Lesbók Morgunblaðsins - 24.10.1926, Blaðsíða 2

2
LBSBÓK MORGTJNBLÁÖSINS
er jeg verð að skilja við tslaud,
fimi jeg betur en uokkru sinui
áður, hve hjarta mitt hefir fest
iljúpar og víðtækar rætur í l>essu
landi.
Jeg er að blaða í dagbókimi
mínum. — 1— Þenna dag fór jeg
að heiman. Hversvegna fór jeg >
Það var áhugi á norrænum bók-
mentum, sem rak mig norður t d
íslandsstranda. Það var Jöngun
til þess að sjá þjóð mína og þreng*
ingar hennar úr fjarlægð. Það
var útþrá og það var einhver
seiðaudi hugmynd um ísland. sem
fyrir þessari útþrá vakti. ísland
hlaut að vera land hins óspiliu
germanska anda og hinnar ein*
keunilegustu náttúru. Móðir mín
var liálf hrædd um mig, þegar
jeg fór, en allir mínir vinir öf*
unduðu mig. Þarna er hinn dýr-
legi morgun, þegar jeg í fyrst.i
skifti kom auga á ísland. Það
var eitt hið fegursta augnablik
á æfi minni. Glaða sólskin var
og úr djfipbláu hafi og hvítfyss-
andi öldum risu mjallhreinir
jöklar, sem báru við jafntæran,
bláhvelfdan himin. Slík sjón er
eins og skáldlegt æfiiitýr fyrir
menn, sem hafa alist upp í lág*
lendi, milli sljettra akra og skógi*
vaxinna liæða. Þó jeg hcfði ekki
sjeð meira af íslandi, þá hefði
jeg álitið Islaudsdraum minn hafa
ræst lil hlítar.
En dagbókin heldur áfram og
verður fjölbre.vttari og auðugri
dag frá degi.
Reykjavík verkar við fyrsta
álit oins og skrítla. Reyndar er
jeg liissa á því að borgin skuli
vera svona. stór og með eijis mikið
Evrópusnið og hún hefir. Jeg var
búitiu að lesa um þettii áður, eu
■skal þó ekki dylja það, að jeg
kom hingað efablandinn eins og
flestir xitlendingar. Hin gamla,
þokukenda luigmynd um landið,
um hina ísiþöktu, sögufiægu en
þó menningarsnauðu eyju norður
við íshafið, er dæmalaust rót*
gróin, jafnvel lijá þeim mönnum,
sem hafa reynt að fræðast dálítið
um Island.
Jeg dáðist að því, livað höí'*
uðborg íslauds var evrópísk, en
jafnframt tók mig sárt hve ev-
rópísk hún vár. Það verkar eins
og skrítla, eða eins dg sorg*
arleikur og gamanleikur í senn,
að sjá vansköpuð hús og biiðiu *
glugga fulla af glingri. bera við
sterk, fögur og sviphrein fjöll i
kriiig; eða að sjá ungar (og
eldri!) stúlkur teprylegiir, með
málaða vanga og varir, við lilið*
ina á fögrum, þróttmiklum kou-
um, drotningum líkum í liinum
myndarlega, tignarlega íslenska
þjóðbúningi-
Allt, sem er vanska])að iil'
manuahöndum, sem er tilgerð ou
rótlaust, er miklu meira ábeiandi
lijer á landi en annarstaðar, af
því að íslenska menningin er í
eðli sínu svo samgróin sínu um-
liverfi, svo sjerkennileg og sjáll'*
stieð. Hún mun því aðeins geia
haldið sínu gildi, að hún fylgist
með öllum framíörum tímans, án
þess að yfirgefa sitt insta, and*
lega eðli.
Dagbókin mín segir frá Jjm’,
hve glaður jeg varð, þegar jeg
kom upp á Skólavörðuhæð og sá
safuahúsið þar uppi. Þessi stranga,
sviplireina, alvarlega en þó mjög
fjörmikla bvgging, lilaut að liafa
verið sköpuð af manni, sem var
b|arn sinnar ættjarðar, gæddur
instu sál hennar, samgróinn henni
og samboðinn þeim miklu kröf*
um, sem sál þessa lands gerir til
listamanna þess. Þessi bygging
og verkin, sem hún geymir
alt þetta er bergmál liinnar stór-
feldu náttúru hjer í kring: hafs*
ins, sem getur verið svo blítt
og svo grimt; fjallanna, sem eru
svo svipmikil og svo hörð og geta
þó verið vafin hinum mýkstu
litum; það er bergmál sjóndeild"
arhringsins, sem er svo víðuj' og
bjartur, Eddu'málsins, sem bind*
ur spádóm og iiátíð, æfintýri og
hetjusögu í sína föstu stuðla og
stafi. Hvernig stendur á því, að
andi þessa listamanns mótar ekki
ba* þennan og byggingar hans?
Hvernig getnr sii ómynd átt sjer
stað, að siegur ljótra, sviplausra
kumbalda fær að nálgast alt af
meir og meir hina frábæru lista-
mannsliöll þar á hæðinni! ? Þetta
er sorglegt og óskiljanlegt og ný
sönnun á liinu gamla spakmæli, að
enginn er spámaður í sínu föð-
urlandi-
Þegar jeg kyntht Reykjavík, sá
24. okt. 26
jeg brátt, að þessi þjóð er stödd
í sömu hættu og andlegum erfið*
leikum og allar aðrar þjóðir Norð*
urálfu. Vjelamenningin er búin
að vinna sín fyrstu vígi, einnig
hjer á þessu afskekta landi.
En hvernig var sveitin? Og
hvernig var landslagið í liinum
hlutum landsins? Ferðalagið lokk*
aði og ógleymanleg er sú stund
er við lögðum gangandi af stað:
þrír fjelagar, ókunnugir öllum
lífsháttum og ferðalögum hjer á
landi. En þeim inun meiri var
eftirvæntingin og við vorum stað-
ráðnir í að leggja alt í sölurnar
til þess að kanna land þetta.
Við höfðum að okkar hyggju,
iitbúnað til að Þggja úti, og lögð*
um leið okkar um sögustaði Ar*
nessýslu og yfir Heklu og ætl*
uðum svo um óbygðir norður
Kjalveg.
Dagbókin verður að æfiutýra-
bók. Ilver dagurinn er öðrum
skemtriegri og viðburðaríkari.
Rauði þráðurinn, sem liggur um
alt, jafnskýr, erhrifning yfir liinui
stórkostlegu náttúru, litaskrúði
liennar og su'mardýrð, alskonar
erfiðleikum stórum og smáum, yfir
andrúmslofti jiessa sögulands, sem
lífgar bygðir lands og fornar
slóðir, fyjgsni og baráttuhóla. Hlý
og einlæg gestrisni, sem við mæt-
um hvar sem við komum, varpar
mildum bjarma yfir alt.
Ferðalag á Islandi er dæma*
laust skemtilegt — ekki síst
vegna erfiðleika, sem altaf verða
endurgoldnir ríkulega með ógleym
anlegum gleðistunduni.
A jeg að rifja upp ferðasögurir
ar þessara fjögra fslands'sumra
•Teg finn ekki orð yfir þær til-
finningar. sem undir þeim end-
urminuingujii búa. En lýsingar og
viðburðir mundu fylla heila bók.
Þó skal jeg fara noklvrum orðum
um fáeina daga-
Við erum staddir á Gýgjarhóli.
í gær Jiöfðum við í fyrsta skifti
l’engið að reyna íslenska hesta-
Bóudinn bauð okkur hesta til þess
að ríða að Geysi. Það var hátíð*
isdagur. Alt gekk vel þó að klár*
arnir væru vel viljugir og við
hefðum aldrei komið á hestbak
fyr. Að kohia á liestbak — það
er draumur allra drengja hoima
hjá okkur, en aðeins ríkir menn