Tíminn - 24.08.1966, Síða 8

8

TÍMINM
MIÐVIKUDAGUR 24. ágiíst 1966
Gódur kvikmyndaleikari verður að hafa
Traust minni -
sterkar taugar!
Benerlikt ,'ióndi á Gríms-
stöðurn á Fjöllum var boðmn
og búinn að aka roeð mig í
jeppa sínum norður í Öxar-
fjörð seint um kvöld til fpndar
við kvikmyndaflokkinn, sem
þar var langt kominn með gerð
„Rauðu skikkjunnar", kvik-
myndarinnar um Hagbarð og
Signýju. Það var drjúgur spöl-
urinn yfir Hólssand í súld og
þoku, en Benedikt er hressi-
legur viðræðumaður og þeyst-
ist á jeppa sínum eins og að
leika sér fyrir holt og heiðar
unz við komum að Lundi í
Öxarfirði. Þar drepum við á
dyr í þeirri von að óþarfi væri
að halda áfram alia leið að
Skúlagarði, en á þessum tveim
stöðum er flokkurinn til húsa.
Sumir voru gengnir til náða,
en Flosi Ólafsson vísaði mér til
Aðalsteins skólastjóra, og buðu
þau hjón þegar upp á kaffi,
þótt skasnimt væri til miðnært-
is, en hressingin heima hjá
Benedikti á Grímsstöðuip' var
svo vel úti látin, að ég kaus
helzt að komast í hvílustað, því
að mig grunaði, að kvikmyndar-
mehn tækju daginn snemma.
Leyfði Aðalsteinn mér fúslega
að gista í gamla skólahúsinu.
Þar heyrðist mannamál uppi á
lofti, og voru þar aðrir nýir
gestir, m.a. tveir sprenglærðir
landbúnaðarfræðingar, hvaða
erindi skyldu þeir eiga hingað.
Þeir komu báðir beint að sunn
an, Pétur Hjálmsson, m.a. til
að hafa eftirlit með hundunum
tveim, sem fluttir voru inn frá
Svíþjóð til að leika í þessari
kvikmynd og Jóhannes naut-
griparæktarráðunautur, sem
fenginn var norður með hraði
til að leysa af þólmi frænda
sinn Benedikt Árnason sem að-
stoðarframkv.stj. danska fram-
kvæmdastjórans á meðan Bene
dikt skryppi til Reykjavíkur. Jó
hannes er vanur að umgang-
ast Danskinn, síðan hann nam
fræði sín nokkur ár í landbún
aðarháskólanum í Kaupinhavn.
Þeír, sem gistu í Lundi, risu
snemma úr rekkju og fengu
morgunverð í snatri, og síðan
ókum við að Skúlagarði. Þar
sást tæpast sála á ferli, og
menn voru seinir að komast á
ról, því að það hafði dunað
dans innansveitarmanna fram
eftir nóttu. Kvikmyndarmenn
höfðu húsið til gistingar og mat
seldar, en sveitin varð að fá
sitt ball á laugardagskvöldum.
Loks dróst mannskapurinn úr
bólum sínum, Þorgrímur Ein-
arsson, leikari, leikmyndasmið-
ur, m.m. sem þarna gegndi
hlutverki yfirþjóns, ruddi mat
í hvern mann af dugnaði og
fimi, og innan stundar voru
þeir ferðbúnir, sem áttu að
fara út á kvikmyndasvæðið hjá
Hljóðaklettum. En svo var troð
ið í jeppana, af þeim, sem
þar skyldaðir voru til að fara
að ekki var viðlit að skáskjóta
aðvífandi blaðamanni nokkurs
staðar, og enginn jeppanna átti
að fara til baka fyrr en að,
lokinni myndatökunni þann
daginn. Það var fyrir hreinustu
tilviljun, að ég komst út eftir
með pilti á rússajeppa, sem
fór þangað skyndiferð. Það
virðist ókunnugum hrein-
asta ráðgáta, hvernig nokkurt
farartæki gæti komizt þennan
veg, sem raunar var enginn veg
ur, þótt einhvern tíma hafi ver
ið þar vegur, svo hafði hann
spillzt af vatnselg. Víða voru
drullupollarnir eins og kolmó-
rautt jökulfljót yfir að líta og
varð jeppinn oft að fara út í
kargaþýfi til að komast leiðar
sinnar, en pilturinn við stýrið
ók af mikilli snilld og stund-
um lét hann jeppann skásneiða
bratta skorninga líkast því sem
jeppinn fetaði sig áfram á hlið
eins og fluga eftir rúðu. Er
furða, að nokkur maður skyldi
vilja leggja bíl sinn í akstur
af þessu tagi, enda höfðu ein
hverjir hætt vinnu af þessu tagi
sem sýndist reyndar eyðilegg-
ing á hverju farartæki. En allir
komust þeir samt yfir þetta for
að á endanum, og allir kom-
ust þeir aftur, eins og þar
stendur.
Á kvikmyndasvæðinu fór m.
annars fram það atriði. sero
er úlfaveiðar í mypdinni. Ann
ar hundurinn, sem inn var
fluttur frá Svíðjóð, var tík
af úlfakyni og lék hún hlut-
verks úlfsins. Hún átti að vera
drepin í myndinni og þó reynd
ar ekki í alvöru. En til þess að
þetta tækist, var henni byrlað
svefnlyf í því skyni að hún
lognaðist út af, er þar að kæmi.
Síðan var henni slengt upp á
hest veiðimanns og enn annar
axlaði tíkina, meðan hún var
í dáinu. Þessa meðférð hefur
hún ekki þolað, því að er hún
átti að vera röknuð úr rotinu,
en lét ekki á sér kræla, var
farið að huga að dýrinu, og
það kom þá á daginn, að tík-
in var steindauð, hjartað hætt
að slá. Var þá brugðið skjótt
við og læknirinn kvaddur á vett
vang, . Kristján Ragnarsson,
læknanemi, og tók hann tík
ina, beitti hana blásturslífgunar
aðferð og tókst þannig á stuttri
stund bókstaflega að blása lífs
anda í dýrið. Tíkin hressfist
fljótt eftir að hafa verið dauð
góða stund og hefur verið hin
brattasta síðan. Og Kristján
læknanemi varð hetja dags
ins.
Er við komum til baka
í Skúlagarð, hittum við þar fyrir
„konunginn“, raunar ekki í
fullum skrúða, enda átti hann
fri þennan dag og hét þá Gunn
ar Björnstrand, en hann er
frægastur maður í þessum hópi
einn frægasti skapgerðarleik-
ari Svía um þessar mundir.
Hann er ljúfmannlegur og
skemmtilegur maður, varð fús-
lega við beiðni um að svara
nokkrum spurningum um feril
sjnn í leikhúsum og kvikmynd
um.
— Hvernig stóð á því, að þér
tókuð að yður að leika í þess-
ari mynd hér á landi? Hafið
þér máske áður starfað með
Gabríel Axel leikstjóra?
— Nei, þetta er fyrsta sinn,
sem ég leik undir hans stjórn.
Hann var í Stokkhólmi og kom
að máli við mig, fékk mér kvik
myndarhandritið til lesturs og
spurði, hvort ég vildi taka að
mér hlutverk konungsins. Ég
átti að taka að mér hlutverk
á sænskri kvikmynd, sem til
stóð að byrja á um þessar mund
ir, en af ýmsum ástæðum var
því frestað til næsta sumars. Ég
fékk strax áhuga á „Rauðu
skikkjunni“, og tók boðinu.
Og þótt við mikla erfiðleika
hafi verið að etja hér vegna
veðurs og ófærðar á leiðinni
út á svæðið, þá dáist ég sérstak
lega að góðri samvinnu alls
þessa fólks af fimm þjóðern-
um. Við höfum oft komið hing
að í Skúlagarð köld og blaut
að kvöldi dags, en þegar við
höfum matazt og setzt að góðu
glasi til að taka úr okkur hroll
inn, þá gleymist erfiði dagsins
og allir gera að gamni sínu.
Þetta hefur verið mér mjög
fróðlegur og skemmtilegur
reynslutími, og ég er sannfærð
ur um, að þessi mynd verðnr
Gunnar Björnstrand
afburðagóð litmynd. Litir lands
ins hér eru svo tærir og mjúk-
ir, að ég gæti bezt trúað, að
hér væru betri aðstæður í góðu
veðri til kvikmyndatöku en í
nokkru landi öðru.
— Hvað hafið þér leikið í
mðrgum kvikmyndum?
— Þær eru orðnar áttatíu
og aðalhlutverk mín í kvikmynd
um eru þrjátíu og sjö.
— Hófuð þér kannski leik-
feril yðar í kvikmyndum?
— Nei, ég byrjaði ekki að
leika í kvikmyndum fyrr en
1942, já það eru 24 ár síðan.
Ég byrjaði ungur að ganga í
einkaskóla fyrir leikhús og lék
þá nokkur smáhlutverk, naut
þeirrar kennslu í tvö ár og var
síðan þrjú ár í skóla Kon
unglega leikhússins í Stokk-
hólmi. Þá fór ég til Finn-
lands og lék þar í tvö ár
á sænska leikcviðinu í Vasa-
leikhúsi, sneri þá heim, og í
tólf ár lék ég eingöngu á leik
sviði.
— Fáizt þér við annað eða
hvorttveggja, leikhús og kvik-
myndaleik?
— Hvorttveggja, það líður
ekki svo ár, að ég taki ekki að
mér eitt aðalhlutverk á leik-
sviði, einnig í útvarpi, auk kvik
myndanna.
— Finnst yður ekki erfitt'
að skipta yður þannig á milli
þessa tvenns, ieikhúss og kvií;
mynda?
— Nei, alls ekki, ég finn ekki
til þess nú orðið. Það krefst
raunar annars að leika í kvik-
myndum og er oft miklu meiri
áreynsla, ekki sízt mikil líkam
leg áreynsla, við mismun-
andi skilyrði, þar sem t.d-
myndir eru teknar mikið úti
í ýmsum löndum með mikinn
mun á veðri eða loftslagi. Og
satt að segja hafði ég mikla
andúð á kvikmyndum, hreint
og beint hataði kvikmyndir áð
ur en ég fór að fást nokkuð
við þær, mér fannst allt svo
vélrænt við þá iðju, að ég gat
lengi alls ekki talið það til
sannrar listar, mér þótti þetta
aldeilis heimskuleg iðja, ekk-
ert nema í hæsta lagi tækni og
engin leið fyrir leikara að yrkja
eða leika frá eigin brjósti í
kvikmyndum. Ég fór samt að
reyna nokkuð fyrir mér í kvik
myndaleik, aðallega vegna þess
að þar var borgað miklu hærra
kaup, pyngjan oftast held
ur létt. Svo var það mynda-
tökumaður, sem kom mér í
skilning um, margan galdur
kvikmyndalistarinnar, og þann
ig komst ég upp á lagið en
þetta tók mig samt nokkur ár
að læra listina til hlítar. Kvik
myndaleikur krefst svo mikill-
ar nákvæmni með tilliti til
ljósa og hljóðtækni, maður
verður að beita sig mjög
ströngum aga. Góðir kvik
myndaleikarar verða að hafa
traust minni og sterkar taug
ar. Maður verður að skapa
hlutverk sitt strax í byrjun og
hafa það fastmótað í hugan-
um síðan. Það er ekki hægt að
breyta manngerðinni eftir að
byrjað er að kvikmynda. Það
gegnir allt öðru máli á leik-
sviðinu, þar er allt miklu sveigj
anlegra og sex vikna æfinga-
tími eða hvað það nú er lengi,
gefur ætíð nokkurt svigrúm til
að gera breytingar á hlutverk-
inu, eftir því, sem leikaranum
sýnist í samvinnu við leik-
stjórann.
— Sumir telja, að kvik-
myndaleikur hafi verið beztur
í þöglu myndunum. Hvað finnst
yður um það?
— Já, það var að vísu nokk
uð önnur tækni, átti meira skylt
við látbragðsleik, en samt
stendur kvikmyndaleikur í tal
myndum fyrir sínu. Margar
þöglu myndirnar eru reyndar
ósköp barnalegar, en sumar
þær beztu eru meðal þess bezta
Konudraumur eftir Ingmar Bergman. Konsúllinn (Gunnar Biörn-
strand) færir Doris (Harriet Andersson) perluhálsfesti.
Kvöldmáltiðargestirnir eftir Ingmar Bergman. Presturinn Tomas
Ericsson (Gunnar Björnstrand) raeSir við hjónin Jonas Pcrsson
(Max von Sydow) og Karin (Gunnel Lindblom), sem leita til hans
í nauðum sínum.