Vísir - 06.06.1972, Síða 7

cyWenningarmál

HÁTIÐ ER TIL
HEILLA BEZT
Þaö varekki iila til fund-
ið að leika Sögusinfóníuna
eftir Jón Leifs við opnun
listahátíðar f Reykjavik.
Ætli þurfi ekki eitthvert
slíkt tilefni til að fá menn
til að sitja með tíIhlýðilegri
andakt undir þessum ein-
kennilega rembingi? Á
hinn bóginn er því ekki að
neita, hvernig sem mönn-
um líkarað hugsa út i það,
að einmitt Sögusinfónían er
nafntogaðasta tónverk ís-
lenzks höfundar — og hafði
þó aldrei verið flutt á Is-
landi fyrr en á sunnu-
daginn.
Magnús Torfi Ólafsson mennta-
málaráöherra vék að þvi i setn-
ingarávarpi sinu aö aðsökn og
undirtektir i ár mundu skera úr
þvi hvort listahátiðin i Reykjavik
ætti raunverulega framtið fyrir
sér. Nú væri ekki nýjabrum á
sliku hátiðarhaldi lengur en
reyndi þvi meir á raunverulegan
áhuga manna á efninu sem fram
er reitt á hátiðinni.
Ekki þarf nema lita yfir dag-
skrá listahátiðarinnar til að sann-
færast um að þar muni vera völ á
einhverju efni við flestan smekk:
likast til hefur aldrei verið jafn-
mikið framboð á vandaðri vöru á
islenzkum listmarkaði og þessa
dagana. Að þessu leyti hefur for-
stöðumönnum hátiðarinnar hald-
izt vel á reynslunni frá þvi i hitti-
fyrra — fjölbreytni hennar var þá
og er nú mesti styrkur hátiðar-
innar. Og verðlagi á .hátiöinni
viröist vera mjög i hóf stillt á við
það sem annars staðar gerist og
hér er að venjast. Þegar af þess-
um ástæðum virðist ekkert þvi til
fyrirstöðu að listahátiðin i
Reykjavik verði raunverulega al-
þýðleg hátið sem lifi og þrifist á
áhuga og aðsókn alls almennings.
An efa er lika þörf á slikum
varanlegum almennum áhuga á
þvi sem fram fer á listahátið eigi
hún að viðhaldast til frambúðar.
Þótt hún komi sér sjálfsagt vel i
auglýsingum og áróðri ferða-
málamanna þarf ekki að vænta
þess að aðsókn erlendra eða inn-
lendra feröamanna að hátiðinni
verði um fyrirsjáanlega framtið
slikur tekjustofn að úrslitum ráði
um fjárhagslega afkomu hennar.
Það er á hinn bóginn ein af for-
sendum listahátiöar að hún verði
svo sem viðbót eða aukageta með
öðru listastarfi i landinu, en ekki
fjárhagslegur baggi á þvi. En það
yrði hátiðin vafalaust ef þyrfti til
frambúðar að greiða af henni
verulegan halla. I þessu efni
verður reynsla af listahátið i ár
lærdómsrik.
Innlend efni
á listahátíð -
Eftir fyrri listahátiö heyrðust
þær raddir að hlutur innlendrar
listar og bókmennta hefði verið
fyrir borð borinn á hátiðinni. Nú
verður ekki að þvi fundið þótt er-
lendar stórstjörnur sem hátiðina
sækja veki mesta ath • og umtal
fyrirfram: listahátið er beinlinis
til þess haldin aö fá slikt snilldar-
fólk i heimsókn. En jafnframt er
til þess ætlazt að hátiðin orki sem
örvun og hvatning á annað listallf
og menningarstarf i landinu,
verði tilefni nýrra verka, veiti
tækifæri til að meta stöðu, mátt
og getu innlendrar listmenningar
á hverjum tima. Eða er það ef til
vill til of mikils mælzt?
Allt á litið er hlutur innlendrar
listar alls ekki litill á hátiðinni
sem nú er hafin. Mest kveður
vitanlega að tónlist, verkum is-
lenzkra tónskálda frá Jóni Leifs
til Atla Heimis og Gunnars Reyn-
is Sveinssonar, og Sinfóniuhljóm-
sveit tslands sem ugglaust nýtur
lika til frambúðar góðs af starfi
sinu að hátiðinni. En hlutur leik-
húsanna er lika miklu meiri i ár
en á fyrri hátið, þrjár nýjar
leiksýningar á fjölunum þessa
hátiðisdaga, og meira fer nú en
áður fyrir ýmiskonar bókmennta-
efni. Og mikið og fjölbreytt
myndlistarefni er á boöstólum á
mörgum sýningum viös vegar um
bæinn allt frá mannamyndum Jó-
hannesar Kjarval i Kjarvalshúsi
til Afrikulistar. Þar á meðal er
siöasta stórsýning norrænnar list
ar i hinu nýja myndlistarhúsi á
Miklatúni sem ásamt sýningu
Listasafns tslands veitir væntan-
lega einhverja hugmynd um
stöðu islenzkrar samtimalistar á
móts viö það sem annarstaðar
gerist.
Meira pop
Það er sem sé af nógu aö taka á
listahátið — engin ástæöa sjáan-
leg til að óttast það fyrirfram að
hátiðin einangrist af snobbi og
finheitum. Það er satt að segja
allt undir gestum hennar komið.
En hinu er að visu ekki að neita að
ekki fer mikið fyrir hreinum og
beinum nývirkjum á hátiðinni —
allt meginefni hennar fer fram
innan ramma viðtekinna list-
nautna, hefðbundinnar spari-
menningar listanna. Að þvi leyti
til er hið forgengilega listaverk
Kjartans Guðjónssonar, Menn-
ingarvitinn úti fyrir Laugardals-
höll mjög svo viðeigandi einkenn-
istákn hátiðarinnar. En lika
minnir hann á það að einn til-
Einkennistákn iistahátiðar — Menningarvitinn eftir Kjartan
Guðjónsson.
gangur listahátiðar mætti vera aö
rjúfa venjubundin landamæri list
anna, hversdags og hátiðar. Þess
vegna hefði meöal annars verið
velviðeigandi að hafa lika pop-
tónleik á listahátið.
Elísabet Gunnarsdóttir skrífar um listahátíð:
Norrœn myndlist — slétt og felld
Á Listahátíðer framboð á
myndlist það mikið, að þeir
sem ætla að sjá allar sýn-
ingarnareiga ekki um ann-
að að velja en að safna í
sarpinn eins hratt og þeir
geta næsta hálfa mánuð-
inn, og leggjast svo á melt-
una, þegar hátíðlegheitin
eru afstaðin. Það er galli
við svona hátíðir, að hætta
er á að menn borði yfir sig
af listinni, sérstaklega þar
sem ekki er boðið upp á
kræsingar sem þessar
nema i hálfan mánuð ann-
að hvert ár, og fæðið heldur
rýrt þar á milli.
En það var ekki ætlunin að
koma hér með vangaveltur um
listahátiðina, heldur minnast
litillega á sýninguna Norræn list i
nýja sýningarskálanum á
Miklatúni.
Húsið er reyndar ekki fullgert
og kemur það nokkuð aö sök á
þessari sýningu, þvi að sumar
myndirnar njóta sin ekki sem
skyldi á ófrágengnum veggjun-
um. Annars virðist þetta ætla aö
verða ágætis hús, bæði rúmgott
og einkar hentugt til sins brúks.
Sýningin er á vegum Norræna
listbandalagsins, og er henni ætl-
að að gefa nokkurt yfirlit yfir það
helzta i myndlist á Norðurlönd-
um. Þetta hlutverk uppfyllir sýn-
ingin að visu ekki nógu vel, a.m.k.
er islenzka deildin langtfrá þvi að
vera þverskurður af þvi sem hér
er að gerast. Þar vantar tilfinn-
anlega meira af yngri kynslóð-
inni, og i dönsku og sænsku
deildunum saknaði ég nýju
realistanna og þeirra sem eru að
fást við harða pólitiska list. Hin
löndin tvö þekki ég ekki nógu vel
til aö geta sagt neitt um hvað þar
kunni á að vanta, en það hefði
verið skemmtilegt að fá fleiri
verk frá Finnlandi, þvi þaöan hef-
ur litið sézt hér.
Sýningunni er skipt niöur
eftir löndum, og er þvi gott að
bera saman hvar á vegi þessar
þjóðir eru staddar. 1 heild fannst
mér sænska deildin bezt. Það er
mikil breidd i henni og kraftur og
mörg ágæt verk, t.d. frumstæðar
trémyndir Áke Pallarp, netrelif
Barbaro Backström og skraut-
legir skúlptúrar Walter Bengts-
son, einkum þó „Höfuðið” hans.
Fleira mætti nefna þarna eins og
vefnað Lennart Rodhe, sem er
stórtækur og ekki að skera neitt
við nögl. Heldur þyngra er yfir
finnsku deildinni. Trémyndir
Mauno Hartmans bera deildina
næstum ofurliði. Minna fer fyrir
relifum Aarno Salosmaa, en þau
eru einstaklega skemmtileg og
sama er að segja um fágaða
skúlptúra Kari Huhtamo, sem eru
gullfallegir.
Hinar deildirnar þrjár eru held-
ur slappari en þær finnsku og
sænsku. Danska deildin er slétt,
felld og snotur, en ekki að sama
skapi spennandi. Skúlptúrar Erik
Heide skera sig þó úr, hráir og
óhuggulegir, dýrshræ steypt i
járn, en bera af i þessari deild.
Um norsku og islenzku deildirnar
er litið að segja, þar má varla á
milli sjá hvor er lélegri. Sú
norska er tilbreytingalitil og
þreytandi og þar sker sig ekkert
frá öðru, og um leiö eins og hún sé
frá allt öðrum tima en hinar
deildirnar. tslendingar sýna
þarna sömu gömlu, góöu tugguna
og áður, með þó örfáum nýjung-
um, sem eru yfirleitt til bóta. En
við höfum séð þetta næstum allt
áður, svo ástæðulaust er að fara
nánar út i það.
Þetta verður i siöasta skipti
sem Norræna listbandalagið
gengst fyrir sýningu af þessu
tagi. Þær hafa reynzt of þungar i
vöfum og þess vegna er hug-
myndin að breyta nú til og reyna
að koma samskiptum landanna á
þessu sviði yfir á annað form. Það
verður þvi bið á að Reykvikingum
gefist jafngott tækifæri og nú til
að fá nokkra yfirsýn yfir norræna
myndlist. Þrátt fyrir ýmsa galla
sem eru á þessari sýningu er hún
vel þess virði að gefa sér góðan
tima til að skoða hana.