Vísir - 17.08.1974, Blaðsíða 4

4
Vlsir. Laugardagur 17. ágúst 1974.
Geir R.
Andersen:
MARGIR MÖGULEIKAR
Verður erfiðasta leiðin lousnin? — Eða embœttismannastjórn?
Að loknum kosning-
um, og eftir að búið var
að hreinsa hið illa blóð
úr hinum svokölluðu
vinstri flokkum og
Framsóknarflokknum,
en það hefur svo sannar-
lega verið gert með út-
rýmingu ofstækisflokk-
anna litlu, sem ekki
þoldu við undir lýð-
ræðisskipulagi hinna
gömlu hefðbundnu
flokka, sem höfðu haft
þá i fóstri, — var eins og
logn hefði dottið á i
heimi islenzkra stjórn-
mála, a.m.k. á yfirborð-
inu.
Þaö var eins og öll starfsemi
stjórnmálanna heföi veriö flutt
undir yfirborö jaröar, þá lá ekk-
ert á aö leysa vandamálin, lagt til
aö Alþingi kæmi saman eftir
miöjan sl. mánuö, og allt mátti
bíöa, meöan vinstri hrossakaup
og ráöageröir um vinstri
stjórnarmyndun gerjuöust. Sú
sjálfsagöa skylda var ekki fram-
kvæmd aöleita straxhófanna um
stjórnarmyndun hjá þeim flokki,
sem óumdeilanlega var sterkast-
ur eftir kosningar, hjá Sjálf-
stæöisflokknum, og sem flestir
höföu reiknaö meö aö gert yröi
viö fyrsta tækifæri eftir
kosningar. — Undangengnar viö-
ræöur viö formenn „allra flokka”
voru tímasóun.
En hvaö olli þessum seinagangi
VÍSIR flytur helgar-
fréttirnar á mánu-
dögum. Degi fyrr en önnur dagblöð.
*—7 (gerisl áskrifendur)
PVrstur meó TTTOTW
fréttimar
MAJ-LIS HOLMBERG frá Helsingfors les
sænskar þýðingar sinar á islenzkum
ljóðum, ásamt eigin ljóðum, i fundarsal
Norræna hússins i kvöld kl. 20:30
Með henni les Baldvin Halldórsson, leikari
verið velkomin
Finnlandsvinafélagið Suomi.
NORRÆNA
HÚSIÐ
Ijpi? BÍLA-
VARAHLUTIR
Notaðir
varahlutir í flestar gerðir eldri bíla
Gipsy • Willys - Volkswagen - Cortina
Hillman -Imperial - Saab - Benz -Volvo
Fiat - O'pel - BAAC - Gloria - Taunus
Skoda • Moskwitch • Vauxhall
Renault R8 og R4
Höfðatúni 10 • Sími 1-13-97
PARTASALAN
Opið frö kl. 9-7 alla virka daga og 9-5 laugardaga
og drætti, voru einhver skynsam-
leg rök fyrir þvi aö draga þetta á
langinn I þjóöfélagi, sem komiö
er aö niöurlotum i efnahags-
málum? Nei, svo sannarlega
ekki. Fyrir þvl voru engin hald-
bær rök, en ástæöurnar eru samt
ljósar. Þær voru óskhyggja
vinstri flokkanna um áframhald-
andi vinstra samstarf, um aö ein-
hver snjall skraddari f.yndist,
sem gæti saumaö þau klæöi upp
úr gömlu stjórnarfrökkunum, aö
passaö gætu á nýja vinstri for-
ystu, og sem gæti nýtt efniö þaö
vel, aö sauma mætti einn eöa tvo
viöbótarfrakka, sem nothæfir
væru fyrir Alþýöuflokkinn.
Þaö var þvl pantaöur einn
slikur frakki til viöbótar og hann
haföur tilbúinn til mátunar fyrir
Alþýöuflokkinn. Og ekki stóö á
vissum mönnum innan þess
flokks, Alþýöuflokksins, aö snúa
viö gömlum blööum meö fyrri
yfirlýsingum, aö þeir gætu ekki,
án þess aö skeröa samvizkuna,
mátaö einn slikan frakka, ef vera
kynni aö hann passaöi. En svo fór
aö lokum, aö þótt frakkinn
passaöi nokkurn veginn, fannst
þeim Alþýöuflokksforkólfunum,
aö ekki væri nógu vel i frakkann
Iagt og fíkaöi þar aö auki ekki
efniö, og lögöust þvi gegn þvi aö
frakkinn yröi fullsaumaöur.
Slík stjórnarmyndun. sem hér
var vitnaö til, myndi hinsvegar
hafa oröiö hiö mesta feigöarflan
fyrir þjóðina alla, aö ekki sé nú
minnst á Alþýöuflokkinn sjálfan,
sem myndi hreinlega hafa leystst
upp, fylgislega séð, þótt einhver
málamynda-ákvöröun heföi feng-
ist á miöstjórnarfundi hans.
Og þótt Alþýöuflokknum hafi
verið þyrmt, ef svo mætti aö oröi
komast, I slöustu kosningum, má
segja, aö hann sé eins og gamal-
menni, sem gengiö er i barndóm
og vitnar stöðugt til málaflokka,
sem hann studdi endur fyrir
löngu. Er raunar furöa, aö hinir
þrlr aðalflokkar skuli vera aö
slægjast eftir stuöningi þessa
flokks, svo veikburöa og
óábyrgur sem hann er oröinn i
orðum og framkvæmdum.
Satt bezt að segja heföi þaö
veriö happasælast fyrir þjóöina,
aö báöir flokkarnir, Alþýöu-
flokkurinn og Samtökin. heföu
hreinlega þurrkast út I siöustu
kosningum eins og litlu flokks-
brotin, sem skutu upp kollinum
fyrir siöustu kosningar og höfðu
rétt tima til aö kynna sig, áöur en
þau hurfu út I tómiö aö kosning-
um loknum.
Möguleikar á myndun rlkis-
stjórnar eru margir, þaö er staö-
reynd. En greina verður á milli
raunhæfra möguleika, sem stuöla
aö ábyrgri frambúöarstjórn, sem
setiö gæti út eitt kjörtímabil, — og
hrossakaupa um stjórnar-
myndun, til þess eins aö koma á
fót stjórn, sem gæti klastraö I
stærstu holurnar, unniö eins kon-
ar fúskarastörf, sem dygöu ein-
ungis til bráöabirgöa. og þvi
miöur er nokkur tilhneiging hjá
sumum aö æskja sllkrar stjórnar,
til þess aö viöhalda óðaverðbólgu,
gengisfalsi, sparifjárráni og viö-
lika óáran.
Fyrsti möguleiki, og sá, sem
eflaust er oftast nefndur.er sá, aö
Sjálfstæöisflokkur og Fram-
sóknarflokkur myndi stjórn.
Þessi stjórn yröi aö vlsu mikil
meirihlutastjórn aö höföatölu, en
mjög óraunhæf, og myndi veröa
meira og minna óstarfhæf mjög
fljótlega, vegna þess aö Fram-
Hafnarfirði [j^
OPIÐ KL. 1-6
sókn vantar Itök á vinnu-
markaönum. Líklegt er, aö eftir
slika stjórnarmyndun, myndi viö-
sjár I atvinnulifinu blossa upp
innan mjög skamms tlrna, og viö
ekkertyröi ráöiö. Þessi möguleiki
á stjórnarmyndun er auöveldur I
framkvæmd, en vita-gagnslaus,
meö tilliti til lausnar á vanda-
málum þjóöarinnar.
Annar möguleiki: Sjálfstæðis-
flokkur, Alþýöuflokkur,
Samtökin. Þetta er möguleiki,
sem skapar mikla óvissu um
framgang og samstööu I flestum
vandamálum, sem nú steöja aö.
Vitaö er, aö Samtökin eru I flestu
á gagnstæöri skoöun viö Sjálf-
stæöisflokkinn, en meö
samningum og fyrirfram geröu
samkomulagi milli þessara
flokka mætti hugsa sér, aö mála-
miölun yröi um varnarmálin,
þannig að óbreytt ástand héldist
og gerðar yrðu frumráöstafanir
til lagfæringar efnahagsmálanna.
Hætt er þó við, aö ekki liöi á
löngu, áöur en „Samtaka-menn”
hlypu út undan sér I miöju kafi, og
þaö hefur reynslan sýnt, aö var-
legt er aö reiöa sig á, aö haldreipi
sé I þeim tveim mönnum, sem þar
voru kosnir sem oddamenn.
Þriöji möguleiki: Sjálfstæöis-
flokkur, Framsóknarflokkur — og
Alþýöuflokkur til uppfyllingar,
vegna Imyndaörar tengillnu hans
viö verkalýöshreyfinguna. Slik
stjórn myndi fljótlega, á sama
hátt og minnst er á hér aö ofan,
varðandi samsteypu Sjálfstæöis-
flokks og Framsóknarflokks,
lenda I ógöngum á hinu hála svelli
vinnumarkaösins, þar sem allt
flýtur I vatni, laust og óbundiö, og
mannbroddar Alþýöuflokks-
forystumanna innan launþega
samtakanna ekki nógu traustir
til þess aö stööva þá fótskriöu,
sem þar yröi komiö af staö fyrr en
varir, af öörum aöilum.
Fjóröi möguleiki er svo hin tor-
sótta en ekki óæskilega
samsteypa, Sjálfstæðisflokkur —
Alþýöubandalag. Þessi möguleiki
er fyrir hendi, höföatölumeiri-
hluti traustur, — og grundvöllur
fyrir styrkri frambúöarstjórn út
eitt kjörtlmabil, — ef málefna-
grundvöllur næöist meö
samningum um raunhæfa lausn
vandamálanna, sem auövitaö eru
einungis á efnahagsmálasviöinu.
'Um þau mál ættu þessir tveir
flokkar aö geta komizt aö
samkomulagi um, hvernig leysa
eigi. Hér er ekki spurning hvernig
sætta eigi tvö andstæö stjórn-
málaöfl, heldur um þaö, hvernig
tvö andstæö stjórnmálaöfl gætu
sameinast um, meö samningum,
að koma á stjórnarsamvinnu
eitt kjörtimabil, einungis meö
þjóðarhagsmuni fyrir augum,
ekki flokkshagsmuni.
Varnarmálin eru, eins og allir
vita ekkert sérstakt vandamál I
reynd. Staðreynd er, aö meiri
hluti þjóðarinnar vill óbreytt
ástand og aö landiö veröi áfram I
vestrænum varnarsamtökum, —
og þaö yröi Alþýðubandalagiö aö
sætta sig við, ef ekki meö
málefnasamningi milli þessara
tveggja flokka, þá meö
niöurstöðu þjóöar-
atkvæöagreiöslu, sem efna mætti
til strax.
Margir sjálfstæöismenn eru
alfariö á móti þvl aö ganga til
stjórnarsamstarfs viö Alþýöu-
bandalagiö, og svo mun vera um
marga úr þeim flokki, en hér er
kominn grundvöllur að fram-
búöarstjórn, sem gæti leyft sér aö
taka á málunum af einurö og
festu, án þess aö eiga yfir höföi
sér glundroða I atvinnulifinu,
meöan á frumaögeröum stæöi.
Stjórnmál á breiðum alþjóöa-
vettvangi hafa nú mjög hnigiö I
átt samninga og viöræöna til
lausnar á viökvæmum vanda-
málum, og myndi slik stjórnar-
myndun, sem I þessum mögu-
leika er lýst, ekki vera óeölileg
framþróun og afleiöing þeirrar
stefnu, sem nú er skýrt mörkuö af
valdamestu stjórnmálamönnum
heims. — Ef ein stefna eöa mögu-
leiki er öörum llklegri til þess aö
vinna bug á og leysa I raun
aösteöjandi vandamál eins lands
eöa heimshluta er ekkert óeöli-
legt aö framfylgja henni, aö
undangengnum athugunum og
skýrt mörkuöum Ilnum, sem taka
af allan vafa um tilgang
viökomandi samkomulags.
Fimmti möguleiki er svo
auðvitað þjóöstjórn, samsteypu-
stjórn allra flokka. Þetta er þó
fjarlægur möguleiki og lltt raun-
hæfur til lausnar vandamála
þjóöarinnar eins og þau eru I dag,
Samkomulag má einnig telja
mjög fjarlægt um myndun slikrar
stjórnar, gæti t.d. oröiö þrátefli
vikum saman um skipan
ráöherra.
Sjötti möguleiki er svo hrein
embættismannastjórn, skipuö
völdum mönnum og reyndum úr
rööum hinna ýmsu starfsgreina,
og sem gætu mögulega fengiö
landsmenn til aö sætta sig viö
aögeröir þær, sem nauðsynlegar
eru, án þess aö þeir hlaupi upp
meö mótaögeröir, áöur en séö
yröi, hvers megnugar þær
reyndust. — Þetta er kannski ein
raunhæfasta leiöin til stjórnar-
myndunar, ef ekki tekst til um
myndun nýrrar ábyrgrar rikis-
stjórnar innan fárra daga.
Vænta veröur þó, aö samvinna
um stjórnarmyndun geti tekizt á
grundvelli þeirra kosninga-
úrslita, sem sýndu eindreginn
vilja kjósenda um breytta
stjórnarstefnu og gáfu Sjálf-
stæöisflokknum umboö sitt til
forystu.