Vísir - 24.03.1969, Blaðsíða 8

s
V í SIR. Mánudagur 24. marz I9u».
VISIR
Otgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Simar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Simi 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 145.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 10.00 elntakið
Prentsmiðja Vísis — Edda h.f.
Flýtum orkurannsóknum
gíðustu árin hafa rannsóknir á virkjunum vatnsafls
verið stundaðar af margfalt meira kappi hér á landi
en var fyrir 1960. Þessi flýtir er í samræmi við þá
stefnu, sem hefur rutt sér til rúms á síðustu árum,
að nýta þurfi sem mest af orku landsins til stóriðju,
áður en kjarnorkan gerir ísland ósamkeppnishæft á
því sviði. En fróðir menn telja, að þessi hraði sé ekki
nógu mikill og að við verðum nú þegar að stórauka
virkjanarannsóknir til þess að missa ekki af lestinni.
Dr. Gunnar Sigurðsson, yfirverkfræðingur Lands-
virkjunar, skýrði nýlega frá því á fundi sjálfstæðis-
manna í Reykjaneskjördæmi, að með bjartsýni mætti
vona, að við hefðum náð að virkja um það bil einn
fimmta hluta af vatnsorku okkar fyrir 1980, en við
það ár er nú miðað, þegar rætt er um samkeppnis
hæfni vatnsorku í samanburði við kjarnorku.
Dr. Gunnar lýsti hinni bjartsýnu áætlun á þennan
veg: Árið 1972 verður búið að stækka Búrfellsvirkj-
un í fulla stærð og tvöfalda álverið í Straumsvík.
. Nokkur orka verður aflögu af viðbótinni til annarra
þarfa, og ný virkjun í Laxá í Aðaldal tekur þá til
starfa. Árið 1973 tekur síðan til starfa Sigölduvirkjun
í Tungnaá á Þjórsársvæðinu, en þar eru rannsóknir
' komnar vel á veg. En þá þarf líka að byrja að bjóða
Sigölduvirkjun út á þessu ári, — 1969. Þessi virkjun
er töluvert minni en fullgerð Búrfellsvirkjun, eða 135
þúsund kílóvött. Árið 1976 tekur svo til starfa ódýr
og mjög stór virkjun í efri hluta Þjórsár, en þá þarf
líka að hef ja sleitulausan undirbúning þegar í ár. Und-
irbúningur að öðrum virkjunum er skammt á veg
kominn. Ef unnið verður markvisst að honum, má ef
til vill koma enn tveimur virkjunum til viðbótar í
gagnið fyrir 1980.
Þetta er allt og sumt. Og mörg ljón eru á veginum.
Afturhaldsamir vinstrisinnaðir stjómmálamenn hafa
enn ekki fellt sig við stóriðjuáætlanimar. Erfitt get-
ur reynzt að fá erlend iðnfyrirtæki til að taka þátt í
þessu, því að mikil harka er í samkeppni þjóða í að
laða þessi fyrirtæki til sín. Einnig mun undirbúningur
virkjananna kosta gífurlega mikið fé. Loks þarf að út-
vega óhemju mikið lánsfé til að reisa virkjanirnar og
þann hluta stóriðjunnar sem við viljum eiga sjálfir.
Og meðan við erum að sigrast á þessum erfiðleikum,
renna auðævin í fossunum til hafs, engum til gagns.
Nú er tíminn til að hugsa hátt og gera orkuþróun
landsins að forgangsmáli. Við þurfum að leggja að
minnsta kosti 50 milljónir króna á ári af almannafé
til rannsókna á vatnsorku landsins og jarðvarma og
til undirbúnings og útboðs virkjana. Þar á ofan verð-
um við að veita stórfé til rannsókna á möguleikum
okkar í stóriðjunni sjálfri. Á þessum sviðum eigum
vib ÓþrjÖtandi verkefni fyrir höndum, — og staðfest-
ingu þess, að ísland er vel byggilegt land.
Frísir kalla
Sýning unnin i Leiksmiðjunni 1968
Leikstjóri: Eyvindur Erlendsson
J^eiksmiðjan efndi til frumsýn-
ingar á nýju og nýstárlegu
leiksviðsverki sl. fimmtudags-
kvöld að Lindarbæ. Ekki er
beinlínis auðvelt að skipa því
verki í neinn sérstakan flokk,
enda ekki aðalatriðið. Hitt er
meira um vert, að nú virðist
samstarf hinna ungu leiklistar-
manna í Leiksmiðjunni vera
farið að bera nokkum árangur,
sem f er fólgin vísbending um
að þeir séu á réttri leið og fyrir-
heit um að það samstarf verði
með tímanum mjög jákvætt
fyrir íslenzka leiklist og leik-
listarlíf í landinu. Enn virðist
þetta unga fólk þó varla nálgast
viðfangsefni sín af tilhlýðilegu
látleysi og ekki beita sjálft sig
nægilegum aga. Fyrir það bregð-
ur fyrir grunnfærnislegri með-
ferð og fálmi — en þess á milli
eru átök þess einlæg og ákveð-
in, og það varðar mestu.
Leiksmiðjan hefur nefnt verk
þetta „Frísir kalfa“ en það þjóð-
kvæði, ásamt öðrum gömlum
kvæðum og vísum er meginuppi-
staðan í því atriði verksins, sem
mest kveður að, Klafakotsleikn-
um. Utan um þann leik og inn
í hann er svo vafið og ofið efni,
sem orðið hefur til fyrir sam-
eiginlegt framlag leikenda og
leikstjóra, misfyndið, en ekki
óskemmtilegt í heild, heldur
langdregið á köflum. Túlkun
Stefán Edelstein skrifar tónlistargagnrýni:
Sinfóníutónleikar
Cinfóníuhljómsveitin hélt 13.
tónleika sína á þessu starfs-
ári s.l. fimmtudag. Á efnis-
skránnj voru Sinfónaía Nr. 1
eftir svissneska tónskáldið
Zbinden, fiðlukonsert Nr. 1
eftir Paganini og 4. sinfónía
Tsjaikovskýs.
Sinfónían eftir Zbinden er
hvergi byltingarkennt verk, þótt
hún hafi heyrzt í fyrsta sinn
fyrir 16 árum. Hún á rætur sínar
í hefðinni. Fyrsti þátturinn er
ljóðrænn með fallegum hljómum,
allsætum en samt óvæmnum.
Síðasti þátturinn er kátur og
ekk; eins langdreginn og laus f
reipunum og sá fyrsti. Hljóm-
sveitin spilaði þetta nýja verk
fcllega, sérstaklega í hæga
kaflanutn var hljómurinn mjúk-
ur og ísmeygilegur.
Konstanty Kulka einleikarinn
í fiðlukonsert Paganinis, er að-
eins 22ja ára gamall, en spilar
eins og meistari á hljóðfæri
sitt. Tæknilegir erfiðleikar
virðast ekkj til, yfirburðirnir
eru svo til algerir. Intonationin
var nærri því fullkomin, það
var líkast því, að lærimeistari
Kulkas hefði verið kölski sjálfur,
eins og haldið var um Paganini
sjálfan.
Um verkið sjálft er lítið að
segja. Það er glansstykki fyrir
fiðiuna, einleikarinn getur sýnt
tæknilega kunnáttu sína eins og
línudansari í sirkus. Músikalskt
innihald verksins er á við eina
baun og hljómsveitarhlutverkið
vægast sagt brandari. Sérstak-
lega verður það hlægilegt, þegar
það á að vera dramatískt. Þetta
er tónlist liðinna tíma í orðsins
fyllstu merkingu, þó að ég játi,
—Listir -Bækur -Menningarmál-
Loftur Guðmundsson skrifar leiklistargagnrýni:
þjóðkvæðanna og þjóðvísnanna
í Klafakotsleiknum er aftur á
móti heilsteyptari og rismeiri;
skemmtileg tilraun þessa unga
fólks til að draga upp mynd úr
því þjóðlífi, sem það er sjálft
rofið úr öllum tengslum við —
að minnsta kosti á yfirborðinu.
Einnig þar hættir því við að
verða of langdregið, t.d. í
drykkjuatriðinu á heiðinni. Ann-
ars staðar nær það furðu örugg-
um tökum á viðfangsefninu —
og við það ber fyrst og fremst
að miða. Ekki virðist óeðlilegt
að gera nokkurn samanburð á
þessari sýningu og „jólaleik"
nokkurra ungra leikara í Tjam-
arbæ 1 vetur; þar var að sumu
leyti ekki ólíkt að farið, efnivið-
urinn, sem tekinn var til meö-
ferðar, allsvipaður, en þar gætti
meiri hnitmiðunar og sjálfsaga
og fyrir bragðið varö sú sýning
mun heilsteyptari.
Þessi sýning var ekki hvað ,
sízt nýstárleg fyrir það, eð
leikendurnir notuðu hvorki gervi
né önnur tæknimeðul til áhrifa-
auka; byggðu túlkun sína ein- '
göngu á framsögn, söng og
hreyfingum. Og söngurinn var
sératriði fágaöur og mótaður til
samræmis við hreyfingar og leik
og þar reis meðferð unga fólks-
ins á þessu viðfangsefni sínu
hæst, en þar naut það öruggrar
handleiðslu Jóns Ásgeirssonar
tónskálds, sem látið hefur gömlu
þjóðlögin og danslögin sig miklu
varða og meðal annars unnið
þar mikið og merkilegt starf
fyrir Þjóðdansafélagið.
Leiksmiðimir og flytjendur
verksins — auk leikstjórans og
yfirsmiösins Eyvindar Erlends-
sonar — eru að þessu sinni þau
Amar Jónsson, Ketill Larsen,
Edda Þórarinsdóttir, Margrét
Helga Jóhannesdóttir, Níels
Óskarsson, Sigmundur Öm
Amgrímsson Karl Guömunds-
son og Þórhildur Þorleifsdóttir,
og var þeim öllum þakkað inni- ■
lega og lengi í leikslok, sem
þau og áttu skilið. Og hvað svo
sem verður um Leiksmiðjuna í
framtíðinni, þá hefur hún með
sýningu þessari unnið mikil-
vægt starf, sem ekki verður
heldur vitað hvað upp af sprett-
ur — hún hefur bent á hinn
mikla og ómetanlega fjársjóð
þjóðkvæðanna og þjóðlaganna,
sem enn hefur ekki verið nýttur
nema að litlu leyti í þágu is-
lenzkrar leiklistar. Fyrir þaö ber
að þakka þessu unga og áhuga-
sama leiklistarfólki og óska því •
allrar gæfu í leit sinni — og þó
fyrst og fremst að það finni
sjálft sig í list sinni fyrr en
seinna.
að gaman er að heyra hana spil-
aða af slíkum manni sem
Kulka er.
En fiðlukonsert Glasúnoffs,
sem átti upprunalega að spila
þetta kvöld, heföi verið meiri
matur í að heyra. Svo mætti
líka spyrja, hvort ekki væri
hægt að skipuleggja hlutina dá-
lítið betur hvað einleikara
snertir. Á síðustu tónleikum
heyrðum við Edith Peinemann
leika fiðlukonsert Bartóks, og
núna kemur annar fiðluleikari-
I lokin heyrðum við 4. sin-
fóníu Tsjaikovskýs. Þessi sin- v
fónía hefur verið flutt hér
tvisvar áður (a.m.k.) á eftir-
minnilegan hátt undir stjóm
tveggja mætra hljómsveitar-
Stjóra: Wodiczko frá Póllandi
1960 og Ronly-Riklis frá ísrael
1963. Dmngalegt, þunglyndis-
legt og ofsafengið verk. Einnig
mjög hávaðasamt og ekki laust
við að vera óþægilega brútalt
i sérstaklega í Háskðlablói.
Tsjaikovský var sannarlega
10. sfða.
/