Tíminn - 04.02.1966, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR •». _ ^JGG
MINNING
- ■_-• '■ -•_£_•'•: :• : •'__lí_• _ ..
KarlGuðmundsson
skipstjóri
F. 11. des. 1896.
D. 19. jan. 1966.
Með Karli Guðmundssyni er
horfinn merkur maður og dreng-
ur góður.
Ættir hans eru úr sveitum, en
faðir hans hændist að sjómennsku
og flutti hann ungur í höfuðstað
inn og erfði Karl áhuga föður
síns á sjósókn. Innan við ferm-
ingu fékk Karl að fara á sjó með
gætnum skipstjórum. Sagðist
hann strax hafa unað sér vel á
sjó, sér hefði fundizt aflabrögðin
karlmannleg vinna og skemmtileg,
gagnstætt sveitavinnu, sem sér
hefði verið fremur andstæð. Ég
minnist líka þess, að Karl kom
til okkar að Auðsholti í Ölfusi
að minnsta kosti tvisvar að vor-
lagi og gisti þó nokkrar nætur.
Við vorum þá alltaf saman og
bjástruðum ýmislegt, sem okkur
var uppálagt. Þetta var um sauð
burðinn og eitt sinn vörum við
látnir smala lambánum. Að venju
í smalamennsku lentum við í
miklu stauti og eltingarleik lengi
dags. Þegar við loksins vorum
búnir að rétta man ég vel enn
í dag hvað Karl sagði: „Þetta er
sú versta vinna, sem ég hef kom-
izt í og er ég þó ekki vanur að
hlífa mér.“
Þetta vor mun Karl hafa verið
á 12. eða 13. ári. Þá hafði hann
róið, dregið fisk og fært móður
sinni. Að mínu viti var þetta satt,
sem hann sagði. Bæði það, að
hann hefði ekki hlíft sér við vinnu
óharnaður drengur, eini sonurinn
í átta systkina hópi, efnin knöpp
eins og var hjá öllum sjómanna-
og verkamannafjölskyldum í þá
daga, vinnu barna, einkum
drengja því mikil þörf, móðirin
oft ein með börnin, heimilisfaðir-
inn langdvölum á sjó að draga
björg í bú, líka hitt, sem Karl
sagði er satt, að smölun lambfjár
að vori er sérlega ströng vinna
og lúaleg fyrir alla, en þó enik
um fyrir óvana unglinga.
Karl Guðmundsson fæddist í
Doktorshúsinu, það stóð við Vest-
urgötu, en lengst af bjuggu for-
eldrar hans á Stýrimannastíg 5.
Guðmundur, faðir Karls var Sig'
urðsson, Pálssonar bónda á Ökr
um í Hraunhreppi á Mýrum, síðar
á Skiphyl. Kona Sigurðar, amma
Karls, var Sigríður Ögmundsdóttir
ættuð úr Reykhólasveit, hún dó
eftir örfá hjúskaparár.
Guðmundur var sjómaður,
lengstum háseti á skútu. Móðir
Karls var Sigríður Bergsteinsdótt-
ir hreppstjóra á Torfastöðum í
Fljótshlíð, Vigfússonar, Gunnars-
sonar, bónda í Hvammi á Landi.
Kona Bergsteins, amma Karls,
var Kristín Þorsteinsdóttir bónda
á Herjólfsstöðum í Álftaveri. Vig
fús Gunnarsson var giftur Vigdísi
Auðunsdóttur prests á Stóruvöll-
um Jónssonar. Bergsteinn á Torfa
stöðum var fjórði maður frá
Bjama bónda og hreppstjóra
Halldórssyni á Víkingslæk á i Rang
árvöllum og konu hans GUðríði
Eyjólfsdóttur, Bjarnasonar prests
á Keldum og er Víkingslækjarætt
frá þeim komin.
Karl Guðmundsson lærði í skól-
um hjá þeim mætu og merku
skólastjórum, Morten Hansen
barnaskólastjóra og Páli Halldórs-
syni skólastjóra Stýrimannaskól-
ans. Bar Karl góðan hug til þeirra
beggja, enda var hlýleiki milli
heimilanna í Sjómannaskólanum
og Stýrimannastíg 5. Bæði voru
heimilin barnmörg og börnin á
svipuðu reki og nágrannar.
Karl lauk farmanna- og eim-
vélaprófi í Stýrimannaskólanum
tvítugur að aldri. Fyrstu 2—3 ár-
in fór hann með vélbáta til að
rækja sína siglingaskyldu svo sem
krafizt var, en 1919, þá 23 ára,
hóf hann skipstjórn á togara og
hélt því starfi samfleytt í 22 ár.
SÍMRITARI
Loftleiðir h.f. óska að ráða ti.1 sín á næstunni sím-
ritara til að annast móttöku og útsendingu telex-
skeyt.a félagsins 1 Reykjavík og hafa umsjá með
firðritunartækjum félagsins
Uimsóknareyðublöð fást 1 skrifstofum félagsins,
Lækjargötu 2 og Reykjavíkurfiugvelli, svo og hjá
umboðsmönnum félagsins úti um land, og skulu
umsóknir hafa borizt ráðningardeild félagsins fyr-
- ir 20. febrúar 1966.
TÍMINM
7
Tvö síðustu árin sigldi hann
á stríðshættusjóleiðum. Þau ár var
fjölda skipa sökikt með sprengj
um. Þannig fórust á tveim skip-
um þrír sambýlismenn Karls á
Öldugötu 4. Geta má nærri hvern-
ig konu hans og börnum þeirra
hefir liðið á þessum hættutím-
um, þegar sambýlismennirnir féllu
í valinn og fjöldi annarra sjó-
manna.
Þegar Karl hætti sjómannsstarf
inu tókst hann á hendur stjórn
timburverzlunar Slippfélagsins,
enda var hann sterkur hluthafi
í því mikla verzhmarféla gi og
stóriðjuveri.
Hásetar Karls Guðmundssonar
bera honum mjög vel söguna ein
róma. Þeir segja, að hann hafi
verið gæddur fyllsta jafnvægi í
skapgerð. Fyrirsagnir hans hafi
verið hvort tveggja í senn ákveðn
ar og æðrulausar, skipshöfninni
hefði þótt vænt um „Karlinn“
eins og hann var nefndur í góð-
læti, að allir hefðu borið til hans
fyllsta traust bæði á sjó og landi.
Stjórn hans á sjónum hefði verið
örugg og aldrei brugðizt, hann
hefði verið fiskinn í bezta lagi
og ráðhollur um alla hagi háseta
sinna og annarra starfmanna skips
ins, úrræðagóður við alla fyrir-
greiðslu, þegar hans ásjár var leit-
að og að loforð hans hafi aldrei
brugðizt. Sem stjórnandi hefði
hann verið flestum hagsýnni og
þannig hollur eigendum þeirrar
útgerðar, sem hann vann fyrir.
Þannig voru orðræður og sjónar-
mið kunnugra um skipstjóra sinn.
Karl Guðmundsson var kvænt-
ur Maríu Hjaltadóttur skipstjóra
og konsúls í Reykjavík góðri konu
og myndarlegri húsmóður. Þau
hjónin voru jafnaldra gift 1918.
Börn þeirra eru þrjú: Guðrún,
hún dó ung frá eiginmanni og
tveim börnum, Karl, þriggja barna
faðir og Erla, hún á tvö börn.
Barnabörnin eru þannig sjö.
Frú María varð fyrir slysi fyrir
nokkrum árum. Eftir miklar þraut
ir er hún búin að ná svo góðum
bata sem bezt mátti vænta, en nú
syrgir hún ástkæran eiginmann
sinn, sem hún hafði áþreifanlega
reynt að því, að ekkert skyldi
ógert, sem verða mætti sjúldeika
hennar til bata. Þeirra minninga
nýtur hún nú með einlægu þakk
læti. Einnig ber hún í brjósti
ástúðlegar þakkir fyrir hamingju-
samar samvistir við eiginmann
sinn og börnin í nærfellt fimm
áratugi.
Síðastliðinn fullan áratug var
Karl mjög veill á heilsu, þó að
hann dyldi lasleikann af mikilli
karlmennsku og ynni að starfi því,
er honum var trúað fyrir mátti
segja dag hvern unz yfir lauk á
laugardaginn var.
Karl Guðmundsson var mikill
vexti, fyrirmannlegur í sjón og
raun og sviphreinn. Hann var
mjög sviplíkur móður sinni, hlý-
legur og bjartur á brá.
Ég hefi það fyrir satt, að hinn
látni vinur minn og náfrændi hafi
verið skemmtilegur, hugulsamur
og Ijúfmannlegur heimilisfaðir.
Hann var gæddur mikilli en
græskulausri kímni og jafnan kát-
ur, gamansamur og góðlyndur þó
stórbrotinn væri.
Þegar frú María lítur nú yfir
farinn veg, mun hún þrátt fyrir
veika heilsu beggja hjónanna hin
síðustu ár, njóta þeirrar óbland-
innar ángæju, að bæði lögðu þau
fram orku sína hvort öðru til
hjálpar, svo að þeim gæti liðið
svo vel sem framast var unnt. f
þessu sem öðru verður ekki milli
þeirra séð. Endurminningar um
svo drenglundaðan mann sem Karl
Guðmundsson, verða hlýjar og
sterkar, ekki einungis meðal fjöl-
skyldu hans heldur og allra ætt-
ingja hans og vina.
Ég votta eiginkonu hins látna
og börnum þeirra hjartanlega sam
úð.
Bjarni Bjarnason.
Jónas Þórir Jónsson
matreiðslumaður
Jónas Þórir Jónsson, matreiðslu
maður, eða Þórir, eins og hann
var ætíð nefndur, fæddist í Rvík
22. desember 1912. Hann lézt í
Borgarsjúkrahúsinu 28. janúar
s.l. eftir mikil veikindi, sem um
langt árabil hafa herjað hann. En
síðustu mánuðina gat hann ekki
stundað atvinnu sína, og mun frá-
fall hans ekki hafa komið þeim
á óvart, er bezt þekktu til.
Með Jónasi Þóri Jónssyni er
fallinn einn af færustu matreiðslu
mönnum, er íslendingar hafa átt.
Hann réðist sem þjónn yfirmans
á gömlu Esju 20. júlí 1928, en
mun hafa áður verið á togurum,
fyrst á togaranum Braga, þá hjálp
arkokkur hjá Friðsteini Jónssyni,
en í desember 1928 varð hann
2. matsveinn á gömlu Esju, og
verður sá tími talinn upphaf þess
starfs, er hann valdi í Iffinu. Á
gömlu Esju var Þórir um árabil,
en réðist síðan til matreiðslunáms
á Hótel Borg, og mun hafa verið
þar í tvö ár, einna lengst undir
leiðsögn þýzks matreiðslumeistara,
er þá var yfirmatreiðslumaður á
Hótel Borg.
Árið 1934 réðist Þórir til búr
mannsstarfa og síðan matreiðslu
mannsstarfa til Brynjólfs J.
Brynjólfssonar, er þá var bryti á
e/s Brúarfossi hinum eldri, og
starfaði þar til októberloka 1941,
að hann fór til matreiðslustarfa
á Hótel Vík í Reykjavík. Þegar
veitingastaðurinn HöÚ opnaði, ár
ið 1943, var Þórir fyrsti yfirmat
reiðslumaður þess veitingastaðar
en þar vann hann í tvö ár, nema
hvað hann vann á Hótel Valhöll
á Þingvöllum sumurin 1944 og
1945, og var hann m.a. á Hótel
Valhöll, þegar lýðveld-
ið var stofnað hér á landi. 1. októ
ber 1945 réðist hann yfirmat
reiðslumaður að Hótel Borg, og
starfaði þar, unz hann var með
að sækja hinn nýja Gullfoss, í
byrjun árs 1950, en þar var hann
yfirmatreiðslumaður í 9 ár. Eftir
það vann hann að matreiðslustörf
um á ýmsum stöðum, eftir því
sem heilsa hans leyfði, og síðast
vann hann í mötuneyti fyTÍr starfs
fólk Útvegsbanka fslands.
Ég hef hér að framan getið
starfssögu Þóris Jónssonar. Alls
staðar, þar sem hann vann, lék
ætíð orð á, hversu fær hann var
í matreiðslu, og ætíð naut hann
fyllsta trausts yfirboðara sinna
sem og samstarfsmanna. Sem
dæmi um það traust, sem hann
naut sem matreiðslumaður, má
geta þess, að Eimskipafélag ís
lands sendi hann á sfnum vegum
til Bretlands, til að kynnast ýms
um nýjungum í iðn hans. Útveg
aði félagið honum starf á tveimur
þekiktum farþega- og skemmti-
ferðaskipum, sigldi annað skip
anna milli Bretlands og Kanada
á leið, sem mikill straumur ferða
manna fór um. Var þetta m.a.
gert með það fyrir augum, að Þór
ir tæki við starfi yfirmatreiðslu
manns á nýju skipi, sem félagið
ætlaði að byggja, en ekki varð
úr þá, vegna styrjaldarinnar síð
ari. En eins og fyrr segir, varð
hann yfirmatreiðslumaður á hinu
nýja farþegaskipi, Gullfossi, sem
kom í stað skipsins, er byggja
átti fyrir stríð.
Ekíci veit ég hve marga unga
menn Þórir hefur menntað í iðn
grein sinni, eða mótað að meira
eða minna leyti, en þeir eru marg
ir, og er ég einn þeirra. Samstarf
okkar byrjaði, þegar ég réðist til
hans sem 2. matsveinn á e/s
Brúarfoss hinn eldri, 1941, og enn
lágu leiðir okkar saman á Cafe
Höll og Hótel Borg. Þá fræðslu,
sem hann miðlaði mér sem og
öðrum, ber á þessari stundu að
meta og þakka. Einnig vil ég færa
hinum látna beztu þakkir fyrir
ýmiskonar stamstarf í félagsmál
um, en hann lét félagsmál síns
stéttarfélags mikið til sín taka,
var í mörg ár í stjórn Matsveina
og veitingaþjónafélags íslands, og
gegndi m.a. um skeið störfum for
manns
Þegar matreiðsla og fram
reiðsla voru viðurkenndar sem iðn
greinar, árið 1941, var Þórir einn
þeirra manna, sem einna mest
unnu að þeirri lausn, er þá fékkst,
og varð hann formaður fyrstu próf
nefndar í matreiðslu, þeirrar próf
nefndar, er dæmdi fyrstu próf
sveina á Þingvöllum árið 1945.
Þetta yfirlit sýnir það mikla
traust, er Þóri var sýnt, bæði í
starfi hans sem matreiðslumanns
sem og í félagsmálum.
Eins og getið er í upphafi þess
arar greinar, fæddist Þórir í
Reykjavík, og ólst hann upp hjá
Indriða Guðmundssyni bónda og
konu hans Guðrúnu Kolbeinsdótt
ur, en þau hjón tóku hann í fóst
ur ársgamlan.
Þórir kvæntist 18. júní 1938,
Hönnu Pálsdóttur ættaðri f^á Ak
ureyri, og lifir hún mann sinn,
ásamt fósturdóttur^ er þau ólu
upp. Einnig ólu þau upp aðra
telpu, sem enn er barn að aldri.
Hér að framan hef ég leitast
við að rekja sögu þessa látna vin
ar míns og læriföður.
Um æsku hans og ungdómsár
hef ég ekki þá kynningu, að ég
geti rakið það, ekki veit ég um
skólagöngu hans, eða þess háttar,
en hitt veit ég, að hann var mjög
fróður maður og víðlesinn. Oft
var gaman að heyra hann segja
frá ýmsum atburðum, sem hann
hafði orðið vitni að, eða hann
hafði lesið um.
Línur þessar mun ég ekki hafa
öllu lengri, en ekki verður hjá
því komizt að þakka honum fyrir
allt sitt starf við matreiðslu og
félagsstörf. Fyrir þá þekkingu í
starfi sínu, er hann miðlaði svo
mörgum. Fyrir kunningsskapinn
og hinar mörgu, ánægjulegu sam
verustundir.
Stéttarfélag hans þakkar hon
um störf hans í þess þágu.
Af 7 manns, er tóku fyrsta
sveinsprófið á Þingvöllum 1945,
erum við nú 6 á lífi. Fyrir þeirra
hönd vil ég þakka hinum látna
allt það veganesti, er hann miðl
aði okkur, er við fórum út í lífið.
Þótt Jónas Þórir Jónsson sé nú
allur, aðeins 53 ára gamall, mun
minning hans lifa í hjörtum okk
ar allra, en urðum þess aðnjótandi
að mega kynnast honum og verða
honum samferða á lífsleiðinni.
Við vottum eftirlifandi konu og
fósturdætrum hans okkar innileg
ustu samúð í þeirra mikla harmi.
Hvfl þú í friði sómadrengur.
Böðvar Steinþórsson.