Vísir - 18.02.1971, Qupperneq 9

VÍSIR . Fimmtudagur 18. febrúar 1971.

Deilan komin langt út
fyrir skynsamleg mörk
— segir Knútur Otterstedt, framkvæmdastjóri
Laxárvirkjunar — sáttavirkjunin veldur mj'óg
óverulegri röskun á ánni
□ Eins og málum er nú komið tel ég, að mót-
mæli Laxár- og Mývatnsbænda séu komin
langt út fyrir skynsamleg mörk. Ekki sízt, ef tillit
er tekið til þess, að sú virkjun, sem sáttatillagan í
nóvember gerði ráð fyrir, er svo til alveg hin sama
og talið var æskilegt að reisa í samþykktum, sem
gerðar voru í sýslunefnd og á fundi Búnaðarsam-
bands S-Þingeyjarsýslu 1969. — Hermóður Guð-
mundsson, forvígismaður Laxár- og Mývatns-
bænda, er og var formaður búnaðarsambandsins.
Þessi deila stendur ekki um náttúruvernd, — nei,
hér er fyrst og fremst deilt um það, hvernig nýta
eigi Laxá, til raforku eða aukinnar laxaræktar.
Bændur tala um stórkostlega laxaræktarmöguleika
í efri hluta Laxár og telja virkjunina eyðileggja
þann möguleika. Það teljum við fráleitt. Auk þess
kann að koma í Ijós, að laxarækt fyrir ofan stíflur
01
Knútur: Bændur tala um „aö
blóð muni renna“. Það sýnir
kannski betur en annað, við
hvaða vandamál er að etja.
og ýmis búnaSur svo sem lokur
og fleira fyrir 15 millijónir.
Hver borgar brúsann, ef Lax-
árvirkjun verður nauöbeygð til
aö hætta við þessa virkjtm?
Örugglega ekki Laxárvirkjun.
Við höfum eingöngu unnið inn-
an ramma heimildarlaga frá A1
þingi 1965 og ráðherraleyfis
hei'mildarlögunum til staðfest-
ingar 1967 og 1969 Ef það yrði
ofan á, að þessi virkjun yrði
bönnuð tel ég ekki að notendur
á svæði Laxárvirkjunar eigi að
borga brúsann.
Hvað gerir Laxárvirkjun, ef
bændur leggja fram tryggingar-
fé og láta setja lögbann á
framkvæmdir ykkar?
Alveg eins og þeir getum við
sett fram tryggingar fyrir hugs-
anlegu tjóni. Ef svo fer yrði að
dómkveðja matsmenn til að
meta og ákvarða tryggingarfjár-
upphæðina.
Sjáið þið nofckra málamiðlun-
arlausn á þessari deilu?
Frá mínu eigin sjónarmiði get
ég skýrt frá því, að ég tel að
sáttatillagan, sem rædd var i
Reykjavík í nóvember, virtist
mjög eðlileg lausn. Sú tillaga
fól í sér mjög mikla tilslökun
hjá Laxárvirkjun, en reyndin
hefur orðið sú í þessari deilu.
að tilslökunum af okkar hálfu
fylgja aðeins auknar kröfur
bænda. í sumum tilvilrum tala
þeir gegn betri vitund, en von-
laust virðist að finna lausn fyrr
Laxárvirkjamr framleiða nú aðeins 12 þús. kW af 19 þús. en þeir koma niður á jörðina
kW topporkuþörf. og unnt verður að setjast niður
Sé hreint ekki æskileg.
Það var Knútur Otterstedt,
framkvæmdastjöri Laxárvirkj-
unar. sem sagði m. a. ofan-
greint, þegar Vísir leitaði til
hans til að fá fram rök stjórnar
Laxárvirkjunar í hinu mikla
Laxárdeilumáli, en í gær birti
Vísir viötal við Hermóð Guð-
mundsson. bónda að Árnesi,
formann Landeigendafélags
Laxár og Mývatns.
Ég er ekki viss um, að Mý-
vatnsbændur t.d. verði alltof
hrifnir af því að fá lax upp í
Mývatn, hélt Knútur áfram.
Það liggur t.d. ekki Ijóst fyrir,
hvernig sambúð laxins og Mý-
vatnssilungsins yrði né hvort
Mývatnsbændur fá að veiöa
hann f net sín o.s.frv.
Nú segja Laxárbændur, að
seiðin myndu ekki lifa það af
að fara í gegnum hverflana og
að öll seiðin dræpust miðað við
„sáttavirkjunina".
Þetta er alls ekkj rétt. 1 fyrsta
lagi hefur það sýnt sig, að
dánarhilutfallið á seiðum, sem
fara í gegnum svona hverfla er
alls ekki svo hátt. Þar að auki
höfum við heitið því að tryggja
; u/íiiii fnunutfi
nægjanlegt yfirfallsvatn þessar
vikur, sem seiðin eru að ganga
niður, svo að mikill meirfhlut-
inn farj alls ekki í gegnum
hverflana. Þetta ermiög auðvelt
f framkvæmd, þar sem seiðin
ganga niður f yfirborði ánna.
Þessi virkjun hefur ekki önn-
skaða laxarækti,r,arrnö^u'eika
Sáttalónið færir að vísu tænan
fjórðung af árbakka efri hluta
Laxár í kaf eða um 4.5 km.
Þessi verkjun hefur ekki önn-
ur skaðleg áhrif.
Nú virðist vera kominn mik-
ill hnútur í málið, Er hugsanleet
að hætt verði við framkvæmd-
irnar?
Því ráðum við ekki einir. Hitt
er hins vegar ljóst, að nauðsyn-
legt er að sjá þessum landshluta
fyrir raforku. — Alls eru
nú komnar um 90 milljónir
króna í framkvæmdimar með
undirbúningsvinnu og trygging-
arfé. Þá erum við búnir að
skuldbinda okkur með kaup á
öllum búnaði stöðvarinnar.
Þetta er búnaður, sem ekki er
unnt að selja á frjálsum mark-
aði, rafalar fyrir 50 milliónir,
vatnsihverflar fyrir 30 milljónir

og ræða ágreiningsefnin af al-
vöm. Ég tel að núna eigi heima-
menn leikinn, Þeir þurfa að
gera betur grein fyrjr mótbárum
sínum en þeir hafa gert. Mál-
flutningur þeirra hefur verið
þannig að það, sem talið er
mikilvægt einn daginn er talið
einskis virði á morgun og öfugt.
í sáttatillögunni f nóvember
tók Laxárvirkjun á sig að taka
verulega þátt i ræktun árinn-
ar og f fiskflutninaum unn fvrir
stíflur, ef það væri talið æski-
legt. Þetta atriði fól í sér veru-
leg fjárúttöt fvrir Laxárvirkjun.
Bændur halda þvi fram, að
raforkukostnaðurinn í þessum
áfanga Laxárvirkjunar verði
mun meiri, en unnt væri að fá
raforkuna á t.d. með lfnu frá
Búrfelli eða gufuaflsvirkiunum.
Það er ekki rétt Orkukostn-
aðurinn frá Búrfelli yrðí veru-
lega mikið meiri en hann verð-
ur frá virkiuninnl í Laxá. Sam-
kvæmt tölum. sem Orkustofnun-
in hefur eefið okkur f samráði
við Landsvirkiun mundi kfló-
vattstundin kosta um 105 aura
komin til Akurevrar. Þarna
munar meira en helmingi miðað
við orkukostnaðinn. sem hann
yrði, þegar búið er að reisa
stfflu með 23 metra vatnsborðs-
hækkun. Aíiðáð við 6.5 MW
rennslisvirkjun sem nú er unn-
k ið að. kostar kilóvattstundin
65—70 aura. Með 23 metra
vatnsborðshækkun iækkar þessi
kostnaður niður f um 40 aura.
Aðrir möguileikar gefast ekki 6-
dýrari. Orkan frá eufuaflsstöð-
inn; f Námaskarði kostar þann-
ig t.d. 50—60 aura Gufuverðið
eitt er um 30 aurar og við bann
kostnað losnum við aldrei.
Orkuverðið frá vatns-
aflsvirkiun lækkar hins vegar
með tímanum. þegar virkiunin
afskrifast. Þannig má t. d.
benda á að kílóvattstundin frá
gömlu virkjununum f Laxá
kostaði 5—6 aura á síðasta ári.
Hvað dugar þessi orka Laxár-
virkjunarsvæðinu lengi?
Rennslisvirkjunin, sem nú er
unnið að og verður 6,5 MW
verður þegar fullnýtt Tonpafls-
þörfin núna er um 19. þús. kW
Laxárvirkianir gefa nú um 12
þúsund kW oe gufuafisstöðin
um 2.5 þúsund kW. Bilið bama
á milli þurfum við núna að brúa
með kevrslu dísilstöðva með
æmum tilkostnaði. Við burfum
því í sfðasta lagi að fá viðbótar-
orku 1978, en með stíflunni.
sem deilan stendur nú um get-
um við aukið raförkiiframieiðsl-
una f 31—32 þúsund kW. sem
ætt.i að duga fram til ársins
1985.
Hvemig stendur á því, að
stjóm Laxárvirkjunar var ekki
búin að tryggja sig fyrirfram
gegn þeim áereiningi, sem
komið hefur f íjós?
Það verður að viðurkennast
að okkur datt aldrei í hue. að
bessi virkfun gæt.i mætt slfkrí
mótspvmu. sem raun hefur
orðið á. Við höfum virk;að
t .axá tvisvar áður án allra vand-
ræða oa höfðum ástæðu til að
ætla að svo mvndl einnia fara
nú Nú er málið hins vegar
komið í slfkan hnút að bændur
eru famir að taia um að blóð
muni renna" Það súnir k^rmcW
hvers konar vandamál vlð
hvers konar vandamál við er
að etja. — VJ
VÍSIETO
— Væruö þér hlynntur því, aö
áfengisútsölum í Reykjavík
yrði lokað?
Sverrir Meyvantsson, bifreiða-
stjóri: — Þeir mættu gera það
fyrir mér. Ég tel mig vera búinn
Jón Sigurfinnsson, gagnfræöa-
skólanemi: — Nei, það vildi ég
Anna Sigurðardóttir, húsmóðir
— Það held ég að yrði ekki
til neinna bóta. Þeir sem hefðu
hug á að verða sér úti um á-
fenga drykki myndu áreiðan-
lega hafa einhver ráð með það,
þrátt fvrir það. Og þá væri bara
annað vandamál risiö held ég.
Þórir Þórarinsson, stýrimanna-
skólanemi: — Ég gæti vel ímynd
að mér að lokun áfengisútsal
anna gæti orðið til bóta. Per-
sónulega stæði mér nákvæm-
lega á sama um það.
Óskar Guömundsson, iðnrek-
andi: — Nei .... það held ég
að væri ekki ráðleat. Það pmndi
engan vanda leysa. Forboðnir
ávextir vekja jú ætfð meiri
löngun en hinir fáanlegu.