Tíminn - 24.04.1966, Qupperneq 10

22
TflVIINN
FIMMTUDAGUR 21. aprfl 1966
MINNING
Jón Sigurðsson, cand theol.
Jón Sigurðsson var fæddur 25.
marz 1915 á Vopnafirði. Foreldrar
voru Sigurður Vilhelm beyikir á
á Vopnafirði Benjamínsson, Þórð-
arsonar og kona hans Ólöf Ólafs
dóttrr, bónda á Norður-Skálanesi í
Vopnafirði Finnbogasonar
Hann varð stúdent frá Mennta
skólanum á Akureyri 1938 og
cand. theol. frá Háskóla íslands
1944
Það var haustið 1948, er ég inn
ritaðist í 4 bekk Kennaraskóla
fslands, að ég kynntist Jóni Sig-
urðssyni cand. theol. Við vorum
einu stúdentarnir í þeim góða og
samstillta hópi, og því eðlilegt,
að við sætum saman Hefði ég
ekki getað kosið mér betri sessu-
naut og skóiafélaga.
Jón Sigurðsson var bæklaður
maður frá fæðingu, hendur hans
voru vanskapaðir stubbar, ljóst
dæmi um, hvernig fer fyrir börn
nm, sem orðið hafa fyrir Thala-
domoedeitrun, þótt því hafi ekki
verið til að dreifa, er Jón var
ólborinn.
Hugur og heili lögðust á eitt
með að hefja hann yfir erfiðleik
ana, en sálin bar þess aldrei bæt-
TILKYNNING UM
SKATTAVÍSITÖLU
Samkvæmt lögum frá 12. maí
1965 um breyting á lögum um
tekjuskatt og eignarskatt er svo
ákveðið, að hækka skuli eða
lækka persónufrádrátt og þrep
skattstiga í samræmi við skatt
vísitölu, sem ákveðin skal af
fjármálaráðherra, að fengnum til
lögum kauplagsnefndar, hagstofu
stjóra og ríkisskattstjóra.
Fjármálaráðherra hefir nú á-
kveðið, að skattvísitala við álagn
ingu skatta 1966 skuli vera 112.5
stig, miðað við vísitölu 100 árið
1965. Samkvæmt þessu hækkar
persónufrádráttur einstaklinga
um 10 þús. kr., hjóna um 14
þús. kr. og barnafrádráttur um
2 þús. kr. fyrir hvert barn. Tekju
skattsbilin í skattstiganum hækka
um 5—8 þús. kr.
LEIKUR í KVIKMYND
Framhald af bls. 24.
Koscina og Horst Bucholz. Mynd
in hefur vakið mikla athygli víða
og sænsku blöðin segja m.a. að nú
geti James Bond farið heim og
lagt sig.
Pálína Jónmundsdóttir er um
þessar mundir í Bandaríkjunum,
þar sem hún er að ganga frá samn
ingum í sambandi við atvinnu,
sem hún mun taka þar.
UNGA FÓLKIÐ
Framhald af bls. 19.
áhyggjur af henni, þegar hún
verður sex ára, vegna þess, að
það skortir algerlega barna
heimili fyrir börn á þessum
aidri. Það virðist sem borgar-
yfirvöldin hafi ekki hugsað
nægilega um þennan aldurs-
flokk, því að það tekur ekkert
við þeim nema gatan.
Mig langar líka til að koma
því að, ég er afar óánægð-
með hitaveit.una. Það var alveg
óbúandi í gömlu hverfunum í
vetur vegna kulda. Ég held, að
það sé ekki hægt að dreifa hita-
veítunni í nýju hverfin, nema
þá jafnhliða að lagfæra hitaveit
una í gömlu hverfunum.
ur. Hann var mikill tungumála-
maður og víðlesinn í innlendum
og erlendum bókmenntum. Var
hann því í skólanum oft fenginn
til að þýða óviðbúinn af vörum
fram flóknar setningar og klausur
úr ýmsum hástemmdum erlendum
sálfræðiritum Það var honum leik
ur einn og þótti sýnilega gaman
af, enda var hann okkar fróðastur
um þau efni og studdist þar við
óvenju mikla lífsreynslu.
Þessi ágætu bekkjarsystkini,
sem við kynntumst þarna, reynd
ust Jóni vel. Honum var hjálpað
eftir því sem ástæður leyfðu og
Jón þakkaði með góðlátlegu brosi.
Hann var þakklátur fyrir allt, sem
honum var vel gert, um hitt tal-
aði hann ekki, eða hann reyndi
að afsaka vanvirðu annarra. Hann
var þakklátur fyrir að fá að vera
einn úr hópnum og fá að vera
með, þegar komið var saman.
Hann var ágætur kennari þeim,
sem vildu hlusta. Einstakl-
ingskennsla átti betur við hann
en hópkennsla, enda gátu verið
einhverjir í hópnum, sem misnot-
uðu sér hin líkamlegu lýti hans.
Veit ég af mörgum, sem nutu
kennslu hans í einkatímum sér-
staklega í ensku og öðrum er-
lendum tungumálum, sem orð
hafa haft um, hve góðrar kennslu
þeir hafi notið hjá honum.
Eitthvað mun hann hafa þýtt
af bókum.
Einhvern veginn fannst mér
hann aldrei fá starf við sitt hæfi
Hann var aldrei lengi á sama stað
við kennslustörf, en lengst mun
hann hafa starfað á Vestfjörðuni.
Þegar ég mætti honum á götu
í Reykjavík, með innheimtutösku,
spurði ég sjálfan mig að því, hvort
íslendingar hefðu ráð á því, að
Jón Sigurðsson cand. theol. og
kennari stundaði innheimtu-
störf En neyðin rak eftir. Jón
stóð sig vel í harðri fífsbar-
áttu. Mættu margir þar af læra,
sem öðlast þá gæfu að fæðast lík
amlega heilbrigðir.
Nú er enn einn strengur brost
inn úr okkar árgangi Kennara-
skóla íslands 1949. Sá strengur var
ekki eins og hinir, en hljómurinn
var herinn og tær, ógleymanlegur
þeim, sem á hlýddu.
Kæri vinur og skólabróðir:
Farðu í friði.
Friður guðs þig blessi.
Hafðu þökk fyrir allt
Helga Þórðardóttir
29 brunnu
NTB-Kuopino, laugardag.
29 manns brunnu inni í geð-
vcikrahæli í I.apinlax, um 70 km
frá Kunpio, Finnlandi. i nótt.
Voru sjúklingarnir allir innilokað-
ir, þegar kviknaði i húsinu, og að-
eins var hægt að bjarga örfáum
þeirra. Samtals 36 siúlkingar voru
í sjúkrahúsinu.
Brezka útvarpið skýrði frá því
í gær. að tilkynnt hefði verið, að
kona ein. sem flutt var á geð
veikrahælið i gær. hafi verið með
íkveikjuæði. Er talið fullvist, að
hún hafi kveikt i hælinu.
Það kviknaði í sjúkrahúsinu
seint 1 gærkvöldi, og brann það
fram eftir nóttu.
Listasafn Einars Jónssonar
er opið á sunnudögum og mið-
vikudögum frá kl. 1.30—4.
Asgrímssafn Bergstaðastræt) 74
ei opin sunnudaga, þriðjudaga og
fimmtudaga frá kl 1.30 — 4
Minjasafn Reykjavíkurborgar
Opið daglega frá kl 2—4 e h nema
mánudaga
Þjóðmlnjasafnlð er oplö þriðju
daga fimmtudaga. laugardaga og
sunnudaga kl 1.30 ti] 4
Llstasafn Islands er oplð priðju
daga fimmtudaga. laugardaga og
sunnudaga kl. 1.30 tll 4
Listasafn Einars Jónssonar er lokað
um óákveðinn tíma
■k Bókasafn Dagsbrúnar. Llndargötu
9, 4. hæð, tU hægri Safnið er opið á
timabilinu 15 sept tu 15. mal sem
hér segir: Föstudaga kl. 8—10 e.h
Laugardaga kl 4—'• e. h Sunnu
daga kl 4—7 e n
Tæknibókasafn IMSI — Sklpholti
37. — Opið alla virka daga frá kl
13 — 19 nema laugardaga frá 13 -
15. (1 iúnl L. okt lokað á laugar
dögum»
Bókasafn Kópavogs Otlán a priðju
dögum. miðvikudögum fimmtudög
um og föstudögum. Fynr börn kl
4.30 - 6 og fullorðna kl 8.15 —10
Bamabókaútíán i Digranesskóla og
Kársnesskóla auglýst þar
Borgarbókasafn Reykjavíkur: Að
aisafnið. Þingholtsstræt) 29 A sjmi
12308
ÚtlánsdeUd er opin frá kl. 14—22
alla virka daga nema laugardaga kl
13—19 og sunnudaga k). 17—19. Les
stofan opin kl 9—22 alla virka daga
nema iaugardaga kl 9—19 og sunnu
Otibúið Hólmgarði 34 opið alla
daga kl 14—19
virka daga nema laugardaga kl 17
—19. mánudaga er opið Cyrir ful)
orðna til kl 21
Útibúið Hofsvallagötu 16 opið alla
virka daga nema laugardaga kl.
17—19.
Útibúið Sójheimum 27, slm) 36814
fuliorðinsdeild opin mánudaga
miðvikudaga og föstudaga kl 16—
21, þriðjudaga og fimmtudaga kl
16—19 Barnadeild opin aila virka
daga nema laugardaga kl 16—19
Bókasafn Seltjarnarness er opið
mánudaga kl 17.15 - 19,00 og 20
-22 Miðvikudaga kl 17,15—19.00
Föstudaga kl 17,15—19.00 og 20—
22
PILTARNIR 2
170G18ÁRA
SJ-Reykjavík, laugardag.
Eins og skýrt var frá í blað-
inu í gær varð )>að hörmulega
slys í Vestmannaeyjum í fyrri-
nótt, að fimm ungmenni lentu
í hörðum bifreiðaárekstri með
þeim afleiðingum, að tveir i
piltar létu lífið, en stúlka ligg-
ur þungt haldin á Landakots-
spítala.
Lögreglan í Vestmannaeyj-
gaf upp nöfn hinna látnu í
dag. Ökumaðurinn, sein lézt
sömu nótt á sjúkrahúsi Vest-
mannaeyja, hét Stefán Gíslason
I Hásteinsvegi 36, 17 ára að
i aldri. Pilturinn er lézt á Landa
1 kotsspítala hét Hörður A. Sig-
mundsson, Háteigsvegi 38, 18
ára að aldri. Stúlkan, sem flutt
i var á Landakotsspítala. heitir
Sigrún Kolbrún Ragnarsdóttir.
j Stórholti 12, Reykjavík. 15 ára
gömul. Sigrún liggur mjög
þungt haldin.
I Piltur og færeysk st.úlka
! liggja á sjúkrahúsinu í Vest-
mannaeyjum. en hvorugt
: þeirra er mikið slasað. i
Björn Haraldsson:
MYNDUN
ÁSBYRGIS
Á síðastliðnu hausti talaði dr
Sigurður Þórarinsson í útvarpið
um Jökulsá á Fjö.llum. Tilheyrði
ræða hans erindaflokki ríkisút-
varpsins, Árnar okkar.
í erindi þessu' kom glögglega
fram hið sunnlenzka sjónarmið að
þegja í hel virkjunarmöguleika
þessa fljóts. Illutlaust álitið mun
þó Jökulsá á Fjöllum hafa fram
að bjóða einna hagstæðasta mögu-
leika til virkjunar íslenzkra vatns
falla.
Lýsing fyrirlesarans á Jökulsá
eins og hún fellur í dag og um-
hverfi hennar var mikill skemmti-
lestur fram borinn af heitri til-
finningu náttúruunnandans, en að
hér væri um að ræða lífæð lands-
fjórðungsins virtist ekki hvarfla
að ræðumanni. Hins vegar var
meginhluti ræðunnar skáldlegt
hugarflug um athafnir Jökulsár
nokkrar árþúsundir aftur í tím-
ann. Meðal#annars lét hann sig
ekki muna um að segja Jökulsá
hafa myndað Ásbyrgi (þessi full-
yrðing hefur sézt frá sama manni
áður, en aðrir ókunnugir haft eft-
ir) og færði fram sem rök fyrir
þeirri kenningu, að öskulag nokk-
urra þúsunda ára gamalt, sem væri
til staðar umhverfis Ásbyrgi fyr-
irfyndist ekki á botni þess. Þó
þetta kunni að vera rétt með
öskulagið, sannar það auðvitað
ekkert til né frá um myndun Ás-
byrgis. Mögulegt er að vísu, að
Jökulsá hafi áður en hún fullgerði
núverandi farveg sinn norðan
Hljóðakletta fallið á tímabili öll
eða að einhverju leyti um Kvíar
norðan Rauðhóla og þaðan norður
í Ásbyrgi og fram af berginu, þar
sem Botnstjörn er undir eða hjá
Leirtjörn, en ekki er sennilegt að
áin hafi runnið þá leið um langan
tíma, því allt svæðið frá Kvíum
að Ásbyrgi (yfir 3 km) hefur áin
látið óhreyft og er þó þarna um
að ræða nokkurn halla á landinu.
Það virðist sem sé óhugsandi, að
Jökulsá hafi fallið yfir þetta lands
svæði þær tugþúsundir ára. sem
hún hefði þurft til að mynda
Ásbyrgi, án þess að vinna sér far-
veg í landið. Aftur á móti væri
hugsanlegt, að eftir að umrædd
aska féll, hafi Jökulsá runnið norð
ur um Ásbyrgi styttri eða lengri
tíma, e.t.v. aðeins í sambandi við
jökulhlaup. Mætti þá svo hafa skip
azt, að vatnsfylla hafi komið í Ás-
byrgi, er burt hafi skolað öskunni.
Þorvaldur Thoroddsen jarðfræð
ingur taldi Ásbyrgi jarðfall eða
jarðsig, og allt til þessa hefur það
verið ágreiningslaust álit kunn-
ugra manna, lærðra sem ólærðra,
að svo væri. Sterkustu rökin fyrir
jarðsigi í Ásbyrgi eru fyrirbærin
2—4 km til hliðar við Ásbyrgi
að vestan við Vegg og Undirvegg.
Þessi jarðsig eru að vísu minni
í sniðum en Ásbyrgi (svipar mjög
til jarðsigs milli Almannagjár og
Hrafnagjár í Þingvallahrauni) en
skyldleika þeirra við Ásbyrgi mun
örðugt að vefengja. Suður á heið-
inni eru nokkur jarðsig, sem mjög
sverja sig í ætt við Ásbyrgi, t.d.
við Bunguvegg og aðra Gjástykk-
isveggi. Þar eru og Ytrikvíar og
Fremrikvíar í Gjástykki. Þær fyrr-
töldu eins og smágerð eftirlíking
af Ásbyrgi. Enn má nefna Litla-
Víti suður af Þeistareykjabungu
sem sláandi dæmi um jarðfall á
umræddu hraunsvæði. Þorvaldur
Thoroddsen hafði af mikilli alúð
kannað þessi fyrirbæri áður en
hann lét á þrykk skoðun sína um
myndun Ásbyrgis.
Ásbyrgi er harla ólíkt þeim
gljúfrum á íslandi, sem vatnsföll
hafa myndað. Ber þar einkum
tyennt til. Annars vegar breidd
Ás’byrgis. Bæði mynni þess að
norðan munu til saman vera ea
800 m breið. Sunnan við Eyju er
breiddin enn nokkur hundruð
metrar. Lengd Ásbyrgis er tæpir
4 km. Það er hamrakór sveigmynd
aður að sunnan. Þar eru björgin
90—100 m há, en nyrzt ca 10 m.
Breidd Ásbyrgis mælir sterkt á
móti því að Ásbyrgi sé árgil. Hitt
atriðið sem bendir í sömu átt er
lárétt lega landsins (gólfsins) í
Ásbyrgi. Til þess að vatnsfall geti
myndað gil, þarf landinu að halla,
því meiri halli því dýpra gil. En
botn slíkra gilja eða gljúfra held-
ur í aðalatriðum svipuðum halla
og er á því landi, þar sem gilin
eru gerð. Ásbyrgi sem 4 km langt
árgil er aftur á móti með nálega
láréttum botni og um 100 metra
djúpt innst (syðst). Hvað gaf
ánni kraft til að grafa svo djúpt
gil syðst, þar sem hún hafði eng-
an halla til að láta „toga í sig“?
Þar sem Jökulsá rennur á halla-
litlu landi myndar hún ekki gljúf-
ur fremur en önnur vatnsföl! við
slíkar aðstæður. Hvers vegna ætti
hún að hafa gert það í Ásbyrgi?
Nei, öskuteorían er allt of veiga
lítill grundvöllur fyrir þeirri full-
yrðingu, að Jökulsá hafi myndað
Ásbyrgi. þó öskuleysi í Byrginu
gæti bent til þess, að svo væri,
ef aðrar aðstæður væru fyrir
hendi, en þær eru það ekki eins
og reifað hefur verið hér að fram-
an.
Rökin fyrir því að Ásbyrgi sé
jarðfall (upphaflega?), en ekki
árgil, eru í stuttu máli þessi:
1. Óvefengjanleg líking milli Ás-
byrgis og annarra jarðfalla á sama
hraunlendi m.a. í námunda við Ás-
byrgi.
2. Lögun Ásbyrgis er gjörólík
árgili, lögun jarðfalla er hins veg-
ar ekki ætíð háð vissri gerð (Litla
Víti)
3. Fallvatn. sem var þess megn-
ugt að grafa „gil“ í líkingu við
Ásbyrgi, gat ekki komizt yfir land
ið ofan gilsins (sunnan Ásbyrgis)
án þess að skilja eftir verksum-
merki þar.
Þessar ástæður virðist mér það
sterkar að vissast sé að halda sér
enn um skeið við jarðfalls-skýring-
una.