Tíminn - 02.02.1966, Blaðsíða 11

MIÐVIKUDAGUR 2. febrúar 1966
TÍMINN
11
62
það skuldbindingin við Hússein 1915 um það, að Bretar
myndu viðurkenna fullveldi Araba ef Hússein gerði uppreisn
gegn Tyrkjum. í öðru lagi var það Sykes-Picot samkomulagið
frá 1916, sem gerði ráð fyrir, að arabisku ríkin í Sýrlandi
og Mesópótamíu yrðu frönsk, ensk og rússnesk áhrifasvæði.
Rússar voru úr leiknum, vegna byltingarinnar og sérfriðarins,
sem þeir höfðu gert við Þjóðverja, en Frakkar vildu fyrir
engan mun láta hlut sinn og sleppa tilkalli til þess, sem
samningurinn sagði til um. Krafa Frakka um Sýrland stafaði
bæði af hreinni stórveldisstefnu og einnig af því að Þeir
álitu sig verndara kristinnar trúar og játenda hennar í lönd-
um Araba. Það var erfitt fyrir franska ríkisstjórn að hirða
ekki um þetta atriði, og gat orðið henni dýrari. í þriðja lagi
var það Balfour yfirlýsingin 1917, þar sem Gyðingum var
heitið þjóðarheimili í Palestínu eftir stríðið. Fjórða var yfir-
lýsing sendifulltrúans í Kaíró í júní 1918 um að arabisk
landsvæði, sem væru frelsuð fyrir tilverknað íbúanna myndu
verða sjálfstæð.“ Fimmta var brezk-frönsk yfirlýsing, sem
var gefin út eftir fall Damaskus, sem hét Aröbum í Sýr-
landi og Mesópótamíu „að tryggja sjálfstæði þeirra“. Svo
komu til hin fjórtándu atriði eða punktar Wilsons, um að
grundvöllurinn að öllum samningum og friðarsamningunum
skyldi vera sjálfsákvörðunarréttur þjóðanna, þetta loforð
vakti miklar vonir með Aröbum — eins og til var ætlazt.
Sú spurning hlýtur að vakna, hvað hafi valdið öllum þess-
um flækjum og mótsagnakenndu yfirlýsingum Breta og
Bandamanna? Voru þeir, sem stóðu að samningunum beinir
svikarar? Buðu þeir Aröbum góða kosti til þess að fá þá
til þaráttunnar og lofuðu síðan Frökkum gagnstæðu, svo að
þeir héldu áfram þátttöku í stríðinu, þrátt fyrir óskaplegt
mannfall, sem gat leitt til Þess að þeir haéttu þátttöku?; Jár,
kvætt svar væri of einfalt. Sannleikurinn er sá, að Bretar
ráku þrenns konar stjórnarstefnu í Austurlöndum nær, án
nokkurrar tilraunar til að samlaga þær hvor annarri og
samræma þær. Og eftir því sem bezt verður vitað án þess
að höfundar hverrar stefnu vissu hvað hinir ætluðust fyrir
og hverju þeir höfðu heitið hver um sig.
Þetta verður augljóst af „Orientations“ eftir sir Ronald
Storrs. Utanríkisráðuneytið í London lagði aðaláherzluna á
að friða Frakka og verða við kröfum þeirra. Balfour utan-
ríkisráðherra bjó við stöðugan áróður zíonista og dr. Chaim
Weizmanns varðandi framtíð Palestínu. Utanríkisráðuneytið
bar því ábyrgð á Sykes-Picot samningunum og Balfour yfir-
lýsingunni. Brezka sendiráðið í Kaíró og sendifulltrúinn þar
— sem voru sjálfráðari en síðar og ráku pólitík án tengsla
við London og 'vildu allt til vinna að aðstoða yfirhershöfð-
ingjann til að sigrast á Tyrkjum sem allra fyrst — lofuðu
Aröbum sjálfstæði fyrir aðstoð þeirra og samvinnu við að
sundra ríki Tyrkja. Stjórn Indlands, sem rak einnig sjálf-
stæða pólitík, hafði mikinn hug á Mesópótamíu og leit á
það landsvæði sem þýðingarmikinn hlekk í varnarkeðju, sem
náði frá Bretlandseyjum um Gíbraltar, Möltu og Egyptaland
til Indlands og Austurlanda fjær. Kröfur stjórnarinnar í
Nýju- Dehli voru studdar af fjármálamönnum City, og þeir
litu olíusvæðin á þessum slóðum hýru auga.
Það hefur svo mikið verið skrifað um svikin loforð Breta
við Araba og svo mikið um, að Lawrence hafi hætt afskiptum
af opinberum málum sökum andstyggðar hans á þessu, að
það er ekki úr vegi, að athuga staðreyndirnar á þessu stigi
málsins. Sagan hefst í apríl 1914 þegar Abdulla kemur til
Kaíró til viðræðna við Kitchener lávarð, sem þá var land-
stjóri á Egyptalandi. Þegar tyrkneska stjórnin frétti um þessa
heimsókn, beiddist hún þ’ess, að Kitchener tæki ekki á móti
Abdulla, því að þá voru Tyrkir teknir að tortryggja Hússein
og ætt hans. Kitchener varð við þessari beiðni, en kvaddi
Storrs, sem þá var aðstoðarmaður hans til að taka á móti
Abdulla og vita, hvað hann vildi. Svar hans var „fallbyssur
gegn Tyrkjum.“ Storrs svaraði því til, að það væri ekki hægt
að sinna slíkri málaleitan af ríkisstjórn, sem rækti góða
sambúð við Tyrki. Þótt það liti ófriðlega út og samkomulag
Tyrkja og Hússeins færi versnandi, þá var ófriðurinn óvakinn
og Brötland gat ekki skipt sér af innanríkismálum Tyrkja-
veldiá.
Það var ekki frekar um þetta rætt, fyrr en stríðið brauzt
út í ágúst sama ár. Þá hófst þýzkur áróður fyrir Því, að
Tyrkir tækju þátt í stríðinu við hlið Þjóðverja ásamt þjóðum
Tyrkjaveldis, gegn Bretum og Frökkum. Bandamönnum var
C The New Amerlcan Llbrarv
UNDIR FÖLSKU FLAGGI
ANNE MAYBURY
aður. Hann er kannski þannig
í þínum augum, en ég þekki hann.
— Ég er hingað komin, og hér
verð ég róleg, sagði Vonnie með
snöggri þvermóðsku, og beit stór-
an bita af eplinu.
— Ég vildi bara gera þér skilj-
anlegar ástæðurnar, ef þú heldur,
að það myndi gleðja hann cf þú
gerðir á honum góðverk. Fenella
dró að sér öskubakka og drap
í sígarettunni.
' — Frændi er kjarnakarl. Hon
um kom snögglega til hugar að
skrifa þér, þegar hann var /eikur
og varð smevkur um, að hann
væri að deyja. En nú kemur hann
ekki til með að deyja, iyrst um
sinn og þá sér hann hlutina í
öðru ljósi. Það eru margir kjarna
karlar, sem fá veikleikakast, þegar
þeir halda, að þeir s. i á förum
— kannski samvizkan geri þá
vart við sig einhvers staðar undir
niðri. En svo eru þeir alveg eins
og þeir eiga að sér að vera, þegar
ailt er afstaðið. Joss frændi myndi
ekki verða súr á svipinn, þó að
þú værir á hóteli. Þar að auki
yrði ég hérna — og ég skil hann.
Sem sagt, við . ium staðið h t
öðru nærri árum saman.
— Þá finnst mér líka tími til
kominn, að ég færist honum ofur-
lítið nær, sagði Vonnie blíðlega.
Fenella yppti öxlum.
— Eins og þér þóknast. Ekki
myndi ég vilja búa í húsi, þar
sem búið er að fremja morð, ef
mér væri boðið að búa á hóteli.
Það var auðfundið. Fenella vildi
ekki hafa hana hér. Annað hvort
var það óvild frá bernskuárunum,
sem stakk upp kollinum eða hún
vildi njóta Joss frænda alveg ein.
Vonnie skildi, hvað Ralph hafði
átt við. Fenella gat ekki látið
neinn í friði, engan sem
olli henni gremju eða leiðindum.
Gott og vel. Hún Vonnie var nú
einu sinni komin hingað og hér
eftir ætlaði hún að verða næstu
fjórar vikur. Hún borðaði, það,
sem eftir var af eplinu og fór út
í eldhúsið til að fleygja kjörn-
unum og þvo sér um hendurnar.
Hið stóra, hreinþvegna herbergi
var tómt. Vonnie fleygði kjöfnun
um í ruslafötuna, þvoði hendurn
ar og horfði út í gegnum bak-
dyrnar út í garðinn. Það stóð ein
hver milli eldhúsþilsins og boga
gluggans í stofunni, einhver sem
þrýsti sér upp að léttu laufflétt-
unum á Magnoliatrénu. Einhver,
sem var að hlusta. Vonnie 1 ’.laði
sér út og sá, að þetta var Rhoda.
Stofugluggarnir voru opnir, svo
að hún gat líklega heyrt mestallt,
sem þeim fór á milli, Vachell varð
stjóra og Joss Áshlyn.
Hún hengdi upp þurrkuna og
fór út úr eldhúsinu. Hvers vegna
hafði Rhoda slíkan áhuga á þessu.
Af einskærri forvitni? Eða átti
þetta dýpri orsakir?
Þegar Vonnie kom inn í borð-
stofuna, hafði Fenella staðið upp,
og var að kveikja í einni sígarettu
enn. Það lágu fjórir bútar í ösku-
bikarnum. Hún keðjureykir, hugs-
aði Vonnie.
Fenella hnykkti til höfðini..
— Ó, þessir bannsettir lögreglu
menn, sagði hún með rödd, sem
var næstum því brostin af niður-
bældum æsingi. Hlægileg tíma-
eyðsla, eyðileggja fallegan dag
fyrir okkur í garðinum, bara með
því að spyrja aftur og aftu- um
það sem við eri >úin ao s\ ...
Af hverju taka þeir ekki einhvern
af þessum svokölluðu vinum Fel-
ixar frænda? Eða bætti -ún við,
einhvern af vinum Joss fr- ída
úr því að pað er búizt við, að
það hafi verið sótzt lífi h-is.
Það gæti iiugsazt. að hann hafi
lánað einhverjum pe ingafúlgu og
vörunum. Lögreglan vill kannski
tala við þig líka.
— Ég hefi ekkert meira að
segja þeim.
— Það höfðum við ekki heldur,
hvorki Myra, Joss frændi eða ég
sjálf, en þeir yfirheyrðu okkur fyr
ir því, og ég veit ekki, hvers
vegna þú ættir að reyna að laum-
ast undan.
Ralph horfði undrandi á hana.
— Hver þremillinn er hlaup-
inn í þig? Morðrannsóknin. Þínar
taugar eru kannski sterkari en
mínar. Ég hata þetta allt saman.
Ég skil ekki, hvernig lögreglan
hefur rétt til að vaða hingað inn
Bjarni beinteinsson
LÖGFRÆÐTNGUR
AUSTURSTRÆTI 17 (EILLI S> VALDQ
SlMI 13538
J
hann ekki getað staðið í skilum
og fengið æði og------
— Ef það væri þan .ig, hefði
frændi sjálfsagt sagt lögreglunni
frá því. Fenella strauk sér um
hárið. Ó, hann á til að ver svo
,kjánalega riddarale. ír. .ann get-
ur verið harður eins og tinna, en
líka svo barnalega tillitssamur.
Kannski honum sé vel við mann-
inn og geti ekki fengið af ser
að koma því til leiðar, að hon-
um verði refsað.
— Ég efast um, að hann sé svo
sáttfús, sagði Vonnie þurrlega. —
i Það er alveg öruggt, að hann
myndi segja lögreglunni frá því,
| ef hann grunaði einhvern.
í Þetta var auðvit * bara ágizk-
un. Fenella virtist vera alveg upp-
gefin.
— Ég hugsaði upphátt, eða eitt
hvað þess háttar, er bara að -eyna
að finna einhverja lausn á gát-
unni.
Þær heyrði fótatak í stiganum.
Fenella lyfti höfðinu. — Ralph
hrópaði hún.
FótatakiS hætti utan við Jyrn-
ar. Ralph, við erum hér ínni' Það
var skipun í hinni skæru rödd
hennar o0 . yrnar opnuöast.
Fenellu varð litið á regnkápuna,
sem hann hafði á handleggnum.
— Hvert ertu að fara?
— Út til að fá mér dálítið frískt
loft. En hann er skýjaður. Kann-
ski það verði bæði regn og prum-
ur. Þess vegna V ég regnfrakk-
ann. Hann reyndi að gera sér i
glaðlegan tón. og vék yfir í for-
stofuna, eins og hann ætlaði að
flýta sér burtu.
Það er bezt, að þú verðir kyrr.
— Fenella nærri því beit s.. nan
ÚTVARPIÐ
í dag
Miðvikudagur 2. febrúar.
7.00 Morgunútvarp. 12.00 Hádegis
I útvarp.
13.00 Við
| vinnuna:
Tónleikar 14.40 Við, sem heima
sitjum. Sigríður Thorlacius les
skáldsöguna „Þei, hann hlustar"
eftir Sumner Locke Elliot (8). 15.
00 Miðdegisútvarp. 16.00 Síðdegis
útvarp. 17.20 Framburðarkennsla
I esperanto og spænsku. 17.40
Gitarlög. 18 00 Útvarpssaga barn
anna: „Á krossgötum" eftir
Aimée Sommerfelt. Þýðandi: Sig
urlaug Björnsdóttir Lesari: Guð
jón Ingi Sigurðsson leikari (9).
18.20 Veðurfregnir 19.30 Fréttir.
20.00 Daglegt má) Ámi Böðvars
son flytur þáttinn 20.05 Efst á
baugi 20.35 Raddir lækna. Valtýr
Bjarnason talar um svæfingar.
21.00 Lög unga fólksins. Gerður
Guðmundsdóttir kynnir.
22.00 Fréttir og veðurfregnir. 22.
15 „A vegamótum" smásaga eft
ir Einar H Kvaran Sigurður Sig
urmundsson les. 22.50 Belgísk
tónskáld 23A0 Dagskrárlok.
Fimmtudagur 3. tebrúar
7.00 Morgunútvarp 12.00 Hádegis
útvarp. 13.00 Á frívaktinni Eydís
Eyþórsdóttir stjórnar óskalaga
þætti fyrir
sjómenn.
14.40 Við,
sem heima sitjum. 15.00 Miðdegis
útvarp 16.00 Síðdegisútvarp. 18.
a 00 Segðu mér sögu. Bergþóra
| Gústafsdóttir og Sigriður Gunn-
laugsdóttir st.iórna þætti fyrir
yngstu hlustendurna. í tímanum
les Stefán Sigurðsson framhalds
söguna „Litli bróðir og Stúfur“.
18.20 Veðurfregnir. 18.30 Tónleik
ar. 19.30 Fréttir. 20.00 Daglegt
mál Árni Böðvarsson flytur þátt
inn. 20.05 Gestur í útvarpssal:
Geoffrey Gilbert frá Englandi
leikur á flautu og Guðrún Krist
insdóttir á píanó. 20.30 H]á Hálf
dáni svarta og Sigurði sýr. Árni
G. Eylands flytur erindi. 21.05
Einsöngur: Gérard Souzay syng
ur frönsk lög: Dalton Baldwin
við píanóið 21.20 Bókaspjall
Njörður P. Njarðvík cand. mag.
fær tvo menn, Bjama Benedikts
son og Sigurð A. Magnússon. til
að ræða við sig um skáldsógurnar
„Borgarlíf" eftir Ingimar Erlend
Sigurðsson og „Svarta messu“
eftir Jóhannes Helga. 21.50 Sin
fónía í e-moll eftir Johan Helmich
Roman. 22.00 Fréttir og veður
fregnir 22.15 Átta ár í hvíta
húsinu. Sigurður Guðmundsson
skrifstofustjóri flytur kax'la úr
endurminningum Trumans. 22.
35 Djassþáttur: Ólafur Stephen
sen kynnir. 23.05 Bridgeþáttur
Hallur Sfmonarson flytur. 23.30
Dagskrárlok.