Vísir - 14.03.1972, Blaðsíða 3

Visir. Þriðjudagur 14. marz 1972.
3
— Litla-Hraun
Hegningarhúsið að Skóla-
vörðustig”, sagði Baldur
Möller, „þótt stundum áður hafi
bekkurinn verið jafnþétt setinn
þar og nú. En það er sérlega
óæskilegt að fylla það hús
alveg, nauðsynlegt er jafnan að
hafa eitthvert rúm að gripa til.”
— Stendur til að taka
Siðumúla i notkun?
,,Já. Það er að þvi komið, að
framkvæmdir i þvi húsi verði
boðnar út, og þar er ætlunin að
hafa þá fanga, sem ekki er æski-
legt að hafa i Hegningarhúsinu,
t.d. kvenfanga. En aðstöðu fyrir
kvenfanga vantar gersamlega
hér. Siðumúlahúsið hefur
raunar áður verið notað sem
fangageymsla. Það tók við af
Lögreglustöðinni i Pósthús-
stræti, en eftir að fanga-
geymslur voru gerðar i nýju
lögreglustöðinni við Hverfis-
götu, var Siðumúlahúsið lagt
niður sem „næturgististaður”.
Þröngt á Skólavörðustig
Ekki er að efa, að þröngt er
um menn i Hegningarhúsinu.
Visismaður fór i heimsókn i
það forna fangelsi eigi alls fyrir
löngu og átti spjall við
— Síðumúli — væntanlegt kvennafangelsi
— viðbygging 1971
Valdimar Guðmundsson, yfir-
fangavörð þar — og þurfti
eiginlega ekki að heyra
Valdimar lýsa þvi, hve þröngt
væri þar og aðstaða öll litilfjör-
leg — það er hverjum manni
ljóst, sem þar stigur inn fyrir,
að Hegningarhúsið hentaði til
margs betur en að hafa þar
afbrotamenn i langan tima.
Hegningarhúsið var byggt á
19. öld og hefur kannski þótt
vegleg bygging þá og gott verið
þar að gista. Nú er öldin önnur.
Fangar verða að dúsa i
klefum sinum daginn langan,
„það er ekkert, sem maður
getur látið þá gera hér. Þeir
dunda sér við að taka til, og
þrifa i kringum sig”, sagði
Valdimar fangavörður, „þeir fá
ekki að hlusta á útvarp eða sjá
sjónvarp. Sumir þeirra fá að
lesa blöðin. Ekki allir.
• Eina hreyfingin, sem þeir fá,
er að skreppa hér út i fangelsis-
garð stund úr degi” — og sá
garður er ekki sérlega við-
lendur.
Matsal hafa fangar engan, og
verður hver að snæða i sinni
kompu.
Engin aðstaða er til að taka á
móti gestum. Til þess hafa
fangar aðeins skrifstofu eða
vistarveru fangavarða. Heim-
sóknir eru leyfðar einu sinni i
viku, þ.e. á laugardögum, eina
klukkustund i senn.
„Það er eins og ekkert gerist i
fangelsismálum íslendinga,
nema ártalið standi á sjötiu og
einum”, sagði Valdimar.
„Fangelsið, sem nú er orðið
að Stjórnarráðshúsi, var byggt
1771, Hegningarhúsið við Skóla-
vörðustig 1871, og lög um bygg-
ingu vinnuhælis að Litla-Hrauni
voru sambvkkt 1921.
Arið 1971 var hafizt handa við
byggingu viðbótarálmunnar þar
— kannski maður verði að biða
„Hverfissteinn” — þar sem fangar dvelja sjaldan lengur en eina nótt.
til 2071 eftir þvi að Rikisfang-
elsið verði byggt?”
Byrjaö á Ríkisfang-
elsinu á næsta ári
Og við spurðum Baldur
Möller tiðinda af byggingu
Rikisfangelsis hér utan við
borgina.
„Ég vona að hafizt verði
handa með byggingu hins stóra
Rikisfangelsis á næsta ári”,
sagði Baldur.
„Það fangelsi verður stórt
fangahús i mörgum deildum —
þessir hastarlegu viðburðir að
Litla-Hrauni i gær hljóta að
verða til þess að framkvæmdum
i fangelsismálum verði flýtt”.
Hæli fyrir „óheiöarlega"
geðsjúklinga?
t haust er leið skrifaði Visir
nokkuð um ófremdarástand að
Skólavörðustig 9. Þá sátu, sem
reyndar oft áður, þar innan
dyra þrir menn, sem fanga-
verðir, lögfræðingar mannanna
þriggja og raunar fleiri, töldu
án efa sinnisveika, og væri viðs-
fjarri, að þeim væri hægt að
veita nokkra umönnun i
Hegningarhúsinu.
Jón Oddsson, lögfræðingur,
sagði svo i útvarpsþætti fyrir
skömmu, að geðveilir afbrota-
menn væru eins konar olnboga-
börn islenzks réttarkerfis.
Kleppsspitalinn tæki ekki við
slikum mönnum, þar sem þeir
væru „óheiðarlegir" sjúklingar,
Sá spitali tæki aðeins við
„heiðarlegum” sjúklingum.
Mergurinn málsins er sá, að hér
vantar alveg hæli eða fangelsi,
þar sem hægt er að veita
sjúkum afbrotamönnum sér-
fræðilega aðhlynningu — rétt
eins og öðru fólki á íslandi.
Kannski harðnandi kreppa i
húsnæðismálum fanga ýti á
eftir ýmsum byggingai'ram-
kvæmdum, sem heljast
„vonandi á næsta ári”. —GG
RÍKISFANGELSI 2071? I
Ingólfur Guðbrandsson:
Orðrómur ekki fró Útsýn
Orðrómur sá, er gengur um
vanefndir og vanskil Ferðaskrif-
stofunnar Sunnu er ekki frá mér
né fyirtæki minu kominn, þótt
Guðni Þórðarson hafi gert tilraun
til að láta litu svo út og kært mig
vegna ummæla, sem talin eru
hafa átt sér stað á skrifstofu
minni vegna tveggja tilboða, sem
leitað var á s.l. ári. Herbert S.
Pálsson, leiddur fram sem vitni
vegna ferðar skólanemenda á
Akureyri, staðfesti i framburði
sinum, að þær samræður, sem
áttu sér stað milli okkar um
Ferðaskrifstofuna Sunnu, hafi
ekki haft nein áhrif á ákvörðun
nemendanna um að taka tilboði
Útsýnar fremur en Sunnu, heldur
hafi ferðin einungis verið valin,
vegna þess, að tilboð Útsýnar var
hagkvæmara, og tilboð Sunnu var
miðað við tima, sem ekki hentaði
nemendunum. f viðtali okkar
kom' það fram, að ég teldi
vafasamt að ferð Sunnu með
leiguflugi yrði farin viku eftir
páska, eins og gefið var i skyn, og
var sú ályktun byggð á reynslu
undanfarinna ára, þar sem Sunna
hefur auglýst fjölda ferða með
leiguflugi, sem ekki hafa verið
farnar.
Einnig hef ég leitt rök að þvi
fyrir sjó- og verzlunardómi Reyk-
javikur, að um alvarlegar rang-
færslur hafi verið að ræða i fram-
burði vitnanna Sigurðar
Sigurjónssonar úr Hafnarfirði og
Þóreyjar Hvanndal, Reykjavik.
Komu þau hingað i skrifstofu
Útsýnar til að leita tilboðs i ferð
fyrir 30 manna hóp til Costa del
Sol á siðastliðnu sumri. Var gefið
i skyn, að fyrirtæki Sigurðar
ætlaði að taka að sér verk, sem
hindraði að starfsmenn þess
kæmust i sumarleyfi á venju-
legum sumarleyfistima. Ekki er
mer kunnugt um, hvort verk
þetta hefur verið unnið né hvort
nokkur ferð hefur verið farin af
hálfu þessa fyrirtækis, enda
virtist litil alvara á bak við þessa
málaleitan. Hins vegar komu þau
frá Ferðaskrifstofunni Sunnu
með skriflegt tilboð i höndunum
fyrir sams konar ferð og ég hafði
auglýst i sumaráætlun Útsýnar.
Var tilboð þetta að minu mati
algjörlega óraunhæft, enda
um 9000 krónum ódýrara á far-
þega en auglýst verð Ferðaskrif-
stofunnar Sunnu á sambærilegri
ferð til Mallorca. Gaf ég einnig i
skyn, að þarna mundi hvorki hafa
verið tryggt flugfar né heldur
„úm aðskilnað rikis og kirkju
hefur ekki verið rætt hérlendis að
neinu marki siðan um aldamótin
siðustu. En vissulega fylgjumst
við gaumgæfilega með aðgerðum
kirkjuleiðtoga hinna Norðurland-
anna á þvi sviði,” sagði Sigur
björn Einarsson biskup i viðtali
við Visi i tilefni af þvi, að i Sviþjóð
er að vænta tillögu, þar sem lagt
er til, að aðskilnaður ríkis og
kirkju kom til framkvæmda þar i
landi um áramótin 1982-83.
Hefur það m.a. þær breytingar i
för með sér, að söfnuðirnir verða
sjálfir að innheimta sin gjöld og
gisting. Aflaði ég mér skriflegs
vottorðs um það fáum dögum
siðar, að Ferðaskrifstofan Sunna
hafði enga hótelpöntun gert á um-
ræddu hóteli. Vitnum þessum gaf
ég ekkert tilboð og gerði enga til-
raun til að afla mér viðskipta
þeirra, en þau sneru aftur til
Ferðaskrifstofunnar Sunnu að
gefa vottorð. Má öllum ljóst vera
hvernig mál þetta er vaxið.
1 viðskiptum minum hef ég
jafnan reynt að forðast árekstra
við Ferðaskrifstofuna Sunnu og
skatttekjur til kirkjunnar
leggjast af.
Nefnd sú, sem formlega skilar
þessari tillögu sinni i maimánuði
nk., var skipuð 1968, en þá höfðu
verið uppi miklar umræður um
hugsanlegan aðskilnað rikis og
kirkju. Höfðu þá komið fram
fjórar tillögur, sem snerust um
það, hvernig aðskilnaðinum eða
framtiðarsambandi rikis og
kirkju yrði bezt háttað ef til
kæmi. Er tillagan, sem nú hefur
komið fram, einmitt byggð á
einni þeirra hugmynda.
„1 Noregi hefur aðskilnaður
m.a. sneitt hjá að fara inn á
verksvið Sunnu á Mallorca. Ég
hlýt þvi að vita blað yðar fyrir að
birta þessi ummæli á þann hátt,
sem gert er og undir fyrirsögn-
inni Ferðaskrifstofukóngar i
striði. Ég tel mig ekkert sökótt
eiga við Guðna Þórðarson né aðra
ferðaskrifstofuforkólfa i landin
og tel hæpið af blaði yðar að
stuðla að slikum ófriði með
fréttum af þessu tagi, sem þar að
auki er i þessu tilviki mjög
villandi.
Um afgreiðslu sjó- og ver-
ríkis og kirkju i Svíþjóð
ekki komizt á umræðustig— enn
sem komið er að minnsta kosti,”
segir biskupinn ennfremur. „En
þar i landi er þó unnið að þvi að
auka svigrúm kirkjunnar innan
þess ramma, sem henni er
sniðinn nú,”
Þá gat biskup þess, að kirkju-
málaráðherra Danmefkur hefði
skipað nefnd til að kanna þörfina
á aðskilnaði rikis og kirkju. Alit
nefndar þessarar hlaut ekki
sérstaklega góðan hljómgrunn.
„Kirkjunnar þjónar hér á landi
hafa hins vegar ekki rætt um
aðskilnað rikis og kirkju siðan um
zlunardóms Reykjavikur á kæru
Guðna Þórðarsonar er það að
segja, að dómurinn sendi maiið
saksóknara rikisins til á
kvöröunar, en hann taldi ekki
ástæðu til málshöfðunar gegn
mér, en samþykkti fyrir sitt leyti,
að málinu væri lokið með
áminningu. Þessa ákvörðun til-
kynnti sjó- og verzlunardómur
mér jafníramt þvi, sem málið var
fellt niður.
Virðingarfyllst,
Ingólfur Guðbrandsson.
Athugasemd blaðsins: 1 brér'
Ingólfs hér að ofan kemur ekkei
það fram, sem heimilar honum a>
kalla frétt Visis af málini
villandi, heldur staðfestir bréfið
að fréttin var rétt i öllum
at riíSiim
aldamótin siðustu, en þá voru
margir prestar þeirrar skoðunar,
að aðskilnaður væri æskilegur,”
segir biskup. Og hann heldur
áfram máli sinu. „Málum kirkj
unnar hér er hins vegar þannig
komið, að i mörgum tilfellum er
•hún jafnvel sjálfstæðari en kirkj
ur hinna Norðurlandanna, þá
bæði fjárhagslega og eins hvað
starfi safnaðanna viðkemur. Að
þvi leytinu til er ekki sama þörf
aðskilnaðar frá rikinu og kanntki
á hinum Norðurlöndunum,” sagði
biskupinn, Sigurbjörn Einarsson,
aðlokum. -ÞJM.
„KIRKJAN HÉR SJÁLFSTÆÐARI
EN Á HINUM NORÐURLÖNDUNUM
— segir biskup i tilefni af vœntanlegum aðskilnaði