Tíminn - 24.08.1966, Page 9

r
MIÐVIKUDAGUR 24. ágúst 1966
TÍMINN
Björnstrand fremstur í flokki á kvikmyndasvæðinu. Ljósmynd Þorvaldur Ágústsson.
sem gert hefur verið í kvik-
myndagerð, þar sem miklir
hæfileikar fóru saman hjá leik
ara og leikstjóra. Við verðum
t.d. aldrei leið á að horfa á
beztu myndir Chaplins, og ég
hef líka ætíð gaman af að horfa
á Douglas Fairbanks og fleiri,
sem ég sá og dáðist að á ungl-
ingsárum, og það er ekki ein-
tómt sentimentalitet.
— Eða sænsku leikararnir í
þöglum myndum, Victor Sjö-
ström eða Gösta Ekman?
— Já, Victor Sjöström var
bæði mjög góður leikstjóri og
frábær kvikmyndaleikari. Gösta
Ekman var mjög hrífandi á leik
sviði, var fyrst og fremst leik-
sviðsleikari, aftur á móti þótti
mér hann ekki nándar nærri
eins sannfærandi í kvikmynd
um, bæði leikur og gervi ýkt
og óekta.
— Er langt síðan þér fór
uð að leika í myndum eftir
Ingmar Bergman?
— Við erum búnir að vinna
allmikið saman, ég hef leikið
aðalhlutverk í átta kvikmynd
um hans, síðast í fyrra. En
okkur kom saman um, að það
væri gott fyrir okkur báða að
breyta nokkuð til, það getur
orðið of mikið af því að vera
hjá einum leikstjóra með mik-
ið til sömu leikarana í aðal-
hlutverkunum ár eftir ár. Þeg
ar myndir hans eru svo sýnd
ar úti um allan heim, þá getur
verið að fólk spyrji: Eru ekki
til nema tveir eða þrír aðalleik
arar í Svíþjóð: Þegar ég fór
á kvikmyndahátíðina í Moskvu
í fyrra, þá voru þar sýndar
margar sænskar kvikmyndir,
með Harriet Anderson, sem
er ákaflega gáfuð leikkona.
En Rússar spurðu, oftar en
einu sinni „Eiga Svíar ekki til
aðra leikkonu en Harriet And-
erson?“
— Hvers vegna sagði Ingmar
Bergman ipp þjóðleikhús-
stjórastöðunni í Stokkhólmi?
— Hann vildi bókstat-
lega ekki fórna svona miklum
tíma eingöngu í framkvæmda
stjórn stofnunar, hann setti
reyndar leikrit á svið þar og
gerir enn ,en svo var hann si
yrkjandi fyrir kvikmyndir og
skrifaði handrit, én hann vildi
blátt áfram ekki fá þau öðrum
leikstjóra í hendur, honum
finnst hann verða að ganga frá
sínum verkum frá upphafi til
enda og því er honum nauðsyn
að sinna kvikmyndagerðinni
annað veifið.
— Og kemur ekki líka fyrir,
að hann stjórni óperusýning
um? Leikur hann kannski líka?
— Honum er leikur enn að
stjórna óperusýningum, því að
hann ber gott skynbragð á tón
list, raunar lagði hann stund
á tónlist áður en hann sneri
sér að leikhúsum eða kvik-
myndum. En hann leikur ekki,
það er ekki hægt að segja það,
hann er enginn leikari.
— En hafið þér fengizt við
leikstjórn?
— Nei, nei. Ég hef enga hæfi
leika í þá átt. Ef svo væri, þá
mundi ég gera eitthvað af því.
En ég læt mér nægja að leika,
vinn að mínum hlutverkum eins
og ég bezt get, stundum tek ég
hlutverk að mér af því að ég
er tilneyddur af ýmsum ástæð
um, en oftar af því, að mig
dauðlangar til að glíma við
hlutverkið. Ég vann svo óskap
lega mikið árum saman, að ég
get ekki lengur haldið þannig
áfram, má til að hvíla mig frá
leikarastarfinu alltaf öðru
hverju.
— Er mikið um leikara í
ætt yðar?
— Faðir minn var óperu-
söngvari, en hann komst ekki
á frægðartind sem slíkur,
seinna fór hann að gefa sig að
leiklist^ og ég varð fyrir áhrif
um af því.
— Hvað hét faðir yðar?
— Fyrst fer ég með fjöl-
skyldu minni út á ströndina,
þar sem við eigum sumarbú-
stað. Þá verð ég að byrja æf-
ingar í gamanleik í Borgar-
leikhúsinu í Stokkhólmi, nokkr
ar vikur. Síðan held ég til ítalíu
til að leika þar ásamt Ingrid
Thulin og fleiri sænskum leik
urum í kvikmynd, sem ítalir
gera. Þá aftur heim til Stokk
hólms til að leika Polonius í
„Harnlet". En helzt verð ég
að geta komið því við að
skreppa í frí suður til Egypta
lands og hvílast ögn frá erfið
inu, þá þarf ég að komast i
hlýtt loftslag þegar ég hef
unnið svo mikið samfellt seinni
árin.
— Eigið þér börn, sem ganga
leikaraveginn?
— Nei, ekki hefur borið á
þ'ví, ég á þrjár dætur, og það
er langt í frá, að ég hvetji þær
til þess. Elzta dóttirin er barna
hjúkrunarkona, og vinnur sem
sjálfboðaliði við spítala fá-
tækra barna i Lima í Perú,
vinnur á vegum alþjóðlegrar
friðarhreyfingar, vinnur kaup
laust, fær aðeins fæði, hús-
næði og klæði. Við foreldrarn
ir reyndum að fá hana ofan af
þessu, því að við héldum, að
Kennslustund í ást eftir Ingmar Bergman, Gunnar Björnstrand og
Eva Dahlbeck.
— Hann hét Oscar Johans-
son, og ég hét líka Johansson
fram eftir árum, eða þangað
til ég var 21 eins, þá tók ég
mér listamannsnafnið Björn-
strand, því að það eru svo
margir Johanssonar í Svíþjóð.
Það er ágætt að heita Gunnar
Björnstrand á íslandi, hér geta
allir borið fram nafnið mitt.
En í Ameríku er það nú eitt
hvað annað, þeir eru klaufar
við önnur tungumál þar vestra
— Hvað takið þér yður fyr-
ir hendur eftir að hafa lokið
við þetta hlutverk hér?
það yrði ofviða heilsu hennar.
En það kom fyrir ekki. Sænsk
vinkona hennar vinnur þar
með henni, og síðan eiga þær
að ferðast til að hjúkra í fleiri
löndum Suður-Ameríku. Önn
ur dóttir okkar, Gabríela, 18
ára lýkur stúdentsprófi í vor.
og þá kemur líka út fyrsta ljóða
bókin hennar, og hún fæst líka
við að nála, hvort sem hún
lekur s’ér nú líka fyrir hendur
að fara á leiksviðið, er ekki
gott að segja, en sú yngsta er
bara 13 ára.
G.B
I
Jón H. Þorbergsson:
lattdbúnaSarmál
Hér verður ekki skrifuð nein rit
gerð heldur aðeins be-nt lauslega
á nokkur málefni til athugunar.
Áburðarmálið.
Þar er það athyglisvert að mikiö
vantar á að búpeningsáburður sé
fullnýttur, en kaup tilbúins áburð
ar eru orðin of mikil, sem stafar
af vanþekkingu og því að búpen
ingsáburður fer forgörðum. Bu
pemingsáburður bætir jarðvegin
og gefur kjarnbetri og hollarí upp
skeru, heldur en tilbúinn áburður,
með því líka að hann getur spillt
jarðveginum. Þetta mál þarf mik-
illa aðgerða með.
2. Mjólkurmálið.
Það er orðin hreinasti skrípaleik
ur hvað nýmjólkinni er haldið í
láu verði, samanborið við ailt
annað verðlag. Beinlaus þorskur,
upp úr sjó er á 25 krónur kg. öl-
sull á veitingastöðum kostar 40
krónur lftrinn og svona má halda
áfraim að telja.
Eg hefi minnzt á þetta við margt
fólk í bæjunum og er það mér
sammála um það að þótt útsölu-
verð nýmjólkur væri 10 krónur litr
inn, þá værl það ekkert vei’ð, á
móti öllu öðru, sem keypt er til
matar. Eg man þá tíma þeigar
tímakaup karlmanna voru 25 aur
ar, en nýmjólkurlítri seldur á 20
aura. Eg legg engan dóm á rétt-
mæti þess verðhlutfalls. En þetta
dæmi sýnir þó kyrrstöðuna í verð
lagningu nýmjólkurinnar.
Nýmjólkin er sú fæða, sem
eMd er hægt að lifa án og ekki
er möigulegt að fá nema í landinn
sjálfu, er dýrmætust allra fæðuteg
unda. Samkvæmt þessu er það bros
leg fjarstæða að vera með saman
burð á mjólkurverði hér og í
nágrannalöndunudn. Á það verður
að líta að bændur í nágrannalönd
unum hafa langsamlega miklu
betri skilyrði, til framleiðslu mjólk
ur, en bændur hér í landi. Þar er
gróðrar- og sprettutími miktu
lenigri en hér, þar eru vélar, til-
búinn áburður og fóðurbætir
miklu ódýrara allt, en hér í landí
auk þess sem þar er víðast meiri
opinber aðstoð við landbúnaðinn.
,— í þessu sambandi má geta .þess,
t. d. að allt frá síðustu aldamótum,
hafa Bretar haft miklu hærra verð
á innlendu dilkakjöti en innfluttu.
Útsöluverð nýmjólkur á að vera
minnst 10 kr. lítrinn.
Sama vísitalan er í sjálfu sér,
réttlaus gagnvart nauðsyn ný-
mjólkurinnar.
3. FramleiðsJa dilka. Tvö kyn
Þar sem reynsía er fyrir því að
ekki er hægt að framleiða, hér í
landi, mjól'kurvörur á erlendan
markað, er það sýnilegt að frain-
undan er mikil fjölgun sauðfjár.
í haust verður að srniala úr högum
að minnsta kostf tveim milljónum
sauðfjár. Búast má við að þetta
sé hluti þeirrar fjártölu, sem hér
Jón H. Þorbergsson
getur orðið, með landgræðslu í
högum og notkun ræktaðs lands
fyrir sauðfé, til fitunar sláturfiár
og til beitar, einkum haust og vor.
í framleiðslu bænda er því raun
ar ekkert nauðsynlegra nú en það,
að rækta í landinu nýtt sauðfjár
kyn. Það er hægt bæði á fljót
legan og ódýran hátt. Það á, með
teknisku móti, að mynda hér nýtt
sauðfjárkyn, með hreinræktun af
fyrsta liðs kynblendingum milli
enskra Border Leicester hrúla og
íslenzku ánna. Þetta nýja kyn
mundi hafa þá arfgengu kosti að
verða mun stærra, mun bráðþrosk
aðra með meiri o@ betri ull en
heímaféð. Hrúta af þessu kyni á
svo að nota til heimaánna við
framleiðslu sláturdilka. Mundu
þeir verða þyngri, bæði á skrokk
og gæru, heldur en nú gerist og
áreiðanlega taka betur framfór á
ræktuðu landi fyrir slátrun.
Eg tel engan vafa á því að með
þessu móti mundu bændur hagn
ast um mílljónir. án aukins til-
kostnaðar.
Fjárstofnum þessum á.að konia
á fót sem víðast um landið, undír
eftirliti Búnaðarfélags fslands.
Hallgrímur heitinn Þorbergsson
gerði tilraun með þetta er hann
hafði Border Leicester féð. Hann
komst að líkri niðurstöðu o>g bent
er á, hér að framan. Hann undr
aðist hvað kynblendíngsæmar voru
miMar mjólkurær og st-álþrifnar.
Á sama hátt og hér er bent á,
mynduðu Bretar nýtt sauðfjárkyn,
sem þeir nefna Half Breed, með
fyrst liðs kynblendingum frá
Border Leicester hrútum og Shcv-
íotám. Telja Bretar þetta Half
Breed eitt sitt bezta fjárkyn. Þess
má geta að Sheviot féð er heldur
smávaxnara en okkar fé.
Hér er áreiðanlega vikið að
míklu hagsmunamáli fyrir bændur
landsins. Ilagsmunamáli, sem verð
ur að taka upp baráttu fyrir, til
að koma í framikvæmd.
Það er ekki síður ástæða til að
flytja inn í landið kynbætta eigin
leika búpenings, en margt annað.
17. 8. 1966.
Jón H. Þorbergsson.
Atvinna
Viljum ráða stúlku til afgreiðslustarfa i verzlun,
yfir haust og vetrarmánuðina, eða eftir nánara
samkomulagi.
Upplýsingar gefur kaupfélagsstjórinn.
Kaupfélag Hrútfirðinga, Borðeyri.