfundar.
Það hefur varla farið fram
hjá neinum, að umræða er hafin
um hvaða kröfur verkalýðs-
hreyfingunni beri að setja fram,
nú þegar samningar verða laus-
ir um næstu mánaðamót. Þessu
erindi minu hér f kvöld er ætlað
að vera innlegg inn f þá um-
ræðu.
Eins og alltaf þegar samning-
ar eru framundan upphefst væl-
iö um hvað atvinnuvegirnir
þola, kaupkröfum verði aö stilla
i hóf. Lágtekjufólki er stillt upp
við vegg og þess krafist aö það
sýni samábyrgð meö varida at-
vinnullfsins. Þjóðviljinn jafnt
sem Vinnuveitendasambandiö
talar um takmarkað svigrúm til
grunnkaupshækkana. Báðir
aðilar ganga út frá þvi aö tekju-
skiptingu milli atvinnurekenda
og verkafólks veröi haldið
óbreyttri.
Algengustu taxtalaun lág-
tekjufólks eru nú á bilinu 4.500
og 5.000 krónur á mánuði. Eins
og einhver sagði þá eru þessi
laun hvorki til þess fallin að lifa
á ne' drepast af. Við höfum það
ástand á flestum alþýðuheimil-
um, að bæöi hjónin verða að
vinna fullan vinnudag og taka
alla þá eftirvinnu sem býðst til
að endar nái saman.
r
Utivinnandi konur -
tvöfalt vinnuálag
Konur er stærsti hópur þeirra
sem vinna á þessum lúsarlaun-
um. Þær starfa i fiskvinnslunni.
þessari undirstöðugrein ís-
íensks atvinnullfs og gjaldeyris-
lind, þær vinna lágt launuö
verksmiðjustörf, — við ræsting-
ar, — á spitulum og við ýmiss
konar verslunar-, þjónustu- og
skrifstofustörf.
Konur er hartnær helmingur
allra félaga I ASl og i BSRB eru
þær þegar I meirihluta. Það gef-
ur auga leið að hagsmunamál
þeirra eru engin sérmálkvenna
heldur þeir hagsmunir sem
verkalýðshreyfingin verður að
• „Konur skila gífur-
legri vinnu í þjóðarbúið.
Flestar búa við tvöfalt
vinnuálag. Þegar launa-
vinnunni sleppir, fara
þær til að sinna heimilis-
störfunum og barnaupp-
eldi. Sjötíu prósent
giftra kvenna vinna ut-
an heimilis. Hlutfallið er
enn hærra hjá þeim,
sem eru í óvígðri sam-
búð, og hjá einstæðum
mæðrum nálgast at-
vinnuþátttakan hundrað
prósent."
hafa aö leiðarljósi viö mótun
kröfugeröar.
Konur skila glfurlegri vinnu i
þjóöarbúið. Flestar búa við tvö-
falt vinnuálag. Þegar launa-
vinnunni sleppir fara þær til að
sinna heimilisstörfum og barna-
uppeldi. 70% giftra kvenna
vinna utan heimilis, hlutfallið er
enn hærra hjá þeim sem eru I
óvlgðri sambúð og hjá einstæö-
um mæðrum nálgast atvinnu-
þátttakan 100%.
Samfélagið hefur skyldum að
gegna við þessar konur, sem
halda hjólum þess gangandi. En
þjóðfélagið sinnir ekki þessum
skyldum sinum. Giftar mæður
eiga varla völ á annarri gæslu
en hjá dagmæðrum, vegna
skorts á dagvistunarheimilum.
Þurfi þær að greiða, til dæmis
fyrir tvö börn hjá dagmóður, er
lunginn úr mánaðarkaupi
þeirra lægstlaunuðu farinn.
Skólarnir gera enn ráö fyrir
þvl að móöirin sé heima allan
daginn. Skólatlminn er slitinn I
sundur og enginn möguleiki er
fyrir börnin að matast I skólun-
um. Skóladagheimili eru fá, svo
fá aö þau geta aðeins tekiö inn
þau börn sem búa við neyðar-
ástand.
Síðast en ekki slst þá er alls
ekki gert ráð fyrir að börn úti-
vinnandi mæðra veikist. I flest-
um tilvikum neyðast konur til
aö ljúga upp veikindum á sjálf-
ar sig til aö geta verið heima hjá
veiku barni. Vlða er það svo að
ef kona segir að barn hennar sé
veikt, þá eru teknir af
henni sumarleyfisdagar fyrir
vikið. Margar konur hafa vakn-
að upp við vondan draum þegar
að sumarleyfi kemur og það
reynist styttra en þær bjuggust
við, þvi miöur vænan, barnið
þitt var veikt I svo og svo marga
daga!
Hjá stórfyrirtæki einu hér i
bæ, sem rekur dagheimili fyrir
starfsfólkið er ööru vísi farið að.
Ef kona tilkynnir veikindi en
barnið hennar kemur ekki á
dagheimilið, þá er ályktað sem
svo, að það sé barnið sem er
veikt, og dregið er af launum
viökomandi móöur.
Karlaveldi i verka-
lýðshreyfingunni
Samkvæmt móöurhlutverk-
inu, væri sú kona ekki hátt skrif-
uð sem léti undan þrýstingi at-
vinnurekenda og skildi barn sitt
eftir eitt i veikindum.
En hvernig eiga konur aö
losna úr þessarri klemmu? Með
atvinnurekendur á aðra hönd,
sem toga I þær og neita að við-
urkenna að vinnuaflið hefur
fleiri þarfir og skyldur en þeim
þóknast aö kannast við — og á
hina hönd þarfir heimilis og
barna sem samfélagið áleggur
þeim að sinna að auki.
Ein af kröfum sem ASf setti
fram I tilefni barnaárs tók á
þessu vandamáli. Það var kraf-
an um að allir foreldrar skyldu
eiga rétt á veikindadögum
vegna veikinda barna og að þeir
yrðu borgaðir I gegnum trygg-
ingakerfið. A barnaárinu komst
þessi krafa varla inn á borðið
hjá samningamönnum. Nú get-
um við konur ekki beðiö lengur.
ASI verður aö setja þessa kröfu
fram nú og fá hana i gegn.
Það hefur nokkuð verið rætt
um karlaveldi innan verkalýðs-
hreyfingarinnar. Það stingur i
augun aö I 54 manna nefndinni
sem á aö vera aöalsamninga-
nefnd ASt I komandi samning-
um sitja aðeins 10 konur.
Þetta þýðir ekki bara það, að
konur komist ekki I áhrifastööur
innan verkalýöshreyfingarinn-
ar. Þetta þýöir llka það, að kon-
um úr mikilvægum starfsgrein-
um er haldið utan við, þegar
málum þeirra er ráöið, að stór-
um meirihluta láglaunahóp-
anna er haldiö fyrir utan, þegar
um kjör þeirra er samiö.
Þess vegna er karfan um að fá
fleiri konur inn I samninga-
nefndir, krafa um að láglauna-
fólk fái sjálft að ákveða kaup
sitt og kjör.
Það er krafa um að þær kon-
ur sem eru sér meövitaðar
um stöðu kvenna á vinnumark-
aði og þau mál sem á þeim
brenna þar, fái tækifæri til að
móta sínar kröfur og berjast
fyrir þeim.
Við viljum fá baráttukonur úr
röðum verkakvenna inn I for-
ystu heildarsamtaka verkalýðs-
stéttarinnar.
Láglaunafólk, sem nú á að lifa
af tæplega 5 þúsund krónum á
mánuöi, hefur ekki efni á að
blða eftir þvl lengur aö samtök
þess blási til baráttu fyrir
mannsæmandi launum. Við
þurfum strax aö fá skýrar bar-
áttukröfur I stað undansláttar
og aumingjaskapar verkalýðs-
forystunnar sem hefur tekið
hverri kjaraskerðingunni á fæt-
ur annarri með þögninni.
Ríkisstjórnin
ber sjálf
ábyrgð á
ófremdarástandi
atvinnulífsins
Núverandi ríkisstjórn hefur
fariö eins aö og fyrri rlkisstjórn-
ir. Hún hefur gengiö á geröa
samninga og falsað visitöluna i
þvl skyni að auka hlut gróðaafl-
anna I landinu á kostnað launa-
fólks. Henni hefur tekist, án
teljandi mótmæla af hálfu sam-
• „Núverandi rikis-
stjórn hefur gengið á
gerða samninga og fals-
að vísitöluna... án telj-
andi mótmæla af hálfu
samtaka verkafólks.
Þetta heitir á máli
st jórnmálamanna að
vinna bug á verðbólg-
unni og leysa vanda at-
vinnuveganna. Það hafa
einhverjir aðrir betur
efni á að leysa vanda at-
vinnulífsins en Iðjukon-
ur og fiskverkunarfólk.
Þetta fólk ber ekki
ábyrgð á ófremdar-
ástandi efnahagslífs-
ins."
taka verkafólks, að ræna það
kaupmætti með visitölufölsun-
um æ ofan I æ. Þetta heitir á
máli stjórnmálamanna að vinna
bug á verðbólgunni og leysa
vanda atvinnuveganna. Þetta
leysir ekki vanda þeirra sem
þurfa að lifa af og sjá fyrir fjöl-
skyldum slnum af slfellt minnk-
andi smánarlaunum. Það hafa
einhverjir aðrir betur efni á að
leysa vanda atvinnulífsins en
• Iðjukonur og fiskverkunarfólk.
Þetta fólk ber:. enga ábyrgð á
ófremdarástandi efnahagsllfs-
ins, þvi ófremdarástandi sem
atvinnurekendur og rlkisvald
hafa komið á. Það vekur ekki
sterkar vonir i brjósti að lita á
afrekaferil forystu verkalýös-
hreyfingarinnar nú að undan-
förnu. Hún hefur tekið þátt I
þeim blekkingarleik með kaup-
máttinn sem rlkisstjórnin
stendur fyrir.
Rót þess er sú stefna margra
forystumanna I verkalýöshreyf-
ingunni að það sé meir um vert
að halda góðri samvinnu við at-
vinnurekendur og rikisstjórn,
heldur en að búa verkalýös-
hreyfinguna undir sterka og
öfluga sókn til að ná lifvænleg-
um launum fyrir dagvinnu og
útrýma eftirvinnubölinu.
í verkalýðshreyfingunni er nú
tekist á úm tvær meginstefnur I
kjara- og samningamálum.
Annarsvegar eru þeir sem vilja
ná aftur kaupmættinum frá 1977
er tekinn hefir verið af verka-
fólki meö kjaraskerðingum,
meðal annars I formi visitölu-
falsana á seinustu fjórum árum.
Hins vegar eru þeir sem með
óljósu oröalagi vilja beygja
verkalýðshreyfinguna undir
launastefnu rikisstjórnarinnar.
Rikisstjórninni er mikið I mun
að halda öllum grunnkaups-
hækkunum i lágmarki I næstu
samningum. í staðinn verður
auövitað að bjóða einhverjar
dúsur. Hefur rikisstjórnin
ákveðið að leggja einhverja
upphæð á fjárlögum til hliðar
sem nota megi til að liðka fyrir
samningum, svo oröalag þeirra
sé notað. Með öðrum orðum:
Boðið verður upp á félagsmála-
pakka og skattalækkanir gegn
því að verkalýöshreyfingin
reyni ekki að vinna upp kjara-
skerðingar undangenginna ára.
Ef það er ætlunin að lækka
skatta á verkafólki, þá má
spyrja sig aö þvl: Hvernig ætlar
rikisstjórnin að fylla I þá eyðu,
sem myndast I rlkiskassanum?
Verður þaö gert með þvi aö
stórhækka skatta á atvinnu-
rekendum, eða verður félagsleg
þjónustu skorin niður, en það
bitnar svo aftur á verkafólki. A
verkafólk aö taka þátt I þessum
skollaleik, sem varðar kaup
þeirra og kjör.
Við eigum lika að gleypa ein-
hvern loforðapakka um hjöönun
verðbólgu I staöinn fyrir hækk-
að grunnkaup.
Þetta þýöir ekkert annað en
það að verkafólk á að sætta sig
við það kauprán, sem rikis-
stjórnin hefur staðið fyrir. A
siðustu tveimur árum hefur
þetta kauprán numið minnst 6
til 11 prósentum.
Vandamál rikisstjórnarinnar
er að fá verkalýðshreyfinguna
til að fallast á stefnu sína. Þaö
hefur ekki gengiö alltof vel.
Bæði vegna þess aö fólk er orðið
langþreytt á þessu kjarará'ni,
langþreytt á svokölluðu sam-
ráði, sem er ekkert annað en
samráð um kjaraskerðingu,
langþreytt á þrældómi og yfir-
vinnu.
Hagsmunir
verkafólks-/
hagsmunir
ríkisstjórnarinnar
Mörg félög hafa nú aö undan-
förnu gert samþykktir um að
stefna beri að þvl að ná aftur
kaupmættinum frá ’77, þar á
meðal er starfsmannafélagið
Sókn,fleiri félög verkakvenna á
Faxaflóasvæðinu og Alþýðu-
samband Vestfjarða, svo nokk-
ur félög séu nefnd.
En rikisstjórnin á marga
hauka I horni innan verkalýðs-
hreyfingarinnar. A formanna-
ráðstefnu Verkamannasam-
bandsins nú I september var
gerð samþykkt, sem túlka má
sem stuðning við launastefnu
rlkisstjórnarinnar, — um aö